Morgunblaðið - 28.05.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. MAf 1888.

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórn ar f ulltr úi:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
ílausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
ÞEGAR ALLIR
LEGGJAST Á EITT
Sprengjuþota af sömu gerð og sú sem fórst. — Orustuþoturnar erubáðar Amerískar.
Sovézk sprengjuþota
hafið milli íslands og
— rétt eftir að hún flaug fram hjá
bandarísku flugmóðurskipi
l^yrstu dagar umferðarbreyt-
* ingar eru glöggt dæmi
um það, hverju áorka má,
þegar allir leggjast á eitt.
Margir íslendingar voru mót-
fallnir því að breyta úr
vinstri umferð yfir í hægri
umferð hér á landi. Ekkert
var eðlilegra en um það at-
riði væru skiptar skoðanir.
Meginmáli skiptir, að þegar
lokaákvörðun var tekin, þá
gerðu allir sér ljóst, að þjóð-
in yrði að vinna samhuga að
því að breytingin færi sem
bezt úr hendi. Fyrir þennan
skilning á almenningur í
landinu miklar þakkir skild-
ar. Ástæða er þó til þess að
vekja aftur athygli á því að
einstaka maður ekur full-
hratt í hinni nýbyrjuðu
hægri umferð. Þetta hefur
komið fyrir hér í höfuðborg-
inni og í einstökum tilfellum
úti á landi. Á þessu verður
að gera bót. Það hlýtur ó-
hjákvæmilega að taka nokk-
urn tíma að venjast umferð-
arbreytingunni til fullnustu.
Hættan af henni er ekki mest
fyrstu dagna, meðan allir
finna greinilegast til þunga
ábyrgðarinnar. Það er að
loknum fyrstu vikunum, þeg-
ar menn halda að þeir séu
orðnir breytingunni vanir,
sem hætta er á því að athygl-
in sljóvgist.
Þetta verðum við öll að
hafa í huga.
En mörgu góðu væri áreið-
anlega hægt að koma í fram-
kvæmd í landi okkar, ef þjóð-
in væri oft eins samstillt og
einhuga um að koma fram
af ábyrgðartilfinningu og
raun ber vitni um nú í um-
ferðarbreytingunni. Slíkur
samhugur og ábyrgðartil-
finning er t.d. ekki hvað sízt
nauðsynleg í daglegri um-
gengni fólksins. Ef allir legðu
sig ævinlega fram um það að
koma fram af tillitssemi og
góðvild gagnvart samborgur-
um sínum, væri lífið að
mörgu leyti þægilegra og
mannúðlegra. Eða tökum til
dæmis umgengni manna
gagnvart eignum annarra. Ef
allir legðu það t.d. almennt
í vana sinn að forðast að
valda skemmdum eða tjóni
á annara eignum, þá hefði
mikíð áunnizt.
Þessi litla þjóð þarf á því
að halda í ríkari mæli en
nokkrir aðrir, að borgarar
hennar leggist sem oftast
sameiginléga á sveifina í bar-
áttunni fyrir því, sem til
heilla horfir í umgengnishátt
um. í þessu örfámenna þjóð-
félagi þekkja allir alla. Líf
fólksins á íslandi yrði í senn
fegurra og innihaldsríkara,
ef allir leggðust á eitt um að
bæta daglega umgengni og
koma fram af ábyrgðartil-
finningu og góðvild alla daga
gagnvart samborgurum sín-
um.
LÝÐRÆÐIÐ
KREFST ALMENN-
RAR STJÓRN-
MÁLAÞÁTTTÖKU
U’nda þótt Morgunblaðið hafi
^ ekki tekið afstöðu til
forsetaframboðanna, telur
það óhjákvæmilegt að vekja
athygli á fráleitum áróðri,
sem raunar er rekinn að
ástæðulausu. En þannig er
mál með vexti að ungir
stuðningsmenn Kristjáns Eld-
járns telja það fyrst til kosta
hans, að hann hafi „aldrei
tekið virkan þátt í stjóm-
málum.“
Morgunblaðið telur það
mjög hættulegan áróður, ef
reynt er að koma þeim skoð-
unum inn hjá æskulýðnum,
að afskipti af þjóðmálum séu
mannskemmandi; æska lands
ins á einmitt að vita, að beztu
synir landsins hafa látið þjóð-
málin, lífshagsmunamál þjóð-
arinnar, sig miklu varða.
