Morgunblaðið - 30.10.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÖIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1068

Útgeíandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritst j ómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgrei'ðsla
Auglý-singar
Askriftargjald kr. 130.00
I lausasölu
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjiarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 8.00 eintakið.
NYTT NAFN A
KOMMÚNISTAFL OKKI
Á rið 1938 var nafni Komm-
únistaflokks íslands breytt
í Sameiningaflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn, en
það ár fengu kommúnistar
til liðs við sig nokkra nyt-
sama sakleysingja. Árið 1956
var hið svoallaða Alþýðu-
bandalag stofnað. Var þar
um að ræða lausleg kosninga
samtök kommúnista annars
vegar og Hannibals Valdi-
marssonar og fylgismanna
hans hins vegar. En þrátt
fyrir stofnun Alþýðubanda-
lagsins héldu kommúnistar
áfram flokki sínum, Samein-
ingarflokki alþýðu — Sósíal-
istaflokknum.
Nú hefur verið ákveðið að
leggja Sósíalistaflokkinn nið-
ur, ef kommúnistar fá fram-
gengt kröfumálum sínum á
landsfundi Alþýðubandalags-
ins, sem hefst eftir nokkra
daga. Benda allar líkur til, að
kommúnistar muni þar hafa
tögl og hagldir, því að Hanni-
balistar hafa haldið mjög
klaufalega á málum og látið
hrekja sig úr þessum samtök
um í stað þess að gera komm-
únistum störfin þar útilokuð.
Málin horfa því þannig við,
að kommúnistar muni taka
öll völd í Alþýðubandalaginu
svonefnda og gera úr því
hreinræktaðan kommúnista-
flokk. Hinn svokallaði Sam-
einingarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn, arftaki
Kommúnistaflokksins, verður
því ekki lagður niður í raun
og veru, heldur einungis
breytt um nafn á honum. Al-
þýðubandalagið er talið
veiðilegra, en Sósíalistaflokk-
urinn, sem gengið hefur sér
til húðar. Þess vegna á enn
að reyna að nota áhrif Hanni
bals Valdimarssonar og
félaga hans, enda þótt þeir
sjálfir séu nú uppgefnir og
vonsviknir menn.
Kommúnisminn er nú hvar
vetna á undanhaldi, ekki sízt
Vegna ofbeldisaðgerða Rússa
í Tékkóslóvakíu, og fjölmarg-
ir þeirra manna, sem styrkt
hafa kommúnista og starfað
með þeim, snúast nú önd-
verðir gegn þeim. Sú mun
þróunin einnig verða hér, og
þess vegna má segja, að æski-
legt sé, að kommúnistar séu
einir sér í flokki, og fer eink-
ar vel á því, að Magnús
Kjartansson skuli orðinn að-
altalsmaður þeirra, vegna
þess að enginn íslendingur
fer í grafgötur um skoðanir
hans og aðdáun á kúgun og
ofbeldi kommúnista, hvar
sem það er að finna.
ÓSKILJANLEGT
Á hátíðafundi Tékknesk-ís-
lenzka félagsins í tilefni
hálfrar aldar fullveldisaf-
mælis Tékkóslóvakíu skýrði
Björn Þorsteinsson, formað-
ur félagsins, frá því, að
menntamálaráðherra hefði
sent sérstakt ávarp til hátíð-
arfundarins, en mundi ekki
mæta til að flytja það sjálf-
ur. Síðan sagði Björn:
„Úr því að sendifulltrúi
tékkneska ríkisins gat ekki
setið þennan fund, þá getur
dr. Gylfi Þ. Gíslason ekki
storkað honum og sjálfkjörn-
um verndurum hans með því
að koma hingað sjálfur“.
Þessi yfirlýsing er með því
furðulegasta, sem íslending-
ar hafa þurft að hlýða á. í
henni segir, að úr því að
Rússar kúga Tékka megi ís-
lenzkir ráðamenn ekki sýna
þeim samúð sína með því að
mæta á mannfundum þeirra.
Þeir megi ekki storka Tékk-
um og „sjálfkjörnum vemd-
urum“ þeirra, þ.e.a.s. hinum
rússnesku kúgurum.
íslendingar hljóta að spyrja
hvers konar „diplomati" sé
hér á ferðum. Ef þetta eru
alþjóðlegar reglur þá eigum
við að brjótast unda þeim,
eða að minnsta kosti að aug-
lýsa ekki aumingjaskap okk-
ar með þessum hætti.
Vitað er að utanríkisráðu-
neytin verða oft að gera ann-
að en gott þykir. Þannig
þurfti þáverandi utanríkis-
ráðherra íslendinga að heim-
sækja Rússa 7. nóv. 1956 eftir
glæpaverk þeirra í Ungverja
landi, en hann gerði það mjög
smekklega. Hann dvaldi að-
eins fáar mínútur í sendiráð-
inu með æðstu starfsmönn-
um sínum, en engir aðrir
áhrifamenn létu þar sjá sig.
