Morgunblaðið - 11.09.1971, Blaðsíða 16

16
1 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR lí. SEPTEMBER 1971
Útgafandi hf. Árvakur, Raykjavík.
Framkvaamdastjóri Hsraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessan.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgraiðsla Aðalstrasti 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-SO.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
( lausasölu 12,00 kr. eintakið.
TOLLUR NIXONS OG
ÍSLENZKUR IÐNAÐUR
17'issulega varð það okkur ís-
* lendingum mikill léttir,
þegar Ijóst var orðið, að 10%
tolluTÍnn, sem Nixon Banda-
ríkjaforseti setti á mestan
hluta innflutnings til Banda-
ríkjanna, mundi ekki lenda
nema að takmörkuðu leyti á
sjávarafurðum þeim, sem við
flytjum út til Bandaríkjanna.
Hins vegar virðist það hafa
farið fram hjá mörgum, að
þessi innflutningstollur lend-
ir með fullum þunga á hinum
veikbyggða útflutningsiðnaði
okkar, sem ötullega er unnið
að uppbyggingu á.
í frétt, sem Morgunblaðið
birti í gær um horfur á út-
flutningi iðnaðarvara kom
fram, að þessi tollur lendir
á öilum þeim ullarvörum,
sem við flytjum út til Banda-
ríkjanna. Verð á þessum vör-
um er talið það hátt vestra,
að ekki sé fært að leggja toll-
inn á kaupendur, enda hörð
samkeppni í þessari grein.
Miðað við útflutning sl. árs
er talið, að íslenzkir útflytj-
endur skinna og ullarvöru
tapi um 10 milljónum króna
vegna þessara ráðstafana, en
að sjálfsögðu fer það nokkuð
eftir því, hversu lengi tollur-
inn verður í gildi.
Ýmsum kann að virðast, að
hér sé ekki um mikla fjár-
muni að ræða, en þó er aug-
Ijóst, að fyrir útflutningsiðn-
aðinn getur þessi fjárhæð
skipt sköpum um það, hvort
hægt verður að halda áfram
þeirri viðleitni að afla mark-
aða í Bandaríkjunum fyrir
íslenzkar iðnaðarvörur. Ekki
er vitað til þess, að íslenzka
ríkisstjómin hafi tekið þetta
mál til sérstakrar athugunar
eða óskað eftir viðræðum við
fulltrúa Bandaríkjastjórnar
um það. Þó kann hér að vera
spurning um, hvort útflutn-
ingsiðnaður okkar verður að
einhverju leyti kæfður í fæð-
ingu. Eðlilegt er, að iðnaðar-
ráðherra hafi forystu um
nauðsynlegar aðgerðir í mál-
inu en til hans hefur ekki
heyrzt í þessu sambandi. Nú
má vel vera, að ríkisstjórnin
hafi þegar tekið málið til
meðferðar en þá þarf það að
koma fram. Hér eru meiri
framtíðarverðmæti í húfi en
þær 10 milljónir, sem ullar-
vöruframleiðendur tapa á
innflutningstolli Nixons.
Útflutningur iðnaðarvara
■JJtflutningur íslenzka verk-
smiðjuiðnaðarins hefur
aukizt verulega það sem af
er þessu ári og í sumum til-
vikum hefur hann aukizt um
allt að 60%. Á hinn bóginn
er Ijóst, að þessi iðngrein á
enn við margvíslega byrjun-
arörðugleika að etja. For-
senda þess, að okkur megi
takast að byggja upp öflug-
an útflutningsiðnað er að
sjálfsögðu sú, að okkar iðn-
aður búi við hið sama í tolla-
málum og skattamálum og
iðnfyrirtæki í samkeppnis-
löndum okkar. Þrátt fyrir
verulegar umbætur í þessum
efnum, á undanförnum ár-
um, stórlækkun á vélatollum
iðnaðar og breytingar á skatt-
lagningu, telja margir iðnrek-
endur, að enn sé nauðsynlegt
að koma á nokkrum lagfær-
ingum.
Undirstaða að útflutningi
iðnaðarvara eins og öðrum
útflutningi er að fjármögnun
sé tryggð. Augljóst er, að
framleiðandi verður að leggja
fram verulegt fjármagn til
framleiðslunnar áður en hann
getur vænzt þess að fá fé inn
fyrir selda vöru. Einnig
kann að vera nauðsynlegt að
veita hinum erlenda kaup-
anda nokkurn greiðslufrest.
Af hálfu fyrrverandi ríkis-
stjórnar voru gerðar ráðstaf-
anir til að fjármagna útflutn-
ing iðnaðarvara og er nauð-
synlegt að þær boðuðu að-
gerðir komist á rekspöl.
Það sem úrslitum ræður
svo um útflutning íslenzkra
iðnaðarvara er sölumennsk-
an á erlendum vettvangi. ís-
lenzkir iðnrekendur hafa lagt
ríka áherzlu á þátttöku í
vörusýningum erlendis og
hefur það gefið góða raun.
