Morgunblaðið - 20.12.1970, Qupperneq 6

6
MORG-U'NBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1070
ÚRVALS IMAUTAKJÖT Nýtt nautakjöt, smtchel, buff, gúllas, hakk, bógst&ik, grilisteík. Kjötb. Laugav. 32, s. 12222, Kjötm.st. Laugalæk, s. 35020. LAMBAKJÖT heilir lambaskrokkar, kótelett- ur, læri, hryggir, súpukjöt. Stórlækkað verð. Kjötb. Laugav. 32, s. 12222, Kjötm.st. Laugalæk, s. 35020.
ÓDÝRT HANGIKJÖT Stórlækkað verð á hangi- kjötslærum og frampörtum, útbeinað, stórlækkað verð. Kjötb. Laugav. 32, s. 12222, Kjötm.st. Laugalæk, s. 35020.
UNGHÆNUR — KJÚKLINGAR Unghænur og unghanar 125 kr. kg. Úrvais kjúklingar, kjúkliogalæri, kjúkiiogabr. Kjötm.st. Laugalæk, s. 35020. Kjötb. Laugav. 32, s. 12222, STEREO-SAMSTÆÐUR 6 tegundir. Segultoönd, magn arar, spilarar, viðtæki. Einnig bílaútvörp hentug til jóla- gjafa. Tíðni hf Einholti 2, s. 23220.

BLÓMASÚLUR Bióma'SÚIumar vinsælu komn ar aftur. Eininig aðrar gjafa- vörur. Tækiifæri'sjólagjafir. J. S. Húsgögn, Hverfisgötu 50, sími 18830,
TIL JÓLAGJAFA Hvíidarstólarr, skrifborðsstól- ar, sófatoorð, inn skotstoorð, Fótaskemmlar, veggihiflu'r og m. fl, Nýja Bólsturgerðin, Laugavegi 134, sími 16541.
KAUPUM TÓMAR blómakörfur og góðar plast- skáler. Blóm & Grænmeti, Skólavörðustíg 3, sími 16711.
SÓFASETT Sófaeett með 3ja og 4ra sæta sófum. Úrval áklæða. Greiðsluskilim á lar. Nýja Bólsturgerðin, Laugavegi 134, símii 16541.
JÓLATRÉ Jólatré sáidfrí og sígræn. Greni, stjörnukrossar, leiðis- vendir, greniskra'Utbringir á borð, veggi og dyr. Jólatréssalan, Drápuhllð 1.
ANTIK — ANTIK Nýkomið þvottasett, tin te- sett, kaffisett, kopankatlar. indverskar gjafavömr, mjög ódýnar og m. W. Stokkur, Vesturgötu 3.
GOTT HERBERGI óskast nú þegar, tSI ieigu, belzt með sérsn y rt Jærbergi. Reglu'semii og góð umgengmi. Uppl í dag frá kl. 6—10 e. h. í síma 21738.
EINSTAKT TÆKIFÆRI Ti'l sölu mjög ódýrar nýjar baima- og unigl'ingaibuxur úr nyiomstretchefni, einn'ig á fu(l orðna Pokabuxuc og pilsbux ur úr sarna efni. Uppl. í strna 20192.
RJÚPUR Við höfum jólarjúpumar. — Komið timan'tega. Kaupið strax. Kjötbúðin, Laugavegi 32, sími 12222. Kjötmiðstöð- in, Laugalæk, sími 35020.
BÍLAÚTVÖRP 6 gerðir, verð frá 3570.00 kr. Ferðaútvörp, verð frá 1950,-. Segulbandstækii og plötuspil arar. Opið tfl k'l. 7 á kvöldin. Radíóþjónusta Bjama, Síðu- múte 17, sími 83433.
Útijólaskemmtun barnanna
á útiskemmtunuin. sem haldnar
Lionsklúbburinn Ægir ætlar
að gangast fyrir nýstárlegum
jólaskemmtunum í dag ef veð-
ur leyfir. Jólasveinninn Gátta-
þefur ásamt bamakór, þeir fé-
lagar Baldur og Konni og Svav
ar Gests munu skemmta börnum
verða við Melaskóla kl. 11 og
síðan við Breiðholtsskóla kl. 2,
við Árbæjarskóla kl. 3 og við
Vogaskóla kl. 4. Hver skemmt-
un stendur í 20—30 minútur og
beina Ægismenn þeim óskum til
foreldra að láta bömin klæðast
vel. Að sjálfsögðu kostar ekk-
ert á þessar skemmtanir, en Æg
ismenn ætla að selja síðustu sæl
gætispakka sína á skemmtana-
svæðunum um leið og skemmtan
ir fara fram. Vænta þeir þess,
að vandamenn barnanna komi
með þeim og kaupi sælgætis-
pakkana, sem kosta aðeins kr.
