Morgunblaðið - 06.03.1969, Blaðsíða 14

I
14
MORGUN'BLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MARZ 19»9.
tJltgefandi H.f. Árvafcur, Reykjaviík.
Prsmfcvaemdasitj óri HaraLdur Sveinssion.
iRitisfjórar Signrður Bjarnason frá Vigur.
Matth'í as Jdha nness'en.
Byjólfur Konráð Jónsaon.
RitstjómarfulHjrúi Þorbjöm Guðtoundsson.
Frétfcaistjóri Bjöm Jóhannssorr.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Eitstjórn ag afgreiðsla Aðaisfcræti 6. Sími ÍO-IOO.
Auglýsingar Aðalstrœ'ti 6. Sími 22-4-80.
Áskxjftargjald kr. 100.00 á mánuði innanlands.
t lausasjöiu kr. 10.00 eintakið.
REYNSLA FINNA AF
VÍSITÖL UGREIÐSL UM
FUns og nánar er greint frá á
öðrum stað í blaðinu,
hafa Finnar haft einna
lengsta og víðtækasta reynslu
af vísitölukerfinu, bæði vísi-
. tölugreiðslum á laun og eins
á fjárskuldbindingum.
Reynsla þeirra í þessu efni
er með þeim hætti, að víð-
tækt samkomulag náðist um
það fyrir réttu ári, að afnema
svo til allar vísitölugreiðsl-
ur.
Finnar felldu gengi marks
ins 11. okt. 1967, og hækkaði
þá erlendur gjaldeyrir í verði
um 31.25%. í kjölfar gengis-
breytingarinnar hófust víð-
tækar viðræður milli verka-
lýðssamtaka, vinnuveitenda,
ríkisvalds og hinna mismun-
andi hagsmunahópa um að-
gerðir til að tryggja hagstæð
áhrif gengisbreytingarinnar
og koma í veg fyrir, að verð-
lag og kaupgjaldshækkanir
gerðu að engu þann ávinn-
ing, sem af gengisbreyting-
unni varð.
í marzmánuði í fyrra hafði
náðst samkomulag um að
fella niður vísitölugreiðslur
á laun, og meðal annars af-
söluðu verkalýðsfélögin sér
5—6% vísitöluhækkunum,
sem þau hefðu átt að fá í
desember sl. Að þessum að-
gerðum stóðu að sjálfsögðu
stjómarflokkarnir, enda
þurfti víðtæka löggjöf til að
breyta vísitölukerfinu, sem
illa hafði gefizt í Finnlandi.
- Vissulega er athyglisvert
fyrir okkur íslendinga ein-
mitt nú að kynna okkur
reynslu Finna í þessu efni og
þau úrræði, sem gripið var
til, er þeir urðu að fella
gengi gjaldeyris síns. Svip-
aðar aðgerðir og Finnar
gripu til, ættum við íslend-
ingar nú að gera, því að
vissulega ríður á mestu, að
gengisbreytingin í nóvember
beri tilætlaðan árangur, svo
að ‘framleiðslustarfsemin auk
ist, atvinnuleysi verði úr
sögunni og staða landsins
'gagnvart útlöndum batni.
í Finnlandi báru launþeg-
ar, vinnuveitendur og ríkis-
vald gæfu til að marka heil-
brigða stefnu og treysta
þannig hag landsins, eftir þá
efnahagsörðugleika, sem þar
voru. Vonandi verður niður-
staðan hin sama hér, en ekki
gerð tilraun til að hindra
þann árangur af gengisbreyt
ingunni, sem er á næsta leiti,
ef menn kunna fótum sínum
forráð.
ATVINNULEYSI
MINNKAR
J febrúarmánuði fækkaði
atvinnulausum mönnum
um 1400 á landinu öllu. 31.
janúar voru skráðir 4260 at-
vinnulausir en 28. febrúar
2854.
Atvinnuleysið hefur minnk
að dag frá degi og vonandi
líða ekki margar vikur, þar
til atvinnuleysið hefur verið
upprætt með öllu.
Ef nú tekst að semja um
vinnufrið, helzt til langs
tíma, er ekki minnsti vafi á
því, að athafnalíf mun eflast
svo, að hver vinnandi hönd
mun hafa nóg að starfa.