En til frambúðar er ljóst, að
herða þarf sölustarf og mark-
aðsleit frá því, sem nú er. I
þeim efnum hlýtur utanríkis-
þjónustan að hafa þýðingar-
miklu hlutverki að gegna og
er höfuðnauðsyn að starfsemi
hennar á næstu árum beinist
í vaxandi rnæli að markaðs-
leit og könnun fyrir íslenzka
útflutningsatvinnuvegi.
EFTIR
ELÍNU PÁLMADÓTTUR
„Það vill stundum gleymast að við
erum að skapa borg flyrir okkur sjiálf
og afkomendur okikar, sem ef til vill á
eftir að standa að miklu leyti í meira
en 300 ár sem minnismerki um menn-
ingu Reykvíkinga nútímans.“
Þessi ummæli eftir einn af okkar
ungu áhugasömu arkitektum, Gest
Ólafsson, las ég fyrir skömmu í grein i
Mbl. um „Fagra borg“. Að hugsa sér!
Þessi hús úr steinsteypu, sem við nú
erum að byggja, eiga eftir að
vera ramminn um mannlíifið i Reykja-
vík næstu 300 árin. Væri ekki rétt að
líta í kringum sig? Jú, sterkleg eru
þau, húsin, járnbent langs og þvers. Og
mjög snotur, samkvæmt þeim smekk
sem nú ríkir. Hvað sem verður eftir
300 ár. Ekki er víst hægt að spá um
það. En dýrt verður og óttalegt basl
að losna við þau, ef þau þykja þá orð-
in Ijöt og óhentug til íbúðar.
1 okkar augum eru þessi hús sem
sagt alveg prýðileg og oikkur til sóma.
En svo detta úr lofti dropar stórir. Það
fer að rigna lárétt, í stað þess að vatn-
ið falli lóðrétt og pent, eins og í flest-
um öðrum löndum. Vindurinn ýtir á eft-
ir og lemur bleytunni á hvað sem fyr-
ir er. Og vatnið heldur áfram gegnum
sterkiegu húsin. Það drýpur á
nýju góifteppin, setur bletti á lotft og
veggi, losar flinu viðarklœðningamar
og dregur plastrfötur fram á mitt góltf.
Þá gerast eða geta gerzt sögur, eins
og þessi, sem er úr einni af nýju og flín-
ustu hótel-skólabygginguim á landinu í
sumar. Gestir voru soifnaðir í vei búnu
og fallegu hótelherbergi, þegar maður-
inn fór að heyra „tigg-tagg“-hljóð
gegnum svefninn. Hann svipaðist um og
sá að dropar fléllu reglulega ofan á
konu hans. Hann kippti henni til sín
— úr rigningunni. En skömmu seinna
vaknaði hann aftur, segir sagan. Nú
var farið að rigna ofan á hann, í bam-
um á þessu sama hóteli var líka einn
daginn mikil væta — og ekki öll úr
fllöskum. Ekki var víst ljóst hvaðan
hún var upprunnin, en talin koma að
utan.
Ailir kunna svona sögur. Lek hús í
Reýkjavík — og víðar — virðast bara
tiliheyra náttúruiögmálunum. Þau eru
nokkuð sem enginn kippir sér upp við.
Þegar ný hverfi rísa Oig húseigend-
ur eru búnir að basla mörg ár við að
koma yfir sig þaki og halda að þeir
eigi ekkert eftir annað en að velta
skuldasúpunni á undan sér næstu ár-
in. Þá má allt eins vel gera ráð fyrir
því að næsta sumar verði þeirra aðal-
viðfangisefni að finna hvaðan þetta
óboðna vatn kom, sem alltaf var að
plaga þá inni í íbúðinni allan vetur-
inn. Maður sér þá spranga um á þök-
unum með spekingssvip og otft með sér-
fræðinga og kunnáttumenn sér við hlið.
Þeir bika, bera á þéttiefni og klína í
sprungur. Eða skipta um glugga eða
loftventla, sem gæti lekið með. Við-
fangsefnið er óþrjötandi og getur enzt
i mannsaldur. Þannig getur þetta þjöð-
arsport dkfcar, að byggja, enzt len.gur
en jaflnvel vonir stóðu til.
Þeir sem búa hátt uppi, geta stund-
um horft á hvernig vatnið læðist inn á
náungann í lægri húsunum. Til dæmis
þegar þakið hallar inn að rennu í miðj-
unni dg sjá má krapið hlaðast upp að
vetrinum, þar til vatniwu tekst að
stinga sér inn undir báruj'árnsendana.
Eða þegar kista á þakinu hleður á sig
snjó, sem síðan verður að stöðuvatni,
þegar þiðnar.
