Morgunblaðið - 18.09.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. SEPT. 196®
Landnám sauðnautanna í Noregi
FYRIR tæpum 40 árum gerðu
nokkrir íslendingar (Ársæll
Árnason, Þorsteinn frá Skál-
um o. fl.) tilraun með inn-
flutning sauðnauta — „Gotta“
leiðangurinn fræga til Græn-
lands. Sú tilraun tókst illa.
Ilm líkt Ieyti gerðu Norð-
menn samskonar tilraun, og
þó hún tækist ekki hefur
hún þó gefið svo miklar von-
ir, að nú ætla nokkrir Troms-
búar að flytja inn 30 dýr í
vor. En af þeim stofni, sem
áður hefur verið fluttur inn,
lifa nú aðeins 11 dýr uppi
í Dofrafjöllum. Um sauðnaut-
in í Noregi skrifar dr. ED-
VARD E. BARTH, umsjónar-
maður dýrafræðisafnsins í
Osló þessa fróðlegu grein:
ÞANN 7. okt. 1932 bættist sauð-
nautið við þann flokk norska
dýraríkisins sem lifir alfrjáls í
landinu. Árið á'ður höfðu tíu
kálfar verið fluttir frá Græn-
landi og látnir vera imdir eft-
irliti í sóttkví í meira en ár.
Síðan hefur sauðnautið verið
meðlimur norska dýrarikisins
næstum óslitið. Leifar af sauð-
nautum frá forsögutíma fundust
þegar verið var að leggja Dofra-
jámbrautina kringum 1915 milli
Oppdai og Stören; fundust þá
fáeinir hryggjarliðir djúpt í
jörðu. Sauðnautið lifði á þessum
sló'ðum ásamt m.a. mammút-
fílnum fyrir síðustu ísöld og á
þess vegna gamlan ábúðarrétt í
fjöllunum okkar.
Síðustu árin hefur það verið
í frásögur fært hve hættulegar
þessar skepnur séu, og margir
gönguskaxfar í Dofrafjöllum em
ef til vill smeykir á slóðunum
kringum Stöládal, Nystuguhö og
Hesthágáhö, en þar halda sauð-
nautin sig helzt. Maður veit ekki
ástæðuna til að þau una bezt
þar, en smáhópar og einstök dýr
ráfa stundum langar leiðir. Mað
ur má ekki ganga of nærrí sauð
nautahóp. En ef við höldum
okkur í hæfilegri fjarlægð
skipta þau sér ekkert af okkur
og em tvímælalaust laus við þá
árásarhneigð sem okkar venju-
legu, svokölluðu tömdu tuddar
sýna oft af sér.
Sauðnaut sem fara einförum
geta verið gömul dýr sem orðin
eru afturúr í samkeppninni við
þau yngri, eða þá tiltölulega
ungur tarfur sem árangurslaust
hefur reynt að keppa um völd-
in við forustutarfinn. I>að er ekki
nema eðlilegt að slíkar hom-
rekur verði geðvondar og vilji
leggja land undir fót. Síðan 1955
hafa einmana tarfar af þessu
urinn gerði þetta líka — hann
lygndi meira að segja aftur aug-
unum og leit ekki á mig nema
ö'ðru hverju. Ég leit um öxl og
sá að ég var um það bil miðja
vegu milli tarfsins og steinsins.
Ég fikraði mig örlítið, nær, en
lagðist aftur í 20 metra fjar-
lægð.
En nú var líklega komið að
hámarki, því allt í einu spratt
hann upp, hvessti á mig augun
og blés úr nösum. Mér fannst
engin ástæða til að liggja leng-
ur, og er hann færði sig nokkr-
um skerfum nær mér færði ég
mig varlega jafn mörg skref
Svo tvístigum við þarna, sinn
hvorum megin við steininn, en
brátt fór tarfurinn að róast. Mér
fannst ég vera lítill og ósjálf-
bjarga þama, en hann fnæsti að-
varandi á móti mér og labbaði
svo rólega burt og lagðist þar
sem hann hafði legi'ð áður.“
— Með öðrum orðum er það
alveg undir sjálfum manni kom
ið hve mikla áhættu maður vill
taka á sig. Dýrin maxka venju-
lega ákveðinn vítahring kring-
um sig og vilja að hann sé virt-
ur og friðhelgur, en í eðli sínu
eru þau meinlaus.
Innflutningur sauðnauta til
Skandinavíu var reyndur löngu
fyrir 1931—32, en mistókst þá.
