Morgunblaðið - 18.05.1968, Page 14

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR lö. MAÍ 1968.
f
14
Alþjúðlega skákmdtið
í Reykjavík
FYRI'R heimsstyrjöldina síðari
var hrein hending, eí erlendur
skákmeistari rakst hingað til
lands. í>ó bar það við, til dæm
is kom Aljechin, þáverandi
heimsmeistari, hingað til lands
1931, en tefldi hér aðeins fjöl
tefli og hraðskákir, en tók ekki
þátt í reglulegu skákmóti. ís-
lenzkir skákmenn voru heldur
ekki það lærðir eða þjálfaðir á
þeim tíma, að þeir hefðu vonir
um að veita sigursælum heims-
meistara nokkurt minnsta við-
nám í skákmóti. — 1936 kom
hingað þýzkur skákmeistari,
Engels að nafni, og tók hér þátt
í tveimur skákmótum, ásamt
hérlendum meisturum. Fór hann
með sigur af hólmi í báðum
með nokkrum yfirburðum, en
þó ekki svo ,að keppnir þessar
væru sneyddar öllum spenningi.
Eftir heimsstyrjöldina hafa
ferðir erlendra skákmanna hing
að verið mun tíðari og allmargir
sterkir skákmeistarar og stór-
meistarar komið hingað til
lands. Árið 1957 sker sig þar þó
sérstaklega úr, en þá tóku ís-
lendingar að sér að skipuleggja
og halda hér heimsmeistaramót
stúdenta. Komu þá tugir er-
lendra skákmeistara hingað til
þátttöku í þeirri keppni.
Meðal frægustu erlendu meist
ara, sem tekið hafa þátt í skák-
mótum hér eftir stríð, má nefna:
Dr. M. Euwe, fyrrverandi heims
meistara, Tal, fyrrverandi heims
meistara, Fischer, Spassky, Lar-
sen, Taimanoíf Gligoric og
Nonu Gaprindashvili, heims-
meistara kvenna, svo nokkrir
séu taldir.
Lengst af hefur það ekki ver-
ið bundið neinUm föstum regl-
um, hvenær alþjóðleg skákmót
eru haldin hérlendis. Skákfor-
ráðamenn hér á landi hafa geng
izt fyrir slíkum skákmótum, þeg
ar tilefni og tækifæri hafa gef-
izt, og í því sambandi hæfir vel
að vekja athygli á því, að marg-
ir þeirra hafa lagt fram mikið
Laszlo Szabo
og óeigingjarnt starf við skipu-
lagningu þeirra móta. Hið opin-
bera hefur og stundum veitt
styrk til meiriháttar skákmóta.
Fyrir röskum fjórum árum, þá
var ákveðið af félagssamtökum
íslenzkra skákmanna að koma
þeirri reglu á, að hér skyldi hald
ið alþjóðlegt skákmót annað
hvert ár. Samkvæmt þeirri á-
kvörðun voru haldin hér alþjóð-
leg skákmót árin 1964 (Tal,
Gligoric, Nona o.fl.) og 1966
(Vasjukoff o.fl.) Og nú stendur
fyrir dyrum þriðja alþjóðlega
skákmótið í þessari keðju, og á
það að hefjast 2. júni næstkom-
andi og stendur væntanlega um
hálfs mánaðar tíma. Taka þátt
í því sex erlendir meistarar, þar
af fimm stórmeistarar (allir
nema Addison) svo og átta inn-
lendir meistarar (einn stórmeist
ari).
Erlendu meistararnir eru: Tai
manoff og Vasjukoff frá Sovét-
ríkjunum, Robert Byrne og
Addison frá Bandaríkjunum,
Ungverjinn Szabo og Uhlmann
frá Austur-iÞýzkalandi. Fyrir
okkar hönd tefla: Friðrik Ólafs
son, Ingi R. Jóhannsson, Frey-
steinn Þorbergsson, Guðmundur
Sigurjónsson, Bragi Kristjáns-
son, Jón Kristinsson, Jóhann
Sigurjónsson og Andrés Fjelsted.
