Morgunblaðið - 13.12.1968, Page 31
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 1968
31
— Fjdrhagsáætlun
Framhald af bls. 1
fyrir — og borgarSulltrúum er
mamna bezt kuixntngt um — eru
útsvör, að&töðugjöld og fasteigna
gjöld bélztu tekjustofnarnir, sem
bargin hefur nokkurt foriræði á.
Aðrir tekjustofnar eru fraimlag úr
Jöfnunarsijóði aveitaxfélaga, arð
ur af eignum og minni háttar leyf
isgjöld. Áður en ég kem a'ð aðal-
tekj ustofnunum vil óg stuttlega
gera grein fyrir hinum síðar-
nefndu.
Framlag úr Jöfnunarsjóffi er
rei'knað samkvæmt endurskoðuðu
frv. til fjárlaga og áætlun um
landsútsvör að frádregnu lög-
boðnu framlagi til Lánasjóðs
sveitarfélaga, styrks til Samibands
fsl. sveitarfélaga og heimild til
að halda eftir hluta af tékjum
Jöfnunarsjóðsins og leggja þær
í varasjóð. Reiknast hlutur
Reykj avtkurfxirgar næsta ár far.
116 millj. Nemur hækk-
unin kr. 14 millj. frá fjárlhagsáæt]
un þessa árs, eða 13,7%.
Ýmsir skattar eru áætlaðir 6-
breyttir að niðunstöðu, far. 4
millj., og eru þá gjöld fyrir bygg
ingaríeyfi áætluð nokkuð lægri
en í ár, en leyfisgjöld fyrir favik-
myndasýningar hækkuð tilsvar-
andi.
Arður af eignum hækkar um
3,2 miilj. far., eða 19,4%. Munar
þar mest um hækkun á leigu fyr
ir verzlunar- og iðnaðarlóðir um
kr. 2 millj.
Arður af fyriirtækjum hækkar
um far. 3,9 millj., eða 15,9%,
en þessá tekjuiðtofn reiknast 4%
af 'hreinni bókfærðri eign veitu-
stafnana borgarinnar miðað við
næstliðin áramót og hafa þá af-
skriftir verið dregnar frá.
Aðrar tekjur, sem eru aðallega
dráttarvex.tir, hækka um kr. 600
þús., eða 39,6%.
Samtais nemur þessi tekju
hækkun frá fjárhagsáætlun árs-
ins 1968 kr. 21,7 miillj. Heildar-
hækkuinin á rekstrar og eignar-
breytingarútgjöldum borgarsjóðs
er hiins vegar kr. 82.345 þús. eins
og ég ihef áður gerf grein fyrir,
og verða því þeir tékjustofnar,
er borgin hefur mest umráð yfir,
að standa undir þessum mismun,
sem er kr. 60.621 þús.
Reynt hefuir verið að kanna,
svo sem tök hafa verið á, hverjar
■heildartekjur gjaldenda í Reykja
vík verða á þessu ári svo og
rekstrarkostnað félaga og fyrir-
tækja í borginini, en sá kositnað-
ur er stofn aðstöðugjaldsins. Sam
kvæmt þeirri athugun, sem gerð
hefur verið í samráði við Efna-
hagsstofnunina, má ætla, að gjald
skyldaT tekjur einsitakliniga, þ.á.
m. vegna fjölgunar verði á þessu
áiri 5—6% hærri en þær voru á
árinu 1967, en um tekjur félaga
er ekki vitað og er sízt ástæða til
að ætla að tekjuaágangur þeirra
verði meiri en á átinu 1967. —
Þessi tekju'hækíkun hjá einsta'kl-
ingum mun að óbreyttum útsvars
Stiga get® gefið 4—5,5% hækkun
á útsvörum, ef.tir því hvort breyt
ing verður gerð á skattvisitölu.
M er áætlað, að aðstöðugjalda-
stofninn hækki um 6—7%.
Ef reiknað er út frá þessum
forsendum og miðað við 4%
hækkun á útsvairstekjum og 6%
hækkun á aðstöðuigjöldum hækka
þessir tekjustoifnar borgarsjóðs
um sem næst kr. 38 millj. Stend-
ut þá enn efltir óbrúuð rúamlega
22 millj. kr. útgjaldaauteninig.
Miðað við þær upplýsingar,
sem nú liggja fyrir um tekjur
eins.taklinga og afkomu fyrir-
tæ'kja á þessu ári, gvo og með h'lið
sjón af þeirri dýrtíð.arau'knmgu,
sem framundan er af völdum ný-
afstaðinnar gengislækkuinar hlýt
ur stefnan að vera sú, að reyna að
sltilía álögum sem byggjast 6
þessum tekjustofnum í hóf.
