Morgunblaðið - 02.02.1968, Side 24

24
MO'RGUNBl.AÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 19«!
Ölafur Björnsson
héraðslæknir - Minning
J>AÐ var þungbær frétt, er barst
austur í Rangárþing, föstudaginn
19. janúar, sú frétt, að Ólafur
Björnsson,' héraðslæknir á Heliu
væri látinn.
Það er ekki ætlan mín með
þessum örfáu línum að rekja ævi-
feril Ólafs Björnssonar, heldur
á þetta fyrst og fremst að vera
vinarkveðja.
Þó skal þess aðeins minnst, að
Ólafur Björnsson var fæddur 14.
nóvember 1915 í Vestmannaeyj-
um og voru foreldrar hans hjón-
in, Björn H. Jónsson, skólastjóri
og Jónína ÞórhaUsdóttir. Fékk
ÓlafuT úr foreldrahúsum gott
veganesti ósvikins menningar-
arfs. Kvæntur var ólafur Kat-
rínu Eliasdóttur, hinni mætustu
kon.u, og lifir hún mann sinn.
Þeim hjónum varð fjögurra
’barna auðið, þriggja sona og
einnar dóttur, og eru börn þeirra
öll 'hin mannvænlegustu.
Kynni okkar Ólafs Björnssonar
hófust með komu minni í Rang-
árvallahrepp sumarið 1&64. Fann
ég þegar í honum mann, er væri
í óvenjuríkum mæli að mínu
skapi. Og frekari kynni staðfestu
það rækilega, þvi mér fannst
Ólafur alltaf vaxa með nánari
kynnum. Frá honum stafaði
þeirri mannlegu ’hlýju, er yljaT
um hjartarætur.
Ólafur Björnsson var stál-'
greindur maður og snjall í við-
ræðum. Naut þá sín vel hæfileiki
hans að skýrgreina oft og tíðum
flókin efni einkum þau er hitu
að starfsgrein hans, læknisfræð-
inni. Þar var hann veitull fræð-
ari Ég gæíi vart hugsað mér
heiibrigðari og réttari afstöðu
nokkurs héraðslæknis til starfs
síns en hjá Ólafi Björnssyni. Þar
var ábyrgðarkenndin og skyldan
fyrst af öllu. Og enginn hefði
verið honum fúsari að leggja
sinn skerf af mörkum, þar sem
líknar var þörf. Mun hann og oft
hafa lagt feikna hart að sér við
sjúkravitjanir, eins og löngum
hefur orðið hlutskipti héraðs-
lækna á voru landi.
Ólafur Björnsson bar fyrir
brjósti ríkan metnað fyrir hönd
stéttar sinnar. Og sá metnaður
fólst fyrst og fremst í því, að
læknarnir litu ætíð á starf sitt
sem þjónustu, þjónustu við þá
sem eru hjáiparþurfi, án tillits
til þess hversu troðin pyngjan
er. Ólafur naut og mikils álits
starfsbræðra sinna, enda vaT
hann um hrið í stjórn Lækna-
félags íslands.
Eins og að likum lætur var Ól-
afur Björnsson einkar vinsæll í
héraði sínu, bæði sem læknir og
maður. Ein bezta sönnun vin-
sælda hans var veizlufagnaður,
er þeim hjónum var gerr á fimm-
tugsafmæli Ólafs, fyrir röskum
tveim árum. Komu þar saman
hundruð manna að samfagna
þeim, og voru fjölmargar ræður
fluttar. Var þeim öllum sameigin-
legt þakklæti til afmælisbarns-
ins.
A þessum fáu árum hefi ég átt
fjölmargar ánægjustundir á
heimili Ólafs og Katrínar, þeirra
fagra menningarheimili. Og
ávallt fór ég þaðan auðugri en
ég kom, auðugri af góðum minn-
ingium. Síðast naut ég þar veit-
ullar gestrisni á Þrettándadags-
kvöld. Ólafur var þá mjög ve:
hress og sízt gat nokkurn grun-
að, að stundin stóra væri svona
nærri.
Fyrír öll kynni mín og okkar
hjóna af Ólafi Björnssyni og
heimili bans færum við hugheilar
þakkir.
Ég færi svo eiginkonu hans og
börn.um, svo og aidraðri móður,
dýpstu samúðaróskir minar og
fjölskyldu minnar. Megi Guðs
líkn styrkja 'þau og umvefja í
þungum harmi. Megi birtan frá
krossinum Krists hrekja alla
skugga á braut. Megi gleðin
sanna á ný taka sæti, þar sem
Ireginn nú ríkir. Guð blessi
minningu góðs drengs.
