Morgunblaðið - 09.12.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. DESBMBER 1970
fllttðQMStÞIftfetfe
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöin Jóhannsson.
Auglýsingasljóri Arni Garðar Kiistinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 195,00 kr. á mánuði ínnanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
VARÐVEITUM KAUPMÁTTINN
að fer ekki milli mála, að
þjóðin býr nú við ein-
hver beztu lífskjör sögu sinn-
ar. Kaupmáttur tímakaups
verkamanna er nú meiri en
hann hefur nokkru sinni
verið á undanfömum árum,
að því er segir í nýútkomnu
fréttabréfi Kjararannsóknar-
nefndar. En þar kemur fram,
að á síðasta árstfjórðungi
þessa árs er visitala kaup-
máttar fyrir greitt tímakaup
verkamanna 136,8 stig eða 21
stigi hærri en hún var á 2.
ársfjórðungi og hærri en hún
hefur nokkru sinni verið á sl.
10 árum.
Löngum hetfur verið vitn-
að til áranna 1966 og 1967,
sem mestu velsældarára þjóð-
árinnar um langt skeið en
síldveiðar voru í hámarki
1966 og verðlag erlendis á
toppi fram eftir því ári. Vísi-
tala kaupmáttar tímakaups
verkamanna er þó hærri nú
en hún var á þeim blóma-
tíma. Er hún um og yfir 3
stigum hærri en hún var þá.
Og hún hetfur hækkað um
26 stig frá fyrsta ársfjórð-
ungi 1969, en þá gætti mest
byrjunaráhrifa gengisbreyt-
ingarinnar 1968 á kjör al-
mennings. Þessar tölur eru
enn ein sönnun þess, að
erfiðleikaárin eru að baki.
Fyrst í stað var lögð höfuð-
áherzla á að bæta hag at-
*
Island og
ingmenn úr öllum flokk-
um, sex að tölu, hafa
lagt fram á Alþingi tillögu
til þingsályktunar um sam-
‘göngur við Færeyjar. Er
þar hvatt til þess, að ríkis-
stjómin vinni að því, að sam-
göngur milli fslands og Fær-
eyja verði sem beztar. Enn-
fremur að keppt verði að
því, að efla samskiptin við
Færeyinga bæði á sviði við-
skipta- og menningarmála.
Flutningsmenn eru Eyjólfur
Konráð Jónsison, Eysteinn
Jónsson, Birgir Kjaran, Lúð-
vík Jósepsson, Benedikt
Gröndal og Hannibal Valdi-
marsson.
í greinargerð flutnings-
manna með þingsályktunar-
tillögunni segir m.a.: „Ekki
er vansalaust, hve lítil sam-
skipti íslendinga og Færey-
inga hafa lengst af verið.
Verður frernur að telja það
sök íslendinga en Færey-
inga, að ekki hefur tekizt
nánara samband milli þjóð-
anna. Bæði eru íslendingar
fjölmennari en Færeyingar
en auk þess eru Færeyingar
í þjóðbraut er haldið er frá
vinnufyrirtækj anna og vegn-
aði þeim stöðugt betur á ár-
inu 1969 og fram eftir ári
1970. Góð afkoma atvinnu-
fyrirtækjanna lagði síðan
grundvöll að því, að hægt
væri að bæta kjör fólksins.
Annað meginmarkmið verð
stöðvunarlaganna er einmitt
að tryggja þennan aukna
kaupmátt launþega og koma
í veg fyrir, að verðbólgan
eyði honum að mestu leyti.
í viðræðum við ríkisstjórn-
ina viðkenndu verkalýðs-
samtökin nauðsyn einhverra
ráðstafana til þess að hamla
gegn verðbólgunni og tryggja
kaupmáttaraukninguna. Þau
hafa hins vegar ekki lagt
fram sjálf raunhæfar tillög-
ur um aðgerðir, þótt forystu-
menn þeirra sumra hverra
hatfi snúizt gegn verðstöðvun-
arlögunum atf slíku offorsi,
að undrum sætir.
Illt er til þess að vita, ef
ekki er hægt að ná sam-
komulagi við verkalýðsfélög-
in um varðveizlu hins aukna
kaupmáttar launanna með
skynsamlegum aðgerðum, en
ljóst er, að svo mikið hefur
áunnizt frtá erfiðleifcaárunum,
að ekki má til þess koma, að
þeim ávinningi verði gloprað
niður fyrir handvömm, skiln-
ingsleysi eða vegna innbyrð-
is pólitískrar baráttu nokk-
urra verkalýðsforingja.
Færeyjar
íslandi til Evrópulanda. Er
tímabært, að íslendingar sýni
í verki vilja sinn til nánari
samskipta við Færeyinga.“
Það er fagnaðaretfni, að til-
laga um þetta mál er fram
komin á Alþingi íslendinga.