Staða landsins mun styrkjast
og grundvöllur verða lagður
að stöðugum kjarabótum á
næstu árum. Ef sú ógæfa
ætti hins vegar eftir að dynja
yfir, að nú yrðu verkföll, er
vissulega ósýnt, hvort unnt
yrði á næstu mánuðum að
uppræta atvinnuleysi. Þá er
þvert á móti hætt við að
draga mundi svo úr fram-
kvæmdurk og þeirri fram-
farasókn á atvinnusviðinu,
sem nú er hafin, að langvar-
andi erfiðleikar gætu orðið
á vinnumarkaðnum.
Það er þess vegna þung
ábyrgð, sem hvílir á þeim
mönnum, sem nú ræða
um kjaramálin, og allir vel-
viljaðir menn óska þess, að
þeim takist að ráða þannig
fram úr þessum erfiðleikum,
að þjóðinni verði til heilla
um langa framtíð.
Grundvallarskilyrði þess
að svo fari, er að sjálfsögðu,
að ekki verði leitazt við að
knýja fram kauphækkanir,
sem kalla mundu á víðtækar
verðhækkanir og síðan yrðu
kauphækkanir á ný og verð-
bólguskrúfan þannig komin
í fullan gang. Þvert á móti
verður að semja á þann veg,
að víxlhækkanir kaupgjalds
og verðlags verði sem
minnstar, svo að hagur at-
vinnufyrirtækjanna sétryggð
ur og þar með full atvinna
og mikil afköst, sem færa
munu þjóðinni stöðugt vax-
andi auðlegð og landsmönn-
um öllum bætt kjör í fram-
tíðinni.
•sr • -v
IITJI ii ií n n ri 11 i
w UTfl iN UR HEIMI
RÚMIR nítján mánuðir eru liðnir frá því borgarastyrj- öldin hófst í Nígeríu. Hvernig er þá ástandið í Bia- fra?
Bjartsýni í Biafra
Eftir Davip Mazzarella (AP)
— Allar helztu borgirnar
eru fallnar.
— Hundruð þúsunda hafa
dáið úr sulti og sjúkdómum.
— Lítið er eftir af ræktan-
legu landi.
— Landsvæði Biafra er
umkringt vel búnum her-
sveitum Nígeriu, sem hafa
náð helztu borgunum um-
hverfis Umuahia, síðustu
höfuðborg Biafra. Rússnesk-
smíðaðar Mig og Ilyushin
herflugvélar flughers Nígeríu
eru alls ráðandi í loftinu.
Biaifra er samt enn tdl —
minna land en upphaflega, en
betur ákipUlagt. Og leiðtogar
landsins telja að málstaður
Biatfrabúa njótá vaxandi
dkilnings enlendis. Baráttu-
buigiur Biaifratoúa hetfur sijald-
an verið meiri frá þvi aið
þetta aiustuirfhérað lamdsins
sagði sig úr tenigslum við
Nígeríu og ítoúarnir stofnuðiu
lýðve'Tdið Biafra 31. maí 1967.
Tveimur mánuðum síðar
brauzt bongaraistyrjöldin út.
Margir Biafrabúar og er-
lendiir gestir í landinu telja
það versta yfirstaðið, að bar-
áttan hafi niáð tiligamgi sínum.
Telja þeir að úr því að Banda
ríkin og önnur lönd séu farin
að sýna borgarastyrjöldinni
áhuiga, verði fundin einlhver
diplómatísfc lausn áðiur en
hersveituan Nígeríuistjómar
tefcst að legigj a undir sig attlt
landsvæði Ibo-kynfcvíslarmn-
ar. Framtíðin ein getur svar-
að því hvort þetta reynist
rétt. Sannleikurimn er siá að
undanfarið háltft ár hetfur
mjög dregið úr sóton Nígieríu-
hers inm í Biafra, og Biafra-
búar hafa notað tímanm til að
búa um sig. Heifur sjálffs-
traustið tefcið við aff óttanum
í hug þeirra.