Mun ég nú víkja nokkrum
orðum að hinum erlendu skák-
mönnum, sem hingað eru vænt-
anlegir.
Erlendu skákmeistararnir
Rússneski stórmeistarinn Tai-
manoff er vel þekktur hérlend
is síðan hann kom hingað til
lands árið 1956 og tók, ásamt
landa sínum llivitski, þátt í al-
þjóðlegu skákmóti ,sem hér var
haldið til minningar um Guð-
jón M. Sigurðsson skákmeistara.
Þeir landar höfnuðu í öðru til
þriðja sæti, á eftir Friðriki Ól-
afssyni, en hann fór með sigur
af hólmi i þessu móti. Hreppti
hann átta vinninga af níu mögu-
legum, en Rússarnir hlutu sjö og
hálfan vinning hvor.
Taimanoff er fæddur í Lenin-
grad 16. maí 1926 og var þegar
fyrir 1950 orðinn vel þekktur
skákmaður innan Sovétríkjanna.
1953 náði hánn þeim árangri á
Skákþingi Sovétríkjanna að
hreppa efsta sætið, ásamt Bot-
vinnik, þáverandi heimsmeist-
'ara. Tefldu þeir síðan sex skáka
einvigi um skákmeistaratitil Sov
étríkjanna ,og sigraði Botvinnik
með aðeins eins vinnings mun.
Og sama ár og nokkru áður en
Taimanoff kom hingað til lands,
1956, hafði hann unnið skákmeist
aratitil Sovétríkjanna, eftir
harða úrslitakeppni við Spassky
og Averbach.
Varla verður sagt, að Tai-
manoff hafi enn að fullu upp-
fyllt þær vonir, sem Við hann
voru tengdar á fyrri hluta ára-
tugsins 1950—1960. Á þeim ár-
um var hann ekki talinn ólík-
legri til mikilla afreka en Petro
sjan eða Geller, en þessir þrír
meistarar komu fram í sviðsljós
ið um mjög svipað leyti. Reynsl
an hefur þó orðið sú, að þessir
tveir meistarar, einkum þó auð-
vitað heimsmeistarinn Petro-
sjan, hafa sýnt miklu jafnari
styrkleika og meiri keppnis-
hörku en Taimanoff og útkom-
an orðið eftir því.
Leiftursókn Tals 1957—1960
varð til þess, að aðrir sovézkir
meistarar hurfu um stund all-
mikið í skuggann fyrir honum.
En eftir ósigur Tals í síðara ein-
víginu við Botvinnik, 1961, fór
athygli manna aftur að beinast
meir að öðrum sovézkum meist-
urum. En þótt Taimanoff hafi
síðan teflt allmikið á ýmsum
skákmótum, bæði innan og utan
Sovétríkjanna og eigi sjaldan
verið þar í efstu sætum, þá
finnst mér honum hafa heppn-
azt lakar en flestum öðrum stór
meisturum þarlendum að endur
heimta þann ljóma, sem lék um
nafn hans, áður en Tal kom til
sögunnar.
Hinu verður ekki neitað, að
Taimanoff er mjög listfengur
skákmeistari, hann fær mjög
snjallar hugmyndir, er bjart
sýnn og djarfur, en stundum
Friðrik Ólafsson
gerir hann sig sekan um ótrúleg-
ar yfirsjónir, sem hann verður
að gjalda dýru verði, er hann
teflir gegn sterkum meisturum.
Hann teflir nær aldrei leiðin-
legar skákir, heldur af inn-
blæstri, sem ljær skákum hans
líf of lit, jafnvel er honum mis-
heppnast að hrinda hugmyndum
sínum í framkvæmd.

Ingi R. Jóhannsson
Vasjukoff er minna þekktur
utan Sovétríkjanna en Taiman-
off og þó allvel. Eins og flestir
munu minnast, kom hann hing-
að til lands í ársbyrjun 1966, eða
fyrir röskum tveimur árum og
tók hér þátt í alþjóðlegu móti,
ásamt fleiri erlendum meistur-
um. Hreppti Vasjukoff þá annað
sætið á eftir Friðriki Ólafssyni,
en þriðji varð 0‘Kelly frá
Belgíu. Aðeins hálfur vinningur
skildi þá Friðrik og Vasjukoff
að á þessu móti, og gerðu þeir
jafntefli sín á milli.
