Morgunblaðið - 19.02.1971, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1971
MÍEÖMI
Ekki dægurmál -
mál framtíðarinnar
Enn rætt um þjóðgarð á Vestfjörðum
Myndin er af höfundi Svartfugls ásamt leikstjóra og fleirum
„Svartfugl66
Frumsýning í byrjun marz
í BYRJUN marzmánaðar frum-
aýnir Þjóðleilkíhúsið Svartfuigl,
en Örnólfur Ámason hesfur sam-
ið leikiritið eftir samnefndri
Skáldsögu Gunmars Guinmairsgoin-
ar. Leiksjóri er Beinedikt Áma-
son. Leikmyndateikninigair gerir
Gumniar Bjarmason, em Lárus Iwg
ólfsson sér um búninga í
Ömólfur Ámason.
leikinin. Leifur Þórariimsson sem-
ur tónlist þá, er flutt verður
með leilkmiuim.
Hlutverkin í leiknum eru um
25, em með helztu hiliutverkim
flara: Rúrik Haraldsson, leilkur
Bjama Bjarmaison á Sjöumdá,
og Kriistbjöiig Kjeld leikur Siteim-
unmi Svedmisdóttiur. Gísli Alfreðs-
Sön lieilkur séra Eyjólf Kolbeine-
son, Gunrnar Eyjótfssom fer með
hlutverk Schevimigs sýsliuimamm
og B aidvim Hallldórsson er Einiair
í Kollsvík, verjamdinn. Ýmsir
aðrir af þekktuim leikuruim Þjóð
leikhússims fara með stór hlut-
verk í leiifenuim.
Æfiinigar hófust í byrjum jam-
úar og er þetta mifela verk mjög
seinæft, en atriðim í lei'knum eru
yfir 20.
í anmákrm segiir svo á því herr
ans ári 1802: „Vestam úr Barða-
strandasýslu berast nú þau voða
tíðimdi að á bæmium Sjöuindá í
Rauðasamdsihreppi hafi verið
framim tvö morð. Á bænuim er
tvíbýM og bjuggu á annarri hálf-
lendummi hjónim Bjarmi Barnaisom
og Guðirún Egilsdóttir. Mótbýlis-
fólfe þeirra voru Jórn Þorgrímissom
og Steimumn Sveinsdóttir. í apríl-
mánuði í vor hvarf Jón Þor-
grímssom o g vair talið að hanm
hefði hrapað fyrir haimra. í júM-
máruuði amdaðist konan á himium
bænium, Guðrún Egilsdóttir,
mjög snögglega. Kvittur mum
hafa feomið upp um það í sveit-
inmi að dauðsföll þessi væru
efeki með eðlilegum hætti. —
Gen/gu Sögur um það, að sam-
dráttur hefði átt sér stað milLli
þeinra Bjarma mamms Guðrúmiar
og Steinumniar feonu Jóns. Þó
mumu memm efeki afllmemmt hafa
feragið sig til þeas að trúa því,
að framdir ha.fi verið þeir stór-
glæpir, sem mú er raum á orðim.“
Þesisir óhugnianilegu arttourðir á
Sjöundá verða svo uppistaðan í
stoáldsöguimi Svartfugli, sem er
eitt af mestu snilldarverkum
Guimniars Gummiarisisaniar, og er þá
mifeið sagt. Þesa geriist vart þörf
að kynmia þessa gagnmertou bók,
því hún immia hafa verið lesin
af flestum fslendimgum, er komm
ir eru til vits og ára.
Gunmar mun hafa skrifað
Svartfugl í Kauprruannahöfn vet-
urimm 1928—1929, eftir að hafa
rammsatoað dómsskjöl og aðrar
heimildk um Sjöundármálið
mjög nákvæmlega. Bókim var gef
im út í Kaupmaimniaihöfn haustið
1929 og var síðatr þýdd á ís-
lenzku af Magnúsi Ásgeirssyni,
en eims og fyirr segir þá er það
Ömólfur Ármiaisom, sem gert hef-
ur leikritið eftir sögunmi.
Bkfei er að efa, að margir
munu hafa hiug á að sjá þetta
öndvegisverto íslienzfera bók-
menmta á sviði Þjóðleiikhússimis
og rétt er að geta þests að sag-
am er mjög vel tiil þess fallin að
gera úr hemini leilkrit.
UMRÆÐUR urðu í neðri deild
Alþingis í gær, er frumvarp
Matthíasar Bjarnasonar og Pét-
urs Sigurðssonar um þjóðgarð á
Vestfjörðum, sem takmarkist að
sunnan af linu, sem dregin er
úr botni Hrafnsfjarðar í botn
Furufjarðar. Hér var um að
ræða framhald fyrstu umræðu,
sem ekki var lokið.