Vel má vera, að utanríkisráð-
herra hefði ekki getað af slík
um ástæðum sótt hátíðafund
Tékknesk-íslenzka félagsins,
en hingað til hafa menn hald
ið, að slíkt tæki ekki til ann-
arra ráðherra, og væri æski-
legt, að utanríkisráðuneytið
upplýsti, hvort slíka „hlé-
drægni“ sé nauðsynlegt að
viðhafa.
Baráttan um Norðursjóinn
HVERJIR ráða yfir land-
grunninu við Norðursjóinn,
þ.e. haf.r rétt iil þess að hag •
nýta sér þau auðæfi, sem þar
kunna að vera fyrir hendi?
Þessi spurning verður nú
stöðugt háværari og áleitnari
sökum þess að nú er komið
í ljós, að þarna á hafsboin-
inum eru örugglega fólgnar
miklar auðlindir, eins og olía
og jarðgas, sem þegar er tek-
ið að hagnýta. Skipting land-
grunnsins er því orðið að
mjög viðkvæmu milliríkja-
máli milli þeirra landa, sem
að Norðursjónum liggja og á
sennilega eftir að vekja
miklu meiri athygli í næstu
framtíð en til þessa.
Munnlegur málflutningur
við Alþjóðadómstólinn í Haag
í þessu rnáli hófst á miðviku-
daginn var. Gert er ráð fyrir,
að málið standi yfir í um
þrjár vikur og þar er eitt að-
alúrlausnarefnið, að hve
miklu leyti Vestur-Þýzkaland
á að fá stærri hlutdeild í
landgrunninu, en landið á
rétt til samkvæmt svonefndri
„Jafnfjarlægðarreglu“ (Ækvi
distanceprincip). Gagniaðilar
V-fÞýzkalands í þessu máli
eru Danmörk og Holland, þar
sem það eru þessi lönd, er
það kemur til með að bitna
á, ef Þýzkalandi verður út-
hlutaður stærri hlutur af
landgrunninu.
Jafnfjarlægðarreglan, sem
V-Þýzkaland mótmælir, hefur
það í för með sér, að sérhver
fermetri á meginlandsgrunn-
inu eigi að falla í skaut því
landinu, sem næst liggur.
Auk þeirra ástæðna, sem
tilgreindar voru hér í upp-
hafi, er ennfremur fylgzt með
þessu máli hvarvetna í heim-
inum, vegna þess að jafnfjar-
lægðarreglan er sú skipting-
arregla, sem samþykkt var á
sjóréttarráðstefnunni í Genf
1958 og sem Sameinuðu þjóð-
irnar og Alþjóðlega laga-
nefndin (International Law
Commission) hafa mælt með.
Þessi regla hefur verið not-
uð við margar svæðaafmark-
anir um allan heim. Ef dóm-
stóllinn því fellur frá jafn-
fj arlægðarreglunni eða túlkar
hana þröngt, mun það hafa í
för með sér margvíslegar af-
leiðingar fyrir ýms önnur
ríki en aðildarríki þessa máls.
Ef framangreindri reglu er
fylgt við skiptingu Norður-
sjávarins, leiðir það til þess,
að V-Þýzkaland fær tiltölu-
lega lítinn hluta af landgrunn
inu. — Ástæðan er sú, að
þýzka ströndin beygist inn á
við, þar sem strendur Hol-
lands og Danmerkur beygj-
ast út á við. V-Þýzkaland
hefur hins vegar fullan hug
á því að fá í sinn hlut eins
stóran hlut af landgrunninu
eins og unnt er, vegna þess
feiknarlega magns af olíu og
jarðgasi, sem tilraunaiboranir
hafa leitt í ljós, að þarna er
að finna.
Af hálfu Dana er því hald-
ið fram, að jafnfjarlægðar-
reglan sé mjög heppileg til
skiptingar á Norðursjónum.
Með henni sé skilgreint í
senn, hve mikið svæði, hvert
ríki á að fá í sinn hlut og
hvar þetta svæði er. Skipting
t. d. eftir lengd strandlengj-
unnar myndi aðeins skera úr
um stærð svæðanna en ekki
hvar þau ættu að vera og
hlutaskipting, eins og hún
þekkist frá Suðurheimskautis-
landinu, er ekki unnt að
framkvæma, af því að það
myndi reynast ókleift að
ákveða einhvern einn stað í
Norðursjónum, sem gæti orð-
ið miðdepillinn í hlutaskipt-
ingarhring. Af hálfu V-Þjóð-
verja hefur hins vegar verið
stungið upp á báðum þess-
um skiptingaraðferðum.
