Morgunblaðið - 15.06.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 1972
21
íbúðir Einhamars:
200 þtisund kr. ódýrari
en sambærilegar íbúðir
Framkvæmdanefndar
BYGGINGARFÉLAGIÐ Einham
ar er um þessar mundir að
grang-a frá síðustn íbúðimum í
fjölbýlishúsinu að Vesturbergi
46—54 í Breiðholti. íbúðir þessar
eru að ýmsu leyti sambærilegar
við íbúðir Framkvæmdanefndar,
sem nýlega voru kynntar hér í
blaðinu, en athyglisvert er að
þær eru um 200 þúsund krónum
ódýrari.
íbúðir Einhamars við Vestur-
berg eru fjögurra herbergja og
hver íbúð er uim 88 fermetirar að
stasrð, en þá eru gangur og sam-
eigin ekki taliin mieð, að sögn
Gissurar Sigurðssooar, fram-
kvæmdastjóra. íbúðimar eru full
gerðar, þegar þedm er skilað til
kaupandanis, málaðar og með
eldhúsininréttingu ásamt fata-
skápum. Teppi eru eiinnig á gönig
um, og inmi í verðimu er frágamg-
ur á garði.
Verðið á þessum íbúðum við
Vesturberg er að sögn Gissurar,
samitals kr. 1440 þúsund, þannig
að söluverð á rúmmetra er 4818
krónur og er þanmdg lægra en
vísitölurúmmetri, sem er 5603
krónur. Verðið á íbúðum Fram-
kvæmdanefndar er hins vegar
1640 þúsunid krónur, en hver
íbúð þar er talin um 100 fer-
metrar að stærð, og mun þá
vera reiknað með gamigi og sam-
eign inni í þeirri tölu.
í samtali við Morguiniblaðið
sagði Gisisur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri, að Eihhamri hefði
teflaizt að halda verðinu svona
hagstæðu með því móti að sitaðla
afllt, sem kleift væri að staðla. Þá
væri' gerð niákvæm fjárhags- og
framkvæmdaáætlun, sem allt
kapp væri lagt á að fylgja til
hins ítrasta og hefðu þessar á-
ætlanir staðizt til þessa, bæði
hvað verð og afgreiðslutíma íbúð
anna snerti. Gissur sagði enn-
fremur, að því miður fengi Ein-
hamar ekki að halda áfram á
þessari braut, þar eð skipulag
Gissur Sigurð Bon, framkvæmdastjóri Einhamars, fyrir framan fjölbýitshúsið að Vesturbergi.
leyfði ekki flei-ri hús af þessari
tegund. Þetta þýddi, að fyrirtæk-
ið yrði að stokka upp spilin og
ráðast í að láta gera nýjar teikn-
ingar, bæði af húsi og kerfi, en
Séð inn í stofu einnar íbúðarinnar, sem þegar hefiu- verið fiutt í.
það hefði í för með sér nókkur
hundiruð þúsumd króna kostnað.
Næsta ver'kefnii Einhamars er
sjö hæða háhýsi í Breiðholti, ein
Gissur sagði, að byggingakostn-
aður þar myndi senmilega auk-
ast verulega, því að þar væri
ekki hægt að grípa til neinna af
þeim stöðluðu atriðum, sem Ein-
hamar hefur notazst við í undan-
förnum byggingum.
Kanadamenn sækja
ísland heim
NÝLEGA var hér á ferð hópur
Kanadamanna á vegum ferða-
skrifstofu í Toronto í Kanada.
Dvaldist hann hér þrjá daga í sl.
viku. Þetta mun vera fyrsti hóp
ur Kanadamanna sem hingað
kemur, þegar frá eru taldir hóp
ar Vestur-íslendinga.
Hópurinn var undir fararstjórn
séra Frank Kreidarman, og var
Island fyrsti viðkomustaðurinn á
mi'kilfli ferð um Narðurlönd.
