Morgunblaðið - 11.09.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 1971
17
Kínversku ríkin tvö
Eftir Pearl S. Buck
BANDARÍSKA skáldkonan og
Nóbelsverðlaunahafinn, Pearl
Shang Kai-shek 1927
S. Buck, ræðir í þessari grein
væntanlega inngöngu Kína í
Sameinuðu þjóðirnar, og þau
vandamál, sem við það skap-
ast fyrir Bandaríkin.
Tímirm breytir öllu. Þetta
er margþvælt orðtak, en það
er leiðimlegt til þess að vita
hve sönn margþvæJd orðtök
eru. Saunnlega er ekkert nýtt
undir sölilmi! Bandaríkin
samþykkja nú aðild kommún-
istaríkisins Kína að Samein-
uðu þjóðunum. Kína verður
hleypt inn.
Vandamálið er auðvitað, að
til etru tvö kínversk ríiki, sem
verða bæði i Sameinuðu þjóð-
umuirn, og som eikiki viður-
kenna hvort annað. Vanda-
máilið hefur tvö hom, og bæði
stimga þau okkur. Við viljum
hvorugt ríkið móðga á þesisu
augnabliki, en getum samt
ekki komizt hjá þvi að móðga
anmað hvort, eða eif til vili
bæði. Ég efast um að við höf-
um noikikum tima i ailri sögu
okkar verið i jafn erfiöri að-
S'tÖðlU.
I>að er nánast óhjákvæmi-
legt að Rauða-Kíma verður
veitt aðiid sem nýjum meðlim
þessara aíllheimssamitaka. En
á sama tíma er það mjög
vafasamt, hvort þjóðernissinn
ar á Formósu víikja úr sam-
tökunum. Ef þeir gerðu það,
hyrfu þeir aiigerlega sem ríki;
ef ekki strax, þá smátt og
smátt. Þeiir hafa eklfi efni á
því. Það væri sjálflsmorð.
Bandaríkin klufu ekki Kína.
Kina klauf siig sjálft. Sun Yat-
sen hóf klofninginn, er hann
þáði hjálp Sovét-Rússilands,
eftir siigur kommúnismans í
Rússlandi árið 1917. Hann hélt
klofninignuim áfnam þegar
kommúniistaflokkuri'nn fékk
formlega viðurkenmingu sem
þátttakandi í kínversku stjórn
málaiífi árið 1921. Shang
Kai-shek batt endahnútinn,
þegar hann klauf sig frá
kommúnistum 1927, stofnaði
þjóðernis'sinmastjóm og hóf
stríð á hendur kommúmistum,
unz Japanir réðust á Kina
með því að ná Mamsjúiriiu á
sitt váld árið 1931. Vopnahlé,
sem ekki var sjálfviiljugt,
ríkti milli kínversku riikjanna
tveggja á meðan heimsstyrj-
öldim siðari stóð yfir, em
Shang Kai-s'hek reyndi ekki
að ná sameimin'gu á ný að
henni iökinni. Þess í stað
flúði hann með her sinn til
Formósu og stofnaði þar
fcínverskit riki þjóðemissimna.
Við höfiuim stuitt Formósu-
stjóm af pólitískum hags-
munum okkar sjál'fra. Við
getuim haldið því áifram ef
það þjónar pólitískum til-
gamigi okkar enmiþá. En veru-
leikinn þvimgar okkur til að
viðurkenna þá staðreynd, að
tiil er anmað kínversfct ríki og
virðist dafna vei. Umheimur-
imn knýr fram viðuirkenmimgu
á veruleikanum. Við göng-
umst við honum, — reymdar
neyðir heilbri'gð skynsemi
okkur til þess, — og með
góðri samvizku gebum við
haldið saimbandi ok'kar við
þjóðernissimna áfram aí
fremsta megni, umz Kímverjar
ákveða sjáltfir að sameinast.
Þeirra er ákvörðumim, en ekki
okkar. Við u'llum ékki klofn-
imigmum, og við getuim ekki
buindið enda á hann. Samein-
inig er imnanrífcisimál Kín-
verja sjálfra. Við hö’fium eng-
um rét't tiil að blanda okkur
í þaC, ekki frekar en við höf-
um rétt til að blamda okkur
í iinnamríikismál Sovétríkjanma
eða nobkurs anmars lands.
Sl'íikt yrði sömuleiðis árang-
urslaust og okkur um megn.
Aukimn þroski ofckar í þátt-
töku í alþjóðamiálum hefur
leitt okkur að þessari niður-
stöðu. Samt sem áður erum
við enn umg þjóð, og við er-
uim fuill af ungæðislegum
hugsjónum, sem birtast í
hinni lofsverðu, en óðagots-
iegu lönguin til að leiðrétta
alila rangsleitmi hvar sem er.
Of oft eruim við eimmig svo
barnaleg að reyna að leið-
rétta rangsl'eitmd anmars stað-
ar í stað þess að byrja á okk-
ar eigin landi.
