Morgunblaðið - 17.01.1968, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 1968
13
„Dómarnir yfir rithöfundunum
lýsa fáfræði og heimsku"
— segir í forystugrein The Times
anna.
NÝAFSTAÐIN réttarhöld
yfir menntamöimunum so-
vézku hafa vakið óhug meðal
manna um allan heim. Hér
fer á eftir þýðing á forystu-
grein, sem birtist í brezka
stórblaðinu Tlie Times, er
dómarnir höfðu verið kunn-
gerðir.
„Eitt niöturlegasta atriðið í
sambanidi við síðustu rithöf-
undaréttarhöldin í McMtvu,
er sú fyrirliltnirug sem ábyrg
yfirvöld landsins sýna á
frjálsum og mannsæmiandi
skoðunum innEm Rússlands
sj'álfs og í heirn öl'luim. Engin
tilnaiun var gerð til að byggja
upp hreinskilnMegt og sann
ferðugt mál gegn ungu
mönnunum þremur og stúlk-
unni. Réttarhöldin, sem stóðu
í fimm daga, voru hvorki
haldin fyriir opnttm tjöld'um
né luktum dyrum. Fréttir um
það, sem átti að vera að ger-
ast í réttarsalnum, voru
látnar síast út í dropatali til
að leitast við að draga upp
sem ljótasta mynd af myrkra
verkum sakborninganna.
Drepið var á sambönd þeirra
við útflytjendahreyfingu, en
aill'tof óljöst til að unnt sé að
leggja trúnað á það. (Ef
frambuirðurinn var fyrir
hendi, því þá að fara svona
leynt með hann?) Söguisagnir
um að einn sakborninga,
Dubrovolsky, hefði snúizt
gegn hinum þremur varð enn
til að þyngja martröðina, því
að Dubroolsky hefur orð
fyrir að vera maður vænn og
íhugull. Sú furðualda, sem
skall yfir, er dómarnir voru
uppkveðnir, varð ekkert
minni, þó að menn hafi al-
mennt gert ráð fyrir þeim
— meira að segja áður en
réttarhöldin hófust.
Yfirvöldin hafa þarna sýnt
fádaema ruddaskap, sem
stafar eingöngu af ótrúlegri
heimsku og ska.mmsýni. Þeir
hafa trúað því, að rithöfund-
ar aðrir og menntamenn
læsu úr dómunum viðvörun
og létu segjast, hættu að tjá
skoðanir sinar og hugisanir,
sem brytu í bága við yfir-
lýsta stefnu stjórnarherr-
Víst er það merki um dæma
fáa þröngsýni að ætla, að
slíkar aðferðir nái tilætluð-
um árangri. Þær gerðu það
ekki á kieisaratímunum, þá
nutu ri'thöfundar ekki síður
álits en nú og þá var ekki
síður reynt að halda í skefj-
um. Þer höfðu jafn ríka
þörf og tilhneigingu ti'l að'
mynda hópa til að ræða og út-
breiða skoðanir sínar. Einnig
þá ekki síður en núna, stóðu
sönnustu rithöfundarnir trú-
an vörð um rétt einstaklings
'ns gegn kröfum ríkilsins.
Fyrir 120 árum var. Dov-
sboevsky og áhangendahóp
hans, sam kallaðiur var
Petrashevsky hópurinn, varp-
að í fangelsi fyrir að setja
fram svipaðar kröfur og arf-
bakar þeirra gera núna —
þeir heimtuðu afnám rit-
skoðunar o,g endurbætt rétt-
arfar. Ef það er rétt, sem
sumir fréttamenn vilja hafa
fyrir satt, að einn eða fleiri
sakborniinga hafi verið með-
limir Berdyaev-hópsitos, kem
ur þetta ekki spánskt fyrir
sjónir. Þó að Berdyaev hafi
þroskast úr ungiæðislegum
marxiista í kristil'ega þenkj-
andi heimspeking, snerist
hann aldrei á sveif með
heimsvalda simnum. Margir
hugsandi rnenn í Rússlandi
nútímians hafa líkar skoðanir
og Berdynev lét uppi í riti
sínu um uppruna kommúnism
ans fyrir 30 árum.
„í rússnesikan kommún-
iisma héldu innreið sína sér-
sbakar erfiðavenjur, sem
ekki áttu rætur að rekja til
rússneskrar mannúðarBtefnu,
en hún átti uppruna sinn í
kristinni hefð, heldur var
hér um að ræða rússneska
ómannúðanstefnu, siem þró-
aðist úr rússnesiku aáríkisein-
ræði, en samkvæmt þeirri
stefnm var meðurinn aðeins
tæki ti'l að ná ákveðnu
marki.“
Frelsi mannsins til að lifa,
dreyma, þrá, gera skyssur,
læra, er sú mikla krafa sem
ungir rússnesikir ribhöfumdar
gera nú. Og umheimurinn
fær ekkert að gert utan að
fylgjast með úr fjarlægð og
fyllast trega, sem kemur upp
í hverjum manni, sem les um
einhuga og djarfmannlega
frammistöðu manna á víg-
velii. Og þáu rithiöfundarétt-
arhöld, sam fram hafa farið,
eru smiánarblettur á Sovét-
ríkjunum sem munu draga
rekum, sem unnin hafa verið
þar í landi á mörgum svið-
um. í staðinm fyrir að út-
breiða þekkingu og menntun
er spennan auikin.
