Morgunblaðið - 15.06.1972, Side 23

HVERNIG
ÓOAVERÐBÓLGUNNI ER
B(ALDH) vio
>að eru enga,r ýkjuir þó að
saigt sé að óðaiverðbólgiu
áistand hafi verið hér ríkjaindi
allit frá stríðlsl'O'kum lt>45 til
iþessa dags. Verðlböligain byrj
aði með stríðsiáruínium, og var
þá S'byrjaldair fyiriirbæri sem
'gekk jiafint yfir, ag raskaði þv4
ekiki verulega hki'ttfallliiinu miilli
hiinna einstöku gjaldmiðCa.
Hér hefur verðbóligan haldizit
við allit firá sttrí'ðtslakum
til þessa tíma, án þess að þar
kænmu ttiil erlenid áhriif nema þá
að ðverulegiu leyti, ag þanindg
verið alislenzík fram'laiðsla.
F r a*n Se i ðe n dum ir hafla ver-
ið vi'Xllhæikkanir kaupgjaCids ag
ibúvöruverðis, vLsiltal'UU ppbíetu r
á griunniiaiun og órawnhæf-
ir kauptaxitar. Það er ek'ki i
sanmræimi við gireiðöliuigebu und-
irst'óðu a ttvin nu ve g ann a ag
þjtóðairtekjiutrnar.
Verðböigan far flram með eft-
ingreimdum hsettti :
Stétttafléliögin gera kaupsamn
inga við viinnuveitendtur o,g allt
af mieð þeim hsattti að grunn-
kamp hsekkar. Með lögurn er
svo kveðið á að búvönuverð
haskki tiil samræimis vúð Dagis-
brúnar taxita. 1 kaupsamning-
um er svo kveðið á að vísi-
ttöluuppbsetur gtreiðiilst á gsrunn
lauin ef f r a mif a*'s liuvís i'ta 1 an
haKfckar, en það gerir hún viið
hælkkun búvönuverðsins. Fram-
vinda miálsins verður því
þessi. 1. örunnikaiup heftór
hækkað. 2. Af því leiðir hækik
u«n búvöin verðs. 3. Við það
hælkkar framiflæirs iluvíis italian.
Við það hœkkar enn búvötru-
verðið, ag þá aftur framfœirsliu
vÍBÍJtaian. Þetta heMlur svo
áfram' að andiurtaka sig á eins
ttil bvegtgija miánaða fresti, þanig
að til nýir grunmka'upssamn-
inigar eru gerðir, ag er það
venjulegast á árs fresti. Við
það hefist svo sami eltinigaleik-
urinn á millli búvöru'verðs og
f r aimiflær®l.U'Vis iitölu nn a r. Þann -
ig hefmr þetta verið að endiuir-
taka sig alit frá því á sitríðs-
árun.um til þessa dagis. Því hef
uir verið hér í ganigi sjálfvirk
verðbðigu hringekja í þrjátíiu
ár. Élg benbi stirax á verðbóllgu-
áhrif víxlhækkana ag vísiböiu-
upþbótanna í greinum sem birt
ust í daigblaðirnu Vísi, ag hef
marg endurtekið það síðan í
b’.aðagireinum. Forsitjóri Bflna-
hagssam vinnu s tafnuin airinn ar í
Paríis va.r hér á ferð sumarið
1970 og benti þá ráðamlönn-
um hér á verðbóiguáíhrif þess-
ara víxlihækkana. Það virðist
hafa farið i:nn uim annað eyrað
ag út um h'itt á þeim, sem fara
með kjaramá'lin. Það var þvi
ekki von að tekið væri efltir
m'inuim aðvörunarar'ðuim.
Hjá víxlbæ'kkunum kamp
gjaidis ag búvöruverðs miáititi
auðveldlega kamast með þeim
haatti að áikveða hivart ttvieggja
S’ambiimiis. Þá kemtur emginn elt-
ingaleilkiutr miillli búvöruverðs
og váisiitölu bill greiina. Uim vísi-
töHuuppibótina er það að segja
að hún er ekki annað en van-
huigsuð biekkinig. Aililar kaiuip-
hælkkanir sem firam’.eiðsi'Uat-
vintniuvegirnir e'kki, geta greitf
án sktildasöftmuin an- kama frarn
sem miinini kjarabót meðan þær
skuldir eru að gineiöasit með
vöxtum ag vaxtavöxihum. Og á
það yfirleitt við um tapreksf-
ui' að han.n bitnar fyr.r eða sið
ar á líiflstfcjörum iaunamanna ag
þjöðárhaig.
