Morgunblaðið - 07.02.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1969.
21
- RÆÐA JÓNS
Framhald af bls. 20
komist að áfellast framsóknar-
flokkinn þunglega fyrir fram-
ikomu hans í utanríkia og sér-
staklega í varnarmálum. Fram-
sóknarflokkurinn hefur svo til
allt lýðveldistímabilið notað
varnarmálin sem spilapeninga í
innanlandspólitíkinni og oftast í
trausti þess, að ekki væri mark
á þeim tekið. Þessi sundurlausi
flokkur hefur bvað eftir annað
notað yfirlýsingar um varnarmál
sem haldreipi til þess að
fhalda saman ólíkum sjónarmið
um um innanríkismál. Skoðanir
framsóknarmanna á varnarmál-
unum hafa verið og eru enn í
dag, allt frá því að við eigum
að selja okkur Bandaríkjamönn-
um með húð og hári og yfir til
þeirrar skoðunar, að ísland eigi
að vera með öllu varnarlaust og
nánast án tengsla við önnur ríki.
Helzti talsmaður fyrri skoðunar-
innar var fv. formaður flokks-
ins Jónas frá Hriflu, helztu tals
menn síðari skoðunarinnar eru
nokkrir afgamlir sveitaþing
menn framsóknarflokksins, sem
hafa þá meginskoðun, að margra
alda menningararfur fslendinga
glatizt við hverskonar samskifti
við útlendinga og eina leiðin
til þess að semja ekki af sér,
sé að semja alls ekki um neitt
við neinn. Samþykktir fram-
sóknarmanna um varnarmálin
eru svo oftast tilraun til þess
að sætta þessi sjónarmið og einn
ig sjónarmið hinna róttæku hálf
rauðu framsóknarmanna, sem
finna til samstöðu um flest á-
hugamá'l kommúnista. Samþykkt-
ir flokksins um dvöl varnar-
liðsins eru eitt í dag og annað
á morgun. Alvaran er Slík, að
þegar framsóknarmenn eru í að-
Stöðu til þess að koma skoðun-
um sínum um brottför varnar-
liðsins fram, eins og t.d. 1956—
58, þá aðhafast þeir ekki.
Ekki er nú áhuginn meiri en
svo, þegar á herðir.
Röksemd Framsóknarmanna
fyrir kollsteypum sínum í varn-
armálunum er jafnan hin sama:
Nú horfir svo friðvænlega í
heiminum. Nú hafa Rússar sýnt
friðarviija sinn. Það hefur hitzt
svo á, að varla hafa framsókn-
arspámennirnir sleppt orðinu, að
þeir í Moskvu brýndu busan
sinn. 1956 samþykktu framsókn-
armenn um brottför varnarliðs-
ins og friðarviljann og friðar-
horfur, nokkrum vikum síðar
réðust Rússar inn í Ungverja-
land. 1968 samþykktu framsókn-
armenn um brottför varnarliðs-
ins, góðar friðarhorfur og frið-
arvilja Rússa. Um sama leyti réð
ust Rússar inn í Tékkóslóvakíu.
Við skulum nú vona Pólverja
vegna eða Búlgara, að fram-
sóknarspekingarnir láti af frið-
arspádómum og samþykktum.
Það er ömurlegt hlutskipti, að
það þurfi jafnan heilan her, og
það rauðan her, til þess að af-
sanna kenningar framsóknar-
manna um varnarmálin og það
ekki einu sinni heldur oft.
- RÆÐA HARÐAR
Framhald af l>ls. 20
um, að íslenzkir „sérfræðingar"
tækju að sér varnirnar, tillög-
um, sem þeir þá lýstu sem eins
konar opinberun í íslenzkum
stjórnmálum.
Nú var þessari speki ekki
gert hærra undir höfði en það,
að það skyldi athugað, hvort
nokkurt vit hafi verið í henni!
