Morgunblaðið - 17.01.1968, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JANTTAR 1903
Kirkjur og hjörtu
STRAUMFALL tímans æðir
framhjá áhorfandanum. Flaum
uxinn ber meira með sér en
hug verði á fest, hvað þá hönd.
Það heyrir þvi til undantekn-
inganna, þegar einhver verður
til þess að draga útúr sérstök
fyrirbæri og vekja á þeim at-
hygli samferðamanna.
— 0 —
Eitt af því, sem ég hefi oftar
en einu sinni furðaði mig á, er
sú árátta sumra annars mætra
manna, sem af einkennilegustu
og ótrúlegustu ástæðum stand.a
gegn og streitast á móti kirkju-
byggingum, að ákalla Einar skáld
Benediktsson til fulltingis í and-
ófi sínu. Er stundum engu lík-
ara en að „brúkendum“ Einars
finnist ekki þurfa frekari vitna
við, og þeir standi með pálmann
í höndunum og þyngstu allslherj-
arrök. svo ekki verði um villzt,
eftir að hafa gnauðað á alkunn-
um snillyrðum skáldsins:
„Musteri guðs eru hjörtun,
sem trúa, þó hafi þau ekki
yfir höfði þak“.
Sé síðasti — svo ég viti —
sem sigurglaður og öruggur um
sinn málflutning varð til þess að
hafa þessar frægu ljóðlínur sem
mjög áberandi rúsínu í bláenda
pylsu sinnar. var sá góði maður
Pétur Renediktsson, bankastjó.ri
og alþingismaður, í Morgunblað-
inu 28. des. s.l. Skrifaði hann
viðkomandi grein til enn frekari
áréttingar margítrekuðum and-
mælum sínum gegn byggingu
Hallgrímskirkju á Skólavörðu-
hæð — nú síðast stuttu fyrir jól
innan veggja alþingis.
Mér Þykir þetta þeim mun
leiðinlegra með Pétur, sem mér
finnst hnn að jafnaði öðrum
mönnum skemmtilegri í málflutn
ingi sakir hispursleysis, geðríkis
og dirfsku. án tillits til málstað-
ar. í annan stað hefði ég viljað
trúa þvi um Pétur, að „fjár-
gleggni" hans birtist frekar í
öðru en hamagangi gegn tiltölu-
lega smávægilegri fjárhagsaðstoð
við eitt myndarlegasta og menn-
legasta stórátak, sem þjóðin hef-
ir frá upphafi vega staðið að, og
standa mun um aldir. óbornum
kynslóðu.m til vegsauka og sálu-
hjálpar. Og enn má segja: Ég
hefði satt að segja haldið, að
þjóðbankastjórinn sæi einhvers
staðar geigvænlegra útstreymi
auranna okkar gegnum „glomp-
ur gengdarleysisins" í öllum átt-
um heldur en þótt eitthvert brota
brot, af þessum möls- og
ryðmat væri almennilega fjár-
fest til langframa á vegum ekki
verri manna en kirkjuhöfðingja
og þess hluta þjóðarinnar, sem
þeim fylgir að málum. Ég held
sem sagt, að Pétur bæði sem
peningaráðsmaður, fólksfulltrúi
og skattgreiðandi, mætti annars
etaðar frekar „sýta sárt og
kvíða“.
