Morgunblaðið - 05.04.1968, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. APRÍL 1968
31
- MARXIN
Framliald aif bls. 1.
með yfirvöldum í Memphis og
embættismönnum fylkisins. Eng-
in ákvörðun var tekin um það
hvort þjóðvarðliðar yrðu seoidir
á vettvang.
Young sagði, að hann og aðrir
starfsmenn Kings hefðu staðið
hj:á bifreið fyrir framan hótelið,
þegar King gekk fram á svalir
herbergis síns, sem var á 2. hæð.
Aðeinis einum sólaríhring áður
hafði King sagt við einn sam-
samstarfsmann sinn, að hann
óttaðist ekki fréttir um, að hann
yrði fyrir líkamlegum misþyrm-
ingum meðan hann dveldist í
Memphis. Haonn gaf í gkyn, að
hann væri að því kominn að
missa trúna á að sú baráttuað-
ferð hans að berjast fyrir mál-
stað blökkumanna án þess að
beita ofbeldi væri vænleg til
árangurs, sagði Young.
Lögreglam sagði, að hún hefði
fundið riffil á aðalgötunni í
Memphis, skammt frá hótelinu,
en ekki var staðfest hvort hér
hafi verið um morðvopnið að
ræða. Kveikt var í á nokkr-
um stöðum í nágrenni hótelsins
að sögn slökkviliðsmanna.
King, sem var 39 ára gamall er
hann lézt, andaðist í sjúkrahús-
inu kl. 7 eftir hádegi að staðar-
tíma, eða miðnætti á íslenzkum
tíma, af sárum í hálsi eftir byssu
'kúlu, sagði einn af starfsmönn-
um sjúkrahússins, Paul Hess, er
hann staðfestj fréttina.
JOHNSON HARMAR MORÐIÐ.
Johnson Bandaríkjaforseti lýsti
harmi sinum og bandarísku þjóð
arinnar strax og hann frétti um
morðið á Martin Luther King.
Hann flutti stuttan boðskap til
þjóðarinnar í útvarpi og sjón-
- ALÞINGISMENN
Framhald af bls. 11.
iöngu göng. — Ég hef aldrei séð
slík mannvirk: áður, sagði Stef-
án.
Ég var einn af þeim sem
hafði mikinn hug á því að þessi
virkjun væri gerð Norðanlands
sökum þess atvinnuástands sem
þar ríkir. Það er svo annað mál
hvort ég hefði viljað vinna það
til að fá álbræðsiuna norður í
Eyjafjörð til þess að fá virkjun-
ina i Norðurland.
Mesta átak í íslenzkum raforku-
málum.
Sigurvin Einarsson svaraði
spurningum okkar þannig:
— Ég hef komið fram í dal-
inn, en aldrei alla leið að Búr-
felli áður. Ég er mjög hrifinn
af þessum framkvæmdum, sem
eru þær mestu sem í hefur ver-
ið ráðizt hér á landi. Jarðgöng-
in verða mér minnisstæðust,
þótt margt fleira og mikilsvert
væri hér að sjá.
— Þetta er örugglega mesta
atakið sem tekið hefur verið í
íslenzkum raforkumiálum, og
sennilega þýðingarmesta mann-
virki sem við höfum nokkru
sinni náðist í.
— Álbræðslan er annað mál.
Ég er þeinrar skoðunar að ís-
lendingar hefðu getað lagt í
þessa virkjun án þess að þurfa
að styðjast við hana og erlent
fjámatgn á þann hátt. Ég er
hlynntur stóriðju, en hún þarf
að vera íslenzkt fyrirtæki og
stjórnað af íslenzkum mönnum.
— Ég er andvígur því að leitað
sé til útlanda eftir fjármagni til
framkvæmda, en eins og ég sagði
— fslendingar þurfa að stjórna
fyrirtækjum hérlendis sjálfir.
Hugsa með fögnuði til þess tíma
er virkjúnin tekur til starfa.
