Morgunblaðið - 04.09.1971, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGU'R 4. SEPTEMBER 1971
21
Veiðibjalla að verða sér úti um sandsíli úr dælunutn. (Mynd: Hdan.
síli, en það er fæða, sem veiði
bjallan kann vel að meta,
enda er hún mætt í hundraða,
ef ekki þúsunda tali, þegar
verið er að dæla. Er þá oft
handagangur í öskjunni, enda
gengur fæðuöflun hvorki
átakalaust né hávaðalaust fyr
ir sig. Stundum fær þó veiði-
bjallan samkeppni í þessum
efnum, en það er þegar trillu-
karlarnir mæta líka til að
verða sér úti um sandsíli, sem
þeim þykir hin ágætasta beita.
— Hdan.
SEMENTSVERKSMIÐJA rik-
isins á Akranesi fær sem kunn
ugt er aðalhráefni sitt,
skeljasandinn, af botni Faxa-
flóa. Það er sanddæluskipið
Sandey, sem dælir sandinum
af botni flóans og flytur hann
til Akraness, þar sem honum
er síðan dælt blönduðum með
sjó í geymsluþró verksmiðj-
unnar. Með skeljasandinum
kemur talsvert magn af sand-
Nauðsyn er á auknum bóka-
skiptum Islands og Færeyja
Rætt við Sverri Egholm, lands-
bókavörð í Færeyjum
1 för með færeyska leik-
flokknum sem hér sýndi fyrir
skömmu og Reykvíkingar tóku
tveim höndum, var Sverri Eg-
holm, landsbókavörður í Færeyj
um. Ekki lét hann þó verulega
Ijós sitt skína á sýningunni,
nema óbeint, sem Ijósamaður og
effekta.
Sverri kom hingað nú í fyrsta
sinn ásamt Önnu konu sinni.
Hann hefur verið landsbóka-
vörður síðan 1968 og nefnir sig
nýliða í því starfi. Blaðamaður
Morgunblaðsins hitti Sverri að
máli rétt áður en leikflokkur-
inn hélt heim til Færeyja á ný.
Við báðuim Sverni fyrst að
segja svolítið frá Landsbóka-
safni Færeyja og sbofnun þess.
„Landsbókasafn Færeyja var
stofnað 1828, og er um 10 árum
yngra en ykkar safn. Aðal-
hvatamaður að stofnuninni var
Carl Christian Rafni, ag studdi
hann Færeyinga dyggiliega v.ið
að koma safninu í gagn. Fyrsti
bókavörðurinn var Jens David-
son, af ensku bergi brotinn en
fy.rsi u bækur sínar fétok safnið
að gjöf frá félögum svo sem
Hinu norræna fornritafélagi
Rafns, sem veitti aliar útgiáifu-
bækur sínar. Þá gaí kon.un.gur
ein-nig, svo og ýmsir einstakling
ar, t.d. Grundtvig.
Markmið Landisbófcasaifnsins
nú er að safna öl.lu sem prent-
að er í Færeyjum og öllurn bóik-
um sem á einhvern h&tt varða
Færeyjar. Það skiptist aðallega
í tvennt; annars vegar fær-
eysku deildina, sem ég veiti fior-
stöðu, en þar eru nú um 10.000
bindi bóka um færeysk málefni
hins vegar eir svo vísindadeild-
in, sem komst á laggirnar fyrir
framtíðinni. Eitt bezta skáld
okkar Héðin Brú, er nú
fyrst að geta snúið sér alveg að
ritstorfum, eftir að vera kom-
inn á eftirlaun frá embæt.tis
mannsstarfi sínu sjötugu.r að
aldri.“
„Hverniig er bókaöflun safns-
ins háttað?"
„Viö fáum fj'ög.ur ókeypis ein-
tök frá útgefenduim og eitt f.rá
prentsmiðjium, en það er al'lt of
lítið, og þvi verðum við einnig
að kaupa m'itoið, en þar háir f jár
sex árum. Hún starfar í ten,gsl-
uim við Fróðskaparsetur Fæ.r-
eyja, sem er fræðslustofnun um
færeys'k fræði.