LESSÐ
— Bókmenntir
Framliald -af bls. 15.
mörg eintök, að um munaði, og
loforðið enti hann svo rækilega,
að 800 urðu þau, ei'ntökin, sem
félagið keypti og dreift var með
al íslenzku þjóðarinnar ókeyp-
is! Ætli það svari ekki til 2500
eintaka nú? Jón forseti vissi
manna bezt, uppalirm vestur i
Amarfirði, að þjóðtrúin — eða
kannski ég noti hrei'nlega orðið
hjátrú — lifði enn góðu lifi í
hugum fólksins, hann hafði
meira að segja — eins og ég,
allt að hundrað árum seinna
komst að raun um, — að Am-
firðingar kunnu skil á viðureign
landdrauga og sjódrauga — og
að loftandar þóttu varhugaverð
ir — en svo sem Nordal tekur
fram, var ekki þessana tegunda
af furðuverum að neinu getið í
Þjóðsögum Jóns Árnasonar! Jón
forseti vissi líka, að merk-
isklerkar vestur við Breið£Lfjörð
höfðu haft persónuleg kynni
bæði af huldufólki og draugum,
og ennfremur, að í sjálfum lat-
ínuskólanum var draugskömmin
Þorgarður sýnilegur á vappi um
stiga og ganga. Hann mun þvi
hafa þótzt viss um, að allur þorri
landa hans mundi kunna að
meta Þjóðsögnmar, enda varð
sú raunin. Hann hafði og rit-
að fágætlega vel um þjóðsögur
út af þjóðsagnabók Maurers,
gekk þar almenningi til hollrar
leiðbeiningar í berhögg við hina
státnu upplýsingu og var ekki
myrkur í máli. „Til hvers er að
láta sér svo drembilega, eins
og maður þykist vita allt og
skilja allt, og ekki vilja heyra
annað nefnt,“ segir hann meðal
annars, og um þjóðsagnasöfnun,
segir hann, að sá vandi sé safn-
endunum á höndum, „að velja
svo, að sú rétta og óspillta skoð
un þjóðarinnar komi fram, en
hvorki ofstæki hjátrúar ein-
staikra manna, né sx>ott heimskra
gárunga né trúleysi ofvitring-
anna,“ já, ofvitrlnganna, segir
hann . . . Og vissulega varð for-
seti þess vis, að það þótti all-
mörgum furðu djarft og ærið
óþarft af slíkum manni, að strá
út sem gjöfum — tii hreinnar
og beinnar uppörvunar hjátrú-
arfullum aflmenningi — riti, sem
heita mátti að nálgaðist sjálfa
biblíuna að lesmáli! Hann seg-
ir í bréfi, að dómur sumra
manna hafi reynzt sá, „að þjóð-
sögurnar væri sú argasta vit-
leysa, hjátrú og hindur-
vitni, sem væri bæði fé-
laginu og Islendingum til eilífr
ar skammar." Það var ekki að
ófyrirsynju, að hann hafði ver-
ið við öllu búinn.
Um Sigurð Nordal og
hjátrúna er það að segja, að
hann telur að rénun hennar
kunni frekar að stafa af „meiri
raflýsingu ein meiiri uppflýsmigu".
Hann kveður Jón forseta hafa
ákveðið að taka í hornin á bola,
og það gerir Nordal lika, ekki
sízt með þvi, sem hann segir í
lok ForspjalLsins um röðun
huldufól'kssagnanna í þessu
fyrsta bindi:
„Ég hef sikipað þar fremst fá-
einum sögum, sem ég tel tvi-
mælalaust sannar, þ.e. eftir heim
ildum, sem ég treysti mér ekki
til að rengja og veit ekki hvem-
ig unnt sé að bera brigður á með
rökum. Með þessu er samt ekk-
ert gefið í skyn um það, hvort
sumar þeirra sagna, sem á eftir
fara, geti ekki verið jafnsann-
ar, þótt augljóst sé, að álfasög-
urnar færist smám saman í átt-
ina til skáldskapar og ævintýra.