-----O-------
Það má að sjálfsögðu deila ó-
endanlega um útlit og gerð Hall-
grímskirkju, leggi menn áherzlu
á það, en ekkert er hún eins-
dæmi. að þvi leyti. Ólíkir menn
líta ekki sama fyrirbæri sömu
augum. Sjá beinlínis ekkert sér-
stakt, þar sem aðrir eygja mikið
— sumir ljótt eitt, þar sem við
öðrum blasir fegurð. Það er sem
sagt harla einstaklingsbundið,
hvað menn sjá eða hvort þeir
yfirleitt sjá nokkuð. Það var ekki
að ófyrirsynju. að Jónas spurði:
sem frægt er: „Systir góð, sérðu
það sem ég sé?“
Það er eins með kirkjur og
önnur mannanna verk; þau eru
vitanlega í flestum tilfellum
,.börn síns tíma“ og verða að
taka dómi eftirkomandanna til
lofs eða lasts. Og með tilliti til
ára og alda skiptir það sjálfsagt
ekki miklu máli, hvort endanleg
ákvörðun var tekin áratugnum
fyrr eða síðar. Kirkjuútlitið skipt
ir hér ekki mestu máli, þótt mik-
ilvægt sé, heldur tilgangurinn.
ætlunarverkið - möguleikinn, sem
skapast til þess, er gera skal í
helgidómi um langa framtið. En
hvað sem þessu líður, er hitt
staðreynd, að svipmót Hallgríms
kirkju er fyrir löngu ákveðið af
þeim, sem því máttu ráða, og
sjálfri bygginguni svo langt á
veg komið, að ég fæ ekki betur
séð en að það jaðri fullkomlega
við beina skemmdarverkastarf-
semi að hindra og tefja þetta
verk — raunar hvernig sem á
er litið með rökum. Hér liggur
því vissulega nær að ryðja steini
frekr úr götu en í — ekki sízt
fyrir kjörna þjóðarleiðtoga og á-
byrga valdsmenn.
Og svo má ég til með að lok-
um að hverfa aftur ölitið að
Einari Benediktssyni og viðhorfi
hans til kirkna, eins og það birt-
ist í hér tilvitnuðum skáldskap
hans og öðrum. Ég er nefnilega
ekki alveg viss um hugsanlega
ánægju hans í samfylgd með
þeim, sem ákalla hann sem brjóst
vörn í stríði gegn byggingu guðs
þjónustuhúsa — einkum stórra
— sem óþörfu hégómamáli vegna
óumdeilanlegs gildis „hjartn-
anna, sem trúa“ og klassiskra
orða skáldsins þar um.
í fyrsta lagi má benda á það,
sem nærtækast er í umræddum
orðum Einars. Jafnvel þar segir
skáldið svo ekki verður um
villzt:
»>••••
Þó — (sem þýðir endaþótt,
þrátt fyrir að, o.s.frv.
hafi þau ei yfir höfði þak“.
Einar segir HVERGI — heldur
þvert á móti gefur óbeint hið
GAGNSTÆÐA til kynna — að
hjörtum séu ekki .,musteri guðs“
þótt þau HAFI yfir höfði þak.
Þessu má ekki ganga framhjé.
Það væri líka harla ótrúlegt um
svo stórbrotinn skáldanda og vit-
mann sem Einar Benediktsson,
að hann hefði ekki gert sér ljóst
sambandið milli hins ytra og þess
innra — kirkna og hjarta — og
þau gagnkvæmu áhrif til ljóss og
til lausnar, sem í samspili þeirra
eru skilyrði til að skapa. Eða,
hver vill gerast til að halda því
fram, að musteri kirkna kunni
ekki einmitt að hafa áhrif á
musteri hjartna jafnvel móta
þau og byggja upp? Þannig eru
títtumtöluð ummæli skáldsins
síður en svo vatn á myllu
þeirra. sem berjast gegn því að
reisa vegleg hús guði til dýrðar.
En ekki þarf að einskorða sig
við hinar umtöluðu Ijóðlínur
Einars Benediktssonar til þess að
komast á snoðir um hug hans og
afstöðu í þessum efnum, og eftir-
minnilegan skilning á hlutverki
og áhrifamætti myndarlegra
kirkjubygginga. Hann sagði nefni
lega fleira heldut en kirkjubygg-
ingaandstæðingum kann að þykja
gott. f kvæði sínu „Kirkjan í
Mílanó", sem er einn hástemmd-
ur og skáldlegur kxfgerðaróður í
senn óvenjulegs vitmanns og trú-
manns. tekur hann þegar í upp-
hafi svo til máls:
„Kórinn sveipar bergmál
hljóðra bæna;
brimhvit enni drjúpa að altars
skÖTum".