Áður fyrr varu útlán frá
Lan.dsbókasafnin,u, en árið 1968
varð þar breyting á. 1966 átti
að hefjast hand'a við bygging.u
nýs landsbókasafns, sem brýn
þörf var fyrir vegna mjög auk-
inna umsvifa, ekki sízt við út-
lán. Búið var að teikna húsið o,g
fá lóð, en máliiö sigldi í strand
vegna fjárskorts. Þá var gripið
til þess ráðs að flytja útlán
skáldsagna og annairra helztu
bóka tiil skieimmtilesturs og
dægradvalar yfir á Borgarbóka
safn (Býarbókasafn) sem þá
var stof.nað. Enn er þó útláns-
deild við Landsbókasafnið fyrár
sigi.ldar bókmienntir, og ýmis
þróaðri fræði, t.d. í malvísind-
um og náttúrufræðum, og auik
þess er þar lestrarsaliuir. Þá lán-
ar Landsbókasaifn.ið út tiil fólks,
siem efcki býr í Þórshöfn.
1 Færeyjum eru mú 13 bðka-
söfn, flest mjög líti'l, en Lands-
bókasafnið er aðalsaifn og ég
sem landsbókavörður hef eftir
l'it með þeiin öllurn.
Nú er orðin ákafilegia niilkil
þörf fyrir nýtt landsbókasafns-
hús, og ég er bjartsýnn á að
við fáum það fyrir 150 ára af-
mæli safnsins 1978, því að að-
stæSur eru nú alLar hagstæðari
en 1966 og fé ekki af jafn skom
um skammti."
„Háir mann.ekla starfsemi sikortur mijög. Þá eigum við
bókavörðu.r fyrir nokkrum ára-
tugum, þekkti marga íslendinga
t. d. dr. Jón Helgason, og i gegn
u. m slílk persónuleg samlbönd
fengum við alimikið af bókum.
En það er min skaðun að
gagnkvæm samskiipti Islands og
Færeyja á þessu sviði séu alltof
lítil, en þar er ekki um að
kenma áhugaleysi. Það er nú
reyndar svo, að þótt málin séu
skyld, þá skiljum við hvorir
aðra ekkii nógu vel. En ég tel
samt að auðveldara ætti að vera
fyrir Færeyim.ga að tesa is-
Anna og Sverri Egholni.
— Tékkóslóvakía
Framliald af bls. 2.
upphæð ræður auðvitað
ekki úrslituim fyrir efinahag
landanna, en dágóð bú-
bót fyrir þau bæði sam,t sem áð-
ur. Við höfum fullan hug á því
að bæta okkar viðskiptasam.bönd
við ísland, því að áukin við-
skipti auka vináttu og skilning
milti þjóða.
Aðspurður sagði Keller enm-
f.remur, að megmútflutningur
Tékka til falanös væri fólginn í
margvísle.gum tækjum og vél-
um, eða um 55% af öllurn út-
fliutniingnum. 1 þessu sambamdi
minntist hann sérstaklega á bíla
og dráttarvélar og gat þess að
Tðkkar gerðu ráð fyrir sölu á
200 dráttarvélum hér á þessu
ári. Þá kæmi alls kyns neyt-
endavarningur og fleira roætti
telja. Inniflutninguir ykkar by.gg-
ist að langmestu leyti á sjávar-
afurðum, sem hlýtur auðvitað
að kreppa nokkuð að ykkur í
útfl'U'tn'in.gsmálum. En þetta staf
ar ekki af því að fólkið hér sé
latara en annars staðar, heldur
veldur þvi lega landsins og hin
unga jarðisaga þess, því að engin
nýtileg hráefni fiáið þið hér úr
jörðu, En við fylgjumst með þvl
af athygli hvemig þessi starfs-
glaða þjðð, sem landið hér bygg-
ir, vinnur að því að fjölgafram-
leiðslusviðunum og gera útflutn
inginn fjöl'þættari, þanmig að
efmahagurinn verði ekki eins
háður sjávarútvegi. Þarna á ég
sérstaklega við tiiraunir ykkar á
sviði iðnaðarframleiðtslu, sem
við höfum þegar nokkur kynmi
af, og ég er samnfærður umþað,
að sýni iðnrekendur ykkar og
útflytjendur næga þolinmæði,
mun þeim takast með tímanum
að skapa sér traust viðskipta-
sambönd I Tékkóslóvakiu fyrir
ýmiss konar iðnaðarvarning,
sagði Keller að lokum.
