Morgunblaðið - 03.04.1969, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 19G9
veit jeg þess engin dæmi að
íslendingur hafi innan tvítugs
skrifað jafngóða sögu „Kálfa-
kotungaþætti“ (sem prentaður
er í bók hans „Nokkrar
sögur“). Blaðagreinar skrifar
hann fjörlega og skemmtilega
— en allajafnan töluvert sjálf-
byrgingslega, að því er mörg-
um finnst. Hvort sem hann
skrifar um Hamsun eða lýsir
messu í Westminster Cathedr-
al í London — altaf finnst
manni hann fyrst og fremst,
vera að skrifa um sjálfan sig,
um Halldór Kiljan Laxness. Og
stundum er engu líkara en að
hann tylli sjer á tá í annarri
hvorri setningu — sko mig, tak
ið eftir mjer, jeg hefi farið um
heiminn, jeg er katólskur, sko
mig, mig, mig!
Það var einhverntíma í vor,
að jeg heilsa honum á götu
með þeim orðum, að það gleddi
mig að þrýsta þá hönd, sem
stýrði montnasta penna á ís-
landi. Það datt yfir skáldið
unga — jeg montinn, sagði
hann. Við ræddum um þetta
lengi og jeg fór að halda að
Halldór hefði aldrei rennt grun
í það, að hann skrifaði sjálf-
byrgingslega, að montblærinn
á greinum hans hlyti að stafa
af einhverjum klaufaskap. En
nú hefir hann nýlega' skrifað
grein í „Bókavininn" (og látið
„Morgunblaðið" taka hana upp)
um bók sína „Undir Helga-
hnúk.“
‘Hann segir svo í greininni:
„Síðasta bók min „Undir Helga
hnjúk“ er prentuð í þeirri trú,
að sú lesþjóð er ein skilur það
mál, er jeg skrifa, mundi ekki
verða fátækari, þótt búningur
söguefnis væri saminn með
nokkrum öðrum hætti en tíðk-
ast hefir á þeim fáu og fá-
breytilegu skáldsögum, sem
hjer hafa verið ritaðar. Við rit-
un þessarar bókar, sem jeg mig
ekki að þeim sið, að byrja á
upphafinu og enda á endinum
og prjóna síðan sem samvisku-
samlegast allt þar á milli, held-
ur vakir það fyrir mjer, fram-
ar öðru, að láta fólk njóta af
því, sem mjer er til lista lagt,
kynna mönnum mína eigin list
og persónuleika hennar.“ Enn
fremur: „Vitrum mönnum og
menntuðum, en allra síst stjett-
arbræðrum mínum hér á landi,
er trúandi til að fjalla um
hvers virði sje list mín eða rit-
skaparhæfileiki."
Þessi grein H.K.L. vakti mik
ið umtal meðal lesandi manna
hér í bæ. Skarpir ritskýrend-
ur skvrðu hana eitthvað á þessa
leið: „Jeg, Halldór Kiljan Lax-
ness skrifa mál, sem ekki skil-
ur nema ein lítil „lesþjóð" norð
ur í höfum. Af því að hún á
lítinn kost á því, að lesa góð-
ar skáldsögur, þá hefi ég skrif
að þessa bók mína. En menn
mega ekki misskilja hvers vegna
jeg gerði það — það var ein-
ungis til þess að „láta fólk
njóta af þvi, sem mjer er til
lista lagt, kynna mönnum mína
eigin list og persónuleika henn
ar“. Og þó að jeg hafi skrifað
þessa bók á íslenzku, þá mega
Islendingar ekki þar fyrir of-
metnast og halda að þeir geti
dærnt mann eins og mig. Ytra
eru til vitrir menn og mentaðir
sem geta það — en íslenzkum
rithöfundum (Einari Benedikts
syni, Einari H. Kvaran o.s.frv.)
er allra síst til þess trúandi".
Jeg vil ekki trúa því, að þess
HUSGOGN
Varia húsgögn hafa unnið sér sess á íslenzk-
um húsgagnamarkaði. Þau skera sig úr
vegna fjölbreytilegra möguleika. Hægt er
að velja um 14 mismunandi einingar, sem
falla inn í rúmgóð sem þröng húsokynni,
jafnt í stofum sem einstaklingsherbergjum.
Hægt er að velja um margskonar gerðir af
hillum, bókaskópum, fataskópum og borð-
stofuskópum. Nútímafólk velur Varia hús-
gögn.
„7000.“ Þetta er tegundaheiti raðstóla og borða sem hægt er
að raða upp á marga vegu. Stólarnir eru með
hóu og lógu baki, með örmum og ón arma. Hóbakstóll
af þessari tegund er fyrirtaks sjónvarpsstóll. Borðin
er hægt að nota sem blómaborð, blaðaborð, sófaborð eða
símaborð með sæti. Kynnið yður „7000.“
„Sófasettið 611.“ Vér getum einnig boðið yður sérstaklega
fallegar og vandaðar gerðir af sófasettum með mjúkum
dioline sessum og bakpúðum. Þér getið valið um 2ja,
3ja eða 4ra sæta sófa og' stóla í sama stíl með lógu baki.
