Morgunblaðið - 27.02.1970, Side 18

18
MORGUNRLAEHÐ, FÖSTUDAGU'R 27. FHBRUAR 1'970
2000 ára forn
aldarborg
-
iiilil

f bakgrunni þessarar myndar sést hluti af Grátmúmum,
helgidómi Gyðinga, sem komið hefur fram við útgröftinn
neðanjarðar undir götum Jerúsalems nú. Allar þessar
þrjár myndir sýna leifar af Jerúsalem frá því fyrir um
það bil 2000 árum, en til eru miklu eldri leifar og byggð
hefur verið í Jerúsalem þegar þúsundum ára f. Kr.
Dov Perla, rabbí, sem stjómað hefur útgreftrinum sést hér koma í gegnum göng, sem
liggja inn í fornaldarborg J erúsalems.
JERUSALEM
Kappsamlega er nú unnið
að því að grafa upp forn-
aldarleifar Jerúsalemborgar,
eins og áður hefur verið
skýrt frá hér í blaðinu. Er
nú að koma á daginn, að leif
ar borgarinnar, byggingar og
margs konar mannvirki hafa
varðveitzt ótrúlega vel, en
Titus keisari Rómverja lét
eyða borginni að verulegu
leyti árið 70 eftir Krist.
Yið uppgröftinn nú hafa
fundizt margvíslegar bygging
ingar með stórum herbergj-
um, göngum, þröngum hliðar-
götum og brunnum og eru
mörg þessara mannvirkja frá
því langt fyrir Krists burð.
Sumar göturnar, sem grafn
ar hafa verið upp, eru þegar
orðnar á annan kílómetra á
lengd, en þossum fomleifa-
fundi er haldið sem mest
leyndum, þar sem ekki er
enn nógu örugglega frá geng
ið, svo *ð almenningur geti
farið um neðanjarðarborgina,
sem er aðeins nokkrum fet
undir markaði Araba í
Jerúsalem nú. Húsveggir eru
allir hlaðnir með steinum frá
„Hasmonen”-tímabilinu, tvö
þúsund ára gömlum og
mynda miklir steinbogar þök
in.
Þegar fréttamenn af sér-
stöku tilefni fengu að skoða
þessa fomaldarborg fyrir
nokkru, urðu þeir varir við
það, hvemig vatn draup úr
loftinu og sums staðar heyrð
ist óljós ómur borgarlífsins
fyrir ofan höfuð þeirra.
Þá hefur einnig verið graf-
imin upp nýr hliutá aif Grát-
múrnum, sem eru einu
þekktu leifarnar af muster-
inu mikla og mesti helgidóm-
ur Gyðinga nú. Halda verka
menn áfram að flytja burt
hundruð tonna af jarðvegi
og grjóti, sem stíflar gang-
ana og er greftrinum haldið
áfram norður eftir Grátmúm
um.
Þá er vonazt til þess, að
svonefnt Kiponus-hlið, sem
opnar leiðina til hins allra
helgasta í musterinu heilaga
finnist bráðlega og yrði það
stórmerkur fornleifafundur,
sem hefur afar mikla trúar-
lega þýðingu fyrir Gyðinga.
Fyrr á tímum mátti aðeins
sá, sem var æðstur æðstu
prestanna, fara þangað og
þá aðeins fáeinar mínútur ár
hvert. Ef hliðið finnst nu,
yrði það ekki opnað að svo
atöddu, því að það myndi
brjóta í bága við helgisiða-
lögmál Gyðinga.
Svo virðist, sem unnt verði
að halda þessum grefti á
Jerúsalem til forna áfram í
það óendanlega, því að sí-
fellt koma í ljós fleiri hús
og stræti. Er uppgröfturinn
framkvæmdur með mikilli var
úð af ótta við, að verzlunar-
torgið eða húsin fyrir ofan
kunni að skekkjast eða jafn
vel hrynja niður í göngin.
Sprengiefni er að sjálfsögðu
ekki notað og ekki heldur
vélknúin verkfæri. Allt er
gert með haka og skóflu og
jarðvegurinn borin út í litl-
um körfum.
