Morgunblaðið - 04.08.1968, Síða 26

(
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. ÁGÚST 19«8
„Ahuginn er sá sami hjá mér
og þegar ég var að byrja"
— segir Jón Björnsson, bóndi og
tónlistarmaður d Hafsteinsstöðum
SKAGAFJORÐUR ER
barmafullur af sólskini, og
mófuglarnir halda stórkostleg
an konsert í tilefni dagsins
og veðurblíðunnar. Fjarlaegur
eimur af kindafjarmi berst
sunnan og ofan úr fjalli, þeir
eru að smala til rúnings, og
bráðum er safnið væntanlegt
ofan í Staðarrétt. Þegar við
rennum í hlað á Hafsteinsstöð
um, berst tónaflóð frá slag-
hörpu út um opinn glugga.
Ég drep á dyr og spyr, hvort
Jón Björnsson sé heima, —
þurfti vitaskuld ekki að bera
fram svo aulalega spurningu
hafandi heyrt tónlistina út
um gluggann.
Jón kemur til dyra, vinnu-
klæddur og broshýr, og býð-
ur okkur til stofu. „Það var
gott, að þið komuð ekki seinna
ég er að fara í réttina eftir
stundarkorn og verð þar langt
fram á kvöld. Ég var að nóta
tímann, meðan ég beið eftir
fénu, til að semja undirspil
undir nýlegt lag. — Nei,
blessaður, þið truflið ekkert,
ég var búinn með það og ég
gleymi því ekki svo glatt.“
„Mig langaði til að fræðast
svolítið um sjálfan þig og
tónlistarstörf þín, þar sem þú
ert einn megin-máttarstólpi
tónlistarlífs og tónmenntar í
Skagafirði."
„Þá er líklega bezt að byrja
á því, að ég fæddist í Glaum-
bæ 23.2 1903, en fluttist korn-
undur að Stóru-Seylu, og ólst
þar upp við öll venjuleg land
búnaðarstörf. Ég eignaðist
harmóniku 6 ára gamall og
hef alltaf átt hljóðfæri síðan.
Fór strax að spila á þessa ein
földu harmóniku, en þekkti
enga nótu, allt eftir eyranu.
Seinna eignaðist ég tvöfalda
og enií síðar þrefalda harm-
óniku og spilaði heilmikið
fyrir dansi á þessum árum,
árum, allt utan að.
— Um fermingaraldur vakn
aði hjá mér áhugi á alvarlegri
tónlist, og þá fór ég að spila
utan að á orgel. Ég sá fljótt
að nauðsynlegt var fyrir mig
að læra eitthvað, ef ég ætti
að ná árangri, kunni t.d. enga
fingrasetningu. 17 ára fór ég
til Akureyrar og var hjá Sig
urgeir Jónssyni meginhlutann
úr þremur vetrum. Það var
stór stund fyrsti tíminn.
„Þetta gengur ekki,“ sagði
Sigurgeir, „þú þarft að læra
allt frá byrjun. En það geng-
ur fljótt og vel.“ Og það
gekk fljótt og vel. Tvo af
þessum Akureyrarvetrum var
ég í söngtímum hjá séra Geir
og svo söng ég 1. tenór í
Geysi. Ég hef aldrei átt í erf-
iðleikum með hæðina, enda
hefur það oft komi'ð sér vel
að geta gripið inn í tenórinn í
kórunum; sem ég hef verið að
stjóma. Eg lærði eingöngu að
leika á orgel eða harmóníum.
Ég hef lengi átt píanó og spil
að á það iíka en án þess að
hafa lært það sérstaklega. svo
gifti ég mig á Akureyri, Sig-
ríði Trjámannsdóttur, sem þá
rak saumaverkstæði á Akur-
eyri.
— Við fluttum svo hingað
í Skagafjörð 1925 og fórum að
búa á Stóru-Seytlu um vorið
en aðeins árlangt. Við bjugg-
um í Brekku í 10 ár og 2 ár
á Reykjarhóli, en 1939 keypti
ég Hafsteinsstaði, og hér höf-
um við búið síðan.