Og endar svo fyrsta erindið af
fjórum:
„Fyrir steinsins hljóðu hátign
standa
holdsins myndi’-- blásnar lífsins
anda“.
Síðan heldur skáldið áfram:
„Mann frá manni og ævi eftir
ævi
andi marmarans mun hjörtum
lyfta. —
Þótt sig lýðurinn í gleymsku
græfi,
guðastyttan mun ei svipi
skipta.
Og þótt ránshönd ræni
hörgsins auði,
ríkdóm hjartans væri ei unnt
að svipta
öreigann. sem hreif hinn
höggni, dauði,
harði steinn — og saddi andans
brauði".
Og það er síður en svo, að á
sé slakað í framhalrtinu:
>,Yfir þessum Ijósu, köldu
Baldvin Þ. Kristjánsson.
línum
liggur eins og bjarmi æðri
sálar,
þar sem fólkið sér af draumi
sínum
FLEST virðist ógert en fæst
gert af því sem gera þarf fyrir
26. maí n.k. ef úr umferðar-
breytingu verður.
Æfingabrautir.
í Svíþjóð voru byggðar flókn
ar umferðar-æfingabrautir, þar
sem fólk gat æft sig í hægri um
ferð fyrir H-dag. Að sjálfsögðu
voru þessar brautir þannig gerð
ar, að þær höfðu upp á að bjóða
mismunandi erfið akstursskil-
yrði. Þar voru lögregluþjónar
löggæzlumenn og aðrir þeir, er
áttu að stjórna umferð eftir H
dag, látnir æfa sig í því að
s*jórna H-umferð, og læra að
leysa úr umferðarhnútum og
umferðarflækjum, sem ætíð geta
myndazt við viss skilyrði á erfið
um umferðaræðum.
Eru líkur til þess að búið
verði að býggja slíkar æfinga-
brautir hér í tæka tíð, til þess
að ökumenn og löggæzlulið geti
æft sig í hægri umferð við fyrr-
nefnd akstursskilyrði? Hvenær
ætli þessar brautir verði byggð-
ar og hvar? Eiga íslenzkir öku-
menn og aðrir vegfarendur og
löggæzlulið sem á að stjórna um
ferð, kanski ekki að eiga kost
á því, að vita hvað hægri um-
ferð er, fyrr en búið er að
breyta umferðarreglunni? Ætli
þetta verði allt kennt bara á
pappírnum?
Ökuhraði.
f Svíþjóð varð að takmarka
ökuhraða, bæði í borgum og á
þjóðvegum, vegna umferðar-
breytingarinnar. Nú, að fjórum
mánuðum liðnum, hafa Svíar
ekki aflétt þessum hraðatakmörk
unum.
Að sjálfsögðu voru og eru slík
ar hraðatakmarkanir óhjákvæmi
leg afleiðing umferðarbreyting-
arinnar til þess að auka öryggi
umferðarinnar.
En í kjölfar þeirra hafa siglt
aðrir erfiðleikar, sem ennþá er
ófyrirséð hvað muni kosta
sænsku þjóðina. T.d. má nefna
að það tekur langferðarútur
bæði fólks- og vöruflutninga
þriðjungi til helmingi lengri
tíma að fara sömu vegalengd nú
en fyrir umferðarbreytingu.
Þetta orsakaði það, að rútu-
bílar á langleiðum svo gott sem
tæmdust. f stað þess flykktist
fólkið í járnbrautarlestir og flug
vélar, svo vart var við ráðið.
Það gefur því auga leið að þess-
ir flutninga aðilar hafa orðið
fyrir gífurlegu tjóni.