Illmögulegt er að geta sér til
um það, hvort ræður fráhvarfi
ungra framsóknarmanna frá til
lögum þeirra um gerð fjögurra
ára áætlunar um brottför banda
ríska varnarliðsins og þjálfun
íslenzks liðs til að taka við af
því, hirtingar og frýjunarorð
kommúnista eða það, að þeir
hafi sannfærzt um það, sem rétt
er, að tillögur þeirra vsir ekki
unrut að framkvæma nema með
því að stofna íslenzkan her.
Hvor ástæðan, sem lá tll
stefnubreytingarinnar, þá sýnir
hún, að hringlandaháttur og á-
byrgðarleysi ungra framsóknar-
manna í varnarmálunum er ekki
minna en hinna eldrL
HERNAÐARÞÝÐING LAND-
SINS GERIR VARNIR NAUÐ-
SYNLEGAR
Ungir Sjálfstæðismenn for-
dæma það ábyrgðar- og alvöru
leysL sem ungir framsóknar-
menn sýna í kröfugerð og mál-
flutningi sínum um varnarmál
landsins, lifshagsmunamál þjóð-
arinnar. Legu sinnar vegna hef-
ur fsland hernaðarlega þýðingu,
hvort sem okkur Ukar betur
eða ver, og mun hafa a.m.k. svo
lengi sem bandalagsþjóðir okk-
ar beggja megin Atlantshafsins
og við sjálfir teljum nauðsyn-
legt að halda opinni siglinga-
leið um hafið og á meðan nokk-
ur þjóð telur sig geta haft hag
af því að hafa aðstöðu til að
torvelda eða stöðva þessar sigl-
ingar. Friðarhorfur eru því mið-
ur langt frá því að vera örugg-
ar enn þá, að við megum láta
ísland vera varnariaust, hvorki
vegna okkar sjálfra eða banda-
manna okkar. Sjálfir getum við
ekki annazt lágmarksvarnir í
landinu, nema með því að koma
upp íslenzkum her, og þá byrði
höfum við ekki viljað taka á
okkur. Þess vegna verðum við
enn um sinn að treysta á hið
bandaríska varnarlið, sem hér
er á vegum Atlantshafsbanda-
lagsins, um varnir landsins. Hitt
er annað mál, að sjálfsagt er að
vinna að því áfram, að íslend-
ingar taki að sér störf í sam-
bandi við varnir landsins sem
ekki eru hernaðarlegs eðlis, eins
og þegar hefur verið gert í ýms
um efnum. Og jafnsjálfsagt er,
að fslendingar komi sér upp
mönnum sem menntaðir eru á
sviði hernaðartækni, þó að við
viljum ekki setja á stofn íslenzk
an her, því að búum við sjálfir
yfir slíkri þekkingu, er okkur
auðveldara að leggja sjálfstætt
mat á varnarþörf landsins á
hverjum tíma
•
Ný viðfangsefni.
fslendingar mega að vísu
aldrei sofna á verðinum um ör-
yggi landsins, en í aðalatriðum
hefur öryggismálum okkar ver-
ið svo vel fyrir komið, að við
eigum nú að geta einbeitt okk-
uir að öðrum verkefnum í ut-
anríkismálum.
íslenzk æska í dag vill fá ný
viðfangsefnL
Við höfum ekki áhuga á til-
raunum kommúnista til að særa
hlutleysisstefnuna heitina upp
úr gröf sinni. Og herstofnun-
arboðskapur ungra framsóknar-
manna fullnægir ekki metnaði
okkar fyrir hönd þjóðar okkar.