—f árslok 1927 stofnuðum
við 10 saman Karlakórinn
Heimi, Fyrstu söngstjórarnir
voru Gísli Magnússon í Ey-
hildarholti og Pétur Sigurðs
son, tónskáld, en haustið 1929
tók ég við söngstjórninni og
hef haft hana á hendi óslit-
ið síðan. Mér er ekki kunn-
ugt um, að annar maður hafi
stjórnað sama kórnum öllu
lengur. Heimir var eiginlega
arftaki Bændakórsins, sem
stofnaður var í Skagafirði
1916 og starfaði í allmörg ár.
Hann var fámennur, en góð-
mennur. Þar voru t.d. ekki
minni menn en reginbassinn
Benedikt Sigurðsson á Fjalli
og tenórinn Sigurður Skag-
field.
— Starf Heimis hefur ver-
ið alveg samfellt og aldrei
ár úr. Að vísu var starfsemin
Jón Björnsson á Hafsteins-
stöðum.
dauf upp úr 1930, en lifnaði
verulega 1934, þegar við geng
um í Heklu og sóttum fyrsta
Heklumótið. Við höfum sótt
öll söngmót Heklu síðan. Ég
hef skrifað niður allt, sem
máli skiptir um starf kórsins
frá upphafi, og það er orðið
heljarmikil bók. Áhugi var
mikill hjá söngmönnunum, en
aðstaðan erfið. Þeir eru bú-
settir víðs vegar í héraðinu,
sumir langt frammi í Skaga-
fjarðardölum, og milli þeirra
fjarlægustu eru röskir 40
km. En þeir hafa ekki látið
vegalengdir eða ófærð standa
fyrir æfingasókn, sumir jafn
vel vaðið jökulvötn í geir-
vörtur. Oft hefur verið æft á
heimilum kórmanna til skipt-
is, en miðstöðin hefur alltaf
verið Varmahlíð, eftir að
byggt var þar. Félagatalan
hefur síðustu 10-15 árin ver-
ið 35-40 manns. Auk stjórnar
á samæfingum og samsöngv-
um hef ég kennt allar raddir
í öllum lögum frá byrjun,en
þau eru hátt á þriðja hundrað.
Við höfum eiginlega alltaf
haft nóg af tenórum, en nú
finnst mér frekar vöntun á
þeim, það kemur ekki eins
mikið upp af þeim í Skaga-
firði og áður, af hverju sem
það stafar.
— En nú fer ég að hætta
við Heimi, ég er að verða
þreyttur á karlakórssöngnum
af þvi að mér finnst yngri
mennirnir ekki hafa mikinm
áhuga. Það er bezt, að þeir
fái sér nýjan og yngri mann.
Unga fólkið fer mikið úr
sveitinni, ég tala nú ekki um
ungu stúlkumar, sem fara
allar út í loftið, svo að það
gengur mjög illa orðið að
halda sönglífinu uppi eins og
ég vildi. Áhuginn hjá unga
fólkinu er líka minni nú, sem
ef til vill er eðlilegt, þar sem
það hefur fleira fyrir stafni
en áður. Áhuginn er samt sá
sami hjá mér og þegar ég var
að byrja. Ég er kannske kröfu
harðari um mætingar en áður,
en nokkuð er það, það er erf-
iðara en áður að fá unga
menn til að sækja æfingar.
— Nú, ég hef verið organ-
isti í Reynisstaðarkirkju og
Glaumbæjarkirkju frá því um
fermingu og stjórnað kirkju-
kórum þar, og ég hef spilað
í flestum kirkjum í héraðinu
einhvem tíma. — Svo stofn-
aði ég Samkór Sauðárkróks
haustið 1966 og hef stjórnað
honum síðan. Þar er afar þrótt
mikið starf og t.d. farin söng
för í vor. Allt hefur þetta
söngmálastarf verið unnið í
hjáverkum, og ég hef aldrei
tekið nokkurn eyri fyrir neitt
af þessu, ekki einu sinni fyrir
bensíni á bílinn. Aðalstarf
mitt hefur verið við búskap-
inn, en nú er Steinbjörn son-
ur minn tekinn við jörðinni
að mestu, þó að ég hirði mitt
fé enn. Hann hefur verið ein-
söngvari í Heimi nú síðustu
árin.