Með þessu er þó ekki nóg
igert flyritr verðlbóligiuina. Það
hefiur marg endurtekið siig að
sbétitaifiélögin hafa þröngvað
f’ram með afbeldi nauðunigar-
saimniiniga, sem vinmuveiitendiur
ekki gáttu staðið við. Þá var
fiumdið upp það „bjangráð“ að
ríikissjöður var láttinn hlaupa
utndir bagga ag greiiða verð-
uppbætur á úfcfiiutfiair vörur ag
niiðu'rigreiðlsiur á innlienda
marlkaðimum, ag eru nú þessar
greiðlsluir arðnar einn af
sifiærsbu útigjaildaiiiðuim fjiádlag-
anna, ag heíur svo lengi verið.
Þessi úbgjölid kamw fyrst inn i
fjáriögin 1948. Þá greiddi rí(k-
issjöður verðuppbæbur á út
fllubtar fiskafiurðir. Mig minniir
að upphæðin næmi nálæigt
áttatíu mililjónum krtóina. Bkki
hafði ríkissjóði þó verið séð
fyrir tekjum til þessara út-
g jalda ag kom þvi öll uppíhæð
in firam sem tekjuhaiiiú á lands
reilkiniinigium. Bf ég man rétt, þá
var það Haraddur heitinn öuð-
miundlssian firv. ráðherra sem
kat.’aði þebta „að þjéðnýita töp-
in“, ag þótbi það að vianum
slæm þjóðlnýtinig. Altlair hafa
þessar blekkinigar hafit einn ag
sama endi, gengisfellinigu.
Þetita hefiur svo sífellt verið að
endurtaka siig fram á síðusifiu
tíima.
Þetta sem hér hefiur verið
lýsb er kveiikjan að þeimri óða-
verðbóligu, sem hér befur hald
izt við alia tíð firá þvi á striðs-
árumum. Svo liengi sem þessi
kveiikja er ekki gerð óvirk
hiélzt þebta verðból'guástand
óbreytt.
FÖLSK KAUPGETA
AMan þann tfíima sem hér um
ræðir hefiur það marg end
urtekið siig að halidlð haf-
ur verið við flalsfcri kaupgebu
með þeiim hætti að sttafimfié at-
vinnuveganna heflur verið eybt
með tapreks'tri ag reksfcr-
arhaJla á fjárlögum. Ljósasba
dæmiið um aflleiöinigar slík.ra
búhátita höfurn við firá fyrstu
árunium efltir sbríðslakin 1945.
Þá varð verulegu.r samdrátöuir
á þjióðartékjiunuim, saimtímis
því sem grunnkaup hæk'kaði.
Afleiðing þess varð svo sú, að
tveiim ánum efitiir stríðsliok va.r
gjaldeyrisás'tandið orðið þann
ig að giríipa varð tiil þess neyð-
arúrræðis að s'kamimita aliar
iun fiuittar nauðsynjavönuir, svo
sem matvöru, fattnað og efnis-
vöruir til verkl'egra fra.m-
kvæmda. Þirem árurn efttir
stiríðsliok varum við orðnir
þurfiamenn MarshailJ-hjáll’par-
innar frá Bandarikjuniuim. Vair
það aumleg útkama, svo hrátt
efitiir peniingfilóð sbriðsáiranna.
Bg rifjá þetta upp til þess
að vekja athygli á þyi hvað
varbugavert það er aö heimita
af miikið. Árangiur slitorar
kröfuigerðar varður jafinan öf-
ugur við það sem tiil var ættlazt,
eins og dæmin sanna.
VINNULÖGGJÖFIN
Það eru nú 22 ár síðan ég
fyrst gerði vinnuiöggjöfina að
umiræðWefini í g.neiin sem birtist
í dagbl. Víisi. Ég hélit því þar
firam að verkföllii ag verkbönn
ættu að nemasit úr lögu.m, ag
hef svo marg endurtakið það
siðan í bl'aðagreinuim bæði í
Visi ag Morgunibliaðinu, það er
því ek'kert nýmæli þegar ég
enn kem að þessu sama efni.