Fyrir húsbóndann höfum við sértaka gerð
með hóu baki og fótaskemli. Úrval óklæða,
Vinsamlega sendið mér„Varia myndalista með Verðskró. Kaupendur til sveita.
XXI
Nafn
i Heimili i kauptunum,
■
viö s avarsiöuna
Fjölbre/tt úrval af öðrum tegundum húsgagna. Staðgreiðslu-og magnafsláttur. Af borgunarf yrirg reiðsla. Nú er sama hvar á landinu þér búið. Við afgreiðum húsgögnin til yðar innpökkuð og á næstu afgreiðslu vörufluningamiðstöðvar, /ður að kostnaðarlausu.
V HÚSGAGNAVERZLUN KRISTJANS SIGGEIRSSONAR HF
* laugávegi 13 sími 13879 PO.Box193
Islenzk
. fromleiðsla
islenzk gœði
íslenzk vinna
Halldór Laxness. Mynd úr Mbl
1927.
ir ritskýrendur hafi skilið vin
inn H.K.L. rjett. Auðvitað
kennir mikillar sjálfstilfinning-
ar í grein hans, en jeg hygg
að flaustur og óaðgætni valdi
mestu um, að orð hans falla svo
að maður skyldi halda að þau
væru skrifuð af takmarkalaus-
um hroka.
Nú hefi jeg gefið lastmæl-
endum skáldsins orðið í þessari
grein minni, til þess að honum
sjálfum veitist færi á að skýra
þessa undarlegu grein sína —
og helst að taka eitthvað aftur
af orðum hennar. — Kr. Alb.
PRÓVINSMANNESKJUR
í BÓKMENNTUM
Og það stóð ekki á svari. Svar
til hr. Kristjáns Albertssonar
og ritskýrenda hans birtist 14.
nóvember, þar sem Halldór út-
skýrir hvað hann hafi átt við,
skilur ekkert hvernig í dauð-
ans ósköpunum nokkur mann-
eskja hefir getað fundið upp á
því að álíta þetta mælt í of-
metnaði? Og lýkur grein sinni:
„Fjarri fer því að jeg telji
mig hafinn yfir nokkurn ís-
lenzkan rithöfund og vona jeg
að mig hendi aldrei sú firra
að líta svo á, jeg vildi óska að
hamingjan gæfi að þeir væru
allir þúsundfallt snjallari en
jeg, eða meir. Hitt get jeg
hreinskilningslega látið í ljósi
hvað mjer persónulega finst um
þá alla og sjálfan mig ekki
síst: Við erum allir próvins-
manneskjur í bókmenntunum,
og eigum hvarvetna í erlend-
um ritheimi jafnoka og hlið-
stæður í tugatali og hundraða,
og þó ekki meðal annara höf-
unda en þeirra, sem fæstir vita
deili á, nema þeirra eigin klík-
ur, — allir að undanteknum
Einari Benediktssyni."
Og Kristján bætir við neð-
anmáls sinni athugasemd:
„Þetta svar H.K.L. er á þá leið,
sem jeg hafði búist við. Sá
grunur minn reyndist rjettur,
að montblærinn á grein hans í
„Bókavininum" væri klaufa-
skap að kenna en ekki hroka.
Skáldið unga dvelur nú á
ættaróðali sínu, Laxnesi í Mos-
fellssveit. Hann leyfir mjer áð
hafa það eftir sjer í Verði, úr
bréfi sem fylgdi þessari svar-
grein hans, að hann sje nú að
vinna af kappi að stóru
skáldverki, sem hann ætlar að
nefna „Heiman ek fór“. Megi
andinn koma yfir hann meðan
hann skrifar þessa bók, eins og
svo oftlega áður! — K.A.
Svona löngu seinna koma
þessi skrif svolítfð broslega fyr-
ir, en það fer ekki á milli mála,
að Kristján hefur trú á sínu
unga skáldi, þó að nokkur yf-
irlætisbragur sé á orðum þess.
Þegar þessi hroki er aftur á
dagskrá ári síðar, í þetta sinn
vegna ritdeilna um hárgreiðslu
íslenzkra kvenna, þá bregður
Kristján skjótt við til varnar
og skrifar grein undir fyrir-
sögninni „Halldóri Kiljan Lax-
ness sýndur hroki“, og kemur
þar greinilega fram álit hans á
þessum unga höfundi:
— UNGUSKÁLDI
SÝNDUR HROKI
„Þó að maður skyldi hafa
svarið fyrir áð slíkt geti hent,
þá hefir þó sú ósvinna komið
fyrir, að rithöfundinum Hall-
dóri Kiljan Laxness, sem sjálf-