— Hvenær ég samdi fyrsta
lagið? Það man ég ekki, það
er ekki gott að svara þvi, en
þau sem nú eru mest sungin,
eins og Björt nótt við texta
eftir Davíð, munu vera frá því
um 1930. Ég hef samið lög
fyrir blandaðan kór og karla
kór, en flest eru einsöngslög
með undirleik. Ég á firnin öll
í handriti, en eiginlega ekkert
prentað. Þó komu lög við Lýð
veldisljóðin hennar Huldu út
ljósprentuð 1944, og þá var
vinsamlega um þau skrifað,
t.a.m. af Baldri Andréssyni,
'en ég sá eftir þessu, hefði get
að gert betur, ef ég hafði
melt lögin lengur. Carl Billich
er mér góður haukur í horni
með frágang á lögunum, en
það er dýrt að gefa út og
eiginlega vonlaust að gefa út
alvarlegar tónsmíðar hér á
landi, enda nærri viðburður,
ef nokkuð er prentað eða
gefið út af þeim. En hver veit
nema ég hugsi svolítið um
það, — mörg lögin eru komin
um allt og mikið sungin af
kórum, einkum norðanland^
og útvarpið á flutningsrétt á
mörgum.
— Mér finnst sjálfum mörg
beztu lögin hafa orðið til á
síðustu árum, og þau hafa
fæstir eða engir séð eða heyrt
enn. Mér finnst tónsmíðar og
landbúnaðarstörf fara mjög
vel saman. Beztu lögin mín
eru orðin til við umgengnina
við sauðféð eða þá úti í guðs-
grænni náttúrunni. — Ég sem
aldrei neitt, nema ég finni
einhverja sál í textanum. Sér
staklega eiga vel við mig ætt-
jarðarljóð, ástaljóð og harm-
ljóð. — Harmljóð eftir Krist-
ján frá Djúpalæk, ort, þeg-
ar sjóslysin miklu urðu 1957,
snart mig djúpt, og ég held,
að það sé bezta lagið mitt,
samið fyrir blandaðan kór.
Það var sungið af Samkór
Sauðárkróks í vor, og þá
heyrði Kristján það á kon-
sert á Akureyri. Hann sagði
mér á eftir, að hann hefði
aldrei vitað hvað mikið var
í ljóðinu, fyrr enn hann var
búinn að heyra lagið. — Eitt
lagið varð til í Reykjavíkum
Jónsmessuleytið í fyrra. Það
heitir Vornótt í Skagafirði, og
Rósa B. Blöndals orti ljóðið.
Hún byrjaði að yrkja klukk-
an tólf um nóttina, og ég
samdi lagið um leið. Ljóð og
lag var hvort tveggja fullbú-
ið klukkan þrjú, og ég hef
ekki breytt einni nótu í lag-
inu síðan. Karlakór Reykja-
víkur söng svo lagið á kon-
sert í vor.
— Það hefur aðeins komið
fyrir, að ég hafi samið lög án
texta, en það er ekki mikið
um það, — Ljóðið verður að
fá að orka á sálina og endur-
óma í laginu. Ég melti lögin
nokkuð lengi, á'ður en ég
festi þau á blað. Það getur
verið nokkuð erfitt að vera
með 2 eða 3 lög í höfðinu
i einu, það getur haldið vöku
fyrir manini. En þegar lagið
er komið á pappírinn. hættir
maður að hugsa um það.
— Ef ég held sömu heilsu,
hugsa ég mér að halda áfram
við Samkórinn og svo tónsmíð
amar.“
En nú varð Jóni litið út um
gluggann. Þeir voru að nálg-
ast réttina með safnið, og þá
var ekki til setunnar boðið.
Rúningurinn mundi standa
fram á nótt. Sv.P.