Eftir að regntímanum lauk
á Síðasta hausti lagði Nígeriu-
her wndir si'g Owerri, Aba og
Okigwi, þrjár bongir innan 55
kílómetra fré Umuahia. Bia-
fra var upphafleiga um 75
þúsund ferfcilómetrar, em
hafði minnfcað niður í aðeins
brot af þeirri stærð, og ítoúa-
fjöldinn var toominn niður í
um sjö milljónir, en haffði í
upphafi verið 14. Biafratoúar
Voru að búa siig undir loka-
ár'ásina í Umuahia. Þeir segja
að Nígeríuher hatfi gert mang-
ar tilraunir til að brjótast
gegnum varnarlíniur þeirra,
en hafi v«rið hrafctir á brott.
Talsmenn Nígeríulhers segja
að Biatfrabúum hatfi sfcyndi-
lega borizt ný vopn, og að
Nígeríuher hatfi forðazt átök
til að koma í veg fyrir óþarfa
manntfalll.
Biafrabúum hatfa borizt
vopn og stoottfæri, aðallega frá
Frakfclamdi og Tékkósló-
vakíu, en þau hatfa efcfci að
ráði breytt þeirri staðreynd
að vopnayfirburðir Nígeríu-
hers eru mifclir. Enn berast
vopn til Biafra, en aðeims að
næturíagi með fluígvélum frá
Lissabon og frá Libren/iMe í
Gabon. Að þvi er virðist
kemur ein flugvél eða fcvær í~
viku fná Lissabon.. Véflarmr
frá Gafoon eru smærri, og
talið að þær séu otftar á ferð.
Foringjar hersiveita Biaffra
viðurfcennia að þekn berist
vopn og sfcotifæri. Sagt er að
í nýlegum átökum haíi hver
henmaður Biafra verið búinn
50 stoafcuma í byssu sína, en
fyrir nofcfcnum mánuðum vonu
þeir fáir, sem áttu 26 skot.
Forimgi einn á suður-'vigstöðv-
unum sagði að sér hetfðu bor-
izt 4.000 rifflar á nýliðnum
m/ánuði, og vonu þetta ómerkt
vopn, ænmilega tékkÓ6ilóvak-
ísk. En Biafraher fær enigin
stærri vopn, og flestar
sprenigjuivörpur þeirra eru
heimafcilbúnar.
Að því er virðist haffa
þeir eklki aðrar brynivarðar
bifreiðar en þær, sem þeim
'hefur tékizt að hertaika frá
óvinumum. Öðru máli gegnir
um siveitir Nígeríuhers. Þær
eru vel búnar brezkum bryn-
vörðum bíiuim atf gerðuinum
Saladin og Ferret. Eru biff-
reiðar þessar notaðar til að
gæta hernumdu srvæðanna og
hrekja Biafrasveitir á flótta
eff þær gera árás.
Biafralherimn hefur ekki
gripið til a'Msherjar sfcæru-
liðasóknar, en otft fara aveitir
úr hernum langt inn á sivæði
Nígeríuihers og sitja þar um
stjórnarhenmenn, sem þora
vart út fyrir þjóðvegina. Haffa
gveitir þessar margsinnds
komið jarðspremgjum fyrir á
veguim, sem liggja til Umua-
hia.
Landmissirinn hietfur á viss-
an hátt auðveldað Biatfrabú-
uim barátfcuna. Vigtfínan er
styttri og auð'veldara er að
koma að fjölmienmu herliði og
beita því gegn óvinunum,
þótt etóki séu allir hermenn-
irnir vel vopnium búnir.
Einnig eru flutmingaileiðirmar
nú styttri, og henmenninnir
þekfcja utohverffið náið. Vona
Biaírabúar að þessar stað-
reyndir auðvéldi þeim að
tefja sóton Nígeríuhers, að
minnsta toosti þair til regn-
tímiimn hefst á mý eftir tvo
mánuði. En jaffmvel leiðtogi
Biatfra, Odumegwu Ojufcwu,
hefur viðurfcemnt að „ein mis-
tök é vígvellimum geta gjör-
breytt aðstöðunni."
Á meðan barizt er af hörfcu
á landi, er Nígeríuher ein-
táður í lotfti, en virðist ekki
hafa bætt vígs’töðu sáma að
náði með þeim yfirráðum.