Þau opinberu mótmæli,
sem rússneskir menntamenn
hafa sent frá sér, náðu há-
marki í hinni hugprúðu
framgöngu Pavels Litvinovs
og Larlssu Daniels. Þegar
slíkt hugrekki er sýnt getur
varla leikið á tveirn tungum,
hver Lokaniðurstaðan verð-
Pavel Litvinov og Larissa Daniel fyrir utan réttarsalinn.
athyglina að fjölmörgum af- ur.“
Olga Galanskova — fótbrot'n eiginkona eins sakborning-
anna er borin út eftir að hafa hlýtt á dómúrskurðinn yfir
manni sínum og þremur öðrum. Tii vinstri á myndinni
er Pavel Litvinov og hægra megin er sonur rithöfundar-
ins fangelsaða, Yuli Daniels.
Brottför Norðurskauts
leiðangursins tefst
íslaus rönd með Alaska - Hundarnir erfiðir
HEIMSKAUTAFARARNIR
brezku, sem ætla að leggja leið
sína yfir Norðurskautið frá AI-
aska til Svalbarða á 16 mán-
uðum, hafa flutt birgðir sínar til
rannsóknarstöðvarinnar í Point
Barrow í Alaska og eru tveir
þeirra komnir þangað. Eru þeir
að kanna aðstæður á fyrsta hluta
leiðarinnar ásamt eskimóa veiði
mönnum. ,
Fréttirnar eru ekki sem bezt-
ar. Fyrsti farartálminn á hinni
rúmlega 6000 km. leið er strax
við Alaskaströndina þar sem er
auð renna í ísnum. Á þessum
tíma árs, þegar eru komin stöð-
ug og mikil frost, liggur rekís-
inn alveg upp að ísnum
við ströndina. En niú er
þar breið, auð nennia. Get-
ur leiðangurinn því þurft að
Leggja leið sína nokkuð Langt
austur eftir ströndinni áður en
hann finnur leið til að leggja
frá landi. Varla verður þó farið
af stað fyrr en eftir mánuð. Leið
angursstjórinn, Wally Herbert,
kemur eftir viku til Point Barr-
ow og Fritz Koerner er enn við
kennslu við Ohio háskóla og bíð-
ur þess að kona hans ali honum
fyrsta barnið.
Hinir tveir Hedges og Gill,
komu með útbúnað leiðangursins
og 41 sleðahund til Point Barr-
ows frá Thule, þar sem þeím var
safnað saman í stöðvum Banda
ríkjamanna. Hundarnir hafa ver
ið mjög erfiðir í flutningunum,
og látið ófriðlega hver við ann-
an. Einn slapp þegar verið var
að koma þeim um borð í flug-
vélina í Thule og annar slapp
úr tjóðruninni í Point Barrow,
og hefur ekki tekizt að ná hon-
um með góðu. Reyndi læknir leið
angursins án árangurs að skjóta
hann með deyfisprautu. Hund-
arnir hafa verið tjóðraðir um
Sleðaihundarnir, aem sumir hafa bundizt vináttuböndum sin á milli, eru valdir saman fyrir
sleða, enda eiga þeir eftir að erfiða hlið við hlið næstu 16 mánuði.
hálfan annan kílómeter frá rann
sóknarstöðinni og haifa tveir í
viðbót nú slitið sig lausa.
Þeir Hedges og Gill eru að
velja hunda saman til sleðadrátt
ar, eftir því hverjir þeirra eru
líklegastir til að vinna vel sam-
an. Þeir hafa þegar fengið þrjá
hundabópa með 5 hunda í
hverjum. Eru það hundar, sem
á undanförnum vikum hafa ekki
sýnt þesa nein merki að þá lang
aði 11 að ráðast á hver annan.
Þó sleðahundarnir séu svona
grimmir, eru þeir víst hættu-
lausir mönnum og mjög sjald-
gæft að þeir bíti þá hönd sem
geifur þeim.
Þá hefur verið unnið að því
að reisa gulan kofa um 3 kíló-
metra frá Barrow og koma þar
fyrir tækjum loftskeytamanns-
ins Fred Churoh, sem á að
reyna að halda samibandi við

leiðangurinn og bera skilaboð á
milli hans og aðalstöðvanna í
London. Við beztu skilyrði ætti
Fred að takast að halda sanri-
Ibandi við loift'skeytatækin á sleð
'unuim fjórum, þar til þeir eru
ikiomnir í 750 kim. fjarlægð Érá
ströndinni. Þá flytur hann sjálf-
sagt með ,tæki sín út á ameríska
rannsóknarstöð, sem staðsett er
á fljótandi ísjaka um 1000 km.
Framhald á bls. 22.