Morgunblaðið - 15.06.1972, Page 11

MOKGUNBÍ-AÐIÐ, FIMMTUDAGUH 15. J0n1 1972
Bókaverzl. Sigfúsar Eymundss. í stærra húsnæði
Á f jórða þús. ísl. bóka-
titlar á boðstólum
Rætt við Einar Óskarsson, framkvæmdastjóra
Bókaverzlun SÍRf úsar Ey-
mundssonar verður 100 ára á
þessu ári, en hún er elzta bóka-
verzlun landsins. Skömmu fyrir
áramót tók verzlunin í notkun
húsnæði það, sem kallað hefur
verið Eymimdssonarkjallarinn,
og: jók þá húsrými sitt um helm-
ing-. Verzlunin er þannlg
orðin stærsta bókaverzlun lands
ins, en auk innlemdra og er-
lendra bóka, er þar einnig starf
rækt ritfangadeild, og sala á
landakortum. í verzluninni
starfa nú 16 menn.
Morigunblaðið hafði fyrir
stuttu samfoand við fratnkviæmda
stjórann, Einar Óskarsson, og
spurðist fyrir um þá breyttu að-
sfiöðu, sem verzlunin nú byggi
víð.
— Við þessar breytingar skap-
aðist fyrst og fremst aðstaða til
að aiuka úrval íslenzkra bóka til
muna. Það má segja að nær því
allar fáanlegar íslenzkar bæk-
ur séu nú á boðstólum í verzlun
inni, en það eru hátt á 4. þús-
und bókatitlar.
Með sórstökum samningum
við útgefendur höfum við feng-
ið hjiá þeim ýmsar bækur, sem
ekki eru lengus: á skrá, og eru
þessar bækur margar seldar á
sínu upphaflega verði. T.d. höf-
um við á boðstólum Réttarsögu
Alþinigis, sem er mjög vegleg
bók og þy-kk, og kostar aðeins
56 krónur. Þá má og nefna ýtn-
is ljóðasöfn, t.d. Ijóðakver eftir
Jónas HaHgrLmsson, sem nú er
seit á 100 krónur.
— Jafnframt höfum við aukið
únvalið í erlenduim bókum ti)
muna, og tekið upp aukna þjón-
ustiu við útvegun á bókum er-
lendis frá og áskriftum á tíma-
rituim.
— Fer sala á bókum sífellt
vaxandi ?
— Jú, það má segja að sala
bóka bafi að undanförnu auk-
izt mjög. Á það einkuim við um
sölu á erlendum bókucn, og þar
eru að sjálfsögðu pappírskilj-
urnar í fararbroddí. Saian á er-
lendium blöðum o-g tómarituim nef
ur að sama skapi aukizt veru-
lega.
-— Ev meira selt af erlendum
bðkum en íslenzkum?
— Já, að magni til er selt meira
af erlenduim bókum, en að verð
gildi til er sala á íslenzkum
bók-um þynigri á metunuim.
— Hafið þið tninnkað eitthvað
umsvifin i sölu á ritföniguim?
— Nei, sala á ritiföngium hefur
stóraukizt. Hins vegar hef-
ur verzlunin á undanförnum ár-
um laigt meiri áherzlu á að hafa
á boðstólum ýmsar gjafavörur
svo sem pennasett, myndaalbúm
o.fl., samhliða þvi, sem fyr-
ir hendi e-ru allar nauðsynleg-
ar skrifstofuvörur.
— Þá höfum við löngum haft
á boðstólum fjölbreytt úrval af
landakortum. Verzlunin hafði á
sínuim tima umboðssölu fyrir
Geodætisk Institut og síðar
Landimælingar ríkisins. Eftir að
Landmælingarnar fóru svo að
sjá um dreiíingu kortanna hef-
ur sala þeirra jú minnkað, en
Einar Óskarsison, framkvæmdastj. í liiniun nýju húsakynnum.
er þó talsverð og jöfsi á öllum
árstímum.
— Nú hafið þið haft opið á
laugardögum, andstætt því
sem gerist hjlá flestum öðrum
bókaverzlunum. Hvers vegna er
það?
— Við teljum, að það sé cnjög
þýðinganmikið að hafa opið
þann dag, eimkum nú þegar fer
í hönd sá tíitti, sem ferðamanna-
straiumurinn er í hámarki. Það
má segja að þetta sé sjálísögð
þjónusta, enda verzlunin s-tað-
sett í hjarta bongarimnar.
— Nei, starfsfólkið hefur ekki
tekið þetta stinnt upp, síður en
svo. Við höfum haft opið
frá 9—6 alla aðra daga en laiuig-
ardaga, en I stað þess að unn-
ið er á laugardögum, þá skiptir
starfsfólkið með sér vöktum á
imámudöguim.
i /V'Á U7í
iNeiu |lúrkSime<; Getur Evrópa trey st U SA?