Raunar þekkir íslenzk æska
svo vel til sögu þjóðar sinn-
ar, allt frá stofnun Alþingis
930 til okkar daga, að óþarft
ætti að vera að minna á þetta.
Og þegar rifjuð eru upp
nöfn síðari tíma manna, sem
nú eru látnir, allt frá Jónasi
Hallgrímssyni og Jóni forseta
til Hannesar Hafsteins og
Ólafs Thors, þá vita menn, að
allir þeir, sem hæst ber, ein-
beittu kröftum sínum að hags
munamálum þjóðarinnar,
stjórnmálunum.
Á síðari árum hefur verið
bent á, bæði hér og erlend-
is, það sem kallað hefur ver-
ið „svik menntamannanna“,
þ.e.a.s. að þeir, sem búa yfir
mestri þekkingu, loki sig inni
við fræðistörf sín, en miðli
þjóðinni ekki af þekkingu
sinni á hinum mikilvægustu
málum; þeir forðist að láta
í Ijós skoðanir sínar og þyki
það jafnvel fínt og líklegt til
vegsemdarauka. Áður var það
svo, að menntamenn tóku
virkan þátt í þjóðmálabar-
áttu, ekki til þess að öðlast
upphefð, heldur af áhuga á
velferðarmálum þjóðar sinn-
ar. Þess vegna er von að spurt
Washington, 25. maí. AP.
SOVÉZK sprengjuþota hrap-
aði í hafið milli íslands og
Noregs í gær, rétt eftir að
hún hafði flogið lágt rétt
fram hjá bandaríska flug-
móðurskipinu Essex. Enginn
þeirra, sem með flugvélinni
voru, eru taldir hafa komizt
lífs af. Bandarísk herskip eða
flugvélar „skiptu sér aldrei
af né hindruðu á nokkurn
hátt eða ógnuðu sovézku flug
vélinni, áður en hún hrapaði“,
segir í tilkynningu banda-
ríska varnarmálaráðuneytis-
ins um þennan atburð.
Sovézka sprengjuþotan var af
meðal stærð, af gerðinni TU-16,
sem nú er ekki lengur ný flug-
vélategund og hefur venjulega
um sjö manna áhöfn.
Hvað eftir annað hafa banda
rísk stjórnarvöld borið fram
kvartanir að minnsta kosti sl.
fimm ár yfir því, að sovézkar
njósnaflugvélar hafi flogið yfir
bandarískar flotadeildir á alþjóða
sigligaleiðum. f tilkynningu
bandarískra stjórnarvalda um
hrap sovézku fl'Ugvélarirmar nú
segir, að flugvélin hafi ekki ver
ið ein sér á flugi, heldur hafi
önnur sams konar verið í fylgd
með henni.
sé: Á nú að snúa þessu við,
þannig að þeir, sem ekki
sinna þjóðmálum og leggja
sig fram um að varðveita lýð
ræði og frelsi þjóðar sinnar
með beinum afskiptum af
hagsmunamálum hennar, eigi
af þeim sökum að öðlast
æðstu metorð?
Sem betur fer er fullyrðing
hinna ungu manna um
Kristján Eldjárn ekki rétt.
Hann hefur verið virkur þátt
takandi í að minnsta kosti
þrennum þjóðmálasamtökum,
„Hún var að fljúga í fjórða
sinn lágt framhjá Essex, sem var
að æfinguim gegn kafbátahern-
aði“, segir í bandarísku tilkynn-
ingunni, „Þegar vélin flaug síð-
ast framhjá, var hún í um það
bil 20 metra fjarlægð frá bak-
borða Essex og um 40 metra hæð
segir þar enn fremur.
Samkv. frásögn sjónarvotta á
Essex var flugvélin í um það bil
8 km fjarlægð frá skipinu og
minna en 20 metra hæð, er hún
„virtíst skyndilega missa flug-
kraft, hægri vængur hennar tók
að hal'last og vélin hrapaði
hafið í sama mund og mikill eld-
ur kom upp í henni“.
í bandarísku tilkynningunni
segir, að sjór hafi verið sléttur
og vindur mjög lítiH. Skyggrú
var yfir 15 km og skýjahæð um
600 metrar. Staður sá, sem flug
vélin fór í sjóinn, var sagður
vera 65.03 gráður norðlægrar
breiddar og 1.22 gráður aust-
lægrar lengdar.
Þá segir í bamdarísku tilkynn
ingunni, að stundarfjórðuni áð-
ur en þessi atburður gerðiist hafi
fimm eftirlitsflugvélar í kafbáta
hernaði hafði sig til flugs frá
Essex í æfingaskyni- Var þeim
lýst sem leitarflugvélum af gerð
inni S-2-F, sem gætu borið djúp
sprengjur, en væru ekki vopn-
aðrar fyrir loftorrustur.
í tilkynningu bandaríska varn
jarmálaráðuneytisins er tekið
og þótt Morgunblaðið hafi
ekki verið sammála sjónar-
miðum þessara samtaka, þá
telur það honum það til gild-
is, að honum eru málefni þjóð
arinnar hugleikin. Hann
segir réttilega sjálfur í
viðtalinu við Morgunblaðið:
„Mér dettur ekki í hug að
neita því, að pólitísk reynsla
og þekking á stjórnmálabar-
áttu og stjórnmálasögu geti
komið forseta vel.“
Enda þótt mönnum finnist
stundum lítið til stjórnmála-
hrapar í
Noregs
fram, að sovézka sprengjuþotan
„hafi ekki flogið hættulega nærri
neinni bandarískri fiugvél áður
en hún hrapaði".
Bandarískar björgunarþyrlur,
sem höfðu þegar hafið sig á loft
í sambandi við flugtak banda-
rísku eftirlistsflugvélanna, komu
á vettvang yfir staðinn, þar sem
sovézka vélin hrapaði, áður en
8 mínútur voru liðnar eða kl.
6.52 að staðartíma (10.52 ísL
tími)
Björgunarbátur var enn frem-
ur þegar sendur á vettvang, en
ekki fundust neinir af áhöfn
sovézku flugvélarinnar á lífi.
Hins vegar fundust lík þriggja
manna, sem síðar voru fluttir ytf
ir í sovézkan tundurspi’lli
Samkvæmt bandarískum heim-
ildum er þetta í fyrsta sinn.sem
vitneskja er fyrir um, að sovézik
flugvél, sem hefði verið að fljúga
yfir bandarískt herskip, hefði
hrapað.
Á liðnum árum hafa sovézkar
könnunarflugvélar flogið yfir
bandarísk flugmóðurskip á Vest
ur-Kyrrahafi, Norður-Atlanz-
hafi, Japanshafi og Miðjarðar-
hafi. Þegar bandarísku flugmóð
urskipin hafa séð þessar flugvél
ar í ratsjám sínum, hafa þau
sent orrustuþotur á lotft, sem
hatfa flogið á móti sovézku flug-
vélunum, fylgt þeim eftir og haft
eftirlit með ferðum þeirra en
ekki hafið skothríð. Essex er
hins vegar miðað við baráttu
gegn kafbátum og hefur því eng
ar orrustuþotur um borð.
átaka koma, þá verða allir að
hafa það hugfast, að því að-
eins fær lýðræði og sjálf-
stæði haldizt, að góðir menn
fáist til stjórnmálaafskipta,
og þó að skúrkarnir taki oft
forustuna í einræðisríkjum
ætti vissulega að mega vænta
þess, að hæfustu menn veld-
ust til æðstu stjórnarstarfa í
lýðræðisríkjunum. Að því ber
á hverjum tíma að vinna, eg
þess vegna er mál, að þeim
fávíslega áróðri, sem hér var
gerður að umtalsefni, linni.