Morgunblaðið - 01.11.1969, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBHR 106®
iltaptitltfftfeifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
RitstjórnarfuHtrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
i lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. S?mi 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
BATNANDI HORFUR
í JÁRNIÐNAÐI
^fkoma jámiðnaðarins bygg
ist mjög á því hvernig
gengur í sjávarútveginum.
Þess vegna hafa erfiðleikarn-
ir í útgerð og fiskvinnslu á
undanförnum misserum, kom
ið hart niður á járniðnaðin-
um og margar vélsmiðjur
hafa átt erfitt uppdráttar.
En nú er bjartara framund
an í jámiðnaðinum. I viðtali
sem birtist hér í blaðinu í
gær við Svein Guðmundsson,
alþm. og forstjóra vélsmiðj-
unnar Héðins, kemur fram að
mikil breyting til batnaðar
hefur orðið í ár. Gengis-
breytingin hefur haft hag-
stæð áhrif í járniðnaðinum
og frjálst verðlag ásamt marg
víslegri fjárhagsilegri fyrir-
greiðslu hefur gjörbreytt
ástandinu í þessari iðngrein,
að dómi Sveins Guðmunds-
sonar.
Atvinnumálanefnd ríkisins
og Fiskveiðasjóður hafa lagt
fram fjármagn til þess að
skipasmíðastöðvamar geti
hafið skipasmíði án þess að
kanpsamningur hafi verið
gerður fyrirfram og telur
Sveinn Guðmundsson þetta
nokkuð ömgga tryggingu fyr
ir því, að atvinnuleysi verði
ekki í járniðnaðinum í vetur.
Þá hafa jámiðnaðarfyrirtæki
í Eeykjavík og Hafnarfirði
haft mikia vinnu við bygg-
inigu álversins í Straumsvík
og má búast við að viðbygg-
ingin við álverið, sem hafin
er, veiti fjölda jámiðnaðar-
manna atvinnu í vetur. Álver
ið skapar einnig margvíslega
möguleika við uppbyggingu
nýrra fyrirtækja í málmiðn-
aði. Þegar hafa farið fram
viðræður um það milli ís-
ienzkra iðnrekenda og sviss-
neska áifélagsins og í viðtal-
tnu í Mbl. í gær bendir
Sveinn Guðmundsson á, að
fmmvarp, sem nú liggur fyr-
ir Alþingi um stofnun öflugs
fjárfestingarfélags gæti stuðl
að að því að slíkt fyrirtæki
rÍBi upp í málmiðnaði, sem
fullvinni einstakar vömteg-
undir úr áli.
Af þessu má ljóst vera, að
útlitið í járniðnaðinum er
betra en verið hefur um langt
skeið. Hinn vaxandi þróttur
sjávarútvegsins á þar hlut að
máli en einnig ahnennt batn-
andi ástand í efnahagsmálum
landsmanna.
NÝTTÁTAKÍGEÐ-
VERNDARMÁLUM
¥ samtali, sem Mbl. birti í
gær við forráðamenn Geð
vemdarfélags íslands kom
fram að um 600 manns þarfn
ast sjúkrahúsdvalar hér á
landi vegna geðkvilla og um
100—150 þurfa vist á endur-
hæfingarstöð. Nú em hins
vegar til í landinu rúmlega
230 rúm fyrir geðsjúklinga,
um 200 á Kleppsspítalanum
og 32 á Borgarsjúkrahúsinu.
Milli 30—40 manns dveljast
á Reykjalundi til endurhæf-
ingar.
Þessar tölur sýna svo ekki
verður um viilzt, að stærstu
verkefni, sem bíða á sviði
heilbrigðismála em einmitt
þau,- sem varða geðsjúklinga.
Geðverndarfélagið, sem er 20
ára um þessar mundir hefur
unnið að því að bæta úr
þeirri þörf, sem er fyrir end-
urhæfingu fyrir sjúklinga á
batavegi og í því skyni hafa
verið byggð og tekin í notk-
un 3 vistmannahús á Reykja-
lundi. Jafnframt er fyrirhug-
að hef ja byggingu álmu fyrir
20 vistmenn á Reykjalundi í
vor.