AFLEIÐINGUM Víetnam-stríðsins
hefnr lítill gaiimur verið gefinn, en
nýíega var fjallað um þá hlið málsins
sem snýr að Evrópu í brezka blað-
inu Financial Times. Blaðið telur lítil
líkindi til þess að Bandaríkjamenn
nmni senda herlið til Vestur-Evrópu
ef slíkt verður talið nauðsynlegt eins
og tvisvar sinnum hefur verið talið
nauðsynlegt á þessari öld. Vitnað er
í þau orð de Gaulles hershöfðingja að
slíkrar hjálpar Bnadartjamanna sé
ekki að vænta nema tvisvar sinnum á
öld. Vestur-Evrópa verður að hjálpa
sér sjálf upp frá þessu, segir blaðið.
Þannig telur blaðið að áhrifa stríðs
ins í Víetnam muni gæta langt út
fyrir landamæri þess skika Asíu þrátt
fyrir öll mistök sem hafi verið gerð.
Fyrstu mistökin telur blaðið þau að
Bandaríkjamenn ákváðu að taka þátt
í stríðinu. Dómínó-kenningin um hætt
una á að atburðirnir í Víetnam end
urtaki sig í öðrum löndum, sé að
vísu orðin skammaryrði, en hins
vegar hafi Sannleiksgildi hennar ekki
verið prófað. En jafnvel þótt dómínó
kenningin hafi verið virt að vettugi
og svipað ástand og rikir nú í Víet
nam hefði breiðzt út til fleiri landa
hefði það verið skárra en ástandið
eins og það er nú. Bandaríkj amenn
hafi verið auðmýktir og látið stjórn-
azt af örvæntingu. Hins vegar hafi
ekki verið hægt að sjá þróunina fyrir
þegar fyrstu ákvarðanir voru teknar,
en forsetarnir Eisenhower, Kennedy,
Johnson og Nixon beri allir jafn-
þunga ábyrgð á því hvernig málin
hafi þróazt.
Hver mistökin hafa tekið við að öðr
um, segir þlaðið, en þótt kaldranalegt
væri að halda því fram að Banda-
ríkjamenn hafi ekkl verið réiðubúnir
að fórna lífum sínum í stríðinu, þar
sem 45.900 menn hafi misst lifið, sé
það satt að tilraun hafi verið gerð til
þess að beita vélum gegn mannleg-
um hugsjónum oig slík tilraun með
vélum hafi verið dærnd tii að mistak-
ast. Kannski sé þetta skýringin á því
hve margir fagna á laun árangri sófcn
ar kommúnista. Vélum hafi hvort
sem er verið beitt af algeru miskunn-
arleysi og margir Víetnamar hafi
hvort sem er fallið fyrir vélum, en
Norður-Víetnamar hafí barizt fyrir
málstað, sem flestir þeirra hafi virzt
trúa á. En þetta sé hættuleg grautar
hugsun, enda sanni trú á liugmynda
fræði eða þjóðernishyggja að baki
henni alls ekki að hún sé „rétt“. Því
hafi meira að segja verið haldið fram
í fúlustu alvöru, að morð á suður-
víetnömskum embættismanni með
illa miðaðri bandarískri sprengju sé
siðferðilega „réttari" verknaður en
morð á sama manni með norður-víet
nömskum byssusting.
Blaðið bendir á, að Bandaríkja-
menn hafi áhyggjur af því að landar
þeirra standi í manndrápum í stórum
stíl af óljósum ástæðum, en að halda
því síðan fram að Norður-Vietnamar
séu hvítþvagnir englar sé allt annað
mál. Norður-Víetnamar séu vi.ssulega
þrautseigir og trúir þeim hugsjónum,
sem þeir trúi á, en foringjar þeirra
séu greinilega reiðubúnir að fórna
ungum mönnum í svo stórum stíl, að
það hljóti að komast ofarlega á skrá
yfir hryllinigsverk sögunnar.
Og blaðið segir, að mistök Banda-
ríkjamanna hafi ekki bara verið hern-
aðarlegs eðlis, þeir hafi líka sýnt
pólitiskt dómgreindarleyisi. Stjórnir
þær, sem þeir hafi fært Suður-Víet-
nömum og fórnað mörgum mannslíf
um til þess að halda við völd, hafi
verið þúsund sinnum minna virði en
öll vandræðin, sem hafi hlotizt. —
Stjórnirnar hafi verið spilltar, ólýð-
ræðislegar, óduglegar og veikar. —
Þannig hafi mistökin hrannazt upp.