V-Þjóðverjar hófu málflutn
ing sinn með því að bera
fram þá tillögu, að aðilar
málsins reyndu einu sinni
enn að komast að lausn með
samningaviðræðum. — Þetta
bendir sennilega til þess, að
V-Þjóðverjar óttist, að dóm-
stóllinn muni lýsa yfir því, að
það sé jafnfjarlægðarreglan,
sem sé gildandi regla að þjóð
arrétti um skiptingu land-
grunnsins. Það kynni einnig
að hafa í för með sór undar-
legar niðurstöður, ef látið
yrði af jafnfjarlægðarregl-
unni. Allar aðrar landgrunns-
reglur í Norðursjó og auk
þesis allar fiskveiðilögsögur
(einnig sú þýzka) eru afmark
aðar eftir þessari reglu. Þá
hafa Þjóðverjar ennfremur
hagnýtt sér þessa reglu í
Eystrasalti.
I þessu máli hefur því ver-
ið haldið fram af hálfu Vest-
ur-Þjóðverja, að gera yrði
undantekningu í þessu tilfelli,
þrátt fyrir það að talið yrði,
að þjóðréttarreglan væri jafn
f j arlægðarreglan. Ástæðan
fyrir þessu væri isú, að strönd
Þýzkalands væri þannig, að
hún skapaði sérstakiar kring-
umstæður, sem ættu að hafa
í för með sér aðra skiptingu.
í Genfarsamþykktinni um
landgrunnið er gefinn kostur
á því að beita annarri reglu
en jafnfjarlægðarreglunni, ef
um sérstakar kringumstæður
er að ræða (Special circum-
stances). — Það er hinis veg-
ar erfitt að sjá, að með því
hafi verið átt við kringum
stæður eins og þær, sem fyr-
ir er að finna við Norðursjó.
Ef dómstóllinn fellst á sjón
armið Vestur-Þjóðverja um
„sérstakar kringumstæður".
mun það hafa í för með sér
margs konar erfiðleika og
viðkvæma í sambandi við
isamningu dómsins og þá
fyrst og fremst í sambandi
við það vandamál, eftir hvaða
reglum á að draga takmörk-
in. Á þessu sviði eru ekki til
neinar reglur til þess að fara
eftir, að því er vitað er um
og samkvæmt umboði sínu á
dómstóllinn ekki að fara eftir
mati við dómsuppkvaðningu
sína, heldur er hann bundinn
við reglur þjóðarréttarins og
verður að fara eftir þeim.
(Þýtt úr Politiken)

Lítil þátttaka í
mótmælagöngu
London, 27. okt. — AP —
MÓTMÆLAGANGA, skipulögð
að mestu á vegum stúdenta, var
farin í London á laugardag og
LÖGREGLA OG
SKEMMDARFÝSN
ipékknesk-íslenzka félagið
beitti sér fyrir mótmæla-
stöðu við sovézka sendiráðið
á þjóðhátíðadegi Tékka og
lagði áherzlu á, að ofbeldis-
verkum Rússa væri mót-
mælt án allra skemmdar-
verka. Var sú varðstaða
áhrifamikil og táknræn.
Hins vegar komu unglingar
til að fá skemmdarfýsn sinni
tilgangurinn var að mótmæla
styrjöldinni í Vietnam. Gengið
var eftir helztu götum miðborg-
ar London og safnazt saman til
útrás og gerðu málstað
þeirra, sem að mótmælastöð-
unni stóðu, mesta ógagn. Lög
reglan á úr vöndu að ráða,
þegar slík atvik ber að hönd-
um. Erfitt getur verið að
finna sökudólgana og stund-
um þarf að beita aðferðum,
sem þykja nokkuð hrottaleg-
ar, en hjá því verður ekki
komizt að halda uppi lögum
og reglu, og almenningsálit-
ið verður að styðja lögregl-
una í öllum aðgerðum til að
koma í .veg fyrir, að skemmd
arfýsn fái að festa hér rætur.
fundar í Hyde Park. Talið er, að
þátttakendur hafi verið um tutt-
ugu og fimm þúsund og er það
um helmingi færri en gert hafði
verið ráð fyrir. Fjörutíu voru
handteknir.
Nokkur þúsund stúdenta tóku
sig út úr aðalhópnum og héldu
til sendiráðs Bandaríkjanna við
Grosvenor torg. Var þar um svo
kallaða Maosinna að ræða og
báru þeir stórar myndir af Mao
formanni og Ho Chi Minh, fer-
seta Norður Vietnam. Einnig
báru margir fána Viet Cong
hreyfingarinnar. Við bandaríska
sendiráðið hófu mótmælendur há
reysti og nokkrar rúður voru
brotnar og reyksprengjum kast-
að að lögreglunni. Vegna göng-
unnar hafði lögreglan mikinn við
búnað og tókst að dreifa óeirða
seggjunum án þess að til veru-
legra átaka hafi komið. Þó munu
nokkrir lögreglumenn hafa
meiðzt og um fjörutíu mótmæl-
enda hlutu einhver meiðsl. Síð-
ar héldu allmargir göngumenn til
sendiráða Nýja Sjálands og Ástra
líu og brenndu þar þjóðfána
ríkjanna í mótmælaskyni við
þátttöku þeirra í Vietnamstfíð-
inu. Þá söfnuðust allmargir sam
an við bústað forsætisráðherra
við Dównirig street númer 10.
Framhald á bls. 10