Morgunblaðið - 15.11.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1968
3
TVEIR fulltrúar æskulýðs
félaga í Tékkóslóvakíu eru
staddir hérlendis í boði
Æskulýðssambands íslands
og munu dveljast til 18.
nóvember. Á laugardaginn
kemur munu þeir koma
fram á opnum fundi í Þjóð
leikhúskjallaranum, sem
haldinn er á vegum Æsku-
lýðssambandsins og Tékk-
nesk-íslenzka félagsins.
Þar munu þeir fjalla um:
„Lífið í Tékkóslóvakíu nú
á dögum.“
i>eir félagar áttu fund naeð
blaðamönnum í gær. Þeii
heita Karel Rejzek, starfsmað
ur Æskulýðssambands Tékkó-
slóvakíu, sem hefur með í-
þróttir og skipulagðar æsku-
lýðsferðir að gera, og Ivan
Blaha, verkfræðingur, forma?
ur Landssamtaka æskulýðs-
klúbba.
Ragnar Kjartanssooi, formað
ur Æskulýðssambands Islands,
kynnti þá félaga og sagði, að
Fulltrúar tékkóslóvakíska Æskulýðssambandsins, Ivan Blaha (t.v.) og Karel Rejzek — Ljosm.
Ól. K. M.)
„Sjð mánaða frelsi hefur gefið
niðurbældum skoðunum líf
— segja tveir tékkóslóvakiskir œsku-
lýðsfulltrúar, sem hér eru í heimsókn
Æskulýðssambands íslands
þetta væri fyrsta heimsókn
til sambandsins frá Austur-
Evrópuríki og fyrsta skrefið,
sem það stigi til þess að efla
kynni landanna. Slík boð
gætu orðið til þess að eyða
tortryggni og auka samskipt-
in.
Tékkarnir tveir létu í Ijós
ánægju með komuna til ís-
lands. Þeir sögðust undrandi
yfir því hve íslenzkur almenn
ingur væri f róður um imnan-
ríkismál Tékkóslóvakiu og
sagði að ungt fólk í Tékkó-
slóvakíu vildi fara sínar eig-
in leiðir til betra þjóðfélags.
Tékkóslóvakar skiptust nú í
tvær fylkingar — „gömlu
kommúnistana" eims og þeir
orðu'ðu það og hins vegar
hreyfing unga fólksins.
Aðspurður um ummæli Ota
Sik, nú fyrir skömmu í Stokk
hólmi um, að Gomulka og
Ulbricht hefðu óttast sömu
stefnu og náð hefði tökum á
Tékkum og því hvatt rnjög
eindregið til imnrásarinnar
sögðu þeir félagar, að Gom-
ulka og Ulbricht væru, að
þeirra sjálfra dómi, mjög und
ir áhrifum og þrýstingi frá
voldugri erlendri ríkisstjórn
og stundum kæmu þeir bein-
línis fram sem talsmenn henn
ar. Hins vegar sögðust þeir
hafa heyrt um það að vakn-
ing hafi verið á meðal Pól-
verja og Austur-Þjó'ðverja. En
hvort hún var' samhljóða frels
ishreyfingu Tékka vissu þeir
ekki.
Það er einkennandi fyrir
ungt fólk — í Tékkóslóvakíu,
sem annars staðar, að það
mótmælir. Þess vegna hafa
verið mótmælaaðgerðir í öll-
um stærstu borgum landsins
— sögðu þeir félagar.
Áður fyrr þekkti Tékkósló-
vakísk æska ekki slíkar mót-
mælaaðgerðir, en eftir að létt
var á harðstjórninni og opin-
berir fundir leyfðir er ekki
svo gott að hverfa til baka.
Þess vegna lætur unga kyn-
slóðin í Tékkóslóvakíu ekki
segja sér fyrir verkum. 7 mán
aða frelsi hefur gefið margra
ára niðurbældum skoðunum
líf og nú kemur lögregluvald
ið ekki að haldi sem áður.
— Ástandið í landinu —
sögðu þeir, var aldrei þannig
að flokkurinn gæti ekki ráð-
ið við það. Hér var heldur
ekki um það að ræða að Tékkó
slóvaikía sliti sig úr saimbandi
við Austur-Evrópulöndin. Við
vildum aðeins fá að þróa okk
ar sósíalisma við hæfi okkar
þjóðfélags og í samræmi við
efnahag landsins.