Svissneskur kirkjukór
UM ÞESSAR mundir er hér á
ferð þekktur svissneskur kirkju-
kór, „Evangelische Singgemein-
de“. Kór þessi var stofnaður
1962, atjórnandi hans er prófess
or Martin Fláming, sem var einn
af síðustu nemendum hinna
frægu Thomas-kantóra í Leip-
zig, Karl Straube og Gúnter
Ramin.
Martin Fláming var prófessor
í tónlistarfræðum við tónlistar-
háskólann i Leipzig og er nú
kórstjóri við útvarpið í Zúrich,
kennari við tónlistarháskólann í
Bern og stjórnandi „Evangelisc-
he Singgemeinde", sem er nú
talinn bezti áhugakórinn starf-
andi í þýzka hluta Sviss.
Svissneski kirkjukórinn mun
halda eina tónleika hér að þessu
sinni. í Háteigskirkju miðviku-
daginn 7. ágúst kl. 9 síðdegis. Á
efnisskránni eru verk eftir
þýzka og svissneska meistara.
Þess skal getið að lokum, að
kórinn syngur aðeins þetta eina
sinn, og er aðgangur ókeypis og
öllum heimill.
(Fréttatilkynning).
Gautrekssaga í enskri þýðingu
Hermanns Pálsonar og
Pauls Edwards
ÚT er komin á ensku bók, er
geymir þýðingar Hermanns Páls
sonar og Paul Edwards á nokkr-
nm íslenzkum fornsögum. Sögurn
ar eru Gautreks saga, Bósa saga
og Herrauðs, Egils saga og Ás-
mundar, Þorsteins þáttur bæjar-
magns, og Helga þáttur Þórisson
ar.
Bókin er gefin út af London
University Press.
Bókinni fylgir formáli þýð-
enda, en þar segja þeir að ýkju-
sögur, sem þessar séu mun minna
þekktar en hinar eiginlegu ís-
lendingasögur og konungasögur.
Hins végar sé ekki síður ástæða
til að kynna þessar sögur.
Þeir Hermann Pálsson og Paúl
Edward eru kunnir af fyrri þýð-
ingum sínum á íslenzkum forn-
sögum.
40 rússneskar
dráttarvélar
*
á Islandi
BJÖRN og Halldór h.f. hafa
nokkur undanfarin ár flutt inn
rússneskar dráttarvélar, og eru
nú um 40 vélar til í landinu.
Rússneskur tæknifræðingur hef
ur dvalizt hér á landi til eftir-
lits vélunum, en er nú á för-
um.
Af því tilefni boðuðu umboðs
menn þessara rússnesku drátt-
arvéla til blaðamannafundar, og
var blaðamönnum sýnd ein drátt
arvélartegund. Er sú 20 hestöfl.
Umboðsmennirnir sögðu, að
vélarnar hefðu reynzt mjög vel
þann tíma, sem þær hefðu verið
notaðar hér á landi, og ekkert
orðið um kvartanir. Hinn rúss-
neski ráðunautur, Igor Maxim-
ov, hefur verið til leiðbeining-
ar og heimsótt reglulega bænd-
ÓTTAR YNGVASON
héraðsdómslögmaSur
MÁLFLUTNINGSSKRIFSTOFA
BLÖNDUHLÍÐ 1 • SlMI 21296
ur, sem eiga þessar dráttarvélar
Tekur nú annar maður við starfi
hans.
Umboðsmenn sögðu, að vél-
arnar kostuðu frá 80 þús. kr. í
allt að 175 þúsund kr. og er sú
vél 55 ha. með drifi á öllum
hjólum. Með vélunum fylgja
varahlutir og eins árs ábyrgð
frá verksmiðju. Þeim fylgir ör-
yggisgrind og hús, og er hægt
að tengja þær hvaða landbún-
aðartæki sem er. Þær eru með
vökvastýri, vökvastýrðum drátt
arkrók og vökvakerfi á beizli,
auk fleiri þæginda.
Mvndin er af einni gerð rússnesku dráttarvélanna. Undir
stýri er Halldór Ásgeirsson.