Morgunblaðið - 04.09.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, L’AUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1971
17
TILR AUN ASKÓLI
í BREIÐHOLTI
UM þessar mundir eru skólar
borgarinnar að búa sig undir
að taka til starfa að loknu
sumarleyfi. Þúsundir baraa,
unglinga og reyndar fullorð-
inna einnig munu setjast á
skólabekk næstu vikur. 1 skól-
unum eru örlög einstakling-
anna ráðin I ríkari mæli en í
flestum öðrum stofnunum
þjóðfélagsins. Það ríður því á
miklu, að það starf, sem þar
fer fram, skili á hverjum tima
sem beztum árangri og starf-
ið sé jafnan í samræmi við
hugsunarhátt og lífsviðhorf
þeirrar kynslóðar, sem þess á
að njóta.
Á síðasta fundi borgar-
stjórnar fyrir sumarleyfi kom
til fyrri umræðu mjög merki-
legt mál, sem e.t.v. á eftir að
umbylta öllu skólakerfi i borg
inni. Forsaga málsins er sú,
að á fundi borgarstjórnar þ.
15. janúar 1970 lögðu Sjálf-
stæðismenn fram tillögu um
stofnun tilraunaskóla á gagn-
fræða- og menntaskólastigi,
þar sem nemendur gætu valið
um fjölbreytt nám og mis-
munandi námsbrautir innan
sama skóla, svo sem mennta-
skólanám, iðn-, iðju- og
tækninám, verzlunamám og
hússtjórnarnám. Tillagan
var samþykkt og Fræðsluráði
falin ítarlegri meðferð máls-
ins og skyldi ráðið leggja til-
lögu fyrir borgarstjórn eigl
síðar en 1. júlí 1971.
Aðalforgöngumaður þess-
arar tillögu var Kristján J.
Gunnarsson, borgarfulltrúi og
sem formaður Fræðsluráðs
hefur hann leitt þetta mál
ásamt með fræðslustjóra
Jónasi B. Jónssyni og sér-
stökum starfsmanni, sem ráð-
inn var til þessa verks, en
Birgir ísl. Gunnarsson.
hann er Jóhann Hannesson,
fyrrverandi skólameistari að
Laugarvatni.
Tillögur Fræðsluráðs, sem
nú liggja fyrir borgarstjórn,
fela í sér djarflegar grund-
vallarbreytingar á því skóla-
kerfi, sem við búum nú við.
Tillögurnar og ítarleg greinar-
gerð þeirra er meiri að vöxt-
um en svo, að þeim verði
gerð full skil í stuttri grein
eins og þessari, en vakin skal
þó athygli á nokkrum atrið-
um.
Hinn nýi skóli á að vera 5
ára framhaldsskóli frá 15 ára
aldri (lokum skyldunáms) til
20 ára aldurs (loka mennta-
skólanáms). Þar er gert ráð
fyrir að sameina allt almennt
framhaldsnám í einni kennslu
stofnun. 1 greinargerð
Fræðsluráðs segir, að með því
sé ekki aðeins stefnt að hag-
kvæmara ytra skipulagi, held
ur umfram allt að breyting-
um á innra starfi skólans, er
miði annars vegar að því að
auka jafnrétti nemenda og
efla lýðræðisleg sjónarmið
og hins vegar 'að því að sinna
sem allra bezt sérþörfum
hvers einstaks nemanda. I
greinargerðinni segir nánar
orðrétt um markmið hins
sameiginlega skóla:
„Að binda enda á það, að
nemendum sé við ákveðinn
aldur skipað í skóla, þar sem
þeir eru í eitt skipti fynr öll
útilokaðir frá tilteknum náms
brautum;
að gefa nemendum tæki-
færi til að fresta endanlegu
námsbrautarvali og jafna
þannig aðstöðu þeirra til að
velja sér námsbraut í sem
fyllstu samræmi við þann
áhuga og þá getu, sem vax-
andi þroski þeirra kann að
leiða í ljós;
að gera námsbrautum jafn
hátt undir höfði og draga úr
því vanmati og vanrækslu á
tilteknum námsbrautum, sem
■fleg 1
BORGAR
■- mfii
skipting námsbrauta milli
ólíkra og aðskildra skólagerða
virðist jafnan hafa í för með
sér;
að hamla gegn því — með
því að vanda með bezt til
allra námsbrauta —- að gáfna-
far eitt ráði vali námsbrautar
og tilteknar stéttir og starfs-
greinar eigi þannig á hættu
að fara varhluta af þeim
skerfi af almennum gáfna-
forða þjóðarinnar, sem er
réttur þeirra og nauðsyn;
að efla gagnkvæman skiln-
ing og virðingu starfsgreina
og stétta með þvi að sjá öll-
um nemendum, án tillits til
námsbrautar fyrir sem mestri
sameiginlegri reynslu á náms-
ferli þeirra.“
Eins og sjá má af þessari
orðréttu tilvitnun úr greinar-
gerð Fræðsluráðs er hinum
nýja skóla mörkuð djarfleg
og nútímaleg stefna. Tilraun
þessi leggur mikla ábyrgð á
iierðar nemendanna, þar sem
jnikið valfrelsi kemur til með
að ríkja um námseiningar og
námsbrautir. Nemendum
gefst færi á að þreifa sig
áfram um hentuga náms-
braut og ákvarða viðfangs-
efni sin innan skólans til
skamms tíma í senn og móta
skólaferil sinn smám saman
eftir því sem hæfileikar
þeirra og áhugi segja til
um. Nemendur eiga að taka
virkan þátt í skólastarfinu
öllu og í stað einhliða mynd-
ugleika skólans, sem nú ríkir
í flestum skólum, komi sam-
vinna nemenda, kennara og
skólastjórnar að sameiginleg-
um markmiðum.
