Morgunblaðið - 28.12.1968, Blaðsíða 17

MORGUNöLAÐIÐ, LAUGARÐAGUR 28. DESEMBBR 1968
17
r- 3

ta verður hættulegasta augnablikið fyrir mennina tvo sem Ienda á tung linu. Tunglferjan hefur sig á loft aftur en skilur eftir neðsta hlutann sem
aður er fyrir skotpall.
ferðinni, skref fyrir sikref. Þótt hreyfing-
arnar kunni að virðast hægar og jafnvel
klunnalegar ættu myndirnar að vera nokk-
uð skýrar. Fyrsti maðurinn sem stígur fæti
sínum á tunglið mun nota um 20 mínútur
til að safna tunglvegssýnishornum, en allt
í allt munu þeir félagar vera þar í 24—26
klukkustundir áður en þeir stíga aftur um
borð í tunglíerjuna og halda til móts við
Apollo 11.
NASA (Geimferðastofnun Bandaríkj-
anna) lýsti því yfir nýlega að geimfararn-
ir yrðu ekki látnir gera neinar yfirgrips-
miklar vísindarannsóknir í fyrstu ferðinni.
Það var talið að þeir ættu nógu erfitt með
að ganga um hrjóstrugt yfirborðið þótt
ekki væri verið að hlaða á þá allskonar
vísindatækjum til að koma einhversstaðar.
1 síðari ferðum er hinsvegar talið fullvíst
að ýmiskonar mælitækjum verði komið
fyrir.
FLUCTAKIÐ
Tunglferjan mun hefja sig á loft frá
lendingarstaðnum. Neðan undir áhafnar-
klefanum er lítil aukavél sem hjálpar til
við að lyfta henni af yfirborði tunglsins og
í veg fyrir Apollo 11. Þegar Apollo nálgast
stýra geimfararnir tveir ferjunni upp að
geimhylkinu og tengja þau saman. Þá
skríða þeir úr ferjunni yfir til félaga síns
og taka með sér sýnishom sem þeir söfn-
uðu á tunglinu. Síðan verður tunglferjunni
aftur sleppt frá og geimfararnir þrír hefja
ferðina til jarðar. Afturkoman inn í gufu-
hvolf jarðar verður alveg eins vandasöm og
fyrir Apollo 8, en líklega verða menn þá
ekki jafn hræddir um að eitthvað beri
útaf.
Eins og nærri má geta verður tunglförun
um tekið sem hetjum við komuna til jarð-
ar, en þeir verða að bíða nokkrar vikur
eftir að njóta móttakanna. Strax og geim-
fararnir eru lentir verður þeim stungið inn
í sérstakan geymi og fluttir til Hawaii.
Þaðan verður geymirinn fluttir í risastórri
flugvél til Houston í Texas og þar — í
vandlega einangruðum rannsóknarstofum
— verða mennirnir og sýnishornin tekin
til nákvæmrar rannsóknar. Það verður ekki
fyrr en vísindamenn hafa ömgglega gengið
úr skugga um að engar veimr eða sýklar
leynist í sýnishornunum, eða geimförun-
um sjálfum, að þeir fá að fara heim til
fjöskyldna sinna.
HVAÐ SVO?
Eins og málin standa í dag em menn
ekki vissir um hvað tekur við þegar búið
er að lenda á tunglinu, satt að segja hafa
þeir hjá Geimferðastofnuninni nokkrar
áhyggjur af því. Það er útlit fyrir að fjár-
framlög til geimferða verði minnkuð all
verulega og jafnvel óttast að eftir fyrstu
lendinguna verði ekki farin önnur slík í
bráð.
Vísindamennirnir í Houston í Texas,
vilja óðir og uppvægir senda fleiri geimför
þangað og snúa sér svo að öðrum verk-
efnum, eins og t.d. að senda mannað geim-
far til Marz. Ómannaðir gervihnettir hafa
þegar verið sendir þangað og á næsta ári
er ráðgert að senda fleiri. Árið 1971 er
ráðgert að senda tvo gervihnetti á braut
umhverfis plánetuna og áður en mjög langt
um liði yrði þeim fylgt eftir með mönnuð-
um geimförum.
Þessir vísindamenn em vissir um að
Rússar hyggist senda mannað geimfar til
Marz í náinni framtíð, og muni jafnvel
sleppa því að senda menn til tunglsins
vegna þess m.a. að þeir geta ómögulega
orðið á undan Bandaríkjamönnum til þess.
Aðrir telja það þó ólíklegt að Rússar muni
ekki senda geimfar fyrst til tunglsins.
Proton eldflaugin, sú sterkasta sem Rússar
eiga núna, er ekki nógu aflmikil til að gera
þetta kleift. En Rússamir vinna örugglega
að endurbótum og nýsmíðum og Banda-
rískir gervihnettir hafa tekið myndir af
gríðarstómm eldflaugarhreyflum sem þeir
em að reyna. Sérfræðingar telja að þrýsti-
afl þeirra sé 10 til 14 milljón pund ((Saturn
ur 5. hefur 7,5 milljón punda þrýstiafl) en
það myndi gera þeim kleift að fljúga geim-
farinu til tunglsins, lenda því þar og fljúga
til jarðar aftur, .ón þess að þurfa mánaferju
Það myndi einnig gera þeim kleift að fara
í lengri geimferðir, eins og t.d. til Marz.
Bæði Rússar og Bandaríkjamenn em
famir að hugsa um geimstöðvar, bæði til
hemaðarlegra nota og vísindalegra. Ef
nokkmm flutningageimförum yrði skotið
á braut umhverfis jörðu, og hvert þeirra
hefði með sér eitt eða fleiri eldflaugarþrep,
væri hægt að setja endanlega geimfarið
saman úti í geimnum og langdrægni þess
myndi margfaldat, þar sem það þyrfti ekki
að eyða eldsneyti í að komast af skotpalli
á jörðu niðri.
Ef Bandarískir vísindamenn fá nægilegt
fjármagn gætu þeir að öllum líkindum einn
ig orðið á undan Rússum á þessu sviði.
Geimfarar þeirra hafa miklu meiri æfingu
í stjóm geimfara og tengingu við önnur
för. Rússar hafa satt að segja enga reynslu
á því sviði. Menn bíða því með öndina í
hálsinum eftir fréttum af fjárframlögum
til NASA. Allir helztu vísindamenn og sér-
fræðingar landsins hafa lýst yfir nauðsyn
þess að halda áfram á sömu braut. Þeir
benda á að þeir séu nú búnir að afla sér
„grunn-þekkingar“ og því verði ekki nauð-
synlegt að hækka fjárframlög hlutfallslega
eins mi'kið og gert hefur verið á undanföm
um ámm. Eitt af kosningaloforðum Nixons
var að Bandaríkin myndu halda forystu í
geimferðum og rannsóknum. Nú er bara að
sjá hvort hann efnir það. — ÓIi Tynes.