Morgunblaðið - 18.05.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1968.
/
Jfotgtiiiifttfrifr
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 120.00 á mánuði innanlands.
AUKNAR FISKVEIÐAR
jyú þegar á móti blæs í ís-
lenzku. efnahagslífi og
skilningur manna vex á því
að efla og auka framieiðsl-
una er eðhlegt að hugleitt sé,
hvað unnt sé að gera til þess
að treysta meginatvinnuveg
landsmanna, sjávarútveginn
og hvort ekki séu tiltæk ráð
til að auka aflaföng.
Þegar álmálið var á döf-
inni og mest rætt um stór-
iðju. heyrðust þær raddir. að
ekki mætti leggja út á þá
braut, vegna þess að fisk-
veiðar og fiskvinnsla ættu að
standa undir atvinnurekstri
landsmanna. Þessi sjónarmið
eru fráleit. Að sjálfsögðu
þurfum við að auka og efla
stóriðju eins og kostur er, en
hitt er jafn fráíeitt að halda,
að stóriðjan geti í náinni
framtíð komið að verulegu
leyti í stað fiskveiðanna.
Sjávarútvegur er og verður
meginatvinnuvegur lands-
manna.
En þá er á hitt að líta, að
fiskifræðingar telja ólíklegt
að auka megi fiskveiðar hér
við land; fiskstofnarnir flest-
ir séu þegar fullnýttir. En
þar með er ekki sagt, að fisk-
veiðar megi ekki auka ann-
ars staðar á Atlantshafi, og
hins er einnig að gæta, að við
íslendingar gætum ætlað
okkur stærri hlut í heildar-
aflanum í þessum heimshluta
en við nú höfum.
Fyrir nokkrum árum benti
Davíð Ólafsson, þáverandi
fiskimálastjóri, á það, að
æskilegt væri að gera tilraun
til fiskveiða í nánd við Af-
ríkustrendur. Þá risu komm-
únistar og aðrir afturhalds-
menn upp með miklu írafári
og hófu árásir á fiskimála-
stjóra og töldu þessa tillögu
fráleita og bera vott um
skammsýni og vantraust á
þeim atvinnurekstri, sem nú
er við lýði. Var það í sam-
ræmi við önnur viðbrögð
þeirra, sem á móti framför-
unum eru, hvenær sem nýj-
ungum. er hreyft.
Auðvitað ber okkur íslend-
ingum að leitast við að sækja
sjávarafla á fjarlæg mið.
Engir sjómenn eru betri en
okkar sjómenn, sem sýnt hafa
að þeir afla miklu meira en
starfsbræður þeirra annars
staðar. Þess vegna eigum við
vissulega að geta verið sam-
keppnisfærir, þótt á fjarlæg-
ari mið sé sótt. Brýna nauð-
syn ber þess vegna til að at-
huga gaumgæfilega hvernig
við gætum komið okkur upp
fullkomnum veiðiskipum til
sjósóknar á fjarlæg mið.
Því miður hefur togaraút-
gerð gengið svo illa nú um
langt skeið, að hún er þess
algjörlega vanmáttug að
stunda slíka tilraunastarf-
semi. Líklegt er þess vegna,
að nauðsynlegt verði að leit-
ast við að koma á fót öflugu
útgerðarfyrirtæki með víð-
tækum samtökum til þess að
byggja nýtízku skip til út-
hafsveiða. Væri eðlilegt að
opinberir aðilar greiddu fyr-
ir slíku fyrirtæki, þótt það
ætti hins vegar að vera í
einkaeigu, enda hefur það
sýnt sig ekki síður á sviði
útvegs en annars atvinnu-
reksturs, að einkafyrirtækin
bera af opinberu fyrirtækj-
unum.
TVÖ KAUPFÉLÖG
IVaupfélagið á Seyðisfirði er
sem kunnugt er gjald-
þrota og hafa þar tapazt veru
legir fjármunir ýmissa þeirra,
sem inneignir áttu hjá kaup-
félaginu, en hins vegar virð-
ast eignir þess hafa verið
seldar á lágu verði, og er
kaupandi Samband ísl. sam-
vinnufélaga.