Aðspurðir um takmarkanir
á ferðafrelsi Tékkóslóvaka
sögðust þeir félagar mjög lít-
ið hafa heyrt um það mál, þar
eð takmörkunin hafi komið
um leið og þeir hefðu haldið
til íslands. Þeir vissu þar af
leiðandi ekki meira en það
sem staðið hefði í blöðum.
Þá voru þeir félagar spurð-
ir að því hvort þeir óttuðust
að Dubcek, Cernik og Svo-
boda yrði vikið frá völdum,
eða þeim þröngvað til þess að
taka upp algjöra sovétstefnu.
Þeir svöruðu því til, að hér
væri um að ræða, hvort menn
væru svartsýnir eða bjartsýn-
ir. Þessir menn eru vissulega
mjög þvingaðir, en við viljum
ekki trúa því sögðu báðir, að
þeir bregðist áhugamálum
fólksins í landinu. Tékkósló-
vakar álitu heldur ekki að
einn væri öðrum liprari gagn
vart Rússum. Þessi þrenning [
væri einvala lið, sem þjóðin
yrði að treysta. Við, Tékkó-
slóvakar getum ekki breytt
saðreyndum, hvorki 1 nútíð
eða framtíð. Hér er um hern-
aðarlega staðreynd að ræða
og við erum í rauninni lítið
stærri en ísland.
Þeir félagar sögðu, að marg
ir menntaðir Tékkósióvakar
'hefðú fiarið til útlamdia, er inn
ráisin var gerð. Miargir hafi
verið erlendds og eklki þorað
að snúia heim af ótta við að
truflainir yrðu á vísindaisitarfi
þeirna, en straumuriinin væri
nú aftur farirnn að Stefna til
landsins. Svo eru enin aðriir,
sem heidur Ikjósa að vimna í
öðru laindi. Þeir koma ekki
heim og þeir viilja það eldki
af sömu ástæðum og þegar
brezkuir vísindaimaðiur ftyzt
til Banidaríkjamna itil þess að
starfa þar. Hainm immheiimtir
meira fyrir störf isdm þar en
heirna fyrir.
Þeir félagar voru spurðir
að því, hvenær það „eðlilega"
ástamd yrði komið á í Tékk'ó-
slóvaikíu, að hierir Varsjár-
bamdialagsríkjanma Igiætu farið
Iheim. „Hið eðlilega ástand"
töldu þeir þýða í eyrum
Rússa, ástamdið eims og það
Framhald á bls. 31

STtUNDOR STEINDÖRSSON
LANDIÐ ÞITT
ANNAÐ BINDI
eftir
STEINDÓR STEINDÓRSSON,
skólameistara.
Prýdd myndum Páls Jónssonar
og Þorsteins Jósepssonar.
Steindór Steindórsson frá Hlöðum er
löngu þjóðkunnur fyrir ritstörf, skóla-
störf og vísindarannsóknir. Hanri hsf-
ur um áratugaskeið ferðast um byggð-
ir og óbyggðir til gróðurrannsókna og
lagt grundvöllinn að þekkingu manna
á hálendisgróðri íslands.
í LANDIÐ ÞITT lýsir Steindór um 700
stöðum og óbyggðasvæðum, en auk
þess fylgir bókinni staðanafnaskrá
yfir bæði bindin; sú mesta sem prent-
uð hefur verið á íslenzku. Bók Steln-
dórs er nauðsynlegt framhald fyrra
bindis og staðanafnaskráin auðveldar
notkun beggja binda. Bókin er ávöxt-
ur áralangra kynna höfundar af há-
lendi íslands og mikill fengur hverjum
þeim, sem legf ur rækt við þjóðlegan
fróðleik og lætur sér annt um landið
sitt.
BÓKAÚTGÁFAN
ÖRN OG ÖRLYGUR H.F.
Borgartúni 21, sími 18660.