Árið 1900 og 1901 voru sex kálf-
ar fluttir frá Grænlandi til
Jamtlands í Svíþjóð en þeir
veiktust og drápust eftir fáein
'■■■■' ■ • ' ••
Veitingarrekstur til leigu
Til leigu er veitingaaðstaðan í Félagsheimilí Kópa-
vogs frá 1. október n.k. að telja.
Þeir, sem áhuga hafa, sendi nafn, heimilisfang og
símanúmer í pósthólf 130, Kópavogi fyrir 25. þ.m.
Hússtjórn Félagsheimilis Kópavogs.
NÝB BÍLL STRAX
Getum nú aftur boðið yður nýjan bíl til afgreiðslu
strax.
165.000, oo
kostar Skoda 1000 MBT úr síðustu sendingu.
Tryggið yður bíl í tíma á meðan við getum boðið
þetta ótrúlega lága verð.
Tékkneska bifreiðaumboðið
Vonarstræti 12 — Sími 19345.
Sauðnautin, þessi stóru klunna lebu skepnur, mæta allri hættu með því að skipa sér í kringum
afkvæmí sín
tagi sézt á svæðinu frá Vinje á
Norðmæri til Stören, Tynset,
Engerdal og Ringebufjell (í Guð
brandsdal) og þess konar skepn-
ur skyldi maður helzt foraðst.
Frásögn ljósmyndara eins
uppi í Dofrafjöllum gefur
glögga mynd af því sem gerzt
getur ef maður reynir að koma
naarri einmana moskustarfi:
„Ef svo færi að tarfurinn
reyndi að ráðast á mig, vildi ég
vera við öllu búinn og skrúfaði
fótinn undan vélinni; það var
ekki vert að burðast með meira
en það allra nauðsynlegasta.
Næst var að finna sér stein, sem
maður gæti flúið upp á. Nú var
allt imdirbúið og ég fór að fikra
mig nær. — Ég lagðist á mag-
ann í ca 30 metra fjarlægð frá
tarfinum. Ég varð að liggja til
þess að halda vélinni stöðugri,
og varaðist að gera snöggar
hreyfingar, sem gætu gert tarf-
inn hræddan eða æstan.
Svo laumaðist ég nær og lagð-
ist aftur. Ég varð hissa er tarf-
undan. Við horfðumst í augu
nokkur augnablik, en nú kom
hann æðandi í áttina til mín. Ég
vatt mér undan, og aldrei hef
ég skilfð að ég gat hlaupið svona
hratt. Þegar ég kom að stein-
inum voru enn 5—6 metrar milli
okkar, en hann virtist ætla að
reyna að ná í mig. Hann mun
hafa orðið ergilegur yfir því, að
ég skyldi ekki halda mig í hæfi-
legri fjarlægð meðan hann var
að hvíla sig.
ár. Árið 1924 var 11 kálfum
hleypt í hólma fyrir utan Ála-
sund, en engin dýr sáust á þeim
slóðum eftir 1927.
Þeim tíu sau'ðnautum sem
sleppt var á Dofrafjöllum haust-
ið 1932 fækkaði um helming
veturinn 1933—34, því að fimm
þeirra urðu undir snjóskriðu.
ELnn tarfur og fjórar kýr lifðu
af og fyrsti kálfurinn fæddist á
norskri grund 1936. Haustið
1938 var tveim kálfum frá Græn-
BLAÐBURÐARFOLK
OSKAST
I eftirtalin hverfi:
LAUGARASVEGUR
Heimdollur FVS
KLÚBBFUNDUR
Gestur fundarins: prófessor Ólafur Jó-
hannesson, formaður Framsóknar-
flokksins, ræðir um VIÐHORF
FRAMSÓKNARFLOKKSINS til þjóð-
mála í dag.
N.k. laugardag 21. sept. verður klúbbfundur í Tjarnarbúð, niðri, og
hefst hann kl. 12,30. Gestur fundarins verður prófessor Ólafur Jó-
hannesson, form. Framsóknarflokksins, og mun hann ræða um við-
horf Framsóknarflokksins til þjóðmála í dag.
STJÓRNIN.
BARUGATA -
FÁLKAGATA
Talið við afgreiðsluna í síma 10100

HEIMDALLUR FUS
FULLTRÚARÁÐSFUNDUR
í kvöld kl. 21 í félagsheimli Heimdallar í Valhöll.
Dagskrá fundarins er:
1. Kosning uppstillingar-
nefndar.
2. Birgir ísl. Gunnarsson,
form. SUS, mun skýra frá
undirbúningi að auka-
þingi SUS og tilhögun
þess.
3. Önnur mál.
STJÓRNIN.