safnsins að verulegu leyti?"
„Bkki er þaö nú jafn slæmt
og þegar ég kom til starfa 1968,
en þá var ég svo til einn. Nú
eru á færeysku deildinn.i tveir
bókaverðir dan.skir, og einm á
vísiimidadeildlimni, o.g svo höfum
við skriifst.afustú 1 ku. Hims veg-
ar heyrir Borgarbókasafnið
einnig undir mig, en þar höif-
um við haft tvo menn sem vínna
hálfian diaginm. Nú í haust verð
ur sú breyting til batnaðar á, að
ráðimm varðuir sérstafcur borg-
arbótoavörður, og auk þess fá-
um viö mann sem v.imna m.un all
am dag.imm. Þetta er auðvitað
bókas'kipti við ýmis erlend bóka
söfn, bæði i Evrópu, Ameríku
og víöar, — jafnvel Kína; þau
fá færeyskar bætour, en við þar
lendar i stað:mm.“
„Hverni.g e.r þessu farið í sam
bandi viö ísland?"
„Því var þannig farið fyrir 25
árum, að viö fengum eitt eintak
af hverri bók, sem prentuð var
á Islandi, og þetta mun hafa ver
iö lögbundið. En siðan hefuir
þessi háttur ia.gzt af, og' nú fá-
um við eintoum gj.afir frá ein-
stakliing.um, fyrirtækjum og fé-
lögum, t.d. Bókmenntafélaginu,
en auik þess kau.pum við nokk-
mjög til bóta, em þó er sá hæng uð- Mads A- Jaoobsen, sem var
ur á, aö til bókasafnsstarfa verð
um við yfiirleitt að ráða úttend-
in.ga, einkum Dani og Norð-
menn, þvi aö mjög fáir Færey-
in,gar haf.a lagt nám í slikum
fræðum fyrir sig. Einkum er
bagalegt að hafa ekki innlenda
menn á færeysku deildlinni.
Starfsemi safnsins hafði til
stoamms tima varið i notokrum
öldudal, en er nú á mikilli uipp-
leið, — umfang og fjölbreytni
auikast hröðum skrefum."
„Hvernig eru lestrarvenjtur
Færeyinga?"
„Færeyingar lesa nú meir og
me:r, en þó held ég ekki jafn
mikið og Islemdingar, — a.m..k.
nota þeir bókasöfn sín ekki eins
miikið. Á hinn bóginn lesa þeir
fi.rn'in öll af dönskum vikuiblöð-
um, og þó þar sé bitastætt
lestrairefni innan um, er meiri
hlutinn drasl. Þá eru færeysfcu
blöðin auiðvitað miikið lesin.“
„Hvað um bókaút.gáfu.na ?“
„Árlega koma út í Færeyj-
um að meðaltali 20 bækur, —-
skáldsikapur frumsaminn, þýð-
ingar og fræðirit.
Færeyingar yrkja reiðinmar
býsn (miðað við fólksfjölda),
en engum er fært að hafa
skáldsikapairiðjiu að liifiibrauði,
nema ef til vill Willliam Heine
sen, en hann skritfar lika á
domsku. Höíundiur „Uppi i eini
éikilund," Jens Paulii Heinesen,
er nú í leyfi frá starfi símu sem
kennari, og er eingöngu við
skriftir, en hann getur örugg-
lega ekki haldið því áfram í
lenzku heldur en t.d. norsku,
sem þeir lesa miklu meira, auik
dönskunnar. Ég les íslenzkar
bækur og skil þær, þó að
sumt fari ef til viffl fdrgörðum.
