Morgunblaðið - 27.01.1968, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 1968
15
Breiðist Vietnam-stríðið út?
Ottazt að Laos og Kambódía dragist inn í ófriðinn
AÐ undanförnu hefur gætt auk-
ins uggs um, að styrjöldin í
Víetnam kunni að brei'ðast út til
nágrannalandanna. Fréttir um
bardaga í Laos hafa aukið þenn-
an ugg. Að því er áreiðanlegar
heimildir herma, hefur stjórnin
í Laos glatað yfirráðum sínum
yfir afar mikilvægu svæði við
Nam Bac, aðeins 128 km fyrir
norðan Luang Prabang, aðset-
urstaðar konungsins í Laos.
Yfirvöld í Laos kenna Norður-
Víetnammönnum um ósigurinn
og segja að flugvélar þeirra hafi
ráðið úrslitum í bardögunum.
Kommúnistar hafa um langt
skei’ð haldið svæðinu við Nam
Bac í umsátri, en menn kon-
ungssinna gáfust upp eftir harða
viðureign, og eru 2.000 þeirra
týndir. Fjórar norður-víet-
namskar flugvélar réðust á her-
sveitir stjórnarinnar, og tvær
þeirra voru skotnar niður.
Þessir bardagar sýna hve
Norður-Víetnammönnum er mik
ið í mun að tryggja birgðaflutn-
inga sína til Suður-Víetnam.
Margt bendir til þess, að loft-
árásir Bandaríkjamanna hafi tor
veldað mjög þessa flutninga, og
hefur nú verið látinn í ljós ugg-
ur um að þeir freistist til að
gera árásir á Ho Chi Minh-
stíginn svokallaða, sem er helzta
flutningalei'ð Norður-Víetnam-
manna um Laos inn í Suður-
Víetnam.
Um leið hafa Bandaríkja-
menn sakað Norður-Víetnam-
menn og hermenn Víetcong um
að nota hið hlutlausa ríki Kam-
bódíu í vaxandi mæli fyrir
griðastað, og benti margt til
þess um tíma að Bandaríkja-
menn væru alvarlega að hugsa
um að veita hermönnum komm-
únista eftirför inn í Kambódíu.
Viðræður þjóðhöfðingjans í Kam
bódíu, Sihanouks 'fursta, og
Chester Bowles, sendimann
Johnsons forseta, vir’ðast hafa
leitt til þess að Bandaríkjamenn
hafi hætt við þessar ráðagerðir.
Viðræðurnar hafa beint athygl-
stjórnina í Hanoi né Beking-
stjórnina. Sihanouk lét í ljós ósk
um, að Alþjóðaeftirlitsnefndin í
Indó-Kína, sem sett var á stofn
eftir Genfarráðstefnuna 1954,
yrði efld svo að nefndin yrði
betur fær um að ganga úr
skugga um hvórt hfutleysi Kam-
bódíu sé rofið. Hins vegar verð-
ur nefndin sjálf að samþykkja
að hún verði efld. Pólland á einn
fulltrúa í nefndinni, og sá full-
trúi virðist ekki vera hrifinn af
hugmyndinni.
Sihanouk hefur fallizt á a’ð
taka til greina tilkynningar frá
Bandaríkjamönnum um liðsflutn
inga Vietcong og Norður-Víet-
nammanna í Kambódíu og rann-
saka hvað hæft er í þeim. Ef
hann kemst að þeirri niðurstöðu,
að ásakanir Bandaríkjamanna
séu á rökum reistar, kveðst Si-
hanouk ætla að fara þess á leit
við hermenn kommúnista, að
þeir fari úr landi. Á hinn bóg-
inn hét Bowles því, að banda-
rískar hersveitir færu ekki inn
í Kambódíu til þess að veita her-
mönnum kommúnista eftirför.
Þó fer tvennum sögum af þessu
loforði. Síðan viðræðurnar fóru
fram, hafa bandarískir embætt-
ismenn sagt, að Bandaríkin hafi
ekki afsalað sér rétti sínum til
að veita hermönnum kommún-
ista eftirför, en hins vegar voni
Bandaríkjastjórn, að það reyn-
ist ekki nauðsynlegt.
Bandaríkjamenn eru að vísu
tortryggnir í garð Sihanouks,
sem óneitanlega hefur gefið
ástæðu til að ætla að hann sé
á margan hátt óútreiknanlegur.
