Morgunblaðið - 07.02.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 196«.
A og b eru rafmótorar sem kný ja vörpuna.
Margt
í koti
Flotvarpa bæði til síld- og
þorakveiða er nú mjög til um-
ræðu hér á íslandi og er það
vitaakuld vonum seinna. Það
var íslendingur sem fann upp
flotvörpiuia, Agnar Breiðfjörð.
Hann byrjaði að vinna að henni
1847 og tókst í samvinnu við
Bjarna Ingimarsson að gera
hana að stórvirku veiðarfæri
1952 og hún bjargaði þá.
Þjóðverjar hafa ekki gert ann
að en þróa Breiðfjörðsvörpuna.
í erlendum blöðum er flotvarp-
an sem algengast er að nota,
kennd við Breiðfjörð. ýmsar á-
stæður lágu til þess, að við
sinntum flotvörpunni lítið til
þorskveiða og var þar aðalá-
stæðan að togararnir voru rekn
ir af hrygningarsvæðunum, þar
sem fiskurinn gekk í torfum, en
einnig réði þar miklu að síðu-
togarar, eru ekki heppileg
skipagerð til flotvörpuveiða, þar
aem það er mjög umhendis að
ráða við svo stóra og garn-
mikla vörpu, sem flotvarpa til
úthafsveiða verður að vera og
fleiri tæknileg atriði eru þar
Þrándur í götu. Þennan vanda
síðutogaranna á notkun flot-
yörpu til veiða á öðrum fiski
en göngu fiski hefði þó verið
hægt að leysa, ef ráðum Breið-
fjörðs hefði verið fylgt, en nú
tjóar ekki að þrátta um það —
það tekur því ekki héðan af að
hugsa um flotvörpuna í sam-
bandi við síðutogara. Tilraunir
Frakka og Þjóðverja hafa sýnt
að skuttogarar eru miklu heppi-
legri skipagerð við flotvörpu-
veiðar, hvort heldur er til síld-
ar- eða þorskveiða.
Ekki má gleyma
Breiðfjörð
einu sinni enn
Þrátt fyrir daufar undirtekt-
tr hefur Agnar Breiðfjörð aldrei
lagt árar í bát, heldur haldið á-
fram að endurbæta hugmynd
sína um flotvörpuna til síld-
veiða á úthafinu.
Enda þótt Þjóðverjar og fleiri
hafi sannað, að flotvörpugerð
Breiðfjörðs var nothæf til síld-
veiða eins og þorskveiða, hvarf
Breiðfjörð frá fyrri vörpugerð
sinni að því er að síldveiðum lýt-
ur og fann upp nýja gerð, sem
hann er nú að vinna að og það
er ekkert vafamáil að sú 'hug-
mynd er miklu snjallari en það
sem enn er þekkt í þessu efni.
Guðni Þorsteinsson, fiskifræð-
ingur er nú farinn út til
Þýzkalands að kynna sér ár-
angur, Þjóðverjanna cvg er það
lofsvert framtak. Ekki má
gleyma Breiðfjörð, enn einu
sinni. Hugmynd Breiðfjörðs um
sjálfstýrandi vörpu, sem hægt er
að loka á augabragði, ef síld
gengur í hana og er beint und-
ir skipinu eða jafnvel á undan
' því og þarf ekki á togvírum né
hlerum að halda, en hvort-
tveggja þetta styggir auðvitað
síldina — er stórsnjöll. Hún hef-
ur nú legið á botni, en bolts-
skúffurnar ( 13 ás. Það er
rétt að vita hvað Þjóðverjarnir
hafa verið að gera, reyndar vit-
um við það, sem fyrr segir, í meg-
inatriðum, en við megum til með
að snúa okkur að því af krafti
að vinna úr hugmyndum Breið-
fjörðs. Með því móti tækjum við
frumkvæðið á nýjan leik.
er það
karls...