Fyrstur tók tifl. nváls Hanmibal
Valdimairssöm, sem kvað Afflþimgi
hafa fengið fjölda mótmæla,
vegna þessa máls — mótmæli á
fiimimta hundrað miaininia, sem á
eimihvem hátt væri temgdiir sveit-
urnum, þair myrðra. Hainm kvað
of stutt Síðan fólk hefði fflaitzt
úr þessum byggðarflögum og það
væri enm of tengt átthögumum
tiíl þess að ummt yrði að þjóðnýta
svæðið.
Næsbur talaði anmiar flutnimigs-
maður frumvairpsimis, Pétuir Sig-
urðsson og kvaðst undramdi á
viðbrögðum fólks. Hér væri uim
að ræða 582 ferfldlómetra lands-
svæði, sem ætti að friða — gera
að aflmeninliinigseign og yrði það
þar með opið öfllum.
Haninibal stóð þá aiftur upp
og kvað þimgmenmimia ef til viU
vera að koma í veg fyrir brask
með jarðir á þes®u svæði, Ihanin
hefði m. ,a. beyrt því ffleygt að
anmiar ffliutnimgsmaður frumvairps
inis hefði falazt eftir jörðimmi
PÁLMI Jónsson mælti í gær fyr-
ir frumvarpi sínu um hefð, þar
sem gert er ráð fyrir að hefð
verði þó eigi unnin á búpeningi.
Um þetta mál urðu allsnarpar
umræður og talaði m. a. Björn
Pálsson, sem rakti málsatvik í
svokölluðu Skjónumáli og las
upp markalýsingar. Urðu all-
skemmtilegar orðahnyppingar
við umræðurnar manna í milli.
Páflimi Jónsson fflutti situttorða
framsöguræðu og kvað það skoð-
un flutningsmamna, að ákvæði
laganinia væru óeðliilteg og stríddu
gegm réttlætiskenmd, svo sem
þeir þekktu til.
Höfn í Homvík, og ekki femg-
ið keypta. Ef til vifl.1 væri til-
gamgurimi að tooma í veg fyrir
slíkt brask.
Matthías Bjarmason talaði næst
ur. Hann lagði á það áherzlu að
frumvairp þetta væri ekki dæigur
nuál. Eflöki ætti að gamiga að því
með oddi og egg að kaupa allt
svæðið í einu vetfamgi, heldur
yrði það Alþimgis að taíka ákvörð
un um toaup. Hanm ásalkaði m. a.
Morgumblaðið fyrir 'að hafa ekki
skýrt mægilega vel frá ræðu
hams fyrr í um.ræðuninii, em þar
hefði hanm lagt áherzllu á, að
hainin teldi það ekki vera höfuð-
atriði að j arðaafeaupim færu fram
á eimu tiil tveimur árum — yrði
fruimvarpið að lögum, hefldur
ætti að kaupa jarðirnar á fenigri
tíma og sfcefmt að þvi að þjóðim
eigniaðiist þetta lamd í framtíð-
imini. Menm eiga ekki að hugsa
uim líðandi sfcumd eða næsitu ár
— sagði þimgmaðurimm, heldur
um franntíðiraa, og ekki eru Mk-
ur á að þarmia verði búið. Því er
niaiuðsynlegt að oota gullið tæki-
færi og íriðlýsa svæðið og gera
það að þjóðareign.
Þá ræddi Matthías um aðdróitt
anir Haranibaflis um það að hamm
hefði fafliazt eftir Höfrn í Hoirmvík
og sagði að formaðUir átthagafé-
lags Slétthrepps hefði í Morigum-
blaðimu eiminig Skýrt frá hinu
Björn Pálsson taiaði næstur
og sagði það ljóst, að m'áll þetta
væri fram komið vegna mála-
fierfla, sem hann hafi ltemt í út af
hryssu, er hanm ætti. Hanm hóf
mláll sitt á að setja út á umdir-
búraing frumvarpsiins — tvisvar
áður í 1. grein laganna væri sagt
að hetfð gilti á búpenimgi, en síð-
an ætliuðust fluibningsmenn til
að við bættist setmiragin: „Hefð
verður þó eigi ummdn á búpen-
ingi.“ Myndi þá greinin í mót-
sögn við sjálif sig. Þetta væru
ekki sómasamlag viranubrögð og
allra sízt sæmandi löglærðium
háskólamennituðum mannd eins
sama. Samkvæmt frásögn Matt-
híasar var harla Mtiilfl fótur fyr-
ir þessu. Hann hafði ialdrei talað
við eiiganda j arðariminar, mé nokk
um ainmarn um hugsamlieg kaup
sín á jörðinmd. HLnis vegar hatfi
h-anm eitt sinm verið ásamt kumrn-
imgja símum á feirð þar vestra og
hatfi þá toummimigi hamis orðið yfiir
sig hritfinn 'atf staðnum. Spurði
hamin, hvort unmt yrði að £á
jörðina keypta og sagðist Matt-
hías ekki hatfa talið það útilofcað.