Fasteignamat er nú í endur
skoðun og rná rei’kna með, að nýtt
mat gangi í gildi árið 1970. Regl-
ur um álagningu fasteignasikatta
Mjóta þá að hreytast, þar sem
gert er ráð fyrir, að nýja matið
muni hækka í sem næst söiluiverð
eiignanna. Samkvæmt núgildandi
lögium er heimilt að ininheimta
fasteignaskatt með 200% álagi,
og hefur sú heimild að þvi er
tekur til lóðagjalda verið notuð
hér að fullu frá árshyrjam 1965,
en aðeins að hálfu að því er tek-
ur til húsaskatts. Ýmis önnux
sveitarfélög í landinu hafa hims
vegar nýtt þennan tekjustofn að
fullu, og er það nokkuð aimenn
skoðun sveitarstjórnarmannEL, að
framvegis eigi sveitarfélög að
byggja te'kjur sínar meira á þess
um tekjustofni fremur en bein-
um tekjusköttum, m. a. til að
ná til ýmissa gjaldenda, er ekki
greiða lögum samkvæmit tekju-
skatta eða önnur gjöld, svo og
vegna þess, að ýmis þjónusta og
framkvæmdir sveitarfélaga eru
rnjög bundnar fasteignum og nýt-
ing.u þeima. Með nýju fasteigna-
mati er ekki ósennilegit að fast-
eiignaskattur verði stærri og
stærri tekjuliður fyrir sveitarfé-
lög. Einnig atf þeim sökum virðist
nú eðlilegt að Reykjavíkurborg
nýti þennan tekjustofn að fullu
sam'kvæmt gildandi heimildum,
fremur en að hækka útsvör eða
aðstöðugjöld.
Þess vegna er hér lögð fram til
laga um að húsasfcaft/urinn verði
álagður með 200% áiagi samtov.
heimild í 5. gr. tekjustofnslag-
anna.
Til íróðleiks skail hér einnig
getfið yfirlit um hlutfall útsvars
aðlstöðugjalds og fasteignaskaitta
í heiildartekj'um borgarsjóðs sam
kvæmt reiknimigum áranna 1965
— 1967, en lengra atftur í tímann
er samanburður erfiðairi vegna
breyttrar uppseitningar á reikn-
ingi.
Árið 1965 eru útavör 64,1% af
heildartekjum bongarsjóðs, árið
1966 eru þau 62,9% og árið 1967
64,5%. Á þeseuim árum hækkaði
hlutfa/Ustala útsvara því um
0,4%.
Aðlstöðugjöld voru árið 1965
13,9% af beildartekjum borgar-
sjóðs, árið 1966 voru þau 16,1%
og érið 1967 16,4%. Hækikun milli
þessara ára var því 2,5%.
Fasteigniaskattar voru 6.2% af
heildartekjum borgarsjóðs árið
1965, 5.5%árið 1966 og 4.8% ár-
ið 1967. Hlutfall þeirra í heild-
artekjum borgarsjóðs hefur þann
ig lækkað um 1.4% milli áranna
1965 og 1967.
f fjárhagsáætlun ársins 1968
fer hlutfall fasteignaskatta í
heildartekjum enn lækkandi, eða
í 4.7%, en með frumvarpi því,
sem hér liggur fyrir, hækkar hlut
flallstala fasteignagjalda í 6.3%,
eða sem næst sama hlutfall og
var á árinu 1965.
Ef framlögð tillaga verður sam
þykkt hér í borgarstjóm er á-
ætlað að tekjur af fasteignagjöld
um verði kr. 73 millj. í stað kr.
51 millj. á þessu ári, þar af er
hækkun um kr. 2 millj. vegna
aukningar á fasteignavirðinu,
en kr. 20 millj. vegna hækkun-
ar á álagi á húsaakatt í 200%.
Aðstöðugjöld munu, miðað við
óbreytta gjaldskrá, en 6% hækk
un á gjaldstofni, hækka um kr.
10 millj., og verða kr. 178 millj
og útsvör samkvæmt útsvarslög-
um verða því að vera til að brúa
bil gjalda og annarra tekna kr.
731.479 þús. í stað kr. 702.8Ö8 þús.
í áætlun þessa árs, eða hækkun
um kr. 28.621 þús., sem eru 4.07%.
Eins og fram hefur komið í
ræðu minni hér að framam er
frumvarpið að fjárhagsætlun
byggt á ákveðnum forsendum,
annars vegar þeim, að um veru
legar breytingar verði ekki að
ræða á rekstursliðum borgsu'sjóðs
frá því sem nú er hægt að reikna
með, og hins vegar þeim, að áætl-
anir um gjaldskylda tekjuaiukn-
ingu á þessu ári og afkomu at-
vinnurekstursins reynist réttar.