Hann er sjaldan sjálfum sér
samkvæmur. Viðræ'ðurnar hafa
ekki leitt til þess, að Banda-
ríkin og Kambódía taki að nýju
upp stjórnmálasamband, en því
var slitið 1965. Tveimur árum
áður, í nóvember 1963, hættu
Bandaríkin aðstoð þeirri, er þeir
höfðu veitt Kambódíu síðan
1955,, og var það gert að béiðni
Sihanouks. Þessi aðstoð nam alls
393 milljónum dollara.
hann er alltaf tilbúinn að trúa
því að erlend ríki sitji á svik-
ráðum við Kambódíu, er stefna
hans eins mótsagnakennd og
raun ber vitni. En stefna Siha-
nouks miðast umfram allt vi’ð
það, sem hann telur landi sínu
fyrir beztu.
Um langt skeið var Sihanouk
sannfærður um, að kommúnistar
mundu bera sigur úr býtum í
Víetnamstyrjöldinni. Nú virðist
hann aftur á móti vantrúaður á
er, a'ð það hafi komiðt eins og
reiðarslag yfir Sihanouk, þegar
honum var sagt að þrír banda-
rískir blaðamenn hefðu fundið
Víetcong-herbúðir í Kambódíu
í nóvember. Bandaríkjamenn
sendu síðan- Sihanouk orðsend-
ingu 4. desember með ítarlegum
upplýsingum um aðgerðir komm
únista í Kambódíu.
gerlega hinum löngu landamær-
um Víetnam, Laos og Kambó-
díu.
En árásir á griðarstaði komm-
únista mundu fela í sér mikla
áhættu og gætu steypt Banda-
ríkjamönnum út í stórstyrjöld
eða méð öðrum orðum nýja
Indó-Kína-styrjöld. Árásirnar
gætu orðið til þess, að Banda-
ríkjamenn freistuðust til að
leysa vandamál Suðaustur-Asíu
með hernaðarlegum frekar en
diplómatískum ráðum.
Hins vegar leikur enginn vafi
á því, að Sihanouk fursti og
Souvanna Phouma fursti, for-
sætisráðherra Laos, hafa þungar
áhyggjur af auknum ágangi
kommúnista. Sumir telja jafn-
vel liklegt, að Souvanna Phouma
hafi af ráðnum hug gert meira
úr fréttunum um aukinn ágang
Sihanouk fursti og Chester Bowles, sendimaður J ohnsons forseta.
sigur kommúnista, en hann er
sannfærður um, að kommúnist-
ar fái fyrr eða síðar yfirhönd-
ina í stjórnmálum landsins. Si-
hanouk er síður en svo hrifinn
af því að kommúnistar verði
allsráðandi handan landamær-
anna, enda eru Víetnammenn
erfðafjendur Kambódíumanna,
sem eitt sinn drottnu'ðu yfir stór-
um hluta Indó-Kína-skaga, en
voru hraktir til núverandi heim-
kynna af Víetnammönnum. Til
að vega upp á móti áhrifum
Allt bendir til þess að hermenn
kommúnista muni nota Kambó-
díu, og einnig Laos, fyrir griða-
staði í enn ríkari mæli á þessu
ári en þeir hafa gert til þessa.
Bandaríkjamenn segja, að hvorki
meira né minna en sex nor’ður-
víetnamskar herdeildir hafi leit-
að hælis í Kambódíu og komm-
únistar hafi komið upp her-
stöðvum, hvarvetna meðfram
landamærum Kambódíu og Víet-
nam. Um 40.000 norður-víet-
namskir hermenn hafa það starf
að halda Ho Chi Minh-stígnum
í Laos opnum og aðstoða Pathet-
Lao-hersveitir kommúnista í
baráttu þeirra við hermenn Laos-
stjórnar.
Freistandi er fyrir Bandaríkja-
menn að ráðast á þessa griðta-
staði kommúnista til þess að
koma í veg fyrir að þeir geti
notað þá til að hvílast og endur-
skipuleggja lið sitt án þess að
þurfa að óttast árásir flugvéla
Bandaríkjamanna. Segja má, að
erfitt sé að knýja fram úrslit
í stríðinu nema með því að eyða
þessuim griðastöðum, enda trúa
fáir því, að unnt sé að loka al-
kommúnista í Laos en efni
standa til í þeim tilgangi að
knýja Rússa til þess að halda
aftur af Nor’ður-Víetnammönn-
um. Sihanouk virðist einnig hafa
auknar áhyggjur af vaxandi
ágengni Norður-Víetnammanna
og hermanna Víetcong í Kam-
bódíu. Það kæmi honum vel, ef
Víetnammenn neyddust til að
hafa hægar um sig en hingað
til, af ótta við að Bandaríkja-
menn veiti þeim eftirför. Vera
má, að hann telji að þannig
geti hann fengið vini sína með-
al ráðamanna í heimi kommún-
ista til að fá Hanoistjórnina til
að virða hlutleysi Kambódíu og
tryggt það a'ð orð þeirra hafi
tilætluð áhrif. Eins og sjá má,
eru vandamálin á landamærum
Víetnam-ríkjanna erfið viðfangs
og ekki aðeins hernaðarlegs eði-
is. Þau verða aðeins leyst inn-
an ramma þeirrar stefnu, sem
sem bandaríska stjórnin ákveð-
ur að fylgja til frambúðar í mál-
efnum Suðaustur-Asíu Hernað-
arlegar hagkvæmnisástæður geta
ekki ráði'ð úrslitum.