Eins og fram hefur komið
vantar um 370 sjúkrarúm
fyrir geðsjúklinga í landinu.
Ennfremur er skortur á sér-
hæfðum starfskröftum til þess
að amnaist þessa sjúklinga,
bæði læikna, sérþjálfaðar
hjúkmnarkonur, félagsráð-
gjafa, sálfræðinga o. fl. Bætt
aðstaða og fjölgun starfs-
fólks er forsenda.fyrir því að
hægt sé að halda uppi reglu-
bundinni eftirmeðferð sjúkl-
inga, sem hafa verið útskrif-
aðir af sjúkrahúsunum tveim
ur en þurfa eftir sem áður að
vera undir læknishendi.
Hér er mikið verk að
vimna, sem ekki má bíða öllu
lengur að hafizt verði handa
um. Þekkingu læknisfræð-
innar á geðsjúkdómum hefur
fleygt fram á undanfömum
ámm og nú er miklu meiri
von en áður um að sjúkling-
ar sem eiga við geðræna
sjúkdóma að stríða nái fullri
heilsu. Skortur á sjúkrarými
og nauðsymlegu starfsfólki
má ekki verða til þess að
geðsjúklingajr fái ekki nauð-
synlega aðstoð. Hér er á ferð
inni sjúkdómur, senri er þung
bærari en flestir aðrir. bæði
fyrir sjúklingana sjálfa og
Fangarnir þrír
Eftir Sue Masterman og Anton Koene
I*RÍR Þjóðverjar hafa nú í
naerri aldarfjórðung setið í
aldarfjórðung setið í fangelsi
í Hollandi, og engar horfur
eru á því að þeir verði látnir
iausir þrátt fyrir fjölda áskor-
ana. Þremenningarnir voru
dæmdir til lífláts fyrir stríðs-
glæpi að lokinni síðari heims-
styrjöldinni en dómnum síðar
breytt í lífstíðar fangelsi.
j Bendir allt til þess að fang-
arnir fái að sitja í Breda fang-
elsinu til dauðadags til að
minna æsku Hollands á at-
burði árannna 1940—1945.
Faragaimiir þrír etnu Ferdki'-
arad aiuis der Fiiinten, 50 ára,
Fraraz Fiischier, 68 ána, og
Joseph Johiara KoetaMia, 61
áns. Mál þeirra vair tekið til
uraræðu á þimigi í fyrri vilku,
og stóðu uimræð'ur yfir fflesitia
daiga vik.uininiar. Berut var á að
flestiir iþeir stríðsglæpaimieinin,
serai dæmdir voru í stríðislok
til dauða ©n voru elklki teiknir
a<f Mfi, haifi nú verið nóðaðir.
Höfðu þó miatpgir þessara
mianraa framið erara hiryilliliegri
glæpi era þremaeninimigiarndr.
Þótt mieiirihfluti þinigimainina
•stjórraiainffliók'kaninia haifi verið
hlyninitir því aið niáða fan'gania,
og þrátt fyrir á'slkaranir kárkju
Leiðtoga um náðuin, tiikynnti
Fred Polalk dómismálaráðlheirTa
að þinig-unnræðuinium loknium
að þremieniniinigarinir yrðu ekki
leystir úr haldi.
R'áðttneranamin saigðli að ef
fanigam'ir yrðu niáðaðir væri
það ósvífin móðigun við
þúsundir Hoiileindinga, sema
enn væra andlega eða líkam-
lega bæfclaðir eiftir þjá'niinig'ar
á styrjaldiarárumuim, og eininiig
igæti það vafldid óþamfa sáns-
aulka meðal aðsfcandend'a
þeirra hunidruð þúsund'a Hbl-
lemdiniga, er létu lifið í faragia-
búðuim nasista.