Ef þessar forsendur bregðast að
verulegu leyti hlýtur borgarstjóm
in að áskilja sér rétt til eindur-
skoðunar á fjárhagsáætluninni
með þau mieginmiarkmið í huga,
annars vegar að Reykjavíkur-
borg geti áfram fullnægt þjón-
ustuskyldum sínum við borgar-
búa, staðið við lögbundnar
greiðslur og annast nauðsynleg-
ar framkvæmdir, en hins vegar
til að framfylgja þeirri stefnu sem
fylgt hefur verið, að gjaldabyrði
borgaranna verði ekki þyngri en
óhjákvæmilegt er.
Öllum var ljóst gtrax og und-
irbúningur þessarar fjérhagsáætl
unar hófst að taka þurfti með í
reikninginn bæði hækkanir á
launaútgjöldum borgarsjóðs sem
og hækkanir á öðrum kostnaðar-
liðum, sem orðið höfðu frá gerð
síðustu fjárhagsáætlunar. Þegar
gengisbreytingin varð nú í sl.
mánuði varð að fara á ný yfir
allar þessar kostnaðarhækkanir.
Tii grundvallar útreikningi á
kaupgjaldi í gjaldaáætlun eru að
sjálfsögðu lagðir kjarasamningar
borgarinnar við starfsmannafélög
og gildandi kjaras'amningar við
tíma- og vikukaupsfólk. Reiknuð
hefur verið út meðalhækkun
launa starfsmanna borgarinnar
frá samþykkt síðustu fjárhagsá-
ætlunar í desembermánuði 1967,
og er hún talin vera milli 9—
10% á taxta verkalýðsfélaga, en
8—9% á laun fastra starfsmanna.
önnur reksrtrarútgjöld hafa
hækkað mun meira frá gerð sið-
ustu fjárhagsáætlunar, bæði
vegna óbeins launakostnaðar, er
þax kemur fram, en ekki sízt
vegna áhrifa gengisbreytingar-
innar frá í nóvember 1967 og frá
því í síðasta mánuði, en eins og
ég gat um i r®ðu minni hér fyr-
ir ári, er frumvarp að fjárhags-
áætlun þessa árs var lagt fram,
þá voru áhrif fyrri gengisbreyt-
ingarinnar ekki reiknuð inn í
fjérhagsáætlun þessa árs, nema
að mjög litlu leyti.
Mjög er erfitt að gera sér ná-
kvæma grein fyrir áhrifum geng
isbreytingarinnar í nóvember sl.
til útgjaldaaukningar í svo marg
víslegri starfsemi og rekstri, sem
borgarsjóður hefur með höndum,
en ljóst er, að þau skipta veru-
legum fjárhæðum. Ekki er hægt
að nefna neitt ákveðið hlutfall
hækkunar annarra útgjalda borg
arsjóðs en launa frá gerð síðustu
fjárhagsáætlunar, en varla er of-
mælt að telja það lægst geta ver
ið 20%. Við gerð þessarar fjár-
hagsáætlunar var því Ijóst, að
rekstrarkostnaður hlaut að
hækka, þegar tæpur helmingur
rekstrarútgjalda, launin, hækkar
um nær 10%, og rúml. helmingur
um minnst 20%.
Á hinn bóginn hlutu 80%
tekna borgarsjóðs, útsvar og að-
stöðugjöld, að vera bundnar við
tekjur borgarbúa og fyrirtækja
þeirra og umsvif á yfirstandandi
ári, sem ekki gat gefið tilefni til
samsvarandi hækkunar og fyrir-
sjáanleg útgjaldahækkun nam,
nema álagningarreglum væri
breytt mjög þorgarbúum í óhag.
Hefur því verið farið oft yfir
hvern einasta útgjaldalið með
það fyrir augum að draga úr
öllum útgjaldahækkunum, þar
sem því var með nokkru móti við
komið.
Við skulum rifja upp, að í fjár
hagséætlun ársins 1968 eru
rekstrargjöldin 10.59% hærrj en
í fjárhagsáætlun ársins 1967. í
því frv., er hér liggur fyrir, er
hækkunin 8.05% frá fjárhags-
áætlun þessa árs, og gefur sú
tala vissulega vfsbendingu um,
að reynt hefur verið að halda
hækkuninnj f sfcefium. Hins veg-
ar er heildarhækkun útgjalda til
rekstrar og framkvæmda 7.66%.
Þegar athuguð er heildarhækkun
rekstraTÚtgjalda, og hvernig hún
skiptist á gjaldabálkana, kemur
f Ijós, að hlutfallslega vegur hún
'langmest f útgjöldum til félags-
mála, m. a. vegna lögbundinna
greiðslna, sem borgarstjórnin hef
ur ekki ákvörðunarvald um.
