Morgunblaðið - 03.04.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1969
17
Veiðibjallan í isnum.
Ekki eru ollor ferðir til fjúr
Óðinsleiðangurinn til Grænlands 1931, hvernig
hann mistókst og eftirmálin sem urðu útat honum
EKKI eru allar ferðir til fjár, segir
gamall málsiháttur, og víst fengu sögu-
hetjur þessa greinarkorns — leiðangurs
menn í Grænlandsleiðangrinum á Óðni
— að reyna hann að sönnu fyrir 38 árum.
Og ekki nóg með það, að þeir hefðu
ekki árangur sem erfiði, heldur tók að
skapast ofurlítlll þjóðernisrembingur
hér heima fyrir þegar ferðin hófst, og
þegar ljóst var að leiðangurinn næði
ekki settu marki, tóku kviksögurnar
að blómstra, og var þá vegið heldur ó-
maklega að mannorði sumra leiðangurs-
mianna. En hver var ástæðan? Jú,
fregnir höfðu borizt að maður væri í
nauðum staddur á Grænlandsjökli og
leiðangur var gerður út frá Reykjavík
með það göfuga markmið að bjarga lífi
hans. En þegar kom að ströndum þess-
arar fornu íslendingabyggðar komust
þeir að raun um, að forsendur farar-
innar voru brostnar, nema hvað þeir
máttu fiytja hundamat inn á jökulinn —
á eigin ábyrgð. Og þá bilaði flugvélin,
sem með var í förum, og var algjör
grundvöillur þess að leiðangurinn næði
settu marki. Var þá ekki af sökum að
spyrja — einkenndlegar flugufregnir
tóku að berast ti'l Reykjavíkur.
MATARLAUSIR A
GRÆNLANDSJÖKLI
Forsögu þessa leiðangurs er að finna
í Morgunblaðinu hinn 26. apríl 1931.
Þar segir í lítilli frétt: „í sumar sem leið
fóru 20 Englendingar með rannsóknar-
skipinu Quest til Angmagsalik. Erindi
þeirra þangað var að rannsaka lend-
ingarskilyrði fyrir flugvélar og veðurfai
með tilliti til flugferða milli Canada og
Bretlands mn ísland og Færeyjar. Leið-
angur þessi er farinn undir forystu
Watkins.
Þeir félagar ætluðu að hafa aðalbæki
stöð uppi á jöklinum. Ætluðu þeir að
flytja vistir á jökulinn með litlum flug-
vélum er þeir höfðu meðferðis. En nú
hafa flugvélarnar bilað og eru ekki
ferðafærar. Leiðangursmenn nokkrir
eru langt inni á jökli og er búizt við
að vistir þeirra séu að þrotum komnar.
Athugað hefur verið undanfarna
daga, hvað hægt væri að gera til að
koma þeim til bjargar. Um þetta fékk
FB (fréttastoía Blaðamannafélagsins)
svohljóðandi skeyti í gær:
Ottawa, 25. apríl
United Press. FB
Stjórnarvöld hér hafa tilkynnt, að ó-
gerlegt sé að senda hjálp frá Canada til
Augustine Cortauld, sem er þátttakandi
í lteiðangri Watkins. Seinast þegar menn
vissu var Cortauld 140 mílur frá Ang-
magsalik.
—O—
Komið hefur ti'l orða, að menn yrðu
fengnir héðan til þess að fana vestur
og flytja vistir upp á jökulinn, en það
var allt óráðið er blaðið fór í prentun.“
TVEIR LEIÐANGRAR UNDIRBÚNIR
Þannig hljóðaði fyrsta frétt Morgun-
blaðsine, og nú átti heldur betur eftir
að færast líf í tuskurnar. Dægur leið,
og að morgni þriðjudagsins 28. apríl
lásu menn í Morgunblaðinu: ÆTLAR
AHRENBERG að leita mannanna frá
Quest, sem eru uppi í Grænlandsjökl-
um?“ Sænski flugmaðurinn Ahrenberg
og Raynor flugkapteinn (unnuisti systur
Courtaulds, sem fyrr er getið) búast við
að leggja af stað frá Málmey tii Græn-
lands á þriðjudag til að leita Courtaulds.