Þá er í öðru lagi skylt að játa
um hinar „sönnu“ sögur, að það
er ekki nema ályktun, að huldu-
fólk sé þarna á ferð eða að
verki. En hvað er það þá? Og
hvað er huldufólk? Hér er sem
víðar, að spurningarnar standa,
hvað sem svörunum líður.“
Þjóðsögurnar eru löngu viður
kenndar sem ærið merkilegur
vitnisburður, skáldlegt hugar-
flug, oft listilega frásagnargáfu
og hrein-íslenzkt og auðugt mál
far, sem hvort tveggja er óræk-
ur vottur uim þjóðlegt lífsgildi
fornra menningarerfða. Þær
þykja og ótvirætt stórmerk
heknild um hugsu'narhátt þjóðar
innar og lífsviðhorf og ennfrem-
ur um þjóðsiði, og þjóðhagi á
liðnum nauðöldum. En þjóðsög-
urnar eru meira. Þær vitna um
órækar gáfur fjölmargra ein-
staklinga til að skyggnast inn í
flestum ósýnilega heima. Ég er
vissulega um þetta sama sinnis
og Sigurður Nordal, hef og allt
frá fyrstu bemsku kynnzt fjöl-
breyttri reynslu manna í þess-
um efnum, karla og kvenna, sem
ég „treysti mér ekki tifl
að rengja,“ enda reynt þetta
fólk að vöndun til orðs og æð-
is. En auðvitað hef ég
hitt f jölda af þeim mönnum, sem
okkar mesti maður kallaði of-
vitringa. Við þau kynni hef ég
undrazt það hvað mest, að þar
eru fremstir í flokki menn, sem
svo að segja daglega lesa um
eða fá á annan hátt sannanir
þess i sinni mikilvægu sérgrein,
að þar er eitthvað alveg spón-
nýtt, sem þá hefur ekki órað
fyrir, komið í ljós sem vísinda-
leg staðreynd. Og nú er svo
komið góðu heilli, að viðtækar
rannsóknir í mörgum menningar
lönidum hafa staðfest sumar
verstu hégiljumar, þó að um
margt í þessum efnum sé ekki
lengra komið en svo, að við á
að segja eins og Sigurður Nor-
dal: ef þetta er ekki eins og
sannorð alþýða hefur þótzt kom
ast að raun um — „hvað er það
þá“ vonandi líður ekki á
löngu héðan af, unz viðurkennf
verði, að það, sem kallað er
yfirnáttúrulegt, en er engu síður
raunhæft en hold og blóð, hníf-
ur og skeið, verði vísindalega
og þá um leið almennt viður-
ken'nt sem staðreynd, þó að við
þekkjum ekki þau náttúrulög-
mál, sem þvi ráða.
í þessu bindi Þjóðsagnabókar
innar er úrval fjögra tegunda
fornra og nýrra sagna. Fyrsti
hlutinn heitir Huldufólk, annar
Sæbúar og vatna, þriðji Tröll
og dvergar og fjórði Draugar.
Alfls eru í bókinni 188 sögur.
Þær eru valdar úr um það bil
tveim tugum safna, en mikill
meiri hluti þeirra — eða 112 sög-
ur — er úr Þjóðsögum Jóns
Árnasonar. Úr Gráskinnu eru
19 sögur, 12 úr Þjóðsögum Ólafs
Daviðssonar og 7 úr Þjóðsögum
og munnmælum dr. Jóns Þor-
kelssonar. Úr öllum öðrum söfn
um eru færri sögur í þessu
bi'ndi. Huldufóflkssögurnar eru
alls 77, þar af 40 úr safni Jóns
Árnasonar. Sæbúa og vatna eru
28, 18 úr Þjs. J.Á. Trölla og
dverga eru 28, þar af einungis
þrjár úr öðrum söfnum en Þjs.
J.Á. Sögur af draugum eru næst
flestar eða 52, þar af helming-
urinn úr Þjs. J.Á. Þar eð safn
Jóns Árnasonar er miklum mun
eldra en öll hin, sýna þessar töl
ur greinilega, að þegar aðrir
hefja söfnun, eru sögur af tröll-
um og dvergum orðnar sjaldgæf
ari en áður, enda trúin á slíkar
verur orðin fágæt — og að lík-
indium er hún nú aldauða, þó að
ég hafi fyrir hitt að minnsta
kosti hálfa tylft manna allt frá
bernskuárum minum og fram
undir miðja þessa öld, sem trúðu
á veru þessara dularvera, þó að
eins tvo, sem trúðu þvi, að tröll
væru enn til hér á landi — en
á tilveru þessara dularvera, þó að
nokkuð margir enn í dag. Af
trú á tilvist sæbúa og vatna eru
nnþá leifar — einkum trúa marg-
ir þvi enn, að til séu sjóskrímsli,
sem ég — ekki síður en Þór-
bergur — þykist hafa af sannar
sögur. Trúin á huldufólk og
drauga lifir enn góðu lífi — og
ekki er ég frá þvi, að hún eigi
sér langan aldur og að menn
geti jafnvel sagt um þau efni:
Ég lifi í skoðun, en ekki trú.