Árin 1959 og 1961 höfðu þeir
tekið sameiginlega þátt í tveim-
ur alþjóðlegum skákmótum í
Sovétríkjunum. Varð Vasjukoff
þá hlutskarpari í bæði skiptin.
Vann hann skák sína gegn Frið-
Guðmundur Sigurjónsson
rik á seinna mótinu og hafnaði
í efsta sæti ásamt Smysloff, en
1959 gerði hann jafntefli við
Friðrik, en varð einum vinningi
hærri en hann á því móti. —
Ég man ekki eftir fleiri skák-
um þeirra í milli, og mun því
Vasjukoff alls hafa hlotið tvo
vinninga gegn einum í þeirra
innbyrðis skiptum. Skulum við
vona, að stórmeistaranum okkar
takizt að jafna þann mun nú.
Vasjukoff er fæddur 5. marz
1933, og um eða undir tvítugs-
aldri var hann þegar orðinn
sterkur skákmeistari. Til dæmis
tefldi hann í stúdentaskáksveit
Sovétríkjanna á heimsmeistara-
móti stúdenta í Lyon 1955, en í
þá sveit völdu Rússar aðeins úr-
valslið. Taimanoff og Spassky
tefldu þar til dæmis á tveimur
efstu borðunum.
Raunar verður þó að játa, að
Vasjukoff hefur aldrei komizt í
allra fremstu röð sovézkra stór-
meistara. Hefur honum t.d.
aldrei heppnazt að verða efstur
á „Skákþingum Sovétríkjanna",
þótt hann hafi oft verið meðal
þátttakenda í þeim. Hins vegar
hefur Vasjukoff nokkuð oft
unnið skákmeistaratitil Moskvu,
en skákmót um þann titil eru oft
ast skipuð hinu sterkasta liði.
Það má því að réttu lagi
segja, að Vasjukoff sé í flokki
þeirra sovézku meistara, sem
ganga næstir þeim allra fremstu.
Hann er ekki mikið slakari skák
maður en Taimanoff, þótt minni
Ijómi standi um nafn hans og
skákstíll hans hafi á sér minni
glæsibrag.
Þótt skákáhugi sé ekki eins
almennur í Bandaríkjunum og
mörgum öðrum löndum, þá hafa
Bandaríkjamenn jafnan átt tals-
vert úrval sterkra skákmanna,
þótt ýmsir þeirra, eins og til
dæmis Reshevsky — svo ekki sé
minnst á menn eins og Benkö
— séu tiltölulega nýlegir inn-
flytjendur. Bandaríkjamenn
hafa oftast sýnt góða frammi-
stöðu á Olympíumótum og öðr-
um alþjóðlegum skakmótum,
þótt Rússar hafi oftast staðið
þeim þar framar eftir síðari
heimsstyrjöldina. Frægustu skák
menn Bandaríkjanna á þessari
öld munu vera Pillsbury, Mar-
shall, Reshevsky, Fine og Fisch-
er.
Um Bandríkjamennina tvo,
sem koma nú hingað til keppni,
er það að segja, að þeir eru báð-
ir vel þekktir skákmenn, eink-
um þó Robert Byrne, sem er
eldri, reyndari og öllu traustari
skákmaður en Addison. Byrne
hefur tekið þátt í að minnsta
kosti fjórum Olympíuskákmótum
fyrir hönd Bandaríkjanna og
náð eftir atvikum góðum
árangri þar. Mun hafa fengið
minnst 50%,en mest 80% mögu-
legra vinninga á þeim mótum.
Þá hefur hann margoft tekið
þátt í Bkákþingum Bandaríkj-
anna og stundum náð þar frá-
bærum árangri. Til dæmis náði
hann öðru til þriðja sæti ásamt
Reshevsky á Skákþingi Banda-
ríkjsvna 1966. Varð Fischer einn
fyrir ofan þá, en Byrne heppn-
aðist að gera jafntefli við Fisch-
er á þessu móti. Og á Skákþingi
Bandaríkjanna árið eftir gerði
hann einnig jafntefli við Fischer,
en náði þar lakari heildar-
árangri en árið áður.
