Morgunblaðið - 03.04.1969, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRIL 1969
í Efesus, sem nú ei borgarrúst í vestur Tyrklandi, varð Páll
postuli tilefni til uppþota meðal tilbiðjenda frjósemisgyðjunn
ar Díönu.
f samkunduhújum borganna
fann Páll ræðupall sinn. Auk
gildra meðlima drógu þau að
sér „guðhrædda“ af ýmsum stig
um, það er fólk, sem sótti guðs-
þjónustur án þess að taka að
fu'llu upp lífshætti Gyðinga.
Það var einkum hin sársauka-
fulla umskurn, sem kom í veg
fyrir alger siðaskipti karl-
manna, er tóku Gyðingatrú. Að
sjálfsögðu mikil eftirvænt-
ing á samkundunum út af hinu
sífellda tali um komu Krists,
staðhæfing Páls um að Krist-
ur hefði þegar birzt um stund
á jörðinni, í Jesú, og væri vænt
anlegur aftur innan skamms
hlaut að vekja athygli. Þessi
kenning um síðari komu Krists
sem var þungamiðjan í boð-
skap Páls, heldur enn velli í
kristninni; til dæmis talaði dr.
Billy Graham um hana í ræðu
fyrir skömmu og sagði að hún
virtist nú í nánd.
Páll hefur án efa verið ske-
leggur prédikari gæddur mik-
illi orðkynngi. Endurómur af
málflutningi hans er auðfund-
inn í bréfunum: , Vér sem lif-
um og erum eftir við komu
Drottins, munum alls ekki fyrri
verða en hinir sofnuðu," skrif-
aði hann, „því að sjálfur Drott
inn mun með kalli, með höf-
uðengils raust og með básúnu
Guðs stíga niður af himni, og
þeir sem dánir eru i trú á
Krist, munu fyrst upp rísa; síð-
an munum vér, sem lifum, sem
eftir erum, verða ásamt þeim
hrifnir burt í skýjum, til fund-
ar við Drottin í loftinu“.
I almennara máli lagði Páil
fyrir hina trúuðu hvernig þeir
skyldu reyna að hafa áhrif á
vantrúaða: „Ræða yðar sé æ-
tíð ljúfleg og salti krydduð.til
þess að þér vitið hvernig þér
eigið að svara hverjum einum."
Kristnir menn áttu að forðast
saurugt tal: „En frillulífi og ó-
hreinleiki yfirleitt á ekki einu
sinni að nefnast á nafn meðal
yðar. Svo hæfir heilögum. Ekki
heldur svívirðilegt hjai eða gár
ungaháttur, sem ails ekki á
við.“
Vitanlega voru kenningar
Pá'ls vel til þess fallnar að
vekja hin fjandsamlegustu við-
brögð. Flestum rétttrúuðum
Gyðingum fannst vitrun Páls
fjarstæðukennd og stappa
nærri guðlasti. f eyrum róm-
verskra yfirvalda hljómaði allt
tal um undursamlegan Gvðinga
leiðtoga, sem koma ætti af himn
um, eins og drottinsvik. Hafa
verður í huga, að á þessum ár-
um dró til vopnaðrar bylting-
ar meðal Paiestínugyðinga. Páll
var tekinn höndum og hýddur
en reyndi að sneiða hjá póli-
tískum fiækjum; hann tók það
sérstaklega fram, að fyrst um
sinn skyldi yfirvöldunum, þótt
hei.ðin væru, hlýtt í veraldleg-
um efnum.
Þrátt fyrir mörg skakkaföll
hélt Páll áfram. Nærri hvar
sem hann fór stofnáði hann trú
arfélög, sem síðan nefndust
„kirkjur“, hann hélt sambandi
við þau og réði málefnum
þeirra eins og yfirboöari —
bréf hans eru fyrirmæli til
þeirra úr fjarlægð. Hátíðlegur
lestur bréfanna varð að föst-
um þætti í helgihaldi kristinna
manna og er það enn.
Páll virðist hafa átt einna
bezt gengi meðal hinna „Guð-
hræddu" sem ekki voru Gyð-
nigar, enda þótt mikilvægt sé
að gera ekki of mikið úr því.
Eins líklegt er að alla ævi
Páls hafi Gyðingdómurinn dreg
ið að sér miklu fleiri trúskipt-
inga en hliðargrein hans,
kristnin. Aðal tromp Páls með-
al hinna „guðhræddu" og sem
hann virðist hafa fundið upp
sjálfur, var að segja þeim að
þeir yrðu fullgildir aðilar að
samfélagi ísraels með kristinni
skírn, án Umskurnar og án þess
að taka upp alla lifnaðarhætti
Gyðinga. Hann bauð þeim, með
öðrum orðum, auðveldari leið
að forréttindum Gyðinga sem
Guðs útvalda þjóð. Þetta vakti
auðvitað úlfúð, bæði meðal rétt
trúaðra Gyðingarabbína og
hinna afturhaldgsamari krist-
inna Gyðinga.