Skömmu áður var frá því
skýrt, að reikningar Kaupfé-
lags Árnesinga fyrir árið
1966 hefðu verið gerðir upp
með 26 millj. kr. rekstrar-
halla, en þar af voru 16 millj-
ónir taldar vanfærðar frá
fyrri árum. Þetta eru vissu-
lega uggvænlegar fréttir, og
getur ekki hjá því farið, að
menn spyrji, hvað hér sé á
seyði og vilji fá skilmerki-
legar skýringar á því, ekki
sízt þar sem hér er um al-
mannasamtök að ræða.
Morgunblaðið hefur marg-
sinnis lýst því yfir, að það
vilji styðja heiðarlegar og
heilbrigðar aðgerðir sam-
vinnufélaganna til að koma
rekstri sínum í betra horf og
forða því að fjöldi lands-
manna verði fyrir stórfelldu
tjóni. En sú aðferð að láta
einstök kaupfélög verða gjald
þrota, en síðan kaupi samtök
kaupfélaganna, þ.e.a.s. S.Í.S.
eignirnar fyrir lágt verð hlýt
ur að teljast varhugaverð, og
á sama hátt hlýtur það að
vekja tortryggni ef ekki fást
skýringar á því, sem gerzt
hefur hjá Kaupfélagi Árnes-
inga.
Samvinnureksturinn er
vafalaust í miklum vanda
staddur, en sá vandi minnkar
ekki heldur vex við það, ef
ekki er gerð grein fyrir því
hvernig hann er vaxinn.
p ■ ii li n ■■ f 11 ■ i
j U1 ÍAN UR HEIMI
Fagnandi mannfjöldi tekur á móti de Gaulle við komu hans til Búkarest.
Heimsókn de Gaulles for-
seta til Rúmeníu
A ÞRIÐJUDAGINN var hóf
Charles de Gaulle Frakk-
landsforseti fimm daga opin-
bera heimsókn til Rúmeníu
og var honum geysivel fagn-
að, er hann kom til Búkarest.
Tók forseti Rúmeníu og leið-
togi rúmenska kommúnista-
flokksins, Nikolai Ceausescu,
á móti forsetanum við kom-
una. Þetta er þriðja opinbera
heimsókn de Gaulles til komm
únistaríkja Austur-Evrópu og
fer ekki hjá því, að hún veki
mikla athygli sem hinar fyrri.
Aður hefur hann heimsótt
Sovétríkin eða fyrir tveimur
árum og í fyrra fór hann til
Póllands. Þá hefur hann enn
fremur þegar lýst því yfir, að
hann hafi fullan hug á því að
heimsækja Tékkóslóvakíu.
Þessi þriðja opinbera heim-
sókn Frakklandsforseta til
Austur-Evrópu nú er engin
tilviljun og hún stendur í
sambandi vi'ð atburði, sem
verið hafa að gerast að und-
anförnu og hleypa stoðum
undir stefnu hans, en krefjast
einnig varkárrni. Stjórnar-
völdin í Rúmeníu, sem höfðu
þegar boðið forsetanum í op-
inbera heimsókn sl. haust,
vonast til þess, að þessi heim-
sókn skapi Rúmeníu tækifæri
til þess að halda enn frekar
fram óháðri stefnu gagnvart
hinum volduga sovézka ná-
granna sínum, en þegar er
orðið, og að leggja áherzlu á
sameiginleg markmið sín og
vestræns ríkis.
Það virðist vera von rúm-
enskra ráðamanna, að franski
forsetinn veki athygli á og
leggi áherzlu á sameiginlega
stefnu Rúmena og Frakka, en
forsetinn er að minnsta kosti
ekki út á við gagnrýndur í
Sovétríkjunum eftir heim-
sókn hans þangað fyrir tveim
ur árum og svo virðist sem
Sovétríkin bjndi vonir að
sumu leyti við stefnu hans.
Frá fornu fari hafa tengsl
Frakklands og Rúmeníu ver-
ið vinsamleg, ekki hvað sízt
á milli heimsstyrjaldanna, er
þau voru í bandalagi saman.