Þeir Færeyingar sem hafa ver
ið hér á landi við fiskiri o.fl.
hafa flestir tekið upp lestur is-
lenzkra bóka, og ég held að Is-
lendíimgar eigi ti'ltöluilega auð-
velt með að lesa færeysku. Hins
vegar erum við verr settir með
talmálið.
Nokkuð hefur verið þýtt ai is
lenzkium skáldverkum á fær-
eysku, ég get nefnt Passiíusáilm-
ana, ljöð Davíðs, skáldisögur eft
ir Kristmann, leikrit eftir Jó-
hann Sigurjónsson, Galdra-
Loft og Fjalla-Eyvind, Islands-
klulkku Laxness o.fl.
En hins vegar sjást varla is-
lenzkar bsekur á frummálinu í
bókaverzlunum, og hér í Reykja
Vík er sömu sögu að segja um
fiæreyskar bækur. Hér þarf
m'toil breyting að verða á og er
raunar sjálfsögð.“
Sverri kom hingað með bóka-
gföf frá Landsbókasafninu og
færeyskum útgefanda, Emit
Thomsen að nafni. Færði hann
m.a. Norræna húsinu 7 binda
ritsafn Hans Djurhuus, Borgar-
bókasafninu stoáldsöguir Héðins
Brú, og íslenzka Landsbóka-
safninu tima.ritin Búreising og
Föringatiðindi i endurprentun,
auk fleiri rita.
Við spurðum Sverri á hvern
hátt væri unnt að auka bóka-
skipti Færeyinga og Istemdimga.
„Æskilegiast væri auðvitað að
við gætum keypt sem mest, þar
eð útgefendur hafa ekki bol-
magn til að gefa mörg ókeypis
eintök. En til þess vantar fé.
Ég hygg að bókastoipti lands-
bókasafnanna tveggja ætti að
stórauka. Við höfum skrifazt á,
og fengið eina og eina bók, en
ekkii er því miður um nein fiöst
bókaskipti að ræða. Við gætum
auðveldlega skipzt á bókalist-
um, þar sem við gætum valið
noktouð af því bezta sem á boð-
stólum er hverju s'.nni. Við ger-
um otokur fulla grein fyrir því,
að ekki er hægt að byggja lands
bókasafn upp á gjöfum einum,
en eins og ég hef getið um, há-
ir okkur fjárskortur.
Fyrir allmörgum árum sendi
Landsbókasafn Færeyja því ís-
tenzka bréfi, þar sem farið var
fram á bókaskipti. Islenzka safn
ið brá vel vi'ð, og bókasending
kom til Færeyja. En sá sem þá
var bókavörður hj'á okkur, var
notokurn veginn einn um hit-
una, og vegna anna eða van-
rækslu varð etok-i úr að fær-
eyskar bækur yrðu sendar í
staðinn. Ég tel að þetta hafi
skaðað nakkuö hugsanleg sam-
skipti sem þarna hefðu geta haí
izt.
En nú er ekkert til fyrir-
stöðu um að taka aftur upp
þráðlnn. Þetta er mád safnanna.
Við þurfum aðeins að tala sam-
an. Ég ætlaði mér að ræða þessi
mál við landsbókavörð nú, en
hann var i sumarfríi, svo og
borgarbókavörður. En áhugi er
áreiðanlega fyrir hendi hjá báð
um aðilum, og ein.s og ég sagði,
þurf.um við aðeins að tala
saman og tala hægt svo við ski.lj
um hvor annan,“ bætti Sverrir
við brosand'. „Þá getum við auð
veldlega mætzt á mlðri leið.“
Á.Þ.