Þrjáibiu ára reynsla af meðfiarð
kjaramálanna, ag áhrif þeiirra
á þjtóðairhaginn heflur sannfærf
mig um að hér er þörf gagn-
gerðrar breytingar, svo tiekið
vierði fyiriiir það miarglþætta
tjtóin sem þjtóðiin verðiur fyriir
af völdum verkfaJia, ag laiuna-
fólk þá sizt minina en aðrar
sbéttir. Því er haldið fram að
verkfallsróbtiurinin sé vinnandi
stóttum ldlfsnauðsyn til þess að
ha >da réttti siínum fyrir viinniu-
veiteii'dium ag kalt’ja þetta helig-
an rétt, ag ólýðræðisiegt að
skerða ha.nn á nokkurn háttt.
Þetta er mieð öliu tilhæflulaus
fullyrðiing. Lanig fijölmennasta
stóttt landisins ag bezt skipu-
lagða gat.ur í lýðræðisriiki hald
ið rétbi simum fyirir hverjiuim
sem er. Bn henini á ektoi að leyf
asb að beita saimiféiagið afibeidi
m þess að kotma firaim hvaða
kiröflum sem er, éftiir sjáifsmatl
ag án þess að n’akkuir hiutlaus
aðili eigi þar attkvæði. Það má
svo heiita að öll þjtóðin taki
uindiir þessar fuililyrðingar
lauinasttéttann'a. Hér á það við,
að þegar ósannindliin eru end-
urtekin ntógu aflt, þá fara men,n
að trúa beiim.
Ég spyr. Er þá ekki a.Llt
róttairfarið, dómsvaldið o.g
verðlagsnáðin, svo eitthvað sé
nefin.t, ólýðræðdsleg skerðing á
sjálfsákvörðunarrétti og athöfin
um einistak'.iiniganna ? Og en.n-
fremiur. Er hægt að huigsa sér
eitt þjióðrilki án löggjafar, sem
í f jiöilmiörguim tilfelum takmark
ar athafhafirelsi borgaranna,
ag leggur á þá skyldiur við sam
félagið og þjtónusbu, sem þeir
létu þvi ekki í té af þeir væru
sjálifráðir?
Þess skylldu menm minnast
að engir eru jafin. ágengiir við
alimenn mann réttindi sem sósial
istar. Mennimiir sem fastast
stamda á verkfallsréfctinum og
eru hér því í mtótsögn við sjáltfa
sig.
Ég Mit svo á að sá hátbuir,
sem haflður er á meðferð kjara
málanna sé hreinr’æktaður
anairkismi — stjtómleyisi —.
BíkisvaMið og dómsvaldið,
hiomsiteinar þjtóðféltagsins, hafa
ekkert atkvæði um úrslit v-erk
flaillanna. Eins oig er, má svo
heiita að stéttafélögin hafi
sjiállfidæmii um kauiptaxtana.
Hvað efltir annað eru knúnir
firam mieð ofbeldi, nauðunigar-
samndngar án þess að noikkur
ihJuitlaus aðili eigti þar atkvæði.
Framh. á bls. 26
ÚRSLIT í spurningakeppni skól
anna um umferðarmál fór fram
í Reykjavík hinn 23. mai sl. Til
úrslita kepptu Hlíðaskóli og
Breiðagerðisskóli. Lauk þeirri
keppni með sigri Breiðagerðis
skóla og er þetta i fyrsta skipti
Bonn, 13. júní — NTB
VILLY Brandt kanslari gaf I
skyn í kvöld að hann mundi
rjúfa þing og efna til nýrra
kosninga, enda teldi hainn nauð-
synlegt að taka frumkvaeðið í
sínar hendur, þar sem kristileg-
ir deiuókratar hefðu liafuað við-
ræðum uin nýjar kosningar.
Foringi þeirra, Rainer Barzel,
hefur hafnað tiilögu Brandts um
sajmvinnu um undirbúning og
sem sá skóli vinnur en þetta var
í 7. skipti, sem keppnin fer fram.
í keppninni tóku þált um 1400
börn úr ölLum 12 ára bekkjar-
deildum barnaskólanna í Reykja
vík. Myndin er af liðum Hlíða-
og BreiðagerðisskóLa.
tímasetningu kosninganna og
áskilið sér rétt til að reyna að
mynda stjórn ef stjórn Bandts
falli, þótt hann sé í sjáilfu sér
hlynntur kosningum.
Ef