Bandaríkjamönnum hafi verið um
megn að fá vilja sínum framgengt í
baráttu við smáríki í Asíu, og jafn-
framt hafi stríðið verið ein meginor
sök þess að hrikt hafi í máttarstoð-
um bandaríska þjóðfélagsins. Þetta
sé það sem þeir sem rægi Bandaríkin
hamri á og þetta sé óneitanlega satt.
Blaðið segir, að um það megi deila,
hvort minne mark verði tekið á
Bandaríkjunum sem heimsveldi ef
bardögunuu.’, verður haldið áfram (og
fleiri hnignunarmerki geri þar með
vart við sig í heraflamim) eða Banda
ríkjamenn þiði ósigur frammi fyrir
öllum heiminum. En ljóst sé að héð-
an í frá verði ekkert haid í því að
treysta á aðstoð Bandaríkjamanna.
Ýmsir segi, að framllna vestræns lýð-
ræðis liggi ekki gegnum Saigon, en
setja megi dæmið þannig upp að al'lir
skilji. Til dæmis megi hugsa sér, að
i sumar verði haldin ráðstefna I
Moskvu, þar sem aðalmál á dagskrá
verði beiðni frá Sadat Egyptalands-
forseta um virkari þátttöku aðeins
tuttugu og fimm sovézkra flugmanna
í loftárásum yfir Súez-skurð. Rússar
mundu hugsa með sér, hvaða afleið-
ingar slíkt hefði I för með sér. I
haust verða forsetakosningar í Banda
ríkjunum ,og Gyðingar hafa mörg at
kvæði. Auðvitað mundu Bandaríkja-
menn svara í söm-u mynt, ef rússnesk
ir flugmenn væru látnir taka þátt í
lofthernaðinum og afleiðingin yrði
stigmögnun, sem hvorugur aðili
vildi. Eða er þetta rétt?
Félagi Ivanovich, sem þess-u héldi
fram, hefði ef til vill hlotið samþykki
ef slíkar umræður hefðu farið fram
í fyrra, en á þessu ári er líklegt að
eina svarið, sem hann fengi, væri á
þá leið, að Nixon gæti ekki einu sinni
sent lögreglumann til Putalands. —
Ýmsum lesendum kann að virðast
þetta óraunverule'gt, en hvað ætli frú
Golda Meir haldi? spyr blaðið. Og
benda megi á fleiri staði og þar af
nokkra i Evrópu, þar sem heilbrigð
skynsemi segi manni að mennirnir
sem sendu skriðdreka inn í Ungverja
land og Tékkóslóvakiu séu þess al-
búnir að ráðast á garðinn þar sem
hann er lægstur. Ekki sé víst, að tii
þess kunni að koma. Ef til vil verði
þeir mátaðir, ef til vill sýni blíðuhót
þeirra í Evrópu raunverulega hugar-
farsbreytingu. En kjarni málsins sé
sá, að þar sem dregið hafi eins mikið
úr mætti Bandaríkjamanna og raun
ber vitni, sé minni viðstaða, og þeir
hafi ríkari ástæðu til að þreifa fyrir
sér.
Blaðið segir, að sennilega megi taka
Nixon
eins trúanlegt og áður að Bandarikja
menn séu þess albúnir að sprengja
sjálfa sig og heiminn í loft upp, ef
þeir stæðu andspænis þeim möguleika
að ella yrðu þeir að lúta erlondum
yfirráðum. En styrkur þeirra til að
beita hergögnum öðrum en kjarn-
orkuvopnum i þeim tegundum styrj-
alda, sem nú séu álmennt háðar hafi
rýrnað verulega. Mörgum finnist
þetta harla gott, enda hafi Bandaríkin
ekki alltaf beitt mætti sínum vel
og viturlega, en þetta getl ekki verið
gott fyrir valdajafnvægið í heimin-
um.
Blaðið segir að lokum, að ekkert af
þvi sem haldið hafi verið fram merki
að Bandaríkjamenn hefðu upphaflega
átt að senda herlið til Víetnam, því
að það hafi verið rangt, eða að meiri
stigmöignun sé sú stefna, sem rétt sé
að fylgja nú. í raun og veru sé aðeins
um eina stefnu að ræða eins og nú
sé komið, og hún sé eins virðulegur
og eins skjótur brottflutningur og
huigisazt geti. Hins vegar verði að
reyna að lækna blindu ýmisisa Evrópu
manna gagnvart veruleika aöstöðu
þeirra vegna glappaskota Bandaríkja
manna. Ósigur Bandaríkjamanna
treysti pólitískar röksemdir fyrir sam
einingu Evrópu á sama hátt og geng
isfall dollarans treysti hinar efnahags
legu röksemdir slíkrar sameiningar.
Vona verði þó að sú von sé veik eins
og sakir standi, að Vestur-Evrópa geri
sér grein fyrir því hvað það hafi í
för með sér, svo að unnt verði að
taka varnarmálin föstum tökum.