Um þetta sagði ungur arkitekt í um-
ræðum um steypt þak á 6 ára gömllu
húsi, sem enn hleypir vatni inn, að hér
á landi væri „allt á hroyfingu og svo
springur steypan." Ómögulegt væri
við þetta að eiga. Svo líklega verður
bara að halda áfram að byggja fleiri
falleg og lek hús — til næstu 300 ára.
Heila borg að lekum húsum.
Og þó! Það er kannski alveg óþarfi
að vera að nefna slíkt. En ef áhugi
væri fyrir hendi, mætti ef til vill
reyna að komast að því hvort hér á
landi eru einhverjir töframenn, sem
hafa leyst gátuna. Við skulum segja
arkitektar, sem aldrei hafa teiknað hús
með flötu þaki er lekur dropa.
Eða byggingaimeistarar með bygginga-
flokk, sem hafa aldrei byggt eitt ein-
asta hús, sem hleypir diropa atf vatni í
gegn. Væri þetta nú ekfci verkefni fyr-
ir hið duglega og áhugasama arkitekta-
félag eða byggingarþjönustu þess? Etf
sá, sem ætlar að byggja, gæti nú- feng-
ið þar lista yfir byggingarmenn og
arkitekta, sem alltaf hafa bygigt strá-
heil hús, þá gætu a.m.ik. þeir sem elkki
kæra sig um að byrja að gera við hús-
ið, um leið og það er komið upp, leitað
til þeirra. Hinir, sem eru orðnir van-
ir byg-ginga.sportinu, gætu ef þeir
vildu, vanið sig smám saman af því með
því að velja þessa sem byggja lekiu
húsin.
Nú, — fyndist enginn slífcur, sem
hefur leyst þennan vanda, þá væri
e.t.v. hægt að fara fram á það
við skipulagsiyfirvöld, að þau bíði með
að skylda húsbyggjendur til að hafa
ákveðna tegund af þökum, þar til töifra
menn eru fundnir, sem ráða við að
byggja þau i okkar landi og veðurfari.
Áðwr en 300 ár eru liðin, gætum við
kannski komizt upp á lagið með að
reisa borg með strábeilum húsum, sem
meira að segja halda vatni.
Ummæl'in hans Gests um húsin í
Reykjavífc, sem standa 300 ár sem minn
ismerki um menningu ReykVíkinga,
minntu mig atf einhverjum ástæðum á
ummæli Johns W. Gardners, yfirmanns
stofnunar að natfni Urban Coal'ition í
Bandarikjunum. Hann segir i bók sinni
Exellence:
„Þjóðfélag, sem lítur fullikomnar
pípulagnir smáum augum af því pípu-
lagning sé liítiltfjörtegt verkefni, og um-
ber útjaskaða heimspeki atf þvi hún sé
háleitt viðfangsefni, það mun hvorki
eiga góðar pípur né góða heimspeki.
Hvorfci pípur þess né kenningar munu
halda.“
Jafnaðarmenn
á hádegisfundi
í London
SlÐASTLIÐINN þriðjudag, 7.
september, efndi Alþjóðasam-
band jafnaðarmanna til hádegis-
verðarfundar í London, þar sem
eingöngu var fjallað um málefni
Islendinga. Á fundi þessum
flutti Benedikt Gröndal, vara-
formaður Alþýðuflokksins, fram
söguræðu, og var meginefni
hennar að skýra stefnu og við-
horf Islendinga í landhelgismál-
inu.
TM fundar þessa voru boðaðir
blaðamenn frá jafnaðarmanna-
blöðum og fulltrúar frá jafnaðar-
mannaflokkum í mörgum lönd-
um, sem aðsetur hafa í London.
Voru þarna auka Breta m. a.
fulltrúar frá Austurríki, Sviss,
Italíu, Noregi, Israel, Spáni og
Chlle.
Að lokinni framsöguræðu
Benedikts kom fram fjöldi fyr-
irspurna og urðu fjörugar um-
ræður um málefni Islendinga.
Kom í Ijós mikill áhugi á Is-
landi af hálfu fundarmanna.
Tímarit Alþjóðasambands jafn-
aðarmanna, sem berst til flokka
í meira en 50 löndum, mun í
næsta hefti sínu birta éfni um
Island, stjórnmál þess og hags-
munamál.
Afstöðubreyting
til Kínaaðildar?
Sameinuðu þjóðunum,
9. sept. — AP.
SAMKV. heimildum hjá S. Þ. er
haft fyrir satt, að Bandarikja
menn séu að ígrunda tillögu wn
að breyta fyrri áætlunum sinum
um aðild tveggja kinverskra
ríkja að öryggisráðinu á þan»
veg, að Alþýðulýðveldið fái
þar fulltrúa og Formósa víkl.
1 þessum sömu heimildum var
frá því greint, að stjómln í
Washington hefði verið hvfRt til
þess af ýmsum sér vinveittuwi
rikjum, þar á meðal Japan.