Hin stóru framtíðarverkefni
íslenzkra utanríkismála, sem
bíða íslenzkra æskumanna, eru
í því fólgin að koma á aukinni
efnahagssamvinnu þjóðlarinnar
við nágrannaþjóðirnar.
fslendingar eru í hópi þeirra
þjóða heimsins, sem háðastar
eru millilandaviðskiptum. Næst-
um því helmingur af allri þjóð-
arframleiðslunni er fluttur út
til annarra landa, og við fáum
frá öðrum þjóðum næstum helm-
ing þess, sem við notum af vör-
um og þjónustu. Og hin einhliða
samsetning útflutningsins gerir
okkur enn þá háðari milliríkja-
viðskiptum, en þetta hlutfall gef
ur tilef ni til að ætla.
Utanríkisviðskiptin og þær
leiðir, sem þjóðinni eru færar
til að efla þau, eru því eitt al-
þýðingarmesta viðfangsefnið í ís
lenzkum utanríkismálum næstu
árin.
Við getum því aðeins tryggt
hinum mikla fjölda ungs fólks,
sem kemur á vinnumarkaðinn
næstu tvo áratugina, arðbæra at
vinnu, að útflutningsframleiðsl-
an sé efld. Og meginforsendan
fyrir því er sú, að ísland taki
þátt í efnahags- og viðskipta-
samvinnu Evrópuþjóðanna.
Við verðum að brjótast út úr
þeirri einangrun, sem við erum
nú komnir í, í viðskiptalífi Ev-
rópu og setja hamarimn á tölla-
múrana, sem rísa æ hærra og
hærra umhverfis okkur, þjóðinni
til ómælanlegs tjóns. Þessvegna
styðja ungir Sjálfstæðismenn
heilshugar tilraunir íslenzku
ríkisstjórnarinnar nú til að ná
hagkvæmum samningum við Frí-
verzluinarbandalag Evrópu. En
nú tvístíga framsóknarmenn sem
svo oft endranær, þegar mikils-
verðustu málefni þjóðarinnar
hafa verið til ákvörðunar.
íslenzk æska er ekki haldin
jeirri Evrópurómantík, sem á
síðari árum hefur gripið um sig
meðal æskulýðs þeirra Evrópu
þjóða, sem öldum saman hafa
borizt á banaspjót. Efnahags
leg sjónarmið hljóta því að
verða einráðari hjá okkur en
flestum öðrum, þegar við ákveð-
um, hvort eða á hvern hátt við
tökum þátt í samvinnu Evrópu
njóðanna. Úrslitum verður að
ráða raunhæft mat á þörfum
okkar og hagsmunum, en ekki
HLeypidómar, tilefnislaus ótti
eða vantrú á getu þjóðarinnar
til að laga sig að nýjum aðstæð-
um og standast samkeppni.
- MYNDAKLÍÚBBUR
Framhald af bls. 8
hennar, sem hér verður sýnd,
„Yoko Ono No. 4“ ber vitni sér-
kennilegri sköpunargáfu og
leggur jafnframt fram lausn á
vandamálum er stafa af ófriði.
Auk þessara mynda verður
sýnt verk fná gullöld þýzkra
kvikmynda, „Die freudlose
Gasse“ eftir G. W. Pabst með
Gretu Garbo og Astu Niielsson
í aðalhlutverkum, tilraunamynd
eftir leikritahöfundinn Peter
Weiss, myndir, er forfölluðust á
fyrra misseri: snilldarverk Or-
son Welles „Citizen Kane“ og
hin fræga „Der blaue Engel“
eftir Josef von Sternberg, þess
utan nokkrar smámyndir.
í stjórn k v i kmyn daklúbbs
M.R. eru Baldur Andrésson,
Viðar Víkingsson formaður og
Þorvaldur Gunnlaugsson.
- þorkell
Framiaia af bls. 18
Reykjavíkur síðla árs 1961 gerð-
ist hann húisvörður hér í Sam-
bandshúsinu og hefur gegnt því
starfi síðastliðin sjö ár.
Þegar liða tók á ágústmánuð
síðastliðinn sáum við hér í Sam-
bandshúsinu að þessum karl-
mannlega og harðggerða manni
var brugðið og hann gekk ekki
heill til skógar. Enda fór svo,
eins og jafnan áður, að enginn
fær staðizt gegn ofureflinu, og
sjúkdómurinn tók hann helgreip
um sínum þá stuittu síðar.