Meðan umræður fórau friaim
á þinigi geirðist það eitt siinin
að gestir á áheyremdlapöiflnim
gerðust háværir. Vorau þar
koiminir nioklkrir fyrruim liðls-
meran anidspynuihrieyfing'arinini-
ar gegn- nasistum, sem efcki
'giáfcu l'eragur dulið tilfiraniinigiar
síraar. í sfcað þeisis að retoa gest-
iraa út, snieri þiragforseiti máli
símu til þeirra. Ræddi hairan
við gestinia í StiundiaTfjónðumig,
og 'kom þá í ljós að sumir
'beirira höfðu á styrjald'arárun-
iffli setið í fanigabúðum Þjóð-
verja í Auisöhwitz, Ravens-
briiok og Daohaiu. Höfðu þessir
mieiran streinlgt þess beit að elta
þýzfcu a' r íðsgl æpaimeninina
þrjá uppi, ef þeir yrðu leystir
úr haldi, og llíffláta þá.
Tveir faragarairaa þriggja í
Brieda-fainigelisirau eru dæmi-
igerðir „skrifborðs-imiorðiiragj-
air“. Voru þeir Perdiraad aus
der Fiintem og Franz Fischer
dæaradir fyrir að skipulieggja
brottfluliiwinig þúsuradia hol-
lerazlk'ra Gyðiniga ti/1 fainiga-
búða nasista Koetallia var
yfirmiaður fanigatoúðainma í
Amiersfoort. Hlaiuit hiarain silnm
dóm fyrir 77 atftokiur, þar seim
hann persónulega geignrdi
Ihlutverki böðuflsins, en sögur
uim igriimimid hams og slkiepmu-
sk'ap, sem lteiddi ti'l daiiða
hunidruða ainmiairtra famlga, hatfa
verið mairgsagðar síðam, Koet-
alla ©r hjartveilkur, og var
horauim árið 1996 heimilað að
kvæniaat í fangelsimx konu
sem hafði frá upptoafi veTÍð
eini gestur hanis í heimsóknar

tíma fairagte'isisiiras. Var þessi
toeimil'd gefim svo koraam kæm-
ist á eftirlaun í Vestur-Þýzka
landi. Eru raú allir þrír farag-
arniir kværatir.
Upphafllega voru fainigaTmir
fjórir, og er fjórði famiginm emm
á lífi. Heitir sá Wilfly Laiges,
og er 67 ára. í júní 1966 veitti
þáveramdi dómsmáliaráðlherTa
dr. Ivo Saimfcaldein heimild til
að leysa Laigeis úr haflidi í þrjá
mániuði vegraa þess að talið
var að hatran væri að dauðá
komiiran veignia kiraibbameins í
maiga. Vair Lages fliu'btur með
ieyrad til Vestur-Þýzkaiiamds
og þar Skorinm upp. Tókst upp
Skunð'uiriinm vel, og býr Lages
nú hjá fjölskyldu sirani. H'afa
emgar fcnöfur vertið bormiar
fram um að haran venði semdiur
til Breda. Lages var dæmdur
fyrir 327 morð og brottfflutm-
irag 70 þúsurad Gyðiraga frá
Amsteirdam.
Að lokirami síðari heirras
styjöldinrad votru al'lts kveðnir
upp dauðadómtar yfir 141
stríðsg'læpam'aminii. Voru 40
þessara mairania telkinir aif lífi.
en hiraum dómuraum breytt í
'MfStíðar famgeflsi. Af þossutn
flífstíðarfönigum haÆa 98 verið
látnir l'auisiir, og aðeins þre-
menin'inigarmir í Breda sitja
eran imni. En H'olttlemdiinlgiar
hatfa séð hve mangir fynrum
faragar í Vestuir-Þýzkalaindi
hafa auðgazt á endurmin.ninig
um síraum og liifa nú sem
virtir bongarar.
