Morgunblaðið - 04.05.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. MAÍ 19®8
Jttoc&nMdbito
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
PARÍS
Oamkomulag ríkisstjórnanna
^ í Washington og Hanoi
um París, sem viðræðustað
þessara aðila, hefur að vonum
vakið mikinn fögnuð um
heim allan. U Thant, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, sem ítrekað hefur
gert tillögur um París eða
Varsjá, sem fundarstað, sagði
í gær, að þetta væru mestu
gleðitíðindi, sem hann hefði
heyrt í mörg ár. Viðbrögð al-
mennings um heim allan
munu vera mjög á sama veg.
Nú eru liðnar rúmar fjórar
vikur, frá því að Johnson,
Bandaríkjaforseti, flutti ræðu
þá, sem opnaði leiðina til
samninga í Víetnam og í gær
voru nákvæmlega fjórar vik-
ur frá því, að Hanoi-stjórnin
svaraði jákvætt tilboði Banda
ríkjáforseta. Allan þennan
tíma hafa aðilar deilt um
fundarstað en hvorki gengið
né rekið. Af þeim sökum
munu margir hafa óttast, að
ekkert yrði af þessum lang-
þráðu viðræðum. Nú hefur
samkomulag náðst og því ber
að fagna. Höfuðborg Frakk-
lands er um margt heppileg
til þessara fundarhalda. Af-
staða frönsku stjórnarinnar
til Víetnamdeilunnar hefur
verið slík, að báðir aðilar geta
þess vegna sætt sig við París.
Bæði Bandaríkin og N-Víet-
nam hafa sendiráð í París svo
og helztu bandalagsríki og
sendiherra N-Víetnam í París
hefur um langt skeið verið
einn helzti talsmaður N- Víet-
namstjórnar á erlendri grund.
Þótt samkomulagi aðila um
fundarstað sé nú mjög fagn-
að skyldu jnenn ekki vera of
bjartsýnir um gang samninga
viðræðna. Viðræðurnar, sem
leiddu til vopnahlés í Kóreu,
stóðu um nær tveggja ára
skeið og allan þann tíma var
barizt af heift á vígvöllunum.
Viðræðurnar, sem hefjast í
París í næstu viku munu
fyrst og fremst snúast um al-
gjöra stöðvun loftárása
Bandaríkjamanna á N-Víet-
nam. Þegar og ef samningar
takast um það má búast við,
að raunverulegar samninga-
viðræður hefjizt um vopna-
hlé eða frið. Á meðan munu
bardagarnir geisa áfram,
sjálfsagt af engu minni hörku
en hingað til og leiðin til frið-
ar verður vafalaust torsótt.
Það er því hyggilegast að
gera sér ekki of miklar vonir
um skjótan árangur.
Það virðist hins vegar
liggja ljóst fyrir, að hernað-
arlegt jafnvægi hefur skapazt
í Víetnam. Hvorugum aðila
hefur tekizt að ná slíkri fót-
festu, að hann geti gert sér
vonir um hernaðarlegan sig-
ur. Þess vegna eru líkur til
þess, að samningaviðræðurn-
ar beri meiri árangur en ella.
Víetnam hefur verið vett-
vangur blóðugra átaka í rúma
tvo áratugi. Fyrst var barátt-
an háð um veldi Frakka í
Víetnam og þegar henni lauk,
var landinu skipt í tvennt og
síðan hefur baráttan snúizt
um það, hvort annar hlutinn
gæti komið hinum á kné.
Mesta stórveldi heims hefur
dregizt inn í þau átök og
a.m.k. tvö önnur voldug ríki
hafa með óbeinum hætti orð-
ið styrjaldaraðilar. Ef til vill
kemur síðar í ljós, að ræða
Lyndons Johnsons hinn 31.
marz sl., varð fyrsta skrefið
til friðar í þessu marghrjáða
landi. Tíminn sker úr um það,
en á næstu vikum og mánuð-
um mun athygli heimsins
beinast að höfuðborg Frakk-
lands fremur en nokkrum öðr
um stað á hnettinum.
NÝ VIÐHORF í
FÉLAGSMÁLUM
k síðustu áratugum hafa
orðið miklar framfarir á
ýmsum sviðum félagsmála
hér á landi. Má þar benda á
hið víðtæka tryggingakerfi,
sem byggt hefur verið upp og
er mjög fullkomið, þótt ýms-
ar lagfæringar megi á því
gera og þá áfanga, sem náðst
hafa í húsnæðismálum. Á
sviðum húsnæðis- og trygg-
ingamála hafa vissulega
orðið framfarir, sem íslend-
ingar geta verið stoltir af.