Stefán Lárusson.
Sextugur
Þórleifur Bjarnason
Við Þórleifur Bjarnason hitt
wmst fyrst sumarið 1931. Hann
var þá aðeins 23 ára gamall, en
hafði í tvö ár stundað barna-
kennslu fyrst verið farkennari í
Önundarfirði, en siðan fengið
vitneskju um það, að lausar vær
þrjár kennarastöður á ísafirði,
hafði hug á að sækja þar um
og vildi ræða við mig um það
mál. Ég spurði hann fljótlega um
ættir hans og uppruna, og sagð-
ist hann vera Homstrendingur,
móðir sín héti íngibjörg Guðna-
dóttir, Kjartanssonar, bónda í
Strandasýslu. Kvaðst hann vera
fæddur hinn 30. janúar árið 1908
í Hælavík og uppalinn þar hjá
afa sínum. Það lyftist á mér
brúnin. Ég hefði heyrt margt sagt
frá Hornströndum og g hafði kom
ið á Hornvík oftar en einu sinni,
hafði lesið um Hall á Horni og
syni hans. kannaðist við Stíg á
Homi og Elías og hafði verzlað
við Betúel í Höfn og heyrt
hann lesa meistara JÓN. Þá
hafði ég og veriS með í því að
sækja svartfuglsegg í sjávar-
hamra Hornbjargs og dregið í
fjögur sumur margan fisk á færi
mitt á bæði dfúp- og grunn-
miðum undan Homströndum.
Okkur Þórleifi kom saman um,
að við værum úr kunnustu
galdrasveitum landsins, annar
Homstrendingur, en hinn úr Arn
arfirði, og brátt tókum við að
ræða um þjóðleg fræði og sér-
kennilega menn og segja hvor
öðrum sögur. Ég komst brátt að
raun um, að Þórleifur kunni vel
að segja frá sérkennilegum mönn
um og ennfremur, að hann mundi
mörg gömul orð og orðtök, kunni
og að hérma róm, svip og lát-
bragð manna og var gæddur ó-
venjulegu skopskyni. Þá heyrði
ég einnig að hann hafði lesið
flest, sem nokkurs var vert í ís-
lenzkum bókmenntum fornum og
nýjum - og var kunnugri rímum
og kenningum og heitum í kveð-
skap en nokkur annar maður á
hans aldri, sem ég hafði hitt
Og nú er skemmst frá því að
segja, að við ræddum lengi dags,
og áður en við skildum var I
ég ákveðinn í að vinna að því
að hann fengi kennarastöðu á
fsafirðL
Á því reyndist engin fyrir-
staða. Fékk Þórleifur öll atkvæði
í skólanefnd ísafjarðarkaupstað-
ar. Hann var Síðan kennari við
barnaskólann á ísafirði til 1943
og við gagnfræðaskólann til sama
tíma frá 1938, nema hvað hann
stundaði nám í Kennaraháskól-
anum danska 1984-1935, Árið
1943 varð hann námsstjóri á
Vesturlandi, og hefur verið það
síðan. En heimili átti hann á
ísafirði ailt til ársins 1953, að
hann fluttist suður á Akranes.
Þar hefur hann verið búsettur
upp frá því. Þórleifur reyndist
ágætur kennari, og var aðal-
kennslugrein hans saga. Hann
gegndi og ýmsum trúnaðarstörf-
um á ísafirði og rækti þau öll
af röggsemi, lagni og samvizku
semL Hann hefur og unnið sér
mikið traust sem námsstjóri, og
hefur honum komið þar að góðu
gagni sú óvenjulega mannþekk-
ing, sem hann er gæddur, ásamt
víðtækri reynslu og skapfestu
og glöggskyggni á mismun stórra
og smárra máisatriða.
Þórieifur kvæntist árið 1935
Sigríði Hjartar, dóttur Friðriks
Hjartar, skólastjóra, fyrst í Súg
andafirði, en síðan á Siglufirði
og AkranesL Þau hafa eignazt
fjögur börn eina dóttur og þrjá
sonu. Dóttir þeirra, Þóra, nam
bókasafnsfræði í Noregi og varð
bókavörður á Akranesi, en gift-
ist síðan norskum lækni. Syn-
irnir, Horður, Friðrik Guðni
og Björn, hafa allir lokið
studentsprófi eins og raun
ar Þóra - og stunda framhalds
nám, Hörður í Þýzkalandi,en hin
ir hér heima. Sigríður er góð
kona og greind og myndar- og
margur átt góða og glaða stund
á heimili þeirra.
