Morgunblaðið - 04.08.1968, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. ÁGÚST 1968

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltról
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjaid kr 120.00
í lausasölu.
Hí Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
UM VERZLUNAR-
MANNAHELGI
¥Tm verzlunarmannahelgina
^ er ástæða til að minnast
þess hve ríkan þátt íslenzkir
verzlunarmenn hafa átt í sjálf
stæðisbaráttu þjóðarinnar.
Þegar verzlunin fluttist inn
í landið í íslenzkar hendur
urðu straumhvörf í málefn-
um þjóðarinnar og jafnan
hefur verzlunarstéttin ís-
lenzka skipað traustan og
virðulegan sess í huga þjóð-
arinnar. Innlend verzlun hef-
ur eflzt og dafnað og átt rík-
an þátt í sókn þjóðarinnar til
efnahagslegs sjálfstæðis. Á
undanförnum áratugum hafa
þó starfsskilyrði verzlunar-
innar verið mjög misjöfn.
Um áratugaskeið var haldið
uppi ströngum innflutnings-
höftum og öðrum hömlunum
á starfi verzlunarstéttarinnar
með afleiðingum, sem öllum
eru kunnar, vöruskortur og
biðraðir voru einkenni þeirra
ára. Frá árinu 1960 hefur þó
orðið gjörbreyting í þessum
efnum. Ríkisstjórn undir for-
ustu Sjálfstæðisflokksins hef
ur gert verzlunina frjálsa á
ný. í kjölfar þess frelsis hef-
ur fylgt algjör umbylting í
verzlunarháttum lands-
manna. Vöruúrval og gæði eru
nú fyllilega sambærileg við
það sem bezt gerist erlendis,
ný verzlunarhús hafa verið
byggð og stórverzlanir að er-
lendri fyrimynd risið.
Allt hefur þetta orðið neyt-
andanum til hags og varla
mun nú nokkur óska þess að
hverfa aftur til haftaáranna.
Þegar erfiðleikar steðja að
þjóðinni á ný í efnahags- og
atvinnumálum, eins og nú,
-verður hlutverk verzlunar-
stéttarinnar um margt enn
þýðingarmeiri en áður. Nú
er mikilvægara en áður, að
hún leggi sig alla fram um,
að ná sem hagstæðustum inn-
kaupum og gæti í hvívetna
allrar hagsýni í starfi sínu.
Þótt syrti í álinn um sinn
munu allir landsmenn leggja
áherzlu á, að verzlunarfrels-
inu verði haldið og það er
m.a. hlutverk verzlunarstétt-
arinnar að tryggja að svo geti
orðið.
Menntum íslenzkra verzl-
' unarmanna hefur aukizt og
batnað á undanförnum árum
og áratugum. Verzlunarstéttin
hefur af stórhug og myndar-
skap haldið uppi starfsemi
Verzlunarskóla íslands, sem
hefur áunnið sér aukið álit
með hverju árinu, sem líður.
Frá honum hefur verzlunin
fengið vel menntað starfsfólk,
sem hefur tryggt að verzlun-
in hefur fylgzt með þróun-
inni og leitast við að svara
kröfum nýrra tíma. Viðskipta
fræðideild háskólans hefur
einnig menntað fjölda starfs-
manna í þágu innlendrar
verzlunar og á síðustu árum
hefur mikil breyting orðið á
starfsháttum viðskiptafræði-
deildarinnar til hins betra.
Verzlunin hefur einnig
byggt upp öfluga og sjálf-
stæða bankastofnun þar sem
er Verzlunarbánki íslands og
er nú verið að byggja upp
við hann stofnlánadeild verzl
unarinnar sem mun leysa
úr brýnni þörf. Félagssamtök
verzlunarstéttarinnar, bæði
launþega og atvinnurekenda
hafa einnig eflzt mjög og at-
hyglisvert er að sjá þann
samhug, sem einkennir verzl
unarfólk, hvort sem það til-
heyrir launþegastéttinni eða
atvinnurekendum.
Verzlunarstéttin getur því
á frídegi sínum litið stolt yfir
farinn veg. Hún hefur feng-
ið miklu áorkað á stuttum
tíma og skapað starfsgrein
smni traustan sess meðal
helztu atvinnugreina þjóðar-
innar. Þess ber að vænta að
innlend verzlun megi eflast
og dafna í framtíðinni, sem
hingað tjl.