Annað verður að nefna hér,
en það er að við eigum hér
innlenda veiðarfæragerð og
hana ágæta og samkeppnisfæra
við erlendar veiðarfæragerðir —
Hampiðjuna. Hampiðjan er eitt
af þeim fáu iðnfyrirtækjum okk
ar sem ekki hefur búið við
verndartolla Hún hefur orðið að
laga sig að samkeppni og tek-
izt það. Við þurfum engar vörp-
ur að kaupa af Þjóðverjum né
neinum öðrum — við getum flutt
út vörpur.
í þessum iðnaði stöndum við
óvenju vel að vígi. Hampiðjan
ræður orðið yfir þjálfuðu iðnað-
arfólki, og er velbúin vélum. Við
eigum síldveiðiskipstjóra betri
en aðrir og reynsla þeirra hef-
ur verið hagnýtt af erlendum
fyrirtækjum í gerð síldarnóta
svo. árum skiptir. Við höfum
manna mesta reynslu I línu-
veiðum, sem við höfum stundað
um aldaraðir. Þegar Hampiðjan
Itók til að framleiða fiskilínu
með styrktarþræði úr trevira
var það nýjung á Evrópumark-
aði.
Það er sama að segja um
botnvörpugerðir sem síldarnæt
ur og fiskilínur, við þurfum þar
ekki á öðrum að halda nema til
hliðsjónar. Okkur er skylt að
vita rétt hvar við stöndum í
hverju efni. Við höfum margt að
Frændur okkar Færeyingar
eru ekki neitt blávatn, eins og
okkur er manna bezt kunnugt
og við getum nú verið montn-
ir af því, að eiginlega er nú
komin stór skuttogari í ættina.
Stella Kristina eins og þessi
skuttogari heitir fullu nafm
verksmiðj utogari.
Stella er 834 brúttótonn en
en 760 tonn nettó. Hún er tæp-
ir 62 metrar á lengd og breidd-
in 10 metrar,en dýptin frá hlífð
ardekki 7 metrar. Aðalvélin er
diesilvél 220 hestöfl og gang-
hraðinn 14 sjómílur. Hjálpar-
vélar fyrir vinnslutækin eru
þrjár diesilvélar, hver þeirra
166 hestöfl.
Gert er ráð fyrir að nota
þarna um borð bæði botnvörpu
og flotvörpu og er togvindan
vökvadrifin og tengd aðalvél-
inni. Eins manns klefar fyrir
stjórnendur skipsins eru í yfir-
byggingunni, en tveggja manna
klefar fyrir yfirmenn á dekki
og yfirmenn við fiskvinnsluna
eru á efraþilfari, en fjögurra
manna klefar fyrir háseta og að-
gerðarfólk á vinnsluþilfarinu. Á
höfnin á Stella Kristina er 48
menn. Öllum vélum á dekki er
stjórnað frá einum stað og af
einum manni.
Á vlnnsludekkinu eru tvær
Iæra af öðrum þjóðum — en ekki
allt.
Þegar svo vill til, sem senni-
lega er ekki nema í sjávarút-
vegi, að við búum yfir tækni og
þekkingu umfram aðra eigum
við vitaskuld að notfæra okk-
ur það.
Flotvarpan og
fiskveiðilögsagan
Um flotvörpuna almennt verð
ur rætt hér síðar ýtarlegar, því
að málið varðar þjóðarheill —
ef bátaflotinn, til dæmis tæki
almennt upp flotvörpuveiðar í
stað botnvörpu, gerbreytti það
afstöðu manna til veiða innan
fiskveiðialndhelgi.