Um val sagnanna hljóta
að verða skiptar skoðanir, þar
sem af jafnmiklu er að taka, en
það fullyrði ég, að Sigurður
Nordal hafi einungis valið vel
sagðar sögur og ennfremur lagt
áherzlu á fjölbreytni innan
hvers flokks, en auðvitað hef-
ur honum verið mikill vandi á
höndum, og þarf ekki að draga í
efa, að honum sé það ærið ljóst
sjálfum. Hann segir svo í For-
spjallinu um valið:
„Um val sagnanna í þessa
bók er bezt að hafa sem fæst
orð. Hjá því verður ekki kom-
izt, að einn sakni þessarar sögu
og annar hinnar, allir einhverra
og sumir margra. Getur það orð
ið þeim einhver huggun, að lík-
lega sakni enginn eins margra
og ég sjálfur! Þótt kjarni þess-
arar bókar, sögurnar sem allir
verða að þekkja, sé úr Þjóðsög-
um Jóns Árnasonar, hef ég feg-
inn viljað láta efni úr
yngri söfnum njóta sín eftir
föngum . . .“
Hann getur þess síðan, að oít
hafi hann óskað þess með sjálf-
um sér, að sum söfn hefðu verið
minni að vöxtum, en unnin af
meira vandlæti og vandvirkni,
en lætur þess þó getið,
að „þakkaverðara sé, að ýmsu
léttvægu sé leyft að fljóta með,
heldur en ein góð og gild sága
hverfi algjörlega í djúp
gleymskunnar. ‘ *
Þessi orð bera þvi ljóst vitni,
hve mikils hann metur gildi
góðra þjóðsagna. Hann tekur
rækilega fram, að hann telji sig
engan fræðimann á sviði þjóð-
sagna og þjóðtrúar. O, jamm og
jæja. Ég, sem raunar er ekki
fræðimaður á neiniu sviði, tel það
að minnsta kosti einstakt lán, að
Álmenna bókafélagið skuli
hafa fengið hinn hálfní-
ræða Nestor íslenzkra fræða og
bókmennta til þess verks að
velja í þriggja binda safn,
sem dreift mun verða út á með-
al þjóðarinnar i hlutfaRs-
lega ekki færri eintökum en
Jón forseti gaf stuðningsmönn-
um Bókmenntafélagsins fyrir
rúmum hundrað árum. Og það er
trúa mín, að val Sigurðar Nor-
dals á sögunum muni falla i góð
an jarðveg hjá þorra leikra
sem lærðra — og að hið meitl-
aða og í senn fróðlega og
skemmtilega Forspjall, þar sem
hann meðal annars gerir menn-
ingarstarf hins snauða og við
brauðstrit önnum kafna og
heilsuveila Jóns Árnasonar að
lýsandi kyndli, megi — sem og
margt annað frá hendi Sigurðar
Nordals — verða hinum mörgu
tiltölulega ungu og mjög sam-
hentu eldhugum í heimspeki-
deild Hásköla íslands örvandi
fordæmi um sem víðtækasta
áhugavékjandi starfsemi innan
og utan veggja þeirrar mikil-
vægu og virðulegu stofnunar,
sem þeir með göfgu stolti og fá-
gætri eindrægni vilja vernda
gegn hvers konar utan að kom-
andi mengun. Hvers megum við
svo ekki vænta af hinni sam-
huga og glæsilegu forystusveit
islenzkrar þjóðmenningar, sem
hefur nú hlotið allmiklu sóma-
samlegri starfsaðstöðu en menn
eins og Bjöm M. Olsen, Sigurð-
ur Nordal, Alexander Jóhann-
esson, Guðmundur Finnbogason
og Ágúst H. Bjarnason áttu við
að búa í húsakynnum Alþingis?
Guðmundiir Gíslason Hagalin.