Vilhjálmur Hjálmarsson sagð-
ist ekki hafa komið að Búrfelli
áður og reyndar lítið austur í
sveitir. Væri hann því að kanna
ókunna stigu. ■— Hér er margt
nýstárlegt að sjá, sagði Viihjálm
u,r> — góða veðrið eykur á ánægj
una og samhliða því sem maður
sér hér mikilfenglega tækni
flýgur hugurinn einnig til skáld
skapar og fagurra fræða.
— Ég var hreint ekki búinn að
gera mér grein fyrir því hversu
framkvæmdirnar eru miklar í
raun og veru. Jarðgöngin voru
mér nýstárleg, slikt hafði ég
aldrei séð áður, og þau leiða
varpi og sagði þá m.a.: — Við
erum allir harmi slegnir. Ég bið
alla borgara um að láta í ljós
hryggð sína á því blinda ofbeldi,
sem orðið hefur dr. King að
bana, manninum sem barðist
fyrir málstað sínum án þess að
beita ofbeldi.
SÍÐUSTU FRÉTTHl:
Óeirðir brutust út í Memphis
skömmu eftir að dr. King var
myrtur, að því er segir í AP-
frétt. Heyra mátti skothríð
skammt frá morðstaðnum og
nokkrir urðu fyrir skotum. 1 öðr-
um fréttum er sagt frá ránum
og gripdeildum í nánd við morð-
staðinn.
Lögreglan í Memphis leitaði í
nótt að ungum manni, sem sjón-
arvottar sáu stökkva upp í bif-
reið rétt hjá morðstaðnum
skömmu eftir morðið og aka á
brott. Sjónarvottar segja að mað
ur þessi hafi fleygt frá sér riffli
með sjónauka. Leit að bifreið-
inni, sem er hvít að lit af
Mustang-gerð, hefur engan ár-
angur borði.
í síðustu fréttum segir að þjóð
varðliðar hafi verið sendir á
vettvang o.g útgöngubann verið
fyrirskipað. Nokkrir menn hafa
verið handteknir, grunaðir um
að vera viðriðnir tilræðið. Tals-
verður uggur er í mönnum um,
að til alvarlegra óeirða kunni að
koma.
-JOHNSON
Framhald af bls. 1
„Takmörkun ekki nóg“
f Hanoi staðfesti hið opinbera
málgagn Nhan Dan í dag, að
Norður-Vietnamar væru reiðu-
búnir að hefja undirbúningsvið-
huga minn að þeim tíma þegar
vrð á Austfjörðum förum að fara
undir fiöllin gegnum slík göng.
— ^ Slíkar þingmannaferðir
eru án alls vafa nauðsynlegar
og gagnlegar. Auk þess sem þær
eru svo vitanlega áængjulegar,
því að þótt alþingismenn rífist
stundum, þá eru þeir allir góð-
ir v'nir.
— Ég hugsa með fögnuði til
þess tíma þegar þessi virkjun
fer í gang og fer að veita hinni
miklu orku sinni til hinna frjó-
sömu og fjölmennu byggðarlaga
á Suður og Suð-Vesturlandi.
En þá fer maður líka að hugsa
um aðrar slóðir þar sem oftast
verður ?ð notast við dísilrafmagn
og við bíðum þess í ofvæni að úr
slit fáist í virkjunarmálum okkar
Austfirðinga, hvort sem hún
verður í Lagarfossi eða annars
staðar.
— Álbræðslan skyggir á eng-
an hátt á gleði mína yfir þess-
ari framkvæmd Ég held h'ka og
/ona að hún geti í framtíðinni
unnið vel og orðið gagnleg fyr-
ir þjóðarbúið.
Undrast hvað hægt er að gera.