Innti þá kummimigi hamis hamm
(Matthías) eftir því hvort
hamm myndi verða með í
sMkram kaupum og sagði Matt-
híais það vel geta komið til
greiraa. Hanm hefði talið sig vel
geta séð atf eimhveirjum pemiing-
um fyrir hlutdeild í jörðimmi. —
Síðan hefði feunninigimm orðið atf-
huga þessum kaupum og ekki
meira um þau rætt. Svo hetfði
þessi saga sfeotið upp kollinum
í greirn formammB Áttih agafélags-
ims og hjá Hammibal.
Matthíaa vísaði gjörsamlfega á
bug ölilu tali um þjóðmýtimgu, em
sagðist ekki áiasa fólki fyrir að
mótmiæla. Hirns vegar sagðist
hanm elkki skiilja, hverts vegina
fðlkið hetfði ekki feomið og rætt
við sig um máilið. Slíkt hetfði
skapað meiiri skiflining um máXið,
em rök flultnimigamanmiammia heifðu
því miður eigi kiomið mógu sfcýrt
fram.
og Eyjólfi Konráð Jónssyni, sem
hanm sagði að hetfði áreiðanflietga
undirbúið frumvarpið í samráði
vdð Páima.
Björm kvaðst samntfærður um,
að vinuir sinm, Ágúst Þorvalds-
son, hefði verið narraður till
þátttöku í frumvarpinu, en þeir
félagar úr NorðurXiandskj ör-
dæmi vestra mættu fyrir siltlt
leyti hlaupa á sig og ftenigja
sjállfa sig, eirns ag hanm komst að
orði. Síðan ákýrði hamm nokkuð
málavöxtu i Skjóraumálinu og
sagði að árið 1951 hetfði skjótt
trippi fundizt dautt, þar sem
mieri Jónis í Öxl hefði átt að vara.
Hanin hefði hinis vegar ekki eign-
azt Skjónu fyrr en 1952 og það
væri fyrsta brúniskjótta hryissan,
sem haran hetfði eigmazt á ævinmi.
Það hefði síðan reymzt dómend-
um í Hæstarétti ómögulegt að
viilast á dauðrd hryssu og 'if-
andi, þóht ísXxerg sýsflumaður
hetfði gert það. Þá las Björn upp
vottorð vetrarmammB, sem verið
hefði hjá sér og kvaðst sá haifa
þelkkt hryssuina. Eiraniig kvað
Björm elzta barn siltt þekkja
hryssuna.
Þá sagði Björm að hanm skyldi
vel að Eyjóltfur Koniráð villdi riða
tifl þings á Skjónu að hausti og etf
till viill myndi hann tivímiemna á
herani með Pálma. Þeir vibsu
hinis vagar ekkert hvað þeir
væru að taflia um. Þá las Bjöm
upp marlkalýsingar og þá fyrst
marlkalýsingu dómkvaddra
manna, sem haran kvað aflda þrjá
háskólaborgara. í fjóirum línum
fluefðu þó þessir menn, þrátt fyr-
ir fliærdómiinm komizt í mótsögn
við sjáfllfa sig. Fynst segðu þeiir
að markið bæri þoss ekki merki
að eyrað hetfði kaldð, en í næstu
llínu, að ekki var-ri unnt að full-
yirða að það hefði kalið.
Næsbur tók tifl rnáls Gunmar
Gíslason, sem kvaðat hissa á því
Framhald á bls. 21
(Frá Þj óðfleikhúsinu).
Orator, félag laganema við Háskóla Islands, heldur arlega hátíð sína 16. febrúar, á afmæli Hæsta-
réttar. Meðfylgjandi mynd er frá málflutningi fyrir bæjarþingi Orators 16. febrúar sl. — T. v. á
myndinni er Haraldur Blöndal, lögmaður, en í dómi sitja: Þorsteinn Pálsson, Sigrún Baldvins-
dóttir og Jónas Haraldsson.
Skjónumálið spinnst
inn í umræður um hef ð
i