Páll sat fast við sinn keip
og gaf gagnrýnendum sínum
ekkert eftir. „Gefið gætur að
hundunum", skrifaði hann um
forsvarsmenn umskurnarin-nar,
„gefið gætur að hinum vondu
verkamönnum, gefið gætur að
hinum sundurskornu.“ Og enn
segir hann grimmilega: „Ég
vi'ldi óska að þeir, sem koma
yður í uppnám, færu svo langt
að þeir létu limlesta sig.“
Hér er auðvitað vísir að því
Gyðingahatri, sem átti eftir að
eitra samskipti kristinna manna
og Gyðinga um aldaraðir. En
það væri fjarstæða að kalla Pál
sjálfan Gyðinganatara, hann
leit á sjálfan sig sem Gyðing
og trúboða fyrir sannan Gyð-
ingdóm. Til fulls aðskilnaðar
þessara tveggja trúarbragða
kom ekki fyrr en í lok fyrstu
aldar, eftir dauða Páls.
Páfl postuli ke.indi, að líf og
dauði Jesú væri páttur í „nýj-
um sáttmála" milli Guðs og ísra
elsmanna, sem kæmi i stað sátt-
málans við Móse. Með þessu
brá hann engan veginn út af
venjunni í trúargreinum Gyð-
ingdómsins, sem sífellt héldu á
lofti nýjum sáttmálum í einu
og öðru formi. Ti.l sanninda-
merkis hafði Páll krossfest-
inigu Jesú, sem að hans áliti var
engin venjuleg pólitísk slysni
heldur þungamiðja hinnar guð-
dómlegu fyrirætlunar. Hún var
„opinberun leyndardómsins,
sem dulin hafði verið frá ör-
ófi alda.“ Jesús hafði þjáðst til
að gjalda fyrir vonzku mann-
anna. „Bæði Gyðingar og heiðn-
ir syndguðu og fyrirgerðu dýrð
Guðs og báðir eru réttlættir
fyrir náðargjöf Hans, endur
lausnina í Kristi Jesú, sem var
útvalinn af Guði til að gefa
líf sitt svo sættir mættu tak-
ast.“ Þannig innleiddi Páll meg
inkenningu kristninnar um frið
þægingu; hann gerði þáð á
grundvelli eigin hugsýnar
og dómgreindar, en ekki á því
sem „Lærisveinar Jesú“ höfðu
áður kennt í Jerúsalem.
Páll hélt einkum fram mikil-
vægi trúarinnar. Allt var kom-
ið undir því hverju maðurinn
trúði. „Því að ef þú játar með
munni þínum Drottin Jesúm, og
trúir með hjarta þínu, að Guð
hafi uppvakið hann frá dauðum,
muntu hólpinn verða“, skrifaði
hann. Þeir sem neituðu að trúa
eða gátu það ekki, mundu þjást
„Drottinn Jesús opinberast af
himni með englum máttar síns,
í logandi éldi, og lætur hegn-
ing koma yfir þá sem ekki
þekkja Guð og yfir* þá,
sem ekki hlýða fagnaðarerind-
inu um Drottin vorn Jesúm, því
að þeir munu sæta hegningu
éilífri glötun."
Þótt Páll viðhefði þrumandi
ógnanir og gæfi hin lystileg-
ustu fvrirheit, forðaðist hann
allar nákvæmar lýsingar á
himnaríki, helvíti og framtíð-
arlifinu. „En nú kynni einhver
að segja: Hvernig rísa dauðir
upp? Og með hvaða líkama
koma þeir?“ skrifaði hann. „Þú
óvitri maður! Það sem þú sáir
verður ekki lífgað nema það
deyi. Og er þú sáir, þá er það
ekki líkaminn, sem verða á, sem
þú sáir . . . Sjá, ég segi yður
leyndardóm: Vér munum ekki
allir sofna, en allir munum vér
umbreytast, í einni svipan, á
einu augabragði, við hinn síð-
asta lúður . .. “
Nýir félagar tóku trúna í æs-
ingi og uppnámi samkundn-
anna. 1 hinar nýju kirkjur
þyrptust innblásnir „spámenn",
sem létu dæluna ganga, oft
á óskiljaniegu hrognamáli. Þeir
voru sagðir tala „óþekktar
tungur.“ Nútímamenn hljóta að
freistast til að líta á þetta sem
fjarstæðu.