150.00. Eins og kunnugt er renn
ur allur ágóði af sölu þessari
til uppbyggingar á barnaheim-
ili vangefinna að Sóiheimum í
Grimsnesi, en þar hafa félagar
í Ægi unnið mikið starf á und
anfömum árum.
DAGBÓK
Af munni barna og brjóstmylkinga hefur þú gjört þér vígi, sak-
ir fjandmanna þinna, til þess að þagga niður í óvinum þínum
og fjendum. (Sálm. 8. 3).
í dag er sunnudagur 20. desember og er það 354. dagur árs-
ins 1970. Eftir lifa 11 dagar. 4.
síðasta kvarteli. Árdegisáflæði
inu).
Ráðgjafaþjónusta
Geðvemdarfélagsins
þriðjudaga kl. 4—6 siðdegis að
Veitusundi 3, sími 12139. Þjón-
ustan er ókeypis og öllum heim-
IL
sunnudagur í jólaföstu. Tungi á
ld. 11.26. (Úr Islands almanak-
Næturiæknir í Kefiavík
18., 19. og 20.12. Ambjörn Ólafss.
21. 12. Guðjón Klemenzson.
Ásgrímssafn, Bergstaðastræti 74,
er opið sunnudaga, þriðju-
daga og fimmtudaga frá kl.
1.30—4. Aðgangur ókeypis.
Jólasveinarnir enn í Vestur
veri í dag klukkan 4.30
Fjallagrös voru blessun í búi
Allir Islendingar kannast
við fjallagrös, enda þóttmjög
hafi dregið úr notkun þeirra
á þessari öld, og bændur séu
að mestu hættir að fara á
grasafjall. En sú var tíðin, að
fjallagrös voru einhvermesta
blessun í búi hjá íslenzkri al
þýðu.
Ekki mun ljóst hvenær
byrjað var að safna fjalla-
grösum til manneldis, því að
enigra heimilda er að leita um
það. Þó er ekki ólíklegt að
nokkur grasatekja hafi verið
hér á landi frá öndverðu og
íslendingar hafi þekkt þessi
ágætu matvæli miklu lengur
en sögur fara af. En sumir
telja að ekki hafi verið far-
ið almennt til grasa fyrr en
eftir að einokunin komst á.
Síðan björguðu þau þjóðinni
oft frá hungurdauða um
þriggja alda skeið, þegar sam
göngur við önnur lönd teppt
ust og harðindi voru sem
mest.
í Ferðabók Eggerts og
Bjarna segir svo um grösin
og grasaferðir:
— Á Islandi hafa fjallagrös
in lengi verið mikils metin
fyrir hollustu og búsílag. Á
grasafjall er farið fyrir
sláttarbyrjun. Ef langt var að
fara, sló fólk sér saman frá
nokkrum bæjum, með hesta,
tjöld og nesti til útilegu. Oft
var þá farið langt inn á heið-
ar og öræfi og dvalizt þar
viku eða allt að hálfum mán-
uði. Grösin eru þrjú ár að
vaxa, og því voru þau ekki
tínd á sama svæði nema
þriðja hvert ár. Á harðinda-
árum eyðilögðust graslönd
oft, vegna þess að menn
neyddust þá til þess að tína
þar ár eftir ár, svo að þau
fengu aldrei tíma til að vaxa.
— Bezt er að taka þau í
rekju og á nóttum þegar dögg
fall er. Þá eru þau mjúk og
sjást betur, en í þurrki eru
þau hörð og með hvössum
brúnum, er særa hendur
manna.
Grösin voru lengi dagleg
fæða islenzkrar alþýðu. Þau
voru notuð í brauð og slátur
og grauta, eða soðin í mjólk
„og er það mjög góður matur,
auðmeltur og saðsamur. Og
ekki þekkja menn aðra fæðu
er hollari sé þeim, sem þjást
af tæringu eða brjóstveiki."
Á Norðurlandi kostaði grasa
hestur 20 alnir, en á Austur
landi var ein tunna af hreins
uðum og hálfmuldum grösum
seld á einn ríkisdal í harðind
um. 1 Búalögum er verð á
vætt „af þrihristum fjalla-
grösum“ talin 10 alna virði,
en vætt af mjöli 40 alnir. Þó
héldu margir þvi fram, að
vætt af fjallagrösum væri
eins góð til bús að leggja og
vætt af mjöli. Hið sama kem-
ur fram hjá Sigurði í Dal í
„Skugga-Sveini“. 1 Rangár
vallasýslu var það talið viku-
verk fyrir kvenmann að tína
hestburð af fjallagrösum, en
„bændum reyndist grasahest
urinn drýgri i búi en mjöl-
tunna.“
Horrebow segir svo um
grösin: „Ég hefi oft borðað
fjallagrös. Fyrst gerði ég það
fyrir forvitni sakir, en síðan
bæði vegna gagns og bragð-
gæða þeirra. . . Mörg eru þau
heimili, sem alls ekki nota
kornmat, ef þau komast yfir
nóg af fjallagrösum, sem á all
an hátt eru jafngóð fæða."