Ef af umferðarbreytingu verð
ur hér, þá hlýtur ökuhraði hér
að verða takmarkaður með til-
liti til þess, og að sjálfsögðu þá
mikið meira en í Svíþjóð vegna
hins ófullkomna vegakerfis sem
við eigum við að búa.
Hvað munu þeir segja sem
ævi, sem tónn né lituí aldrei
málar“.
Er nú ekki heldur erfitt að
hugsa sér höfund slíkrar lofgjörð
ar sem hiöfuðkempu og æðsta-
prest þeirra skrýtilega gerðu
manna, sem leggja metnað sinn
í það að torvelda og gera tor-
tryggileg í ýmsum tóntegundum
virðingarverða viðleitni þeirra
alltof fáu manna er leggja á sig
fjárútlát og fyrirhöfn til fram-
dráttar óeigingjarnri og háleitri
hugsjón í þá átt, við erfið skil-
yrði, að skapa íslendingum á-
þekka tilbeiðslu- og þakkargerð
araðstöðu og skáldið sjálft fann,
lifði og lýsti? Og, hvað segja
þeir háu herarr, sem oftlega virð
ast gamna sér við það að vega
og meta steinlímsmagnið í Hall-
grímskirkju á Skólavörðuhæð,
með það fyrir augum að sjá
eftir því, um þessi ótvíræðu orð
Einars Benediktssonar í enn
sama tilvitnuðu kvæði?
þurfa að ferðast með langferða-
bifreiðum, ef þeir þurfa að vera
þriðjungi til helmingi lengur í
hverri ferð eftir breytingu en
áður?
Hvað munu þeir segja, sem
hafa vöruflutninga út um land,
ef þeir þurfa þriðjungi til helm-
ingi lengri tíma til að flytja
sama vörumagn eftir breytingu
en áður?
Hvað munu bændur segja, ef
þeir þurfa 5 bíla til að flytja
sama mjólkurmagn á jafn löng-
um tíma eftir breytingu og þeir
þurftu 3 áður?
Svipað hlýtur að gilda með
flutninga frá mjólkurbúum til
dreifingarstöðva í þéttbýli. Að
sjálfsögðu hlýtur þetta einnig
að koma niður á allri landbún-
aðarvöru, t.d. kjöti, fóðurvöru
og áburði. Og allri annarri vöru
sem dreift er um landið með
bifreiðum.
Hvað munu Reykvíkingar
segja, ef strætisvagnaferðir sem
nú taka 30 mínútur, taka eftir
breytingu 50, jafnvel 60 mínút-
ur? Hvað þarf þá að fjölga stræt
isvögnum t.d. Reykjavíkur,
Kópavogs og Hafnarfjarðar mik-
Sjóböð um
miðjon vetur
SAMKVÆMT upplýsingum Sig-
urjóns Ólafssonar vitavarðar í
Reykjanessvita hefur lítil breyt-
ing orðið á jairðhitasvæðinu.
Mikla gufustróka leggur upp af
svæðinu og sjólaugin svokallaða.
sem er í túnjaðrinum rétt við
flæðarmálið er nú 25 stiga heit.
Er það óvenjumikill hiti að
vetri til, en í sumar var- hitinn
í lauginni 18 stig. Sagði Sigur
jón að þægilegt vaeri að £á sér
sjóbað í lauginni, en sjór renn
ur í hana að jafnaði.
200 soltnir Kínu-
bændur drepnir
Tókíó, 13. jan. AP
MOSKVU útvarpið sagði frá
því í dag, að 200 kínverskir
bændur, sem illa voru haldn-
ir af sulti, hafi verið drepnir
af herflokkum Mao, þegar
þeir risu gegn formanni sín-
um í Kwangtung héraði í sl.
mánuði.
Útvarpið sagði frá þessu á
japönsku og kvað atburðinn
hafa gerzt í þorpi um 112
kílómetra frá Kanton, höfuð-
borg fylkisins, seint í desem-
ber.
af hans myndum
teygar listar-iþorstinn dýpstar
skálar,
eins og jörð í þrungnum,
þungum vindum
þráir andardrátt frá himins
lindum“.