Bæði þá og áður áttu frönsk
menning og sjónarmið greið-
an a'ðgang að Rúmenum, enda
eru þjóðirnar skyldar. Frakk-
land er því eðlilegasti stuðn-
jngsmaður Rúmeníu nú, er
Rúmenar hafa sýnt, að þeir
vilja verða sem óháðastir
Sovétríkjunum og öðrum
kommúnistaríkjum Austur-
Evrópu. Staða Rúmeníu nú
innan Varsjárbandalagsins er
ekki ósvipuð stöðu Frakk-
lands innan Atlantshafsbanda
lagsins bæði hernaðarlega og
stjórnmálalega.
En de Gaulle hefur örugg-
lega ekki Rúmeníú eina í
huga með heimsókn sinni
þangað. Honum hefur þegar
tekizt að hafa veruleg áhrif
á Atlantshafsbandalagið i þá
átt, sem hann hefur viljað.
Hann hefur drgeið herafla
Frakklands undan yfirstjórn
bandalagsins og ráðið því, að
ekkert bandarískt herlið er
lengur í Frakklandi. Það hef-
ur jafnan verið sjónarmið
hans, að Bandaríkin réðu o(
miklu innan Atlantshafs-
bandalagsins og hann þykist
hafa náð því markmiði sínu
að draga úr áhrifum þeirra.
Méð sama hætti vill hann
hvetja ríki Austur-Evrópu til
þess að gerast óháðari Sovét-
ríkjunum en áður og draga
þannig úr hinum miklu áhrif-
um þeirra í Austur-Evrópu.
Þetta er hins vegar ekki
eina markmið stefnu de Gaull
es í Austur-Evrópu. Það
dylst engum, að hann vill
efla áhrif og virðingu Frakk-
lands sem mest út á við.
Þrátt fyrir það að Vestur-
Þýzkaland er efnahagslega
öflugasta ríki Efnahagsbanda-
lagsins er það samt Frakk-
land, sem undir hans stjórn
hefur náð því að verða þar
pólitískt forysturíki. Með
sama hætti og de Gaulle hef-
ur tekizt a'ð grafa undan
bandarískum áhrifum í Vest-
ur-Evrópu miðar hann greini-
lega að því að grafa undan
sovézkum áhrifum í Austur-
Evrópu og það er vafalaust
tilgangur hans, að ríkin þar
taki ekki einungis að líta í
vestur, heldur eigi þau að
lita til Frakklands.
Hver árangur verður í þess
um tilgangi af heimsókn for-
setans til Rúmeníu verður
látið ósagt hér. Víst er, að
hann verður að beita var-
kárni til þess að ögru Rúss-
um ekki um of, sem nú eru
vel á verði eftir þær róttæku
stjórnmálabreytingar, sem
gerzt hafa í Tékkóslóvakíu og
aðger’ðir þeirra andstöðuafla,
sem til sín hafa látið taka í
Pólandi. Hins vegar kann
hikandi afstaða franska for-
setans, ef hún er um of, að
herða tök Sovétríkjanna á
fylgiríkjum sínum. De Gaulle
mun því að líkindum gæta
þess að ganga ekki of langt,
svo að Sovétríkjunum finnist
sér ekki ögrað en innan þeirra
marka ýta undir viðleitni
rúmenskra stjórnmálamanna
til óháðari afstöðu gagnvart
Sovétríkjunum og ekki hvað
sízt minna Rúmena á, að það
er annað ríki í vestri, sem
þeir geta hallað sér að, þ.e.
Frakkland.
VERNDUN VATNA
1/ú'ða um lönd veldur það
* miklum vandkvæðum,
að ár og vötn hafa mengazt
svo, að hvergi er hreint eða
heilnæmt vatn að fá. Við ís-
lendingar erum svo gæfusam
ir að hafa fram að þessu nokk
urn veginn varðveitt vötn
okkar. Þó eru þegar orðin að
því nokkur brögð, að vatn sé
að mengast.
En sú ógæfa má ekki
gerast, að áfram stefni í þá
átt. Þess vegna þurfa allir
aðilar, bæði einstaklingar, rík
isvald og sveitarfélög að sam-
einast um að hindra óhreink-
un vatna okkar og uppræta
slíkan ósóma, þar sem hann
hefur viðgengizt.