Með okkur Þórleifi tókst
t.-aust vinátta, og urðu sam-
skipti okkar mikil og margvís-
leg þau 15 ár, sem við báðir
áttum heima á ísafirði, og jafn-
an síðan höfum við hitzt annað
veifið, eftir því sem aðstæður
hafa leyft. Fyrst og fremst höf-
um við rætt bókmenntir, en báð-
ir höfum við haft allvíðtækan
áhuga á öllum menningarmálum,
félagsmálum og almennum þjóð-
málum - og ennfremur á persónu
leika viðhorfum og starfi þeirra
samtíðarmanna okkar innlendra
og erlendra sem hafa látið veru-
lega til sín taka, og hafa skoð
anír okkar oftast verið mjög á
einn veg í öllum aðalatriðum. Þá
hefuT það verið okkur mikil og
góð skemmtun að rifja upp sög-
ur og sagnir frá liðinni tíð af
mönnum og atvikum og þetta ver
ið okkur betri skemmtun en
flest annað. Ég hef hér að fram
an getið þess að Þórleifur er
gæddur naemu skopskyni - og
ennfremur góðri frásagnar- og
hermigáfu, enda hefur hann sýnt
það á leiksviði, að hann er góður
leikari, - þótti til dæmis leika
séra Sigvalda með ágætum þegar
leikritið Maður og kona var sýnt
á AkranesL
Þá er að geta að nokkru rit-
starfa Þórleifs Bjarnasonar.
Fyrsta bók hans, Hornstrendinga
bók, kom út árið 1943, og var
ein hin merkasta bók þess árs,
enda að mörgu sérstæð. Þá hef-
ur Þórleifur gefið út skáldsög-
umar Og svo kom vorið, Hvað
sagði tröllið og Tröllið sagði,
smásagnasafnið Þrettan spor og
bemskuminningarnar Hjá afa og
önnu. Hann hefur og skrif-
að kennslubók í íslandssögu fyr
ir Ríkisútgáfu námsbóka - og
loks nokkrar smásögur í blöð óg
tímarit og sömuleiðis allmargar
greinar um ýmis menningarmáL
Sumar smásögur Þórleifs eru
meðai þeirra snjöllustu, sem skrif
aðar hafa verið hér á landi á
síðustu áratugum. en veigamesta
skáldverk hans er hinar stóru
samstæðu skáidsögur Hvað sagði
tröllið? og Tröllið sagði, en þar
er enn í smíðum síðasta bindið
- um eyðingu Hornstranda, - Það
mun eiga að heita: Mannaþefur
í helii mínum .... Þessar sögur
lýsa iífi þriggja kynslóða í hin-
um þröngu víkum Hornstranda,
iífsháítum og iifskjöruTn, körlum
og konum í önn og stríði dags-
ins og þá jafnt í hörmun sem
ÖLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM
AUSTURBÆ JARBÍ Ó
ALDREI OF SEINT.
(Never too late).
Þ EIR sem gerðu þessa mynd,
byrjuðu á að ganga út frá því að
það værf eitthvað broslegt við
það, að fólk eignist börn, þegar
það er orðið miðaldra. Nú er það
einu sinni svo. að flestar konur
eru færar um að eignast börn
fram undir fimmtugt og karl-
menn gjarnan lengur. Það getur
því varla talist neitt einkenni-
legt, þó að af og til fæðist barn
hjá fólki, sem komið er um
fimmtugt, og því síður getur það
talizt neitt fyndið.
Þar sem öll sniðugheit þessarar
myndar byggjast á því að þetta
sé broslegt, hefur hún lítið við
að styðjast. Segir sagan frá Lam-
bert-hjónunum. Hún er um fimm
tugt (Mauren O’Sullivan), pen
kona og viljug til verka, hann
um sextugt, ríkur og nískur timb
urkaupmaður, geðstirður og þver
í skapi (Paul Ford).
Hjá þeim búa dóttir þeirra
(Connie Stevens) og hennar mað
ur (Jim Hutton), sem starfar í
thnburverzluninni, og virðist að-
allega vera notaður til að gamli
maðurinn hafi einhvern að
skamma, Uppeldi dótturinnar hef
ur verið þannig háttað, að hún
umgengst móður sína eins og
hálfgerða þjónustustúlku og verð
ur óguriega reið, þegar loks er
minnztt á það að hún geti hjálpað
til við heimilisstörfin.