Blrgir Finnsson forseti Sam-
einaðs-AIþing's og leiðtogi al-
þingismann í þessari ferð sagði:
— Ég hafði ekki komið hingað
áður og verð að segja að mér
finnst þessar framkvæmdir stór
kostlegar. Það er erfjtt að segja
hver einstök framkvæmd orkaði
sterkast á mann, en senr.ilega
eru það þó jarðgöngin, enda ó-
venjuiegust þessara mannvirkja
gerða.
— Ég hafði séð bæði myndir
og te:kningar af virkjuninrd 5
b’öðum, en þcð er allt annað að
sjá þetta og eftir að hafa farið
um svæðið í dag undrast mað-
ur hvað hægt er að gera þrátt
fyrir erfitt veðurfar og íslenzk-
ar aðstæður.
Aðspurður um hver hafði haft
forgöngu um ferð þessa sagði
Birgir Finnsson að það hefðu
verið Árni SnævaiT, verkfræð-
ingur, forsœtisráðherra og hann
sem forseti Sameinaðs-Alþingis.
Ferðin styrkir þá skoðun mína
að álbræðslan eigi fullan rétt á
sér.
— Mér fannst mjög athyglis-
vert að ferðast hér um og skoða
framkvæmdirnar, enda hafði ég
ekki komið hingað áður, sagði
.Tón Skaftason. — Ég hafði held-
ur ekki gert mér g.rein fyrir
hvemig þær voru. Hafði að sjálf
sögðu hugmynd um að hér væri
ræður við Bandaríkin, en endur-
tók, að fyrirskipun Johnsons um
takmarkaða stöðvun loftárás-
anna væri ekki nóg. Blaðið seg-
ir ,að Johnson setji enn skilyrði
fyrir algerri stöðvun loftárása
og brottflutningi bandaríska her-
liðsins, enda þótt vietnamska
þjóðin hafi áður vísað þessum
kröfum afdráttarlaust á bug.
Blaðið krafðizt þess, að Banda-
ríkin hættu skilyrðislaust öllum
stríðsaðgerðum gegn Norður-
Vietnam, og minnti á, að Hanoi-
stjórnin hefði hvað eftir annað
lýst því yfir, að samningavið-
ræður við Bandaríkjastjórn
mundu heíjast um leið og Banda
ríkjamenn hættu stríðsaðgerðum.
Moskvu-útvarpið sagði í dag,
að yfirlýsing Hanoi-stjórnarinn-
ar frá i gær væri varla hægt að
ofmeta.
Fleirum boðið?
f Honolúlu ræðir Johnson við
ráðunauta sína í Vietnam-mál-
inu um tilboð Norður-Vietnam-
stjórnar um viðræður er geti
orðið undanfari friðarviðræðna.
Enn er ekki vitað hvar þessar
væntanlegu viðræður fari fram,
en sumir telja, að þær hefjist í
Moskvu í næstu viku. Stjórnmála
fréttaritarar í Washington telja
heldur ekki ósennilegt, að Hono-
lulu-fundurinn, sem upphaflega
var ætlazt til að einungis yrði
sóttur af bandariskum embættis-
mönnum, verði áður en lýkur
sóttur af fulltrúum bandamanna
Bandaríkjanna í Vietnamdeil-
unni.
Meðal þeirra ráðgjafa sem
Johnson ræðir við, eru Dean
Rusk, utanríkisráðherra, sem
setið hefur ráðstefnu Suðaustur-
Asíu-bandalagsins í Wellington í
Nýja Sjálandi, Ellsworth Bunk-
um stórt verkefni að ræða, en
ekki eins stórt og mér sýnist
það vera, eftir að ég hef skoðað
það.
— Mér fannst mest til um jarð
göngin, og þegar mér var sagt
að þau myndu fyllast alveg af
vatni þegar virkjunin er komin
í gagn, þóttist ég geta gert mér
í hugarlund hvers konar ógnar-
kraftur hér er á ferðinni, og
hvað hægt verður að fá mikið
út úr honum fyrir fólkið í land-
inu. Það er mikill munur að
beizla fljótið og framleiða raf-
magn, heldur en að láta vatnið
renna ónytjað til sjávar.