Þeir fljúga á Junker-flugvél með 320
hestafla mótor, fyrst til Bergen, þaðan
til Reykjavíkur og þaðan beint til.Ang-
magsalik.“
Næsta dag gefur að líta í blaðinu fyr-
irsögnina: ÍSLENZKUR FLUGLEIÐ-
ANGUR TIL GRÆNLANDS — undir
stjórn A'lexanders Jóhannessonar. Á að
flytja matvæli o. fl. handa ensku vís-
indamönnunum, sem eru í nauðum stadd
ir á Grænlandsjökli.
Fréttin er svohljóðandi: „Fyrir helg-
ina fékk formaður Flugfélagsins, dr.
Alexander Jóhannesson, fyrirspurn um
það, hvort hægt væri að fá menn til að
fljúga héðan vestur til Angmagsalik, og
þaðan upp á Grænlandsjökul með
vistaforða handa enskum vísindamönn-
um, sem þar væru nauðuglega staddir.
Samtímis kom skeyti um það, að hér
væri mikið í húfi, og ekkert myndi til
sparað til þess að hægt yrði að bregða
skjótt við.
Sá, sem fyrst leitaði til dr. Alexand-
ers um þetta efni, var mr. Cotton, sá
sem hingað kom fljúgandi með ensku
flugvélunum í sumar.
Fyrirliði þeirra manna sem vestur á
jöklinum eru, heitir Augustine Court-
auld, 27 ára gamall. Hann hefur síð-
ustu 10 árin fengizt við veðurathuganir."
Síðan segir, að allmörg skeyti hafi
farið á mil'li dr. Alexanders og nán-
ustu aðstandenda Courtaulds, og gerð
hafi verið áætlun hvernig haga skuli
ferðinni.
Flugvél Flugfélagsins, Veiðibjallan,
var fengin og sett undir hana skíði.
Þar sem hún hafði ekki nægilegt flug-
þol til Grænlands var ákveðið, að varð-
skipið Óðinn færi með vélina vestur að
hafísröndinni. Þar átti flugvélin að
hef ja sig ti'l flugs á ísnum.
Síðan segir í blaðinu: „Með Óðni fara
þeir dr. Alexander Jóhannesson, sem
verður foringi þessa hjálparleiðangurs,
flugmaðurinn Sigurður Jónsson, Schwei
kowsky vélamaður frá Flugfélaginu,
tveir vélamenn, Gunnar Jónasson og
Bjöm Ólsen og Gunnar Bachmann sím-
ritari.
Til Angmagsalik ætla þeir svo að
fljúga Sigurður Jónsson, Schwei-
kowsky, dr. Alexander og Bachmann.
En þar vestra munu þeir sennilega af-
henda flugvélina til afnota fyrir þá
ensku flugmenn, sem áður hafa flogið
upp á jökulinn, og rata til þeirra fé-
laga sinna, sem þar eru. Ekki er búizt
við, að hægt verði að setjast í flugvél-
inni á jökulinn, en flutningum til þeirra
félaga verður varpað niður á jökulinn".
Þá segir blaðið, að til þess að geta
flutt Veiðibjöl'luna í Óðni vestur að ís
þurfi að taka vængina af, en engin
vandkvæði séu talin á því að setja
væmgina aftur á vélina þar vestur við
ísinn.
Loks er þess getið, að svo virðist
sem Englendingum þeim, sem geri út
leiðanguir þennan, hafi ekki þótt nægi-
lega tryggt að senda aðeins eina vél
áleiðis, þar sem þeir hafi farið þess á
leit við sænska flugfélagið Aerotrans-
port, að það sendi flugu hingað til lands
og héðan til Grænlands. „Er búist við
að góðkunningi Reykjavíkur, Ahrenberg
veljist ti'l þeirrar farar, og hann leggi
af stað hingað í dag eða á morgun."
Af þessu má sjá, að nú var farin að
myndast keppni um það, hvor leiðang-
urinn yrði á undan — hinn íslenzki eða
Ahrenberg. Við fengum Sigurð Jóns-
Alexander (í miðið í efri röð) ásamt Sig urði, Gunnari Bachmann og vélamönn-
unum, Birni Ólsen, Gunnari Jóns syni og Schweikowsky.