Á þeim tima sem Þorkell ann-
aðist húsvörzlu hér í Sambands-
húsinu var löngum þéttsetinn
bekkurinn af vinnandi fólki í
þessu stóra húsi, oft upp undir
200 manns. Á svo fjölmennum
vinnustað sem þessum þurfa marg
ir að leita til húsvarðar varð-
andi aðstöðu sína og vandamál
á þessu og hinu. Samskipti starfs
fólks og húsvarðar verða því
jafnan mikil og náin. Hann þarf
jafnan að leysa úr hverskonar
vanda og situr vissulega ekki á
neinum friðastóli.
Enda þótt upplag og starfls-
hæfni Þorkels lægi á allt öðru
sviði en því sem hann vann að
síðustu árin, því maðurinn var
fyrst og fremst harðduglegur og
atorkusamur bóndi, þá tókst hon
um að komast vel frá þessu starfi
og varð manna vinsælastur. Þessu
olli fyrst og fremat lipurð hans,
vinnugleði og fúsleiki að leysa
hvers manns vanda. Það fylgdi
honum jafnan hressandi gustur,
er hann kom á vettvang fullur
af bjartsýni og með spaugsyrði
á vörum, sem eyddi öllu víli.
Það er jafnan harmsefni þegar
Idugandi menn, enn á góðum
Istarfsaldri, eru kvaddir til brott
tfarar. Auða rúmið vekur tóm-
leikatilfinningu, þótt jafnan komi
maður í manns stað, er frá líð-
'ur.
Ég leyfi mér að flytja Þorkeli
'hugheilar þakkir Sambandsins
fyrir framúrskarandi árvekni og
samvizkusemi í starfi ásamt sakn
aðarkveðjum allra starfsmanna
S.f.S. í Sambandshúsinu.
Konu hans og fjölskyldu allri
færi ég innilega samúðarkveðjur.
Gunnar Grimsson.
— Hafísidðstefna
Framhaid at bls. 17
kanna þar árlögiin í jöklinum og
þann hita sem hefur verið á mis-
munandi skeiðum. Taldi hann,
að árlögin gætu verið a.m.k.
500—1000.
Vísindamenn við Raunvísinda-
stofnun háskólans hafa stundað
vetnisLsótóparannsóknir á Vatna
jökli og geta að vissu marki
ákvarðað t.d. úrkomu á jöklana
ár frá ári og einnig ákvarðað
hvað mikið situr eftir í jöklinum
og verður ís og hvað mikið hrip-
ar af jöklinum. Gerðar hafa ver-
ið ísópóparannsóknir á Græn-
landsjökli m.a. á vegum Dana
og Bandaríkjamanna og í und-
irbúningi eru enn víðtækari
rannsóknir á þessu sviði. Á
Grænlandi eru þessar ísótópa-
tannsóknir mjög auðveldar að
því leyti að jökulinn heldur allri
úrkomunni í sér og því breytist
ísótópahlutfallið ekkert á hverj-
um tíma. Vandinn við þessar
rannsóknir hérlendis er hins veg
ar sá að islenzkir jöklar missa
mestan hluta sumarúrkomunnar
frá sér og við bráðnun missa
þeir einnig vissan hluta vetrar-
úrkomunnar. Við þetta breytist
ísótópahlutfallið í jöklinum mið-
að við úrkomuna á hverjum
tíma. Mælingarnar sýna þá ekki
rétt hlufíali og vandinn er að
finna hvað á vantar. Árssveifl-
urnar í íslenzkum jöklum eru
miklu minni en í Grænlands-
jökli og ekki eins glöggar. En
það sem ef til vill getur komið
í staðinn við slikar rannsóknir
eru öskulögin í íslenzku jöklun-
um. Danski vísindamaðurinn
Dansgaard stjórnar nú þessum
ísótóparannsóknum Dana á Græn
landsjökli, en með honum vinn-
ur íslenzki eðlisfræðingurinn Sig
fús Johnsen, sem nýlega hefur
lokið prófi frá Kaupmannahafn
arháskóla. Sigflús mun hafa sent
skýrslu hinað heim um síðustu
xannsóknir Dana á þessu sviði,
en sjálfur mun Sigfús fara í rann
SÓnkarleiðangur á Grænlandsjök
,ul í sumar og stunda þar rann-
sóknir.