En þótt Byrne hafi gengið all
misjafnlega á skákmótum þar
vestra, þá virðist honum þannig
láta allvel að tefla við „skák-
kóng“ þeirra Vestmanna, Fisch-
er, og mun hann ekki hafa nema
einum vinningi færra út úr
þeirra innbyrðis viðskiptum.
Var það á millisvæðamótinu í
Túriis í vetur, að Fischer náði
því forskoti, en á því móti stóð
Byrne sig lakar en mátt hefði
vænta eftir fyrri frammistöðu
hans.
Af öllu þessu er Ijóst, að
Byrne er allsterkur stórmeist-
ari, þótt hann sé ekki eins ör-
uggur og hinir rússnesku stór-
meistarar. Ef Friðrik er í æf-
ingu, ætti hann einnig að vera
nokkru sterkari en Byrne.
Addison er yngri maður, lík-
Mark Taimanoff
lega um það bil hálf þrítugur að
aldri og er búsettur í Kaliforníu.
Þótt hann sé ekki eldri en þetta,
þá hefur hann verið æði áber-
andi skákmaður, bæði innan og
utan síns heimalands síðustu ár-
in. Til dæmis hefur hann tekið
þátt í tveimur síðustu Olympíu-
skákmótum fyrir Bandaríkin,
þ.e. í ísrael 1964 og á Kúbu 1966.
Stóð hann sig sérstaklega vel á
Kúbu ,þar sem hann hlaut yfir
80% mögulegra vinninga. — Þá
hefur hann oft náð góðum
árangri á skákmótum í Banda-
ríkjunum.
Bandaríkjamenn hafa tvisvar
áður sent skákmenn hingað til
lands til þátttöku í mótum. Þeir
sendu hingað harðvítuga sveit á
heimsmeistaramót stúdenta 1957,
og svo kom Robert Fischer hing
að haustið 1960 og sigraði hér á
stuttu skákmóti. — Verður gam
an að fylgjast með frammistöðu
bandarísku meistaranna nú, eink
um hvernig okkar mönnum
vegnar í skiptum við þá.
Meðal þeirra gesta, sem einna
ánægjulegast er að fá hingað til
keppni ,er Ungverjinn Laszlo
Szabo, því þótt honum sé
kannski eitthvað farið að förl-
ast í skákirini hin síðustu árin,
þá hefur hann ávallt haft lag á
Szabo.
að fá fram skemmtilegar skákir
og stöður, og var hann á sínum
beztu árum einn glæsilegasti
sóknarskákmaður í heimi. Hann
hefur tekið þátt í þremur kandi-
datamótum í röð, í Búdapest
1950, Ziirich 1953 og Amsterdam
1956, og má af því ráða, hve
öfliugur skákmeistari hann er.
Hefur enginn annar skákmeist-
ari ,utan Sovétríkjanna, nokkru
sinni náð því að vinna sér rétt-
indi til að tefla á þremur kandi-
datamótum í röð. Szabo var
meira að segja mjög nærri því
að vinna sér þátttökurétt í
fjórða kandídatamótinu í röð,
það var á millisvæðamótinu í
Portoroz 1958. Þar munaði ekki
nema hálfum vinningi eða svo,
að hann næði réttindum til að
tefla á kandidatamótinu í Júgó-
slavíu 1959. Meðal þeirra, sem
þar skriðu fram úr honum, voru
tveir ungir og upprennandi
meistarar, þeir Fischer og Frið-
rik Ólafsson.
Síðan þá hefur Szabo ekki
gert meiriháttar tilraunir til að
komast í raðir kandídatanna, og
hefur hann tekið sjaldnar þátt
í skákmótum eftir 1960 en áður.
— Szabo hefur margoft unnið
skákmeistaratitil Ungverjalands,
Framh. á bls. 24