En einn er sá þáttur félags-
mála, sem vakið hefur tak-
markaða athygli hérlendis,
en hefur þó vaxandi þýðingu
og er ekki síður mikilsverð-
ur en hinir tveir höfuðþætt-
ir þessara mála, sem áður
voru nefndir. Þar er annars
vegar um að ræða margvís-
lega þjónustu opinberra að-
ila við böm og unglinga,
með uppbyggingu dagheim-
ila, leikskóla, gæzluleikvalla
og annarra leikvalla og góðri
aðstöðu til heilbrigðs tóm-
stundalifs og skemmtana-
halds. Á hinn bóginn eru svo
þeir takmörkuðu hópar í
þjóðfélaginu, sem af ein-
hverjum ástæðum eiga við
erfið vandamál að stríða,
erfiðar heimilisástæður
vegna drykkjuskapar, veik-
inda eða annarra aðstæðna,
svo og börn og unglingar,
sem með einhverjum hætti
eru afbrigðileg.
Þessi þáttur félagsmála
krefst sívaxandi athygli og
áberandi er t.d. í starfi
Reykjavíkurborgar hve mik-
il og vaxandi áherzla er lögð
á þessa málaflokka.

II'
j U lAN UR HEIMI
Hvað verður gert við Tshombe?
— FANGELSUN mín hefur
aflað mér meiri skilnings og
samúðar en mér myndi hafa
tekizt að skapa mér með ræð
um mínum. Þannig komst
Moise Tshombe að orði 1964,
en þá var hann forsætisráð-
herra Kongós og hafði verið
settur í stofufangelsi í Kairó
af Nasser forseta í þrjá daga.
Egypzki forsetinn vildi þá
koma í veg fyrir, að Tshombe
fengi að tala á ráðstefnu hlut
lausra ríkja.
Þegar Tshombe skrifaði ár
ið 1966 þessa setningu í bÓK
sína: Fimmtán mánuðir í
stjórn Kongós, var hann kom
inn til Evrópu í útlegð sem
fyrrverandi forsætisráðherra
lands síns.
Nú er hann aftur í Afríku,
ennþá fyrrverandi forsætis-
ráðherra — og búinn að vera
þar 10 mánuði í fangelsi. Enn
er óvíst, hvort Tshombe, sem
var neyddur til þess að lenda
í flugvél í Alsír hinn 30. júní
í fyrra, muni að þessu sinni
einnig gefa út endurminning
ar um reynslu sína af fanga-
vist sinni ,því að ef farið
hefði verið eftir ósk forseta
Kongós og erkióvinar Tshom
bes, Joseph-Désiré Mobutus,
þá væri búið að taka hinn
fyrrnefnda af lífi fyrir löngu.
Mobutu lét dæma Tshombe
af lífi þegar 13. marz 1967.
Herréttur í Kinshasa, höfuð-
borg Kongó, komst að eftir-
farandi niðurstöðu: Ákærður,
Tshombe, væri sekur um
landráð.
Eftir að flugvél Tshombes
hafði verið neydd til að
lenda í Aalsír, þóttist Mo-
butu þegar hafa hættulegasta
keppinaut sinna í höndum
sínum. Hæstiréttur Alsír
kvað upp þann úrskurð 21.
júlí sl. ,að krafa Mobutus um
afhendingu fangans væri rétt
mæt. Afhenda skyldi „lögleg
um kongóskum yfirvöldum“
fangann.
Mobutu lét dæma Tshombe
ann fyrir Tshombe í Kins-
hasa ,en að vísu fullsnemma,

Moise Tshombe
því að hingað til hefur ein-
valdur Alsírs, Houari Bou-
medienne, ekki viljað af-
henda þennan dýrmæta
fanga, sem „allir Kongóbúar“
biðu eftir. (Svo komst frétta-
stofa Kongós að orði í júlí
sl.) Mobutu átti sjálfur sök
á þessu, því að hann kom í
veg fyrir þá von Alsírbúa,
að Kongó myndi snúa baki
við einni vinaþjóð sinni,
fslaelsmönnum, í því skyni
að fá Tshombe framseldan.
Mobutu lét hatursmenn
ísraels í Alsír ekki fá sig til
þess að taka upp sömu af-
stöðu og þeir gagnvart ísra-
el. Enn þann dag í dag þjálfa
ísraelsmenn, er sendir hafa
verið til Kongó, fallhlífaher-
menn þar og enn situr ísra-
elskur sendiherra í Kinshasa.
Nú er ekki framar spurt
eftir fanganum af hálfu
Kongó né heldur hefur Alsír
neitt um hann að segja. Blöð-
in í ríki Boumediennes virð-
ast hafa gleymt honum, en í
júlí sl. spáði blaðið „E1
Moudjahid" því, að „réttur
byltingarinnar myndi leiða
til þess, að Tshombe hlyti
verðskuldaða refsingu“.
Við og við er hins vegar
háft eftir óopinberum heim-
ildum í Alsír, að þessi svarti
fangi, sem ekkert gildi hafi
lengur, verði senn látinn
laus. Þeirrar skoðunar er
einnig René Floriot, einn
fremsti verjandi fyrir rétti í
Frakklandi, en Ruth, kona
Tshombes, bað hann um að-
stoð og ráðleggingar.
f síðustu viku sagði Flori-
ot í blaðaviðtali: — Lögfræði
lega er að vísu ekkert unnt
að gera eins og er. Málið
sjálft er afgreitt. Ég er hins
vegar sannfærður um, að
Alsírstjórn muni láta
Tshombe lausan.