Trausti ELnarsson flutti erindi
um veðurfarssveiflur og hugsan-
legar orsakir þeirra. VeSurfars-
sveiflur ná yfir áratugi og lík-
lega aldir á sögulegum tíma. —
Sveiflurnar hafa verið ákaflega
Imismunandi eftir tímabilum en
,t. d. um áhrif á breytingar þeirra
má nefna úthreiðslu sjávar, pól-
flutning, en á jarðöldum hafa
þessar breytingar náð yfir millj-
ónir ára. Hinar ýrnsu aveiflur
þurfa ekki að vera af sömu rót,
orsakir geta verið margar og fer
það eftir jarðsögulegum tíma og
lengd sveiflnanna hvaða orsakir
koma helzt til greina. Breyting-
■ar síðustu öldina er.u einstæðar
•sökum beinna mælinga og lík-
urnar fyrir öruggri niðurstöðu
eru því mestar á þes,su skeiði.
lÝmislegt bendir til að fr.umor-
saka síðustu sveiflna sé að leyta
í efri lögum lofthjúpsins eða í
áhrifum sólar á hann. Flestar
skýringartilraunir hafa beinzt að
sveiflum kvartersins í ísöldun-
um. Eru helztu skýringar kann-
aðar og beinist athyglin loks
einnig hér að hálofltunum og
áhrifum á þau, annað hvort utan
frá eða frá breytilegu segulsviði
jarðar.
Trausti kom með ýmsar for-
vitnislegar athugasemdir og hug
myndir í sambandi við hugsan-
legar orsakir veðurrafsveiflna.
Ræddi hann m. a. um hring-
sveiflur sólargeisla og breyting-
ar á segulsvið jarðar í því sam-
■bandi. Þá ræddi Trausti um sam
hengi vissra höfuðsveiflna í tíma
sveiflum á veðurfarri>reytingum
í Evrópu og Ameríku, sem hann
sagði ver,a nokkuð vissar. Þá
ræddi Trausti um þær rannsókn-
ir, sem gerðar hafa verið á
kvartelatímabilinu í þessu skyni,
en þær hafa yfirleitt verið byggð
ar á 10 þús. ára beltum. Taldi
hann að svo langt tímabil gæfi
■ekki fullnægjandi niðurstöður
um breytingar veðurfars. Trausti
skipti í erindi sínu helztu hugs-
anlegu orsökum veðurfars-
•sveiflna í þrjá liði. í fyrsta lagi
jarðrænar orsakir. 1. Fastalandið
og breytingar á því, útbreiðsla
og hæð, fjallgarðamyndun og
hreyfing fjallgarða. 2. Hafið:
■breytingar á útbreiðslu eða
straumum, seltubreyting og
breyting á uppleystu kolsýru-
magni. 3. Iður jarðar: hiti frá
eldgosum, og aska í andrúmsloft
inu. 4. Andrúmsloftið: a. Breyt-
ing á hringrás. b. breyting á
skýjahulu, c. breyting á raka-
rnagni, d. breyting á Co2 magnL
e. áhrif breytilegs segulsviðs á
■efstu loftslög, f. breyting á ísogs
hæfni efri loftsl-aga með verkum
segulsviðs.
