Morgunblaðið - 06.03.1969, Qupperneq 10

10
MOROUNBLAÐIÐ, FIMlMTUDAGUR 6. MARZ 1969.
_ Schwickart fer á milli ferju og stjómfars „utan dyra''
Stjónfarið tengt við ferjuna.
Eftir hina frækilegu ferð Apollo
8 umhverfis tunglið, kann mönn-
um að þykja lítið koma til geim-
ferða umhverfis okkar gömlu
góðu jörð. Það er að vísu rétt
að jarðbrautarferðir eru orðnar svo
öruggar núna að þær teljast
máske ekki til stórtíðinda í sjálfu
sér. Hinsvegar ber þess að gæta
að í hverri ferð er verið að reyna
eitthvað nýtt, og t.d. er ferð
Apollo 9, sem nú stendur yfir,
um margt jafnvel erfiðari og
hættulegri en tunglferðin.
Það er fyrst og fremst tungl-
ferjan sem heldur uppi spenningn-
um í þessari ferð. Þetta er í fyrsta
skipti sem hún er reynd mönnuð
utan gufuhvolfsins og flug henn-
ar og tenging við stjórnfarið aftur,
krefst óskaplegrar nákvæmni,
ekkert má útaf bera.
Yfirmenn NASA telja ferðina
vera svo flókna og erfiða að þeir
segjast ekkert verða hissa þótt
ekki gangi allt samkvæmt áætlun.
„Við erum ekki beinlinis hrædd
ir um að eitthvað stórvægilegt
komi fyrir en þetta er það marg-
brotin ferð að búast má við að
eitthvað fari öðruvísi en upphaf-
lega var gert ráð fyrir", sagði
einn þeirra.
Eitt hinna hættulegu augnablika
var um þrem klukkustundum eftir
að farið var komið á braut. Tungl-
ferjan var geymd í sérstöku hylki
aftan við stjórnfarið og til að
tengja þau saman urðu þei' að
snúa stjómfarinu við, svo að trjón
an vissi að ferjunni. Þetta tókst
þó að óskum.
Vonandi tekst allt jafn vel á
morgun, en þá er ætlunin að losa
tunglferjuna frá stjórnfarinu.
McDivitt, stjórnandi Apollo 9,
og Schweickart, skríða þá gegn-
um litla lúgu inn í ferjuna og
þrautprófa öll tæki hennar. Svo
er hún losuð frá og þeir ræsa vél-
arnar og fljúga burt. Scott bíður
þeirra í stjórnfarínu. Flug ferjunn-
ar mun taka um sex klukkustund-
ir og þeir McDivitt og Schweic-
kart fara með hana um 175 kíló-
metra frá stjórnfarinu, en eru að
sjálfsögðu í stöðugu sambandi við
Kennedyhöfða, og Scott.
Þeir munu stýra ferjunni fram
og aftur, hækka flugið og lækka,
og reyna á allan hátt að líkja sem
mest eftir væntanlegri tungllend-
Stjórnendur NASA hafa hugleitt
þann möguleika að sleppa alger-
lega Apollo 10, ef ferð Apollo 9
tekst vel. Það eru þó taldar litlar
líkur til að svo verði, áhættan er
of mikil. Að vísu myndi það spara
hundruð milljónir dollara, en það
yrði dýrkeyptur sparnaður ef það
yrði til þess að sjálf tunglferðin
rr istækist.
Hinsvegar gæti svo farið að
tunglferðinni yrði flýtt, og hún
farin um miðjan júní í sumar í
staðinn fyrir seinnipart júlímánað-
ar. Werner Von Braun, einn helzti
eldflaugasérfræðingur NASA er
mjög ánægður með árangurinn af
flugi Apollo 9, hingað til. Hann
sagði í viðtali við fréttamenn að
það væri nú enginn vafi á að þeir
yrðu á undan Rússum að senda
menn til tunglsins. „Ég veit að
Rússar leggja nú mikla áherzlu á
að byggja geimstöðvar á braut um
hverfis jörðu, en ég trúi ekki að
þeir séu hættir við að reyna tungl-
ferð".