— Nei, ég var alls ekki á móti
albræðslunni. Ég taldi alltaf að
samningurinn við Svisslendinga
væri forsenda þess að. hægt væri
að ráðast í þessar framkvæmd-
ir hér við Búrfell. Mór hefur
einnig verið Ijóst, að mjög nauð
synlegt er að íslendingar auki
fjölbreytni atvinnuvega sinna,
og ekkert er líklegra að stuðla
að því en iðnvæðing. Ferðin
hingað austur í dag hefur tvl-
mælalaust styrkt þá skoðun
mína að álbræðslan eigi fullan
rétt á sér.
Hef löngun til að koma hingað
aftur.
Að lokum ræddum við við
Bjarna Guðbjörnsson, en hann
hafði ekki komið að Búrfelli áð-
ur .
— Veðrið í dag hefur verið
fallegt og það hefur verið bæði
gaman að sjá hér umihverfið og
hin stórbrotnu mannvirki,
— Það er ekki svo auðvelt að
nefna til það sem mér þótti mest
til koma. Jarðgöngin eru stór-
kostleg, stöðvarhúsið mikil bygg
ing og ekki má heldur gleyma
fyrirhleðslunni og stíflugerðini.
Maður gerir sér varla í hugair-
lund hvernig þetta muni allt
líta út þegar verkinu er fulllok-
:ð. Þegar maður er einu sinni
búinn að sjá þetta, vaknar löng-
unin að koma hingað aftur, og
vona ég að ég eigi það eftir.
— Álbræðsian kann að sjálf-
sögðu að vera þarfur atvinnu-
vegur. En ég og aðrir sem úti
á landi búum óttumst að hún
kunni að verða meira aðdrátt-
arafl fyrir þéttbýlið heldur en
góðu hófi gegnir. Það er því mín
skoðun að hún hefði verið betur
staðsett annars staðar og komið
þar að meiru þjóðhagslegu
gagni. Með þessu er ég þó ekki
að gera lítið úr álverksmiðjunni
sem slíkri.
er, sendiherra í Saigon og Willi-
am Westmoreland, hershöfðingi,
yfirmaður bándaríska herliðsins
í Vietnam. Forseti Suður-Kóreu
kemur einnig til Honolulu og
ræðir við Johnson, en hann fylg-
ir harðri stefnu í Vietnam og
mun sennilega benda á hætturn-
ar er af geti hlotizt ef samninga-
viðræður dragast á langinn.
Tortryggni í Saigon
f Saigon bendir margt til þess,
að suður-vietnamska stjórnin sé
lítt hrifin af væntanlegum við-
ræðum Bandaríkjamanna og
Norður-Vietnama og tortryggi
Bandaríkjamenn, að sögn frétta-
ritara AP. Ákvörðunin um, að
einungis bandarískir embættis-
menn sæki fundinn og viðræður
Parks og Johnsons eru túlkaðar
á þá lund, að Suður-Vietnamar
séu útilokaðir frá viðræðum er
varði framtíð þeirra. Svar Hanoi-
stjórnarinnar við tilboði John-
sons vakti furðu í Saigon og þvi
er haldið fram, að forsetinn
hafi ekki haft suður-vietnamska
ráðamenn nógu mikið með í ráð-
um.
í tilkynningu sem suður-viet-
namska stjórnin gaf út í dag, er
tekið fram, að ekki komi til
mála að henni verði haldið utan
við hugsanlegar samningaviðræð
ur Bandaríkjamanna og Norður-
Vietnama. í tilkynningunni, sem
gefin var út að loknum viðræð-
um milli fulltrúa stjórnarinnar
og bandamanna hennar, segir, að
haft verði samráð við stjórnina
í Suður-Vietnam áður en Banda
ríkjamenn setjist að samninga-
borði með Norður-Vietnömum.