Sovézkum rúðherra
sýnt banatilræði
Eitt af útvirkjum Bandaríkjamanna í Vietnam: Con Tliien nálægt hlutlausa beltinu á landamærum
Norður- og Suður-Víetnam.
inni að Kambódíu og Sihanouk,
sem hefur stundað erfiða jafn-
vægislist til þess að treysta sjálf-
stæði landsins.
Bandaríkjamenn virðast vera
ánægðir með viðræður Bowles
vi’ð Sihanouk fursta, en um leið
hefur furstinn gætt þess vand-
lega í yfirlýsingum sínum um
viðræðurnar að styggja hvorki
Bandaríkjamenn eiga erfitt
með að leyna því áð þeir dást að
Sihanouk, sem tekizt hefur með
ýmsum ráðum að halda
sjálfstæði þjóðar sinnar, þótt
hún sé fámenn og lítils megnug.
Ibúar Kambódíu eru aðeins 6
milljónir, og herinn skipaður að-
eins 35.000 mönnum, þótt Indó-
Kína sé mesta óróahorn heims-
ins. Sihanouk hefur sýnt að hann
er slóttugur og kænn. Hann er
einnig tortrygginn, og þar sem
Víetnammanna hefur Sihanouk
vingazt við Pekingstjórnina.
Nú virðist Sihanouk telja landi
sínu fyrir beztu að eiga góð
samskipti við Bandaríkjamenn,
og gefur það góða vísbendingu
um, hvernig Víetnamstríðið hef-
ur þróazt. Þótt Sihanouk virð-
ist oft tala tungum tveim, virð-
ist ástæða til að ætla, að hann
hafi sjaldan eða aldrei haft eins
miklar áhyggjur af nærveru
kommúnista í Kambódíu. Sagt
Tolkyo, 24. janúar NTB—AP
UNGUR Japani sýndi sovézka
aðstoðarforsætisráðherranum
Nikolai K. Baibakov banatilræði
í Nagoay í dag, en ráðherrann
sakaði ekki. Japaninn lagði til
Baibakovs með trésverði, en
lögreglunni tókst að afvopna
hann og tók hann fastan. Hins
vegar særðist yfirvaldið í Nag-
oya, Mikine Kuwahara fylkis-
stjóri, en ekki alvarlega.
Atburður þessi gerðist þegar
Kuwahara og fteiri japanskir
embættismenn kvöddu Baiba-
kov á járnbrautarstöðinni, en
hann var á förum til Osaka.
Kuwahafa bafði kvatt Bafba-
kov með handabandi þegar til-
ræðismaðurinn ruddist fram úr
mannþrönginni á brautarpallin-
uim, og réðlist á sovézka ráðherr-
ann. Nokkrir Jaapnir og sovézk
ir emibæbtismenn gátu klófest
hann áðuir en hann gat lagt til
ráðherrans, en Kuwaha-ra skrám
aðist í þessuim stympingum.
Tilræðismaðuninn heitir Toshi
tkaa Suridata, 24 ára, og er leið
togi hægri sinnaðra æskulýðs-
samtaka, Showa, í Nagoya.
Hann hafði meðferðis orðsend-
ingu, þar sem þess var krafizt
að Rússar skiluðu aftur Kúril-
eyjum, sem Rússar herbóku 1945.
Baibakov aðstoðarforsætiisráð-
herra kom til Japanis 16. janúar
í 17 daga heimsókn í boði jap-
önsku stjórnarinnar.
Djakarta, 25. janúar.
Rúmlega 50 liðsforingjar úr
indónesíska hernum myrtu eða
börðu til óbóta 40 Kínverja í
Djakarta í dag. Voru þetta hefnd
arráðstafanir vegna morðs á ein-
um félaga þeirra í kínverska
hverfinu í Djakarta í gær.