> Þá þyrfti ekki lengur að tala
<um „botnsköfu". Tilraunir
'Frakka 1965 á bönkunum við
•Nýfundnaland (World fishing
Dec. 1965, Pelagic Trawling for
Cod) sýna, að jafnvel þar sem
fiskur gengur strjált eins og hér
vélasamstæður til aðgerðar,
hausingar, slægingar og flökun-
ar og er önnur fyrir málfisk
eru vélarnar frá Baader Hrað-
frystiklefarnir eru þrír og er
hægt að hraðfrysta 12 tonn af
flökum á sólanhring hverjum
þeirra. Lestin tekur 700 tonn af
flökum. Þarna eru og vélar sem
pakka flökunum og færibönd,
sem flytja þau í lestina og all-
ur flutningur á fiskinum í
vinnslunni fer fram á færibönd
er jafnan nema á hrygningatím-
anum og í vertíðargöngum, er
hægt að veiða jafnmikið í flot-
vörpu, einsog botnvörpu á
sömu slóð, ef hvort veiðafrærið
um sig er notað einvörðungu.
en það reynist hagkvæmara á litl
um bátum að vera ekki sífellt
að hræra milli veiðarfæra, held
ur einbeita sér sem mest að
annarri hvorri veiðiaðferðinni.
Á stórum skuttogurum afturá-
móti, tekur það ekki andartak
að skipta yfir eftir hegðun fisks
ins. Báðar vörpurnar liggja klár
ar fyrir og það er bara að lása
úr og í.
Eins og sézt á meðfylgjandi
mynd frá Kanada, er þar verið
að innbyrða síld í vörpu og þó
hún sé tekin inn á síðuna er
hér um skuttogara að ræða. Hon
um var breytt úr síðutogara í
skuttogara, þannig að vírarnir
voru teknir aftur með sitt hvoru
megin við keisinn og rúlla sett
á skutinn en varpan innbyrt sem
áður á síðunni. Það var reyont
um og hafa Færeyingar líkast
til týnt niður þeirri íþrótt, sem
við höfum haldið svo vel við og
náð mikilli leikni í að kasta
fiskinum af stingjum. í skipinu
er einnig fiskilest, sem rúmar
100 rúmmetra af fiski uppúr sjó.
í brúnni er gýróáttaviti, sjálf-
stýring, simradsónar, ratar, neð
ansjávaraugu tvö (scope, elac
„netzonde,“ (vörpuauga) og svo
auðvitað lóranmiðunarstöð og
venjuleg miðunarstöð.
í febrúar eða marz fá Fær-
eyingar annan slíkan og í mai
þann þriðja en teikningar liggja
orðið fyrir af fjórða togaranum.
fyrst með síðutogara en það lán
aðist ekki. Kanadamenn tileink-
uðu sér reynslu Þjóðverja, með á
gætum árangri. Það er ekki fyrr
en á síðastliðnu ári, að við höfð
um verulega þörf fyrir síldveið-
ar í flotvörpu, og því kannski
von til að við létum okkur hægt
í því efni, þó að öðru máli
gegndi um þorskveiðar í flot-
vörpu. Þar var alltaf ástæða til
að halda áfram með að þróa veið
færið. Sídlarnótin ásamt kraft-
blökkinni var svo afkastamikið
veiðarfæri, að trollið jafnaðiat
ekki á við hana, þegar síld
gekk í þéttum torfum. Nú horf-
ir öðru vísi við. Þegar tregðað-
ist á síldveiðum Kanadamanna
við vesturströndina, sneru þeir
sér að veiðunum við austur-
ströndina og moka þar upp síld.
Það var í fyrra að þeir byrj-
uðu þessar tilraunir með síld-
veiðar í flotvörpu á 156 feta
skuttogara, sem sagt álíka stór-
um og síldarbátunum okkar.
Þetta lánaðist strax svo vel, að
togarinn fékk 427 tonn í 12 höl-
Trollið er hift inn á síðunni.
um á St. Lawrence flóanum. Fjór
um dögum seinna eða 6ta nóv-
ember í haust að va,r kom skip-
ið aftur inn og á með 499tonn
síldar og þremur dögum síðar
eða 9da nóvember kom það enn
inn og þá með 300 tonn og fékk
þannig 1200 tonn á vikutíma en
veður hamlaði veiðum í síðasta
túrnum.
Stella frænka
STELLA FRÆNKA