1 tillögunum er í megin
dráttum gerð grein fyrir
skipulagi skólans. Þar er gert
ráð fyrir að skólanum verði
skipt i deildir eftir námsgrein-
um, þannig að hver deild ann-
ist kennslu i tiltekinni grein
eða greinaflokki. Námsefni í
hverri grein verði skipt í ein-
ingar, þannig að hver eining
sé annars vegar sjálfstæð
heild með tilteknum námslok-
um og hins vegar undirbún-
ingur undir framhaldseiningu
í sömu grein. Nám hvers nem-
anda í hverri grein verði
menntunarleg heild, hvort
sem hann stundar greinina
lengur eða skemur og hvaða
þekkingar- og skilningsstigi
hann stefnir að.
Námsbrautir verði skipu
lagðar á grundvelli deilda
skiptingar og námseininga
þannig að í stað þeirra fyrir
fram tilteknu námsheilda,
sem tíðkazt hafa, komi fjöl-
breytt samval eininga innan
Franiitald á bls. 22.
Ingólfur Jónsson:
Landbúnaðurinn nýtur
ávaxtanna af fyrri fram-
kvæmdum með batnandi tíð
AÐALFUNDI Stéttarsambands
bænda er nýlega lokið. Á fund
inum var upplýst, að hagur
bænda hefði batnað verulega á
sl. ári. Þrátt fyrir litla grassprettu
víða um land sumarið 1970, tókst
að afla heyja, og koma í veg
fyri.r fóðurskort með því að
fflytja verulegt magn af heyi og
heykögglum milli landshluta og
héraða. Var veitt opinber aðstoð
í því skyni samkvæmt tillögu
nefndar, sem landbúnaðarráð-
herra hafði skipað. Það skipti
miklu máli, að heyin á sl. ári
voru yfirleitt góð. Harðindaárin
að undanförnu voru bændum
þung í skauti, hefði illa fa<rið
fyrir landbúnaðinum, ef hann
hefði ekki tryggt stöðu sína veru
lega á árunum 1961—1966, áður
en árferðið versnaði. Með því að
auka ræktun og tækni á þeim
árum voru bændur betur undir
það búnir að mæta erfiðleikum
hswðindaáranna. Leiðrétting á
afurðaverði var þeim einnig mik
ils virði, ásamt útflutningsupp-
bótum, sem voru lögfestar
snemma árs 1960, og gerðu mögu
legt að greiða bændum fullt
verð fyrir framleiðsluna. Leið-
rétting á afurðaverðinu fékkst í
áföngum, þanríig að árið 1965
vo*ru meðaltekjur bænda svipað
ar og annarra stétta sem miðað er
við, þegar búvörur eru verðlagð
ar. Þrátt fyrir áframhaldandi lag
færingu á verðlagsgrundvelli bú
vswa, auk sérstakra launa til eig
inkvenna bænda, sem ekki voru
áður greidd, tókst bændum yfir
leitt ekki á undanförnum harð-
indaárum að ná svipuðum tekj-
um og viðmiðunarstéttirnar
höfðu.
NÝTUR FYRRI
FRAMKVÆMDA
Þegar rætt er um roeðaltekjur
bænda, ber að hafa i huga, að
margir bændu-r hafa of lítil bú
og ekki við þvi að búast að
litlu búin gefi fullar tekjur. —
Ræktunarframkvæmdir, bygg-
ingar og vélvæðing hófust í stór
auknum mæli í byrjun síðasta
áratuigar og héMiu áfram á harð-
indatímabilinu. Þegar tíðarfarið
batnar nýtuf landbúnaðurinn á
vaxtanna af framkvæmdum fyrri
ára.
Árið 1970 var á margan hátt
gott fyrir landbúnaðinn, sem
kemur skýrt fram í auknum
tekjum og batnandi hag bænda.
Árið 1971 mun þó verða betra.
Síðastliðinn vetur var mildur og
vorið gott. Vegna tíðarfarsins og
mikillar ræktunar, sem nú er fyr
ir hendi, voru grasspretta og hey
skapur í sumar meiri en nokkru
sinni fyrr. Þegar dró úr
kuldanum fékkst full uppskera
af túnunum. Þarf vart um það
að deila lengur hvað hefur aðal-
lega valdið kali og sprettuleysi
undanfarin ár.