‘ í öðru lagi er um að ræða
ibreytingar á jarðarbraut og halla
jarðar: 1. Lögmálsbundnar reikn
anlegar breytingar, Milako-
witsch-kenningin. 1. óvissar or-
■sakir.
í þriðja lagi er um að ræða
orsakir utan jarðar: 1. Breyting
á útgeislun sólar (sóliblettir). 2.
Dreyfing sólgeislunar á óþekktu
efni utan jarðar.
Trausti ræddi og ,um þann
möguleika að breyt'ingar á kol-
sýrumagni sjávar gætu haft stór
kostleg áhrif á veðurfarið. T. d.
ef litið væri á þá staðreynd að
hiti botnsjávarins á dýpi gæti
verið aðeins 1° og þar væri því
um að ræða kuldaforðabúr, sem
gæti verið stórkostleg orsök, ef
einhver áhrif gætu leitt til þess
að kaldi sjórinn færi upp á yfir-
borðið. Efnismagn sjávar er um
meira en andrúmsloftsins og
heildarkolsýrumagn í sjónum er
127 sinnum meira en í andrúms-
loftinu. Trausti sagði að ef hægt
væri t. d. að benda á að kolsýru-
magnið í sjónum raskist um t. d.
1%, þá gæti það haft ákaflega
mikil áhrif á kolsýr.umagn and-
TÚmslofltsins.
Trausti sagði að oft væri talað
ium kuldaástand eigi að ríkja
‘mjög lengi og að hitaástand eigi
að ríkja mjög lengi, en í öllu
felíku fcali, hélt hann áfram, er
•einn hlu'tur. sem gleymist, þ. e.
að árstíðarsveiflan er miklu
fötærri og meiri, en aldasveiflum
*ar sem kannaðar hafa verið.
Miklar umræður urðu á eftir
•erindum fyrirlesairanna og voru
tmálin rædd fram og aftur. Síð-
lasti fundur Hafísráðstefnunnar
ter í dag og þá flytja erindi:
Hjálmar R- Bárðarson, Sigurjón
iRist, Jón Jónsson, Jakob Jak-
tebsson og Sturla Friðriksson
Yiirlýsing
Alþ.bondalogs
Alþýðubandalagið boðaði I
gær fréttamenn blaða og útvarps
á sinn fund og á honum skýrðu
þeir Ragnar Arnalds, formaður
bandalagsins og Lúðvík Jósefls-
son formaður þingflokks þess frá
yfirlýsingu er bandalagið hefur
samþykkt í tilefni þess að Al-
þingi kemur saman í dag.
Skýrðu þeir einnig frá því að
Alþýðubandalagið hyggðist nú
efna til fundahalda víða um land.
í yfirlýsingunni segir m.a., að
þrátt fyrir atvinnumálasamkomu
lagið þurfi að hefja nýja sókn
í atvinnu- og kjaramálum og
sporna gegn stefnu ríkisstjórn-
arinnar í efnahagsmálum. Megin
stefna Alþýðubandalagsins í
þeim vanda, sem nú blasir við sé
m.a., að rjúf,a þing og efna til
nýrra kosninga, tryggja lands-
mönnum öllum fulla atvinnu, og
þar með leggja áherzlu á aukna
hráefnisöflun til að tryggja full
nýtingu frystihúsanna, að auka
framkvæmdir og peningaveltu
innanlands, m.a. með því að taka
upp nýja stefnu í innflutnings-
og gjaldeyrismálum, með höft-
um og takmörkunum á gjaldeyr
issölu, að taka upp heildarstjórn
fjárfestinga, breyta skattheimtu
og þá sérstaklega innheimtu sölu
skatts, leggja áherzlu á undir-
stöðubreytingar í íslenzku efna-
hagslífi og að lokum að taka upp
óháða stefnu í utanríkismálum,
með því að segja upp herstöðv-
arsamningum og NATO-samn-
ingnum.
AUGLYSINGAR
5ÍMI 22.4*80