Taka því margir urad'ir orð
hol'l'einzlka þingmammisiras, sem
sagði v.ið umiræðurmar á
þiragi: „Hver ætl'ar að tryggja
það að þeim verði ekM fagn-
að sem hetjum, þeigar þeir
koma heim?“
(Observer).

Engir bandarískir
hermenn ■ Laos
Washington, 30. október. AP.
BANDARÍKJASTJÓRN hefur
neitað orðrómi um að bandarísk-
ir hermsnn berjist í Laos. Robert
McCloskey, blaðafulltrúi, sagði
að bandarískir hermenn væru
ekki í Laos, það væri engin áætl-
un til um að senda þá þangað,
og ekki lægi fyrir nein beiðni
frá stjórn Laos um að fá þá.
McCloskey sagði, að þeir banda-
rískir ríkisborgarar, sem væru í
landinu, brytu á engan hátt í
bága við Genfarsamþykktina frá
1962 sem á að tryggja sjálfstæði
þessa litla konungsríkis.
McClosfcey bætti því við að
Bandarfkin hafðu samt sambamd
við Bretland, Sovétrílkim, og að-
stoðarifulltrúa eftirlitsnefndar
Genifarsamþykktarinnar sem
fjallar um Laos, til að aittouga
hvort ekki væri hægt að gera
eitthvað til að stöðva stöðuga
bardaga í landinu.
Það var J. W. Fullbright, sem
vakti máls á þessu á miðviku-
dag, þegar 'hann hélt því fram
að þingmönnum hefði eflaki verið
gerð nægileg grein fyrir aifskipt-
um Bandaríkjanna í Laos. Hamn
kvaðsit hafa tfrétt að Bandaríkin
sæju um þjálfun 36 þúsumd
manna skæruliðahens atf Meo-ætt
báiknum, og sæju þeim fyrir
vopnuim og vistum í baráttunni
gegn Norður-Vietnaim og Patlhet-
Lao.
aðstandendur þeirra. Geð-
verndarfélag ísilands hefur
’lagt áherzilu á að efla skiln-
ing almennings á þessum
máluim og þess er að vænta
að ekki standi á stuðningi
fólks við það starf, sem Geð-
verndarfélagið og margir aðr
ir vinna að geðheilbrigðis-
málum.
LÆKNASKORTUR
í STRJÁLBÝLI
fTWö mál, sem fram hafa
-*■ komið á Alþinigi síðustu
daga sýna glögglega hvað
lækniaskortur í strjálbýlinu
er mönnum mikið áhyggju-
efni. Fjórir þingmenn úr öll-
um flokkum hafa flutt frum-
varp á Alþingi þess efnis, að
skilyrði fyrir veiti'ngu lækn-
inigaleyfis verði, að viðkom-
andi læknir hafi starfað í
héraði út á landi allt að 6
mánuði.
Tveir þingmenn, þeir Sig-
urður Bjarnason og Sigurvin
Einarsson, hafa flutt þings-
ályktunartillögu um að reynt
verði að fá erlenda lækna til
starfa um sirnn hér á l'andi. í
'greinargerð fyrir þessari til-
lögu er bent á að hreint öng-
þveiti ríki í ýmsum lands-
hlutum vegna læknaskorts
en samtals eru nú 12 læknis-
héruð læknisilaus.
Heilbrigðiss'tjórnin hefur
með ýmsum hætti reynt að
laða lækna til starfa í lækn-
ishéruðum út á landi, t.d.
með stuðningi við skipulagn-
ingu læ'knamiðstöðva og með
því að gefa læknum tækifæri
ti'l framhaldsnáms erlendis
á fu'llum launum eftir að
hafa starfað tiltekið tímabil
í héraði. Til'löguflutningur
þingman'na á Alþingi mun
verða til þess að varpa ljósi
á þetta alvarlega vandamál
og vonandi einnig til þess að
greiða fyrir lausn þess en
áherzilu ber að leggja á sem
niánast samstarf við lækna
og samtök þeirra í þessum
milum.