Ég held einhvern veginn, að
síðornir andófsmenn Hallgríms-
kirkju ættu að leita málstað sín-
um fulltingis hjá öðrum frekar
en andansmanninum, sem orti
þessar Ijóðlínur.
f lok kvæðisins hvarflar svo
huguT hins stórbrotna skálds til
„uppheims-alda“, þar sem ;,augna
blikin letrast gulls með stafi“, og
segir síðast allra orða:
„Þaðan logar bjarmi um
steininn kalda“.
Ættum við ekki að una því? Og
taka tilrnælum sama manns:
„Sé eitthvað satt og rétt,
sigra því gerðu létt“.
Reykjavík, á þrettándanum
1068.
ið til þess að fullnægja fólks-
flutningaþörfiinni eftir breyt-
ingu?
Frumvarpið um frestun og
þjóðaratkvæðagreiðslu er því
bæði eðlilegt og sjálfsagt, til
þess að fólk geti sagt til um það,
hvort það vill fá yfir sig illa
undirbúna og algjörlega óþarfa,
hættulega og rándýra umferðar-
breytingu með öllu því ófyrir-
sjáanlega sem henni kann að
fyigja-
Hvaða kjósandi mun t.d. trúa
því að óreyndu á sinn þingmann
að hann verði til þess að neita
honum um þennan sjálfsagða
rétt, án tillits til þess hvort
þingmaðurinn eða kjósandinn er
með eða móti umferðarbreyting-
unni?
Þannig ætti þjóðaratkvæða-
greiðsla hér að geta orðið ráð-
gefandi fyrir þingið, alveg eins
og hún var það á sínum tíma í
Svíþjóð.
Þó er langtum eðlilegra að
þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram
hér, heldur en í Svíþjóð t.d.
vegna legu landsins sem ey-
lands, og einnig vegna þess að
við eigum enga sérfræðinga í
umferðarmálum.
Ekki skal því heldur trúað að
umrætt frumvarp fái ekki þing-
lega meðferð, því það yrði sá
smánarblettur á yfirstandandi
Alþingi sem seint mundi af því
þveginn.
Reykjavík 10. jan. 1968.
Ingvi Guðmunðsson
bifreiðastjóri á BSR.
Daníei Pálsson
bifreiðstj. Bæjarleiðum.
Olía fraus
jafnvel
í leiðslum
Bæ. Höfðaströnd, 8. jan,
TÍÐARFAR hefur verið mjög
höstug frá áramótum og frost.
hörkur með því mesta, sem
koma hér. Nokkuð hefur borið
á því, að hráolíukynding í hús-
um hefur ekki fullnægt hitaiþörf
og olía jáfnvel frosið í leiðslum.
Hofsósingar fá sitt neyzluvatn
ofan úr fjalli, um þriggja káló-
metra leið. Einhvers staðar á
þeirri leið hefur leiðslan bilað
er og staðurinn nú næstum vatns
laus. Getur verið erfitt að hitta
á bilunina vegna frosta og snjóa
(Bilunin er nú fundin og við-
gerð hefur farið fram).
Til þessa hefur gengið illa að
balda opinni leið um Strákagöng
til Siglufjarðar. Mikið fennir á
veginn og hætta kvað vera á snjó
flóðum, sérstaklega í Dalaskrið-
um.
Eftir stórhríð 2. og 3. janúar
kom nokkur ís inn á fjörðinn,
töluvert stórar spangir og jaka-
hröngl á milli Eftir að upp
stytti og sunnan gola kom fór
þessi ís þó fljótt út af firðin-
um, að minnsta kosti í bilL
Menn óttast harðan vetur og
jafnvel að ís fylli firði — B. J.
.Steinsins tign er tær, — og Baldvin Þ. Kristjánsson.
Hvað er framundan
í umf erðarmálum ?