í tilkynningunni segir, að Suður-
Vietnamstjórn styðji síðustu til-
raunir Bandaríkjamanna til að
koma af stað samningaviðræðum
og á það er lögð áherzla, að
stjórnir Suður-Vietnam og banda
lagsþjóðanna muni hafa fullt
samráð sín á milli meðan slíkar
viðræður séu undirbúnar.
Ellsworth Bunker, sendiherra,
táfðist 1 Saigon meðan á þessum
viðræðum stóð og var ekki vænt-
anlegur til Honolulu fyrr en í
nótt og þá mun hann skýra John-
son forseta frá sjónarmiðum Sai-
gon-stjórnarinnar.
Margir bjóða aðstoð
í London sagði Harold Wilson,
forsætisráðherra, á þingfundi í
dag, að Bretland og Sovétrikin,
sem höfðu á hendi formennsku
á Genfarráðstefnunni um Indó-
Kína 1954, væru reiðubúin að
veita alla nauðsynlega aðstoð til
að stuðla að friði í Vietnam.
Slíka aðstoð mætti veita með því,
að kalla Genfarráðstefnuna aft-
ur saman eða með einhverjum
öðrum ráðum sem nauðsynleg
mættu teljast til þess að aðilar
Vietnamdeilunnar gætu komizt
að samkomulagi jafnskjótt og
þeir væru sammála um að raun-
verulegar viðræður gætu hafizt.
í París er sagt, að franska
stjórnin sé fús að bjóðast til þess,
að væntanlegar viðræður Banda-
ríkjamanna og Norður-vietnama
fari fram í Frakklandi. Norður-
vietnamska stjórnin kann að líta
svo á, að París sé hentugur fund-
arstaður, þar sem sendinefnd
hennar þar hefur beint fjarrita-
samband við Hanoi. Margar aðr-
ar borgir koma til greina sem
fundarstaður, til dæmis Prag,
þar sem Norður-Vietnamar hafa
sendiráð, og gætu Bandaríkja-
menn vel fallizt á það. Einnig er
minnzt á Genf, Moskvu og Nýju
Delhi ,en London, Phnom Penh
og Varsjá koma ekki til greina,
að sögn diplómata.
„Festa í viðræðum“
Forsætisráðherra Nórður-Viet-
nam, Pham Van Dong, sagði í við
tali við Parísarblaðið Le Monde
í dag, að Norður-Vietnamar
mundu sýna sömu festu og al-
vöru í samningaviðræðum við
Bandaríkjamenn og á vígvellin-
um. Hann bætti því við, að
Bandaríkjamenn héldu enn við
San Antonio-yfirlýsingu John-
sons forseta frá í september í
fyrra, en hún væri úrelt-og ónot,-
hæf. Johnson sagði þá, að Banda
ríkjamenn mundu hætta loftár-
ásum á Norður-Vietnam er Norð
ur-Vietnamar notuðu ekki stöðv-
un loftárása til að bæta hernað-
arstöðu sína.
En í Washington var sagt í dag,
að þegar viðræðurnar við Norð-
ur-Vietnama hæfust, yrði aðal-
tilgangurinn sá, að kanna hvort
Norður-Vietnamar væru reiðu-
búnir að draga úr stríðsaðgerð-
um þegar loftárásum hefði verið
hætt, til dæmis með því að hörfa
burt með hersveitir sínar frá hlut
lausa beltinu.