Að summ leyti er vandinn
mú hér í Bandaníkjumium. Við
verðum að bimda emda á sbríð-
ið í Víebnam vegma Okkar
sjálfra. Við þörfmumst tíma
tiil að íhuga stöðu ökkar með-
al ammarra þjóða. Á meðan
við höfum verið önnum kaf-
im við að reyma að hjá'lpa
vietnömsku þjóðimmi ti’l að
koma á réttiiátri ríkiss'tjórn í
fulliu frelsi, hafa immamlands-
mál okkar verið að komast
á hættuleg't stig. Við verðum
að átta okkur á ökkur sjálf-
um. Við þörfnumst tíma til að
velita okkar eigim aðstöðu
fyrir okkur, og til að undir-
búa ofckur til að gegna nýju
hlutverki í nýjum heimi.
1 full'ri hreinskilni eruim við
orðim úreit. Við eruim á eftir
tíman'um. Aðrar þjóðir stefna
fram á við. Við höfuim látið
leiða okkur út í að draga á
lamgimm aðgerðir, sem tengd-
ar eru fontíðimmi, í stað þess
að eimbeita okkur að því að
leggja grumdvöll að skynsam-
legri framtíð. Við þurfum að
taka okbur mýja stöðu.
Þess vegna megum við ekki
flækjast imn í hið immra
ás'tamd Kína. Við skulum
maeta öllum með kurteisi og
skiinimgi, — en heldur ekki
meir. Ákveðni og gætni eiga
að verða leiðarljós okkar. Við
þurfum að sameina okkur
sjálif, en ekki Kínverja. Það
er knýjamdi þörf fyrir sam-
eimimgu okkar.
Mao Tse-tung 1937
Ingólfur Jónsson:
Aldrei betri aðstaða en nú til að
treysta og efla atvinnuvegina
LÍFSBARÁTTAN hefur oftast
verið hörð hér á landi frá því að
land byggðist. Á ýmsum tímum
reyndist erfitt að hafa til „hnífs
og skeiðar". Harðindi gengu yfir
landið og möguleikar til þess að
afla brýnustu lífsnauðsynja voru
ekki ávallt fyrir hendi. Atvinnu-
lif var frumstætt og tekjuöflun
lítil. Eftir að tækni- og vélaöldin
festi rætur i landinu hefur mikil
breyting orðið í atvinnuháttum.
Eftir því sem árin liðu varð at-
vinnulifið fjölbreyttara, tekjuöfl-
un þjóðarbúsins og almennings
varð meiri og verkaskipting
greiniiegri. Þannig hefur mynd-
azt nútimaþjóðfélag hér á landi
með þeim kostum og vandamál-
um, sem því fylgir. Tekizt hefur
á fáum áratugum að korna hér á
tækniþróuðum atvinnuvegum
með stöðugt aukinni afkasta-
getu. Þannig hefur reynzt mögu-
legt að halda uppi alls konar
framkvæmdum í landinu, sem
sjálfsagðar þykja í velferðar- og
menningarþjóðfélagi. Atvinnu-
vegirnir eru þær stoðir, sem af-
koma þjóðfélagsins byggist á.
Fjölbreytt og þróttmikið atvinnu-
líf er þess megnugt að veita þjóð-
félagsþegnunum atvinnuöryggi
og góð lífskjör.
GILDI I. VNDBl NADAK
OG SJÁVARÚTVEGS
Landbúnaður og sjávarútvegur
hafa verið aðalatvinnuvegir þjóð-
arinnar. Þannig verður það
áfram, að þessir tveir atvinnu-
vegir verða mjög þýðingarmiklir
í þjóðarbúskapnum, þótt fleiri
atvinnugreinar eflist. Með rækt-
un landsins og fullri nýtingu bú-
vörunnar verður gildi landbúnað-
arins tryggt og óumdeilanlegt
um alla framtíð. Með því að færa
út fiskveiðilandhelgina og
tryggja fiskimiðin gegn ofveiði
ásamt bættri nýtingu aflans,
mun sjávarútvegurinn verða
áfram sú sterka stoð, sem hann
hefur verið í þjóðfélaginu. Vegna
misjafnra aflabragða og verð-
sveiflna á sjávarafurðum hefur
efnahagur þjóðarinnar orðið
fyrir miklu áfalli, þegar sjávar-
afli hefur minnkað og verðfall
orðið á sjávarafurðum. Nærtæk-
ustu dæmin eru frá árunum 1967
og ‘68, þegar verðmæti aflans
minnkaði um nær 50% á tveimur
árum. Þetta varð því tilfinnan-
legra vegna þess, að útflutningur
sjávarafurða var á þeim árum
nærri 90% af útflutningsverð-
mætinu. Viðreisnarstjórnin, und-
ir forystu Sjálfstæðismanna,
gerði sér grein fyrir þeirri nauð-
syn, að gera atvinnulífið fjöl-
breyttara og tryggja með því at-
vinnuöryggi og þjóðartekjur,
þótt afkoma vissra atvinnu-
greina værí misgóð á einstökum
árum.