Við höfum lagt ríka áherzlu
á aukna samvinnu við önn-
ur Norðurlönd en af ein-
hverjum ástæðum hafa Fær-
eyjar orðið útundan. Eftir að
Flugfélag íslands hóf reglu-
bundið áætlunarflug milli ís-
lands, Færeyja og hinna Norð
urlandanna, hafa samskipti
og viðskipti íslands og Fær-
eyja aukizt verulega. Eru við-
skipti okkar við Færeyinga
vissulega þess verð, að leitazt
sé við að auka þau og nýlega
hefur tekizt mjög þýðingar-
mikið samstarf milli fær-
eyskra frystihúsa og Cold-
water Seafood, dótturfyrir-
tækis SH í Bandaríkjunum.
Nú er rætt um breyting-
ar á Færeyjaflugi. Við
þá breytingu er nauðsyn-
legt að tryggja, að flug-
samgöngum milli íslands og
Færeyja verði haldið áfram
og verður það tvímælalaust
EFTIR
ELLERT B. SCHRAM
MÉR er minnistætt það írafár, sem uppi
varð á hinuim pólitíska vettvangi, þegar
Bjarni Benedilkltsson lét svo urmmælt í
ræðu eða riiti fyrir rnofcbrum árum, að
lýðræðið vaeri m.a. í því fóllgið, að meiri-
hiiutinin hlefði leyfi til að hafa ranigt
fyrir sér.
I þesaum uimmaelum vair þó einiunigis
sett fraim hugmynidin, sem er forsenda
og um leið aifleiðinig lýðraeðisins og þess
fnelsi3, sem því fytgir. Það er frelsið tíl
3koð an amynduin ar og tjáningar; hið
raamiveruliega lýðræði með kostum sín-
um og göllum.
Því rifja ég þetta upp, að á þessu
haiusti var gefin út í ísl. þýðinigu sú
víðfræga bók John Stuart MiíUls um
,,Frelsið“. Hafur hún vakið til huigleið-
imga og að því er virðist opnað auigu
margra fyrir inintaíki slíkra hugtaka,
som tamt er að nota, en gteymist ofteur
að skilgreina.
Staðreyndin er mefnilega sú, að þegar
rætt er um stjórnmál, eru gjarnan
notuð orð oig huigtök, án þess að sá, sem
þau notar, átti sig í raum og veru á
hinni eiginífegu mierkingu þeirra orða.
★
1 stefmuyfirlýsinigum Sjálfstæðis-
flokksins er lögð áherzla á frelsi, mann-
helgi og eflingu einstaklingsframtiaks.
Bn eru alllir saimméla um, hvað þessi
orð feíLa í sér, við hvað sé átt?
Hvaið er e in st alkling sfreils i ?
Mill segir í sinni bók, að „hver
maður hafi óstoorað freJsi til alflra gerða,
sem varða hann sj'álfsn einam,. Hver
maður hafi fufllt vald yfir sjálfum sér,
líkamia siínium og sáll“.
Er þetta svona eimifalt í dag? Á sama
tíma og við segjum að mest sé um vert,
að hafa andiieigt o igefnaflegt frelsi, þá
játum við um leið, að hver maður hafi
ábyrgð igagnvart umlhverfi sínu og
freisið takmarkist að því, að á rétt og
verðmæti annairra emstakllnga sé ekki
gemgið jafnfiramt,
Og hvar á að draga þau mörk?
Við vifljum láta fólkið hiafa völdin —
að lýðræði ríki. En hvensu mikil völd
eru raunveruflega í höndum okkar,
fðlksins í iandinu? Hvensu mikil völd
hafa embættismenn og sénfræðingar í
þjóðfélagirau? Hver er hflutur stjórn-
málamannsins, hiins lýðkjörna fufllitrúa
okkar, og hver er aðstaða hans til að
taka afötöðu og áltovörðun, merma þá
samikvæmt matreiðslu sénfræðinlganna?
Er það ekki svo, að í því margbnotna og
stöðuigt fllóknara Parkinson'S þjóðfélagi
nútímans, verður hver eimstaklingur
með sitlt fruimikvæði og starf, stöðugt
máttvanari, áhrif og um leið ábyngð
hans minni?
★
Talað er um frjálsa verzflum, sem eitt
af höfuðstefnumálum frjálsræðismanna.
En í hverju á sú frjálsa verzlun að fel-
ast?
Með auiknum ríkisafskiptum, skerð-
inigu einkafjármagns og margvídlegutn
takimöríkumum hafa frjálsir viðskipta-
hættir verið Slagorðin ein — og þó
hafor í tiíð viðreisnarstjónnar hagur
verzlunar stónum verið bættur, frá því
sem áður var. Frumivarpið fræga, sem
fell't var á síðasta þingi, gerði ráð fyrir
straimgri verðgæzlu og eftirfliti hins opin-
bera — og þó þótti það stónt spor í átt
til frjáflsrar verzlunar!
Hvort sem mönmum likar betur eða
ver, miumu opinberir aðilar, með hag-
stjó.martækjiuim sínum, bafa í framtíð-
inini afgerandi áhrif á þróun viðskipta-
og verzliunarmlála. Slíkt virðist óhj'á-
kvæmiiegt í mútímiaþjóðlfélagi. En þá
um leið verðum við að viðuirkenma, að
hugtakið „frjáls verzlun", hefur femgið
á sig nýja og breytta mynd, frá því
sem það var upphaifiega hugsað.