(hús SendibílastöSvarinnar)
a
STAKSTEIMAR
Grípa til örþriíaráða
Ráðamenn Kommúnistaflokks-
ins finna nú greinilega jörðina
gliðna undan fótum sér. Bar-
áttuaðferðir þeirra minna á fálm
kennd viðbrögð sökkvandi
tmanns. Þegar örvæntingin hel-
tekur þá grípa þeir jafnan
til sömu örþrifaráða. Þeir
senda skríl út á göturnar og
láta hann kasta grjóti, eggj-
um og öðru sem hendi er
næst. Síðasta afrek kommún-
'istaleiðtoganna í þessum efnum
voru skrílslæti þan, sem fram
fóru við Alþingishúsið sl. þriðju
dag er kommúnistaleiðtogarnir
öttu fylgismönnum sínum fram
tii þess að hefja grjóthríð á þing
húsið, brutu þar nokkrar rúð-
ur og ollu öðru tjón'i. Þessum
skrílslátum, sem kommúnistaleið
togamir stóðu fyrir iýsti komm-
únistablaðið með velþóknun á
þennan veg: „Nokkrir nngling-
ar söfnuðust upp við alþingis-
húsið á móti fólkinu, sem þátt
tók í mótmælaaðgerðum, hróp-
uðu að því og köstuðu steinum.
Fjórar rúður voru brotnar í
þinghúsinu.... “Skv. þessari
kostulegu frásögn kommúnista-
blaðsins voru það sem sagt þeir,
sem stóðu „upp við Alþingishús-
ið“, sem brutu rúðurnar með
grjótkasti. Þeim mönnum hlýtnr
að vera margt til lista lagt sem
kasta grjótinu þannig upp fyrir
sig og aftur fyrir sig og hæfa
í mark. Sannleikurinn er auð-
vitað sá, að kommúnistaskríllinn
sem leiðtogar Kommúnistaflokks
ins kölluðu út til aðgerða, réðst
á Alþingishúsið með grjótkasti
eins og þeir hafa stundum gert
áður og sýndu þar með grelni-
lega hug sinn til þeirra lýðræð-
is stjórnarhátta, sem ríkt hafa
og rikja munu í þessu landi.
En það ættu þeir, sem þátt tóku
í hinni „friðsamlegu mótmæla-
stöðu“ að hafa í huga, að hefðu
þeir safnast saman með þessum
hætti í einhverju ríkja sósíalism-
ans væru þeir ekki allir í lif-
enda tölu í dag.
Hvað dvelur íram-
kvæmdastjórnina?
Skv. uppdrætti að skipulagi
Kommúnistaflokksins, sem birtui
var í blaði á hans vegum fyrir
skömmu, er framkvæmdastjórn
flokksins æðsta og valdamesta
stofnun hans. Undir hina alls-
ráðandi framkvæmdastjóm ei
bæði miðstjórn, formaður, vara-
formaður og ritari sett. Ætla
mætti því að kommúnistar leggðn
áherzlu á að hraða kjöri fram-
kvæmdastjórnarinnar svo að
flokkur'inn væri ekki sem höfuð-
laus her of lengi. Samt sem áðui
hefur framkvæmdastjórnin ekki
verið kjörin enn. Það er hlut-
verk miðstjórnarinnar að gera
það og miðstjórnin hefur þegai
komið saman til fundar að landí
fundinum loknum. En af ein-
hverjum dularfullum ástæðunc
bólar ekkert á framkvæmdastjórn
ínni. Ástæðan er sögð vera sú
að mikil átök standi að tjalda-
baki um skipan framkvæmda-
stjómarinnar milli Einars Ol-
geirssonar og Lúðvíks Jóseps-
, sonar, og ennfremur að ýmsii
tignir menn í Kommúnistaflokkr
um neiti að taka sæti í fram-
kvæmdastjórninni. Er það í san
ræmi við ákvörðun manns á borí
við Karl Guðjónsson sem neit-
aði með öllu að taka sæti í mið-
stjórn Kommúnistaflokksins i
Iandsfundi hans. Vonandi verðui
ekki mjög mikill dráttur á þvi
úr þessu að kommúnistum tak-
ist að koma framk væmdastjórn
inni saman. Fyrr verður ekki
ljóst hver verður hinn raunvert
I legi leiðtogi kommúnista á ís-
I iandi.