Fjármunamyndun 1968 og 1969.
Þegiar litið er á fjármuniamynd-
un ársins 1968 1 heild þá má
ætla að hún nemi 430.0 m. kr.
hjá borgarsjóði á móti 334.7 m.
kr. árið 1967 eða aukning í krónu
tölu um 95.3 m. kr. Það mun
aamsvara aukningu um oa. 15.3%
miðað við fast verðlag.
Munar þar langmest um aukn-
t
Eiginmaður minn og faðir
okkar
Gunnar B. Jónsson
Langholtsveg 116a,
lézt 9. þ.m.
Hlíf Valdimarsdóttir
og böm.
ingu gatnagerðarframkvæmda.
Hjá borgarfyrirtækjumum líta
málin hins vegar. þannig út, að
fjármunamyndun þeirra mun
nema um 288.7 m. kr. í ár á móti
272.1 m. kr. 1967 eða aukning
í krónutölu um 16.6 m. kr. en
á föstu verðlagi samsvarar það
oa. 4.7% samdrætti. í heild nem
ur fjármunamynduntei á vegum
borgarinnar 718.7 m. kr. 1968 á
móti 606.8 m. kr. 1967 sem er
aukning í krónutölu um 111.9 m.
kr., en samsvarar ca. 6.3% aukn-
ingu á föstu v-erðlagi.
Á næsta ári er gert ráð fyrir
fjárfestingu á vegum borgarsjóðs
að upphæð um- 420 m. kr. eða
hækkun um 10 m. kr., eða hækk-
un um oa. 2.3% frá þessu ári.
Borgarfyrirtæki munu fjárfesta
fyrir 322.1 m. kr. Það er hækk-
'un um 32 m. kr. eða aukning
um tæp 10%.
Samtals verður fjértfestingin á
vegum borgarinnar um 741.7 m.
kr. eða aukning um 23 m. kr.
sem samsvarar um það bil 3.2%
frá þessu árL
Sparnaðamefnd hefur að venju
undirbúið fjárhagsáætlunina, en
í nefndinni eru Gunnlaugur Pét-
ursson, borgarritarL Helgi V.
Jónsson borgarendurákoðandi,
Jón G. Tómiasson skrifgtofuatjóri
borgarsrtjóra og Ellert Schnam
skrifatofust j óri borgarverkfræð-
ings. Með þeim hafa starfað for-
stjórar einstakra málaflokka og
stofnana og starfsmenn þeima,
svo og Sigfinnur Sigurðsson borg
arhagfræðingur og Kristján
Kristj ánsson borgarbókari.
Borgarhagfræðingur hefur á-
samt starfsmönnum sínum og fyr
irsvarsmönnum hinna ýmsu
málaflokka undirbúið fram-
kvæmdaáætlunima, en einstök at-
riði hennar hafa verið rædd í
nefndum, stjórnum og borgar-
ráði.
Fjárhagsáætlunin sjálf hefur
verið ítarlega yfirfarin í borgar-
ráði á mörgum og löngum fund-
um þess.
Eins og gögn þau bera með
sér, sem fylgja fjárhagsáætlun-
irmi, hefur mikil vinna verið
lögð í undirbúninginn. BreyWiar
aðstæður hafa og valdið þvi, að
töluverður hluti þeimar vteinu
hefur verið inntur af hendi á
•stuttum tíma. Kann ég sparnaðar
nefnd, borgarhagfræðingi og
iborgarbókara beztu þakkir fyrir
afar vel unnin störL
Jólaumbúðapappír
er til á lager.
FÉLAGSPRENTSMIÐJAN H.F.,
Spítalastíg 10.
Bótagreiðslur
almannatrygging-
anna í Reykjavík
Laugardaginn 14. desember verður afgreiðslan opin
til kl. 5 síðdegis og greiddar allar tegundir bóta.
Bótagreiðslum lýkur á þessu ári á hádegi 24. þ.m. og
hefjast ekki aftur fyrr en á venjulegum greiðslutíma
bóta i janúar.
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS
Laugavegi 114.
HVÍLDARSTÓLLINN
Njótið góðrar hvíldar í RR hvíldarstólnum
að loknu erfiði dagsins.
Hægt er að velja þá stöðu stólsins, sem
hverjum hentar bezt, þar eð stilla má hann
í 8 mismunandi stöður.
Eftir stijtta hvíld í RR hvíldarstólnum eruð
þér sem nýr maður.
Það er smákrókur í Síðumúlann, en það er
krókur sem borgar sig.
GAMLA KOMPANÍIÐ HF.
Síðumúla 23, sími 36500.