Snemma í myndinni kemur í
ljós að eldri frúin er ófrísk. Verð
ur öllum illa við, þegar hún seg-
gleðL Eru í þessum bókum sér-
stæðar cg eftirminnilégar atburða
- og mannlýsingar, og því spái
ég- og ég hef stundum reynzt
sannspár - að þessar sögur verði
mun meira metnar í framtíðinni
en margt eða jafnvel flest sem
mest hefur verið af gumað hin
síðustu árin, og víst er um það,
að vel var hlýtt á Þórleif, þá
er hann las Hvað sagði tröllið í
útvarp, enda er hann snjail
upplesarL
£g iæt svo þessum fáu orðum
mínum lokið, en þakka Þórleifi
langa og trausta vináttu og
konu hans ágæt kynni og mikla
risnu og óska ég þeim hjónum
langs lífs og góðrar heilsu og
börnum þeirra góðs gengis.
Guðmundur Gíslnson Hagalín.
k har eð grein þessi barst
blaðinu ekki tímanlega til birt-
ingar'á afmæli Þórleifs, birtist
hún nú.
ir frá þessu. og eru viðbrögð fjöl
skyldunnar öll hin hundslegust.
Manni er þó greinilega gefið til
kynna að þetta eigi allt að vera
sniðugt. Líður nú fram eftir
kvikmyndinni þannig að karlinn
gerir korau sinni og tengdasyni
lífið leitt, dóittirin gerir öllum
lífið leitt og myndin verður stöð-
ugt ófyndnari.
Til að reyna að koma ein-
hverju lífi í hlutina er stungið
inn borgarstjóra í söguna, sem
leikinn er af Lloyd Nolan, ágæt-
um leikara, sem gerir þarna sitt
bezta. En enginn má við margn-
um. Allt er á móti homi-m, og þó
efni myndarinnar verst, þannig,
að hann breytir litlu.
Þær mæðgur taka sig nú til og
gerast báðar dónaiegar og and-
styggilegar við menn sína, sem á
að vera sniðugt, svo að þeir fara
saman á fyllerí, sem á líka að
vera sniðugt.
Upp úr þessu strýkur svo ó-
léftta eldri frúin að heiman, mað-
ur hennar eltir, þó að varla geti
hann hafa verið búinn að sofa
vel úr sér, og skyndilega fellur
ailt i ljúfa löð. Hann verður geð-
góður. Tengdasonurinn verður
alit í einu sniilingur í rekstri
timburverzlana og dóttirin skán-
ar eitthvað, í það minnsta geng-
ur hún mannvesalingnum ekki
eins til húðar við að reyna að
gera hana ófríska, sem á vist
lí-ka að vera sniðugt.
Það enu til brosleg augnablik,
en þau eru alltof fá til að rétt-
læta allt smekkleysið og ruglið.
FÉLAGSLÍF
Víkingur, knattspyrnudeild.
Meistaraflokkur og 1. fl. -r-
Æfingatafla í febrúar: Þriðju-
daga kl. 7, útiæfing. Föstu-
daga kl. 8,30, inniæfing. Sunnu
daga kl. 1,30, útiæfing. Á úti-
æfingu eru menn beðnir að
mæta með útiæfingargalla og
hreina strigaskó. Nýir félagar
velkomnir. — Þjálfari.
ÍR-ingar, skíðafólk.
Dvalið verður í skálanum
ua helgina. Skíðakennsla
sunnudag bæði fyrir eldri og
yngri. Veitingar í skálanum.
Ferðir verða frá Félagsheimili
Kópavogs kl. 1,30 frá Um-
ferðamiðstöoinni kl. 2 og 6 á
laugardag og sunnudag kl. 10
f, h. — Stjórnin.
Golfklúbbur Reykjavíkur.
Æfingar fyrir meðlimi og
aðra áhugamenn um golf. Mið
vikudaga og föstudaga kl. 20
til 21,30 í leikfimisalnum á
Laugardalsvellinum. Kennsla
á staðnum fyrir þá, sem þess
óska.
Æfinganefnd.
- t.O.C.T. -
Stúkan Freyja nr. 218.
Fundur í kvöld kl. 8,30 í
Góðtemplarahúsinu. Kosnimg
og innsetning embættismanna.
Kaffi eftir fund. — Æt.
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA • SKRIFSTOFA
síivii io*iao
2 ski ifsíofulierbcrííi lil leisu
O o
í Miðbænum. Laus nú þegar.
Íslenzk-Ameríska h.f. Kirkjuhvoli.