Þota sú, sem Tshombe ferð
aðist með, er honum var
rænt fyrir 10 mánuðum, var
afhent eigendunum, sem eru
brezkir, fyrir tveimur vikum.
Eftir því sem fréttir segja í
Alsír, liggi Tshombe sjálfum
hins vega rekkert á að vera
látinn laus. Fanginn hefði
nóg að gera með að „teikna“.
Dœmdur fyrir
morð á Gyðingum
Bamberg, Vestur-Þýzkalandi
2. maí — NTB — AP —
FRANZ Rademacher fyrrum
samstarfsmaður Adolfs Eich-
manns var í dag dæmdur til 5
ára fangelsisvistar fyrir aðild að
morðum á 3.300 Gyðingum á
heimsstyrjaldarárunum síðari.
Er þetta í annað skiptið, sem
Rademacher hlýtur dóm fyrir
Gyðingaofsóknir á valdaárum
nazista í Þýzkalandi. Hann var
árið 1952 dæmdur til þriggja ára
og fimm mánaða fangelsisvistar,
og sat þá inni í fimm mánuði.
Að þeim tíma loknum var Rade
macher látinn laus eftir að á-
En þessir þættir félags-
mála snerta ekki einvörð-
ungu sveitarfélögin. Hér hef-
ur ríkisvaldið einnig hlut-
verki að gegna, sem það hef-
ur lítið sinnt fram að þessu,
en hlýtur að gera í vaxandi
mæli á næstu árum, vegna
þess, að með auknu þéttbýli,
skapast ný og ný vandamál í
þessum efnum, og þau þarf
ekki aðeins að leysa þegar
þau eru orðin til, heldur
þarf að grípa til róttækra
ráðstafana til þess að fyrir-
byggja að þessi vandamál
komi nokkru sinni upp.
frýjun hans hafði verið tekin til
greina og ný réttarhöld áttu að
fara fram í málinu. Tókst hon-
'um þá að flýja frá Vestur-
'Þýzkalandi til Sýrlands, þar sem
Ihann dvaldist í 14 ára. Sneri
*hann heim til Þýzkalands árið
1966 vegna heilsubrests, og var
•handtekinn við kcmuna til flug
■vallarins við Núrnberg.
Til frádráttar nýja dóminum
reiknast sá tími, sem Rademac-
her hefur þegar setið inni, en
samtals eru það fjögur ár og
tveir mánuðir, þar með talinn
sá tími er hann sat í herfangelsi
Bandaríkjamanna í styrjaldar-
lokin, og fangelsisvist hans með
an hann beið dóms árið 1952.
Verjandi Rademachers krafð-
ist sýknu, en sækjandi 15 ára
DULSPEKISKÓLINN í Reykja-
vík átti tíu ára afmæli í janúar
sl. í tilefni afmælisins hefur
stjórn skólans ákveðið að heiðra
öll núlifandi ljóðskáld íslands.
Það skilyrði er sett, að viðkom-
andi Ijóðskáld hafi látið frá sér
fara eina ljóðabók, eða fleiri,
handrit að frumsaminni ljóða-
eða geti lagt fram fullkomið
fangelsis. Sagði sækjandinn,
Fritz Amrhein, í lokaræðu sinni
að Rademacher hafi ótilneyddur
verið handbendi Eichmanns, þess
er hengdur var í ísrael árið 1962.
Bandaríski lögfræðingurinn Ro-
bert Kempner, sem var talsmað
ur aðstandenda átta hollenzkra
munka og nunna, er nazistar
myrtu á stríðsárunum, lýsti því
yfir að Rademacher væri
engu betri en Eich-
mann sjálfur, og ætti meir sök
á atburðunum en hver annar
„fangabúðaböðull". Verjandinn
fór fram á að Rademacher yrði
sýknaður, og sagði að hann hefði
reynt árangurslaust að vinna
gegn útrýmingarherferð nazista
gegn Gyðingum.
Rademacher er 62 ára, og var
á árunum 1940—1943 yfirmaður
Gyðingadeildar þýzka utanríkis-
ráðuneytisins. Á þeim árum kom
hann fram með nýja tillögu til
lausnar Gyðingavandamálinu, og
er sú tillaga við hann kennd.
Vildi hann láta flytja alla Gyð-
inga Evrópu til Madagaskar.
bók.
Geta skáldin snúið sér til Sig-
fúsar Elíassonar forsöðuwianns
Dulspekiskólans í Reykj'avík
með handrit sín og bækur.
Dulspekiskólinn hefur á und-
anförnum árum heiðrað þekkt
þjóðskáld og tónskáld, þó þess
hafi ekki verið getið opinber-
lega.
Dulspekiskólinn heiðrnr
íslenzkt ljóðnsknld