Bandaríkjamenn þurfa ekki að
hafa neinar áhyggjur af Rússnesku
geimstöðvunum, frá tæknilegu
sjónarmiði, þeir geta auðveldlega
byggt sínar eigin stöðvar og ætla
líka að gera það þegar Apollo
áætluninni er lokið. Eins og menn
muna vakti það mikla hrifningu
þegar Rússneskir geimfarar fóru á
milli geimskipa, skömmu eftir
tunglferð Apollo 8. Margir vinir
Rússa héldu því jafnvel fram að
með þv! væru þeir komnir mörg
ár framúr Bandaiikjamönnum, í
geimvísindum. Það sést bezt núna
við hver rök sú fullyrðing hefur
að styðjast, í þessari ferð Apollo
9, er það næstum aukaatriði að
einn geimfarinn flytur sig á milli
tveggja sjálfstæðra flugfara „utan
dyra".
Meðan þessi tvö stórveldi heyja
geimferðakeppni verða sjálfsagt
skiptar skoðanir á því hverra af-
rek séu stórkostlegri. Vonandi
kemur þó að því áður en alltof
langt um liður að báðir aðilar geti
orðið sammála um eitt stórkost-
legasta afrekið — og ekki bara i
geimvísindum — þegar Rússnesk-
ur og Bandarískur geimfari hittast
í fyrsta skipti „utan dyra" og
flytja sig á milli stjórnfara.
— Óli Tynes.
Tunglferjuflugmennirnir hafa engin sæti, og verða að stjóma farkostinum standandi.
ingu. Eftir sex klukkustundir stýra
þeir ferjunni aftur upp að stjórn-
farinu og þá hefst tengingin. Ef
svo skyldi fara, af einhverjum
ástæðum, að þeir gætu ekki stýrt
ferjunni upp að stjórnfarinu, verð-
ur Scott að breyta braut þess og
leita þá uppi sjálfur. Hann verður
þá einnig að sjá einsamall um
tenginguna. Ef eitthvað svo alvar
legt hefur komið fyrir að teng-
ingin er óframkvæmanleg hafa
þeir enn einn varnagla, tunglferju-
flugmennirnir tveir geta þá skrið
ið út um útgangslúgu farkosts
síns og „gengið" yfir að stjórn-
farinu. Ef þetta bregst einnig er
ekki um annað að ræða fyrir Scott
en að snúa einn til jarðar.
Tunglferjan sjálf er satt að
segja ekki glæsileg ásýndum,
líkist helst gríðarstórri málm-
könguló enda i daglegu máli köll-
uð köngulóin. Veggir hennar eru
svo þunnir að geimfararnir verða
að gæta þess vel að reka fæt-
urna hvergi í, þeir gætu ósköp
auðveldlega farið i gegn. Vegg-
irnir eru hafðir svona þunnir þvi
nauðsynlegt er að hafa ferjuna
mjög létta. Þess vegna eru heldur
engin sæti í henni, og geimfar-
arnir verða að vinna störf sín
standandi, McDivitt hefur viður-
kennt að honum varð um og ó,
fyrst þegar hann sá farartækið:
„Það fyrsta sem mér datt í hug
var: Heilagur Móses, á þessi
ófreskja að geta flogið?"
Þegar ferjufluginu er lokið eru
enn eftir fjórir dagar og þá nota
geimfararnir til að yfirfara ýmis
tæki geimfarsins, gera leiðarreikn-
inga, taka myndir, og fleira þess-
háttar. Á tíunda degi verður búið
að losa ferjuna frá, og hún verður
skilin eftir í geimnum. Þjónustu-
farið verður þá einnig losað frá
stjórnfarinu, sem verður stýrt inn
í gufuhvolfið, til lendingar um 400
kílómetra ASA af Bermuda.
Ef ferjuflugið og geimferðin í
heild, tekst vel er enn eitt mikil-
vægt skref stigið í átt til mannaðr
ar lendingar á tunglinu. Þá er enn
eftir ferð Apollo 10, sem verður
einskonar generalprufa. Ekki hefur
enn verið tekin endanleg ákvörð-
un um hvort Apollo 10 fer á
braut umhverfis jörðina eða tungl-
ið, en einnig i þeirri ferð verður
tunglferjan reynd. Talið er líklegra
að farið verði að tunglinu og ferj-
unni flogið í litilli hæð yfir yfir-
borði þess, hinsvegar verður sú
ferja ekki þannig úr garði gerð að
hægt sé að lenda henni, það verð-
ur að bíða Apollo 11.