NÝJAR ATVINNUGREINAR
Þjóðinni fjölgar og árlega
koma á vinnumarkað mörg
hundruð manna, konur og karl-
ar. Til þess að hafa atvinnu fyr-
Ingólfur Jónsson
ir alla, sem vilja vinna og geta
unnið, hefir verið unnið að því
að koma upp nýjum atvinnu-
greinum, einnig að nauðsynlegri
endurnýjun og aukningu þeirra
atvinnuvega, sem fyrir eru.
Iðnaðurinn veitir nú þegar mlkla
atvinnu, en iðnaður á Islandi á
sér ekki langa sögu og er á
mörgum sviðum á byrjunarstigi.
Fáir efast nú um, að islenzkur
iðnaður hafi mikla möguleika,
bæði smáiðnaður og stóriðjan.
Ef rétt er á haldið, ætti atvinnu-
leysi að vera óþekkt á íslandi og
heyra fortiðinni til. Virkjun
vatnsafla og jarðgufuvirkjanir
eru aflgjafar iðnrekstrar. Vegna
stórvirkjunar í Þjórsá, var unnt
að gera orkusölusamning, sem
þjóðin nýtur góðs af við álverið
í Straumsvik. Með þvi var hafin
stóriðja í nýrri grein hér á landi,
sem veitir fjölda manna atvinnu
og gefur mikinn gjaldeyri. Tal-
er, að smáiðnaður, sem vinnur
úr efni frá álverinu, geti þró-
azt hér, líkt og gerzt hefur víða
annars staðar, þar sem álver
hafa risið. Er vonandi, að ein-
hverjir taki sig fram um að-
gerðir á því sviði. Vegna EFTA
aðildar komu nýir möguleikar
til útflutnings á islenzkum iðn-
aðarvörum, til ýmissa landa.
Telja margir miklar vonir við
það bundnar. Er líklegt, að iðn-
þróunarsjóðurinn verði mikils-
verður aflgjafi í uppbyggingu
iðnfyrirtækja, sem gætu orðið
samkeppnisfær á erlendum
mörkuðum. Vinna verður mark-
visst og skipulega að auknirm
atvinnurekstri svo tryggt verði,
að allir vinnufærir menn geti
fengið atvinnu við sitt hæfi.
FERÐAMÁLIN
MIKILSVERD
Ferðamálin eru í seinni tíð
mikilsverður liður i atvinnulif-
inu Stöðugt fer þeim fjölgandi,
sem hafa atvinnu við ýmiss
konar störf, sem tengd eru
ferðamálunum. Starfsfólki flug-
félaganna, ferðaskrifstofa, skipa
félaganna, bifreiðastjórum og
hótelfólki, sem vinnur á þessu
sviði, fer mjög fjölgandi með
ári hverju. Það er jákvætt starf
og gefur þjóðinni mikinn gjaW-
eyri. Á siðastliðnu ári voru
gjaldeyristekjur af ferðamálum
um 1000 miUjónir króna. Á yfir-
standandi ári munu gjaldeyris-
tekjurnar verða miklu meiri
vegna komu ferðamanna til
landsins. Segja má, að þetta sé
nýr tekjuliður í þjóðarbúskap ís-
lendinga. Á sviði ferðamála eru
miklir möguleikar, sem munu
verða nýttir, verði haldið þeirri
stefnu, sem nú er mörkuð í
þeim málum. Aukin atvinnu-
rekstur og ný fyrirtæki gefa
fyrirheit um aukna framleiðslu
og bættan hag. Vegna þróunar
og uppbyggingar á síðustu ár-
um er nú mikil atvinna í land-
inu. Mun svo lengi verða vegna
uppbyggingar I atvinnulifinu
síðustu árin og einnig vegna
ýmiss konar framkvæmda, sem
nú er unnið að og undirbúnar
voru af fyrrverandi rikisstjórn.
HVAÐ VERÐUR NÚ I
ATVINNUMÁLUM?
Margir spyrja nú hvað verðn
muni i atvinnumálum og verk-
legum framkvæmdum á næst-
unni. Ætla má að nýjar fram
kvæmdir verði undirbúnar þótt
ekki verði þær eins stórar í
sniðum og verið hefur. Stjdrn-
arflokkarnir verða að vera já-
kvæðari í afstöðu sinni til fram-
faramála en áður, þegar þeir
voru i stjórnarandstöðu. Verðt
það ekki mú búast við sam-
drætti í framkvæmdum og
minnkandi atvinnu. Núverandi
stjórnarflokkar voru þröngsýnir
og óraunsæir í stjórnarandstöðu,
eins og oft hefur verið sýnt fram
á og sterk rök færð fyrir. Margir
Framh. á bls. lft