Olavius minnist líka oft á
fjallagrösin og hvar þau sé
að finna og hann segir:
„f jallagrasatekja er talin með
beztu landkostum Fljótsdals-
héraðs."
Á Bláskógaheiði nyrðra var
annálað grasaland, en í sókn
arlýsingu Garðssóknar i
Kelduhverfi 1839 segir svo:
„Á skipleysisárunum 1808—
10 safnaðist svo mikill mann
fjöldi á heiðina til grasatekju
að hún örtíndist blað fyrir
blað.“ Þarna sótti að fólk úr
mörgum nálægum sveitum og
vegna þess að tínt var ár eft
ir ár, þá fengu grösin ekki
að spretta og gengu þvi til
þurrðar. — Eftir Öskjugosið
1875 féll svo mikil aska á
Norðurlandi og Austurlandi,
að grösin fóru á kaf, og upp
frá þvi tók grasaferðum mjög
að fækka og lögðust sums
staðar niður.
Eggert Ólafsson telur upp
nokkrar tegundir fjallagrasa
og segir að maríugrös séu feg-
urst og bezt. (Myndi þar ekki
vera átt við „skæðagrös". Kló
ungur segir hann sé smærri
grös og ekki jafn góð, enda
þótt þau séu mikið notuð.
Kræða segir hann sé léleg-
asta tegundin, vaxi aðallega í
Norðurlandi og kosti helm-
ingi minna en venjuleg grös.
Þá nofniir hamn geitaskóf, en
hún vex á klettum og verður
ekki tínd, heldur þarf að
losa hana með hnif, og mun
hún óviða vera talin til fjalla
grasa, þótt góð sé. Enn nefn
ir hann mundagrös og segir
að þau vaxi hvergi nema á
Vesturlandi og þyki lostæt-
ust allra grasa. (Óvíst að þau
geti talizt til fjallagrasa, og í
orðabókum kallast þau fjöru
grös).
Enn eru til fjallagrös um
allt land og viðbúið er að
notkun þeirra aukist þegar
mönnum skilst hve ágæt þau
Leiðrétting
1 ljóði Sfeingerðar Guðmunds
dóttur „Á útfarardegi ungmenn-
is“ varð meinleg prentvilla. Þar
stóð:
Frjáls í framandi landi
fæddist og þroska beið
en átti að vera:
eru til manneldis. Má því
benda á hvernig dýrmæt
reymsla hafði kennt forfeðr-
um vorum að fara með grösin.
Fyrst voru þau bökuð vel í
sól og síðan vinzuð í tnogi og
fauk þá úr þeim hið mesta af
fisum, mosa og lyngsprekum.
Síðan voru aðferðirnar tvær:
1. Eftir vinzunina voru grösin
þurrkuð enn betur yfir
hægum eldi, siðan látin í
belg og belgurinn barinn með
spýtu; molnuðu þau þá og
voru geymd sem salli i ein-
hverju íláti. — 2. eftir vinz-
un voru grösin lögð í bleyti
og látin blotna rækilega. Þá
sukku þau til botns, en fis
og mosi flaut upp og var
veitt ofan af. Að því búnu
voru grösin söxuð smátt með
grasajárni.
Þegar grösin voru svo höfð
í mjólk eða grauta, var suðu
fyrst hleypt upp, en grösin
síðan látin út í sem ákast og
síðan soðin þar til öll remma
var úr þeim.— Ef menn not-
uðu heil grös, þá varð að
leggja þau í bleyti eitt dæg-
ur, til þess að ná remmunni
úr þeim, og síðan varð að
sjóða þau vel.
Frá
horfnum
tíma
Frjáls í framandi landi
fræddist og þroska beið.
Þetta leiðréttist hér með.
Leiðrétting
FRÍKIRKJAN í REYKJAVÍK
Samkoma yngri deildar KFUM
'hefst kl. 2, en ekki kl. 5 eina og
sagt var í biaðinu í gær.
Múmínálfarnir eignast herragarð --------- Eftir Lars Janson
Múmínpabbinn: Þetta hlýtnr að
vera niálverk af Sir Gaylord
Gobble.
Miimínmaminan: En skrítin refa
skott.
Hallardraugurinn: Kústar.
Miimínmamman: Já, auðvitað
kústar.
Múmínpabbinn: Hver sagði
það?