Páll sjálfur, með sýnir sínar
og opinberanir, trú sína á
engla og djöfla, kann að vissu
leyti að koma fyrir sjónir sem
afdankaður sérvitringur. Heim
ur hans var ofursmár, með
himnaríki fyrir ofan og hel-
víti fyrir neðan. Hann hafði
aldrei séð ljósmynd af jarðar-
kringlunni fljótandi í geimnum.
Hann vissi ekkert um þróun teg
undanna og gat aðeins litið á
manninn sem fullgerða sköpun
Guðs. Honum var meira að
segja með öllu ókunnugt um
trúarbrögð í öðrum heimshlut-
um; Búddha o^g Confúcíus voru
honum jafn framandi og Mars-
búar. En að afgreiða Pál sem
afdankaðan, þröngsýnan mann
er afneitun á þróttmiklum,
skapandi anda hans. I skrifum
sínum getur hann viikiðfrá al-
inu um púka og djöfla til að
bera fram magnþrungnar, sí-
gildar staðhæfingar.
„ ... Þótt ég talaði tungum
manna og engla en hefði ekki
kærleika, yrði ég sem hljóm-
andi málmur eða hvellandi
bjalla. Og þótt ég hefði spá-
dómsgáfu, og vissi a'lla leynd-
ardóma og ætti alla þekkingu,
og þótt ég hefði svo takmarka
lausa trú, að færa mætti fjöll
úr stað, en hefði ekki kærleika
væri ég ekki neitt. Og þótt ég
deildi út öllum eigum mínum
og þótt ég framseldi líkama
minn til þess að ég yrði
brenndur, en hefði ekki
kærleika, væri ég engu bættari
... En nú varir trú, von og
kærleikur, þetta þrennt, en
þeirra er kærleikurinn mest-
ur ... “
Um samskipti kynjanna fjall-
aði Páll einnig af meiri vizku
en margur hyggur nú. f kristni
hans áttu konur sinn fuila sess
og jafnrétti á við karla til upp
risunnar. Þetta hélt áfram að
vera einkenni kristninnar og
ein af ástæðunum fyrir við-
gangi hennar síðar. Ein meðal
helztu trúarbragða heimsins hef
ur kristnin ávallt haft meira
aðdráttarafl fyrir konur en
karla — þetta kom einkum
fram á annarri og þriðju öld e
Kr. Þegar kristnin átti í vök
að verjast fyrir hinni karllegu
Míthra-trú, sem í heila öld var
skæðasti keppinautur hennar.
Að sjálfsögðu boðaði Páll að
konur skyldu í hinu daglega
lífi vera karlmönnum undir-
gefnar, en það gerði lákr. nærri
hver maður þar til í lok nítj-
ándu aldar. En Páll gætti þess
að leita jafnvægis. Hann á-
minnti konur um að vera hlýðn
ar eiginmönnum sínum, en bætti
svo við: „Eiginmenn skulu
elska konur sínar eins og Krist-
ur elskaði kirkjuna". Hann leit
á konur sem fólk en ekki fé.
Eins og margir trúarfrömuð-
ir leit Páll með varúð á hold-
legar ástir mil'li kynjanna. Á
hans dögum hafði jafnvel hin
fjölskyldusinnaða Gyðingatrú
sína einlífismenn þar sem Ess-
enarnir voru. Páll lagði mikið
uppúr einlífi, en gerði það ekki
eins og Búddha ál dæmis, að
skilyrði fyrir fullkomnu trúar-
lífi.
Sjálfur hafði Páll yfirstigið
hold'legar þrár sínar — það er
erfitt að ímynda sér við lest-
ur pistlanna, að hinn guðræki
legi höfundur hafi nokkurn-
tima staðið í innilegu sambandi
við konu, eða nokkra mann-
veru yfirleitt — en hann taldi
FYRSTA ELEKTRONISKA REIKNIVÉLIN
Á ÍSLANDI
★ Er sem hugur manns.
★ Alveg hljóðlaus.
★ Svarar á sekúndubroti.
★ Hefur minni.
★ Endurreiknar til samanburðar.
ÞÉR ÞURFIÐ AÐ SJÁ SHARP TIL AÐ TRÚA
Komið og sjáið þessa stórkostlegu reiknivél.
ÁVALLT Á Ut’DAN

SKRIFSTOFUVELAR H.F,
^ + 0 HVERFISGÖTU 33
SÍMI 20560 - PÓSTHÓLF 377