Þessi mynd er af 2000 ára gömlu stræti í Jerúsalem til
foma, sem nú er verið að grafa upp. Liggur gatan að
Grátmúrnum, einhverjum mesta helgidómi Gyðinga, en múr
inn er leifar af musteri Heródesar, sem Rótnverjar eyddu
árið 70 eftir Krist. Fom-aldarleifar Jerúsalemborgar
hafa varðveitzt ótrúlega vel og hefur árangurinn af upp
greftri hennar vakið afar mikla athygli.
— Urkoma
Fiamhald af bls. 3
breyta loftslaginu með afleið
ingum, sem við getum alls
ekki séð fyrir. Það er sann-
færing min að stórhættulegt
sé að leggja út í slíkar til-
raunir meðan við höfum enn
ekki náð svo langt að geta
séð fyrir, hverju þær munu
valda.“
Annar vísindamaður, dr.
Reymond L. Nace hjá banda-
rísku veðurathugunarstofn-
uninni, hefur gengið enn
lengra og lýst yfir þeim mögu-
leika, að breytingin á þyngd-
arhlutföllunum á svæðinu frá
Norðurpólnum að miðbaug
muni draga úr snúningsferð
jarðarinnar, og auka möndul
snúingshallann.
Umræður um að breyta far
vegi Síberíufljótanna til suð-
urs hafa lengi verið á dag-
skrá í Sovétríkjunum. Hubert
Lamb, sem áður er vitnað til,
kveðst álíta, að Rússar hafi
velt vöngum yfir þessu máli í
um 20 ár, og ástæðan fyrir
því, hversu seinir þeir hafa
verið að taka ákvörðun, sé
sú, að þeir óttist afleiðingarn
ar. Hins vegar hafi þarlendir
verkfræðingar og bændur bar-
izt ötullega fyrir því að í
framkvæmdirnar yrði ráðizt.
Ljóst er að þessar fram-
kvæmdir geta haft gifurlega
þýðingu fyrir Sovétríkin, ef
vel tekst til. Yfirborð Kaspía-.
hafs hefur lækkað um sjö fet
á síðustu 20 árum, og hætta
er á að Aralhafið þorni alveg
upp á næstu árum. En með
þessum framkvæmdum verður
kleift að veita vatni á 34
milljón hektara af frjósömu
en þurru landsvæði, og skurð
irnir munu eiga mikinn þátt
í að þurrka upp 60 milljón
hektara af blautlendi. Fram-
kvæmdir við skurðgröftinn
eru hafnar fyrir fáeinum dög
um. Er gert ráð fyrir að
framkvæmdum varðandi Pen
kora verði lokið eftir um sjö
ár, en framkvæmdum við hin
fljótin á næstu 15 árum.
Eitt þeirra landa, sem gæti
unnið á því, að loftslag-
ið breyttist, er Island. Að því
er Lamb fullyrðir ætti lofts-
lagið í Bretlandi á miðöldum
— þ.e. frá árinu 1000—1200 —
að gefa vísbendingu um,
hvemig loftslagið þar getur
orðið, ef kenningar um afleið-
ingar þessara framkvæmda
reynast réttar. Segir Lamb,
að á þeim tíma hafi ísmagnið
á heimskautasvæðinu verið
minna en það er nú, og sumr-
in í Bretlandi hafi verið einu
til tveimur stigum hlýrri að
meðaltali. Þetta kunni að virð-
ast lítil breyting, en sé þó í
rauninni talsverð, þegar til
lengdar lætur.
Morgunblaðið hafði sam-
band við Hlyn Sigtryggsson,
veðurstofustjóra, og bar und
ir hann þessa fregn. Hann
kvaðst ekki hafa heyrt um
hana fyrr, og þvi ekki reiðu-
búinn að ræða um áhrif þess-
ara framkvæmda Sovét-
manna hér að óathuguðu máli.
Hins vegar kvað hann Hubert
Lamb, sem áður er vitnað í,
vera velþekktan vísinda-
mann á sviði loftslagsfræði.
Samkvæmt ummælum hans
um áhrif framkvæmda þess-
ara á loftslagið í Bretlandi,
ætti eitthvað svipað að ger-
ast hér á landi; sumrin ættu
að hlýna hérlendis, og úr-
koma jafnvel að aukast hér
sunnanlands. Er þess því
vart að vænta að framkvæmd
ir Sovétmanna í Síberíu verði
þeim til vinsælda hjá Sunn-
lendingum, því að flestum mun
þykja nóg um úrkomuna eins
og hún hefur verið nú und-
anfarið.