Erfitt er að sjá miður úr
þyfckni frumskógarims til
ferða hermanna Biatfra, og
egypzkir fluigmenn stjórnar-
hers Nígeríu beita Mig- og
Ilyushin þotuim símum sjald-
an igegn víglínu Biafrahers.
Leiðtogar Nígeríu segja að
fl'U'gmennirinir hatfi fyrirmæli
um að ráðast ekki gegn
óbreyttum borgurum, en vit-
að er að margar árásir hafa
verið gerðar á martoaðstorg
og íbúðasvæði. Segja Biafra-
búar að þessar lotftárásir halfi
styrtot átovörðun landsmanna
um að „berjast þar til yfir
'lýtour“, og Ijóst er að íbúam-
ir hatfa lært að búa við þessar
árásir.
Það geta verið um það
skiptar ákoðanir hvort Bia-
fra er til sem i>ólitísk hei'ld,
en þar heflur verið komið á
fót skipu/lögðu þjóðtfélagi.
Lögreglutoonur í snotrum ein-
kennisbúnimgum stjórna um-
ferðinni um malarvegina í
Umuaihia, ög dómstóll kemur
saman í borginni daglega þar
sem ensfc-menntaðir tögtfræð-
ingar flytja miál sín í snjéðum
kvöldklæðum. Og stjórn
Ojuikwus toveður menn til
herþjómustu án sjáamlegrar
andstöðu.
Eklki eru allir á einu máli
um tryiggð amnara kynfcvisla
í Biatfra við leiðtoga Iboa, en
Nígeríubúar segja að kyn-
fcvísllir þessar, sem enu í
mitolum minnihluta í Biatfra,
séu kúgaðar. Hvort sem um
er að ræða ótta eða tryggð,
þá er það víst að efckert helu.r
borið á uppreisnaranda hjá
þessum minnihlu'ta-ætttflolkfc-
uim. Eklki heflur heldur borið
á uppreisnairanda hjá öðrum
íbúum Biafra þriátt fyrir
þjánimgar, hunigur, gífurlega i
dýrtíð, Klkort á gjaldmiðli
eða maninifall í styrjöldmni.
Auðvélt hefur reynzt að
halda uppi lögum og reglu,
og jatfmvel aveltandi henmað-
ur 'læfcur sjúklimg nágrannans
í tfriði iþótt harnn komist í færi
við hann.
Að mæfcuríaigi streyma mat-
væli til tfluigvalllar í fnumskóg
imum frá Rauða krossinum og
hjálparsbotfmuraum kirkjunn-
ar, en otft enu gerðar lotftár-
ásir é flugivölílinn. Heffuir
þessi hjálparstainfsemi bjang-
að 'Mfum ótéljandi bama, en
hún nær etoki til þeirra, sem
búa í nánd við vígMnuina, og
þeir fullorðmu hatfa þurfft að
herða sultarólina.
— „Hve iengi heldur uim-
heimurinn að við getum
haldið avoma áfraim", spurði
einn af talsmönnum hjálpar-
sveita kaiþólistou kirtojunnar í
Sao Tome nýlega efftir að
fjórar af flu.gvélum þeim, er
flytja vistir til Biaíra, urðu
að snúa við tiil eyjunnar
vegna lotffcánása á flugvöllinn
í Biatfra.
Matvælin, sem flutt enu tiíl
Biatfra, enu eimgöogu ætluð
fátækuim, efclki opimbenum
startfstoönnuim eða memnta-
mönmum, þessiu mannvali,
aem Biafrabúar eru avo
hreyfcnir aff. Það enu þessir
menn, sem nú fimna hvað
mest fyrirjMltiraum, og flestir
eru saimtmála um að enn eigi
eftir að harðna í éri.
Þrátt fyrir a'lla erfiðleika
enu Biatfrabúar enn bjartsýn-
ir. Þeir segja að al'lt fari vel
af þeim takist enn um sfceið
aö halda í horfimu. Eftir níu
mánuði verða þeir færir um
að fæða sjállfa si'g, segja þeir.
Og meðan þeir bíða framtfð-
arinnar halda ötu'lir banda-
mienn þeirra eins og Portú-
gal, FratoWIand og Gabon,
áfram aðstoðimni, og eriind-
rekar leita til Bandarífcjanna
og annarra landa eftir stuðn-
iingi.