NETTÓTEKJUR HÆKKU8U
UM 46%
1 greinargerð, sem Árni Jóns-
son erindreki, gerði á Stéttar-
sambandsfundinum, kom fram
að nettótekjur bænda höfðu
hækkað árið 1970 um 46%. —
Bændur fengu fullt verð fyrir
afurðir 1970, eins og oft áður
eftir að útfiutningsuppbætur
voru lögfestar. Einnig var um að
ræða talsverða leiðréttingu á af-
urðaverðinu, og betra tíðarfar
1970 en undanfarin 3—4 ár.
ENDURSKOÐUN FRAM-
LEIÐSLURÁÐSLAGANNA
Ríkistjórnin hefur boðað
breytingu á framleiðsluráðslög-
unum. Meginbreytingin &r sú, að
í stað þess að nota það verð-
lagningarkerfi, sem nú gildir
verði samið beint við ríkisstjórn-
ina um verðlagið. Fulltrúar á
Stéttarsambandsfundinum höfðu
mjög skiptar skoðanir í þessu
máli. Bentu ýmsir á, að verð-
lagningarkerfið, sem bændur búa
nú við, væri landbúnaðinum góð
trygging og hefði reynzt vel. Það
er eigi að síður vitað, að lög um
framleiðsluráð, eins og flest lög,
geta staðið til bóta. Fyrir rúm-
lega tveimur árum skipaði þá-
verandi landbúnaðarráðherra sjö
manna nefnd, til að endurskoða
ýmsa þætti framleiðsluráðalag-
anna. M.a. var tekið fram í
erindisbréfi til nefndarmanna að
athuga sérstaklega, hvort unnt
væri að gera verðlagningarkerfi
búvöru heppilegra og einfaldara,
en það nú er. 1 nefndinni eiga
sæti fulltrúar bænda, sem njóta
trausts, meðal annarra Gunnar
Guðbjörnsson, formaður Stéttar-
sambandsins, Einar Ólafsson,
Lækjarhvammi og Vilhjálmur
Hjálmarsson, alþingismaður. Það
er ekki af viljaleysi hjá nefnd-
inni, að dregizt hefir að skila
áliti og afgreiða málið. Ástæðan
er sú, að nefndin hefur ekki
viljað kasta fyrir borð því, sem
nú er búið við, nema tryggt sé,
að breyting verði gerð til batn-
aðar. En tillögur um það hefur
reynzt erfitt að gera.
Að þessu sinni verður ekki
rætt frekar um fyrirhugaðar
breytingar á lögum um fram-
leiðsluráð, til þess gefst tæki-
færi síðar.
MIKLAR FRAMKVÆMDIR
Framkvæmdir eru miklar á
þessu ári í sveitum landsins. I
maímánuði síðastliðnum af-
greiddi stofnlánadeild landbúnað-
arins lánsloforð til bænda vegna
bygginga, vélakaupa og ræktun-
ar á þessu ári að upphæð 252
milljónir króna. Er þetta mun
hærri upphæð en nokkru sinni
fyrr, þótt framkvæmdir hafi ver-
ið miklar undanfarin ár.
Á bændafundum er oft minnzt
á afurðalán landbúnaðarins. Er
því stundum haldið fram að
landbúnaðurinn njóti ekki sama
réttar um afurðalán og sjávar-
útvegurinn. Sannleikurinn er sá,
að landbúnaðurinn hefur fengið
sambærileg afurðalán og ajáv-
arútvegurinn hefflr. Á því hefur
ekki orðið breyting í seinni tíð,
hvorki vaxtakjörum né lána-
prósentu.
Það er ekki nema gott um það
að segja ef afurðalánin verða
hækkuð. Verði það gert, sem
ekki er enn vitað, verður það á
öðrum forsendum, en þeim, að
með þvi fái landbúnaðurinn leið-
réttingu og jafnrétti við sjávar-
útveginn.
Ingólfnr Jónsson.
SAMRÁÐ við
BÆNDASAMTÖKIN
Rikisstjórnin ætlar að breyta
lögum, sem landbúnaðurinn
byggir afkomu sína á og reynzt
hafa vel. Ríkisstjórnin talar um
að hafa samráð við bændasam-
tökin. Vonandi verður við það
staðið. Fyrrverandi ríkisstjóm
hafði náið samstarf við bænda-
samtökin. Þess vegna voru að-
eins þær breytingar gerðar á
framleiðsluráðslögunum í tið
fyrrverandi stjórnar, sem bænda
samtökin mæltu með. Það er
hyggilega ráðið hjá Stéttarsam-
bandinu, að boða til aukafulltrúa
fundar i haust eða vetur, þegar
þær breytingatillögur liggja fyr-
ir, sem ríkisstjórnin leggur á-
herzlu á að gera við búnaðar-
löggjöfina.
Ríkisstjórnin hefi.r óskað eftir,
að bændur tilnefni fulltrúa I
nefnd til þess að athuga breyt-
ingar á lögum um framleiðslu-
ráð. Að sjálfsögðu hefir Stéttar-
sambandið orðið við þeirri ósk,
en án allra skuldbindinga um að
fallizt verði á þær breytingar,
sem ríkisstjórnin vill gera á lög-
unum.