Hér er aðeins eitt dæmi tekið. Á öll-
um sviðum þjóðlífsins grípur hið opin-
bera meira og minna inn í l'íf manna
og athaifnir og stairfshættir þess og þjón-
usta mi'ðast þá við þarfir fjöldans en á
kostnað eingtafclinigsins.
Við eruim etoki lengur á verði gegn
þessari 'lævísu þróum, ámetjumst „syst-
eminu“ og tölum um lýðræði á sama
tíma og valld okkar verður æ mimna,
glepj'Uimist af freflsishjali, en g'leymum
sjáliflstæði einstaklingsins.
★
Með þessuim huigfeiðingum er gerð tii-
raun til að sýna fram á, að huigsjónir
og huigtök eru eitt, framkvæmd o.g sfcil-
greiniing þedrra annað.
Frelsi, vald og lýðræði eru hugtök,
sem við iðuiloga notuim, án þess, að huig-
leiða til hflítar, hvað í þeim felst. Tak-
mörfcum og breytt framkvæmd frelsis í
nútímaþjóðfélagi á sér sínar Skýringiar,
sumar eðl'ilegar en oftast án meðvituind-
ar ótokar, hvað þá endi'lega vilja.
Hér þartf að sporna við fótum — ekki
til að hverfa till algjörs og óhefts frelsis,
sem hafa miumidi stjómleysi í för mieð
sér, hefldur tii að endurmeta fyrri skiilm-
ing ekltoar á þessum hugtökum, og búa
þeiim það fonm og þann raunveruleik,
sem við tefljum ef'tirsóknarvert.
Pr j ónanámskeið
fyrir leiðbeinendur
HJÁ Kvenfélaigasambaindi Is-
lands er nýlókið hálfsmiánaðar
námskeiði fyrir ledðbeinendur í
héraðssambönduim. Er það þriðja
námsflceiðið á vegum K. í., sem
haldið hefur verið fyrir leið-
beinemdur. Tilgangur slíkra nám-
Skeiða er að kynnia konium utan
af landi ýmiss konar íræðslu-
starfsenrni sem efst er á baugi, svo
til þess að örva viðskipti
milli landanna. Jafntframt er
eðlilegt, að ríkisstjómin veiti
sinn atbeina til þess að efla
tengsl milli þessara tveggja
eyþjóða, sem búa við svo lík
lífsskilyrði. Þess vegna er
ánægjulegt, að tillaga um
þetta mál er fram komin á
Alþingi og þess er að vaenta,
að henni verði þar vel tekið.
aið þær geti veitt tillsögn í félög-
um á sínu sambandssvæði.
Að þessu sinni var þátttak-
endum getfinn kostur á að kynna
sér hvernig eigi að framleiða
heima ýmiss konar söluvarning
úr ísflenzkri ul’l, og ennfremur
hvemig_ eigi að stjórna náms-
hring. Á námsfloeiðinu var toemnt
lopapeysu- og húfluprjón, sjala-
prjón og hetol á herðas.iölum úr
eingirni og nemendum ennfrem-
ur veitt tilsögn í því, hvemig
eigi að baga kemmslu í prjóni.
Nemendur mynduðu náms-
hring og ræddu um bréfasflcóla-
verketfni Kvenfélaigasamb amds -
ins „Siðvenjur og háttprýði"
sem Hákon Sommerset yfirfcenn-
ari í Noregi hefur samið, em Sig-
ríður Thorlacius befur Þýtt og
staðfært bréfín.
Þátttakendur heimsóttu verzl-
un Heimilisi'ðnaðartfólags íslainds
og kynntu sér þær Ikröfur sem
tilMcildar eru, svo að rnnin-
iirnir standist gæðamat. Enn-
fremuir heimsóttu þeir bóka-
safn Norræna hússins og kynntu
sér hvemig bótouim er raðað og
hvemig umnt er að hagnýta
bókasöfnin.
Níu konur utan af lamdi tÆl-
nefndar af stjórnum héraðssam-
bandamina tóku þátt í námsíkieálð-
imu. Kennarar voru Astrid Ell-
ingsen prjónasérfræðiingur hjá
Álafossi, emnfremur Jónína Guð-
mundsdóttir og Hóknfríður Áma
dóttir hamdavimnukennarar ag
Sigríður Haraldsdóttir hús-
mæðrakennari.
(Frá
Kvenféiagasambandi íslands).
40 þúsund
kr. sekt
SKIPSTJÓRINN á Guðrúnu GK
37, sem varðskipið Óðinn tók
fyrir meintar ólöglegar veiðar
rótt iinman tfjögurra mílna mark-
anna á Bakkaflóa á föstudags-
kvöid, var um heflgina daemdur
á Seyðisfirði í 40 þúsund króna
sekt. Afli og veiðartfæri, sem
metin vom á 216 þúsund krómur,
voru 'gerð upptæk og skipstjór-
amuim ’gert að gireiða allan sakar-
koatnað. Skipstjórinn áfrýjaOi
dóminum.