Seato-fundi lokið
í Wellington, þar sem ráðherr-
ar frá Seato-löndunum hafa set-
ið á fundum, hvatti utanríkis-
ráðherra Suður-Vietnam aðildar-
ríkin í dag ,að sýna ítrustu var-
kárni ef til friðarviðræðna kæmi
við kommúnista. Hann sagði, að
kommúnistar litu á samningavið-
ræður sem framhald styrjaldar á
samkomulagið um Laos frá 1962,
öðrum vettvangi. Hann benti á
en þar væri nú enginn banda-
rískur hermaður en 40.000 norð-
ur-vietnamskir. Hann hafnaði
hugmyndinni um samsteypu-
stjórn með kommúnistum.
f tilkynningu sem gefin var út
í dag í lok Seato-ráðstefnunnar
segir, að Vietnam-styrjöldinni
verði haldið áfram unz friður
verði saminn og ef nauðsynlegt
reynist, verði hert á tilraunun-
um til að hrinda árásum komm-
únista. Ekkert var þó um það
sagt, hvort sendur yrði liðsauM
til Suður-Vietnam og látin var
í ljós von um að Hanoi-stjórnin
tæki vel f ákvörðun Johnsons for
seta um að takmarka loftárásim-
ar á Norður-Vietnam, en þar
með gefist Norður-Vietnömum
tækifæri til að hefja raunveruleg
ar friðarviðræður. Ráðstefnuna
sátu utanríkisráðherrar Banda-
ríkjanna, Suður-Vietnam, Suður-
Kóreu, Thailands, Ástralíu, Nýja
Sjálands og Filippseyja.
- NOVOTNY
Framhald af bls. 1
ugu hreinsunum la-ust eftiir 1950.
segir fréttar'tari AFP, og í ræðu
sinni lýsti hann yfir stuðningi
við endurbótaáætlun hins nýja
flokksritara, Alexanders Dubc-
eks.
Að sögn Reuters hefur Lonsky
hershöfðingi, sem í gær sagði af
sér starfi landvarnaráðherra, bor
ið til baka fréttir um að Nov-
otny hafi ætlað að beita her-
valdi gegn ákvörðunum mið-
stjórnarinnar. Um þróun síðustu
20 ára sagði Novotny að sögn
tékkóslóvösku fréttastofunnar
að framiin hefðu verið alvarleg
mistök og verstu mistökin væru
hinar ólögleu aðgerðir upp úr
1950. Það sem þá gerðist verð-
ur óafmáanlegur blettur á sögu
áranna eftir heimsstyrjöldina,
sagði hann.
Fleiri afsagnir.
í Prag er búizt við að fleiri
embættismenn fyrrverandi
stjórnar muni segja af sér. Mið-
stjórninni hafa borizt kröfur
um að Josef Plohjar heilbrigð-
ismálaráðherra og Alois Neu-
mann dómsmálaráðherra verði
settir af. Hvorugur þeirra er í
kommúnistaflokknum. Áreiðan-
legar fregnir herma, að Alex-
ander Dubcek hafi lagt fram til-
lögur um flein breytingar.
Því er haldið fram, að for-
maður skipulagsnefndar ríkis-
ins, Oldrich Gernik, verði for-
sætisráðherra í stað Josef Lenn-
arts og Jiri Hajek menntamála-
ráðherra verði utanríkisráðherra
í stað Vaclav Davids. Fjórir rétt
línumenn hafa beðizt lausnar síð
astliðinn sóiarhring: Bohumir
Lomsky, varnarmálaráðherra,
Otakar Simunek va-raforsætisráð
herra, Jiri Hendrych, fv. hug-
myndafræðileiðtogi flokksins og
annar hugmyndafræðingur, Vad
im:r Koucky.
Fréttastofan Ceteka tilkynnti
í dag, að hafizt hefði verið handa
um að rífa niður gaddavirstálm-
anir á landamærum Tékkósló-
vakíu og Vestur-Þýzkalands.
Síðustu frétfir.
Á fundi :niðstjórnarinnar 1
kvöld var mælt með því að Ol-
drych Cerruk varaforsætisráð-
herra yrði forsætisráðherra £
sta’ð Josef Lennars. Nýir menn
voru kjörnir í forsætisnefr.d
flokksins, og samþykktar voru
lausnarbeiðnh þeirra manna,
sem sagt hafa af sér að undan-
förnu.