NORRÆNISUM-
ARHÁSKÓLINN
lVrorræni sumarháskólinn var
settur í Reykjavík í gær
og sækja hann.rúmlega 200
þátttakendur frá hinum Norð
urlöndunum, en um 50 frá
íslandi. Norræni sumarhá-
skólinn hefur starfað frá
1950, en þetta er í fyrsta sinn,
sem hann er settur á íslandi.
Skólinn starfar í öllum há-
skólaborgum Norðurlanda og
í vetur störfuðu yfir 100 um-
ræðuhópar í 18 háskólaborg-
um.
í viðtali við Mbl- í gær
sagði Þór Vilhjálmsson, pró-
fessor, formaður íslandsdeild
ar skólans um starfsemi hans:
„Að því er stefnt að koma á
samvinnu manna, sem leggja
stund á sem flestar fræði-
greinar til að ræða um vanda
mál, sem sameiginleg eru fyr
ir þær allar. Það er einnig til
gangur skólans að efla skiln-
ing á grundvallaratriðum vís
indastarfsemi skólans og á
sérkennum rannsóknarað-
ferða hinna ýmsu vísinda-
greina.“
Norræni sumarháskólinn er
Eftir Bill Cremlyn Jones
OTTO Skorzeny, ofursti, fyrr
um stormsveitarmaður í þjón
ustu Hitlers, hefur tekið að
sér að stjórna birgðaflutn-
ingum til Biafra, „af mann-
úðarástæðum".
Skorzeny er nú sextugur.
Hann er einkum frægur fyrir
djarflega björgun Mussolinis
úr höndum byltingarmanna
árið 1943. Nú er hann vel
stæður fasteignasali og býr í
glæsilegu húsi í E1 Viso hverf
inu í Madrid. Á skrifborði
hqns er ljósmynd af honum
sjálfum að taka í hönd Hitl-
ers.
— Ef ég væri beðinn um
að hjálpa hungruðum Eski-
móum, Indíánum, Malajum
eða Kínverjum, yrði ég vissu
lega við því, segir hann. Ég
er mjög fús að láta í té
reynslu mína og beita áhrifum
mínum á Spáni til hjálpar.
Skorzeny á 49% hluta-
fjár í flugfélagi sem nefnist
U.S.Air og hefur hann þegar
staðið fyrir einni flugferð frá
Madrid til Biafra með 12
tonn af skreið og lyfjum. Vél
in flaug beinustu leið, án
þess að nokkrar ráðstafanir
væru gerðar til að tryggja
öryggi hennar.
— Vélin bar merki Rauða
krossins, segir Skorzeny, og
ég trúi ekki, að nokkur skjóti
þannig vél niður. Við flytjum
engin vopn. aðeins matvæli
og sjúkravarning.
Ekki eru þó allir trúaðír á
verndarmátt rauða krossins á
flugvélum sem eiga að fara
til Biafra, en engin tilraun
var gerð til að trufla ferð
flugvélar Skorzenys.
Skorzeny 1943
Skorzeny annast þessa
flutninga í samvinnu við
kirkjurnar í Danmörku og
Noregi. Hann segir að prest-
ur að nafni Viggo Möllerup
hafi upprunalega komið til sín
og leitað aðstoðar, með hlið-
sjón af samböndum Sko ;en-
ys við spánsk stjórnarvöld.
— Ég var beðinn um þetta
Skorzeny 1968
af mannúðarástæðum, segir
Skorzeny. Þegar presturinn
kom til mín féllst ég strax á
málaleitan hans, vegna þess
að ég hafði lesið og heyrt
margt um ástandið í Biafra
og enginn virtist ætla að
koma fólkinu til hjálpar. Ég
varð mjög hrifinn af framtaks
semi þessara tveggja kirkna
þarna langt í norðri. En auð-
vitað fæ ég nokkuð fyrir
minn snúð.
Skorzeny var á sínum tíma
sýknaður af öllum ákærum
um stríðsglæpi, þar á meðal
ákæru sem kom fram fyrir
fáum árum, um að hann hefði
fundið upp eiturgasbyssu, sem
prófuð var á Gyðingum í
fangabúðum nazista.
Ölstríði í
Svíþjóð lýkur
MIKIL og hörð barátta hefur
verið háð í Svíþjóð frá síðustu
áramótum eða lengur um sölu
á sterku öli í landinu. Sterkt
öl hefur lengi verið bruggað og
selt í Svíþjóð, en eingöngu selt
frá áfengiseinkasölunni, eins og
annað áfengi, og á stöðum, sem
fengið hafa heimild hins opin-
bera til sölu eða veitingar
áfengra drykkja.
Fyrir rúmlega hálfu ári var
gerð nokkur undanþága frá lög
um og reglugerðum í þessum
efnum vegna voldugrar sóknar
ýmissa þeirra aðila, sem kröfð-
ust frjálsrar sölu á sterku öli.
Var því óspart haldið fram, að
öl væri tiltölulega meinlaus
drykkur og neyzla sterkra
einn þáttur í samstarfi Norð-
urlandaþjóðanna og ekki sá
ómerkasti. Nýlega fékk skól-
inn 4 milljóna króna styrk
úr Norræna menningarmála-
sjóðnum og er því fé varið til
rannsókna á sviði norræns
menningarlífs. Það er fagnáð
arefni, að Norræni sumarhá-
skólinn hefur komið til ís-
lands að þessu sinni og von-
andi verður það til að efla
áhuga á starfi hans hér og
auka þátttöku af íslands
hálfu.
drykkja (brennivíns) myndi
minnka að miklum mun. Sú stað
hæfing kemur hins vegar alger
lega í bág við reynslu Norður-
landaþjóðanna, því að mörg und
anfarin ár sýna opinberar skýrsl
ur að neyzla sterkra drykkja
hefur farið þar vaxandi, þrátt
fyrir mikla ölsölu. Gildir þetta
jafnt um Danmörku, Finnland,
Noreg og Svíþjóð.
Undanþágan var fólgin í því,
að leyft var að selja sterkt öl
á frjálsum markaði í tilrauna-
skyni um óákveðinn tíma í
þremur ömtum eða lénum í Sví
þjóð, Gautaborg, Báhus og
Vermalandi. Talið er að alls hafi
ölið verið selt í 2200 verzlunum
í þessum þrem ömtum eða lands
höfðingjaumdæmum.
__ Reynslan varð mjög neikvæð.
Ölsalan óx stórlega frá því sem
hún var, eða varð samkvæmt
blaðafréttum átta sinnum meiri
í Gautaborg, en 15—16 sinnum
meiri í Vermalandi.
Hófst fljótt mikil gagnrýni á
þetta hömlulausa sölufrelsi á
sterka ölinu. Voru skólayfir-
völdin þar í fararbroddi, en flest
áhrifamestu dagblöð landsins
veittu þeim öruggt brautargengi.
í Ijós kom, að drykkjuskap-
ur barna og unglinga var að
verða alvarlegt vandamál. Gekk
víða svo langt, að á skóla-
skemmtunum og samkomum
nemenda, var mikill hluti nem-
endanna ofurölvi.
Gagnrýnin á þetta ölævintýri
fór því stöðugt vaxandi. Þótti
ríkisstjórninni að lokum mælir-
inn fullur og mun hafa talið
fullreynt um þessa tilraun. Um
mánaðamótin júní/júlí gaf hún
svo út stjórnarúrskurð um mál-
ið og tilkynnti, að tilrauninni
um frjálsa sölu á sterku öli
skyldi hætt frá og með 15. júlí
1968.
Saga þessa ölmáls í Svíþjóð
er lærdómsrík, því að reynslan
er ólýgnust.
(Frétt frá Áfengisvarnaráði).
Síld ■
Húnaflóa
Skagaströnd 2. ágúst.
UNDANFARNA daga hafa sjó-
menn á miðunum við Húnaflóa
orðið varir við töluverðar lóðn-
ingar sem þeir telja líklegt að
séu síldarlóðningar. Hafa troll-
bátar fengið nokkuð af síld í
troll sín.
Mikill áhugi er á að reynt
verði að veiða hana í reknet, en
sjómenn telja að enn sem komið
er sé ekki um það miklar torfu
myndanir að ræða að árangurs-
ríkt yrði að nota síldarnætur.
Hefur verið óskað eftir því við
Má Elíasson, fiskimálastjóra, og
Jón Stefánsson, framkvæmda*
stjóra Síldarútvegsnefnðar, að
þeir styddu tilraun sem gerð
yrði til reknetaveiða.
Má öllum Ijóst vera hversu
mikla þýðingu það hefði ef vel
tækist til um veiðarnar þar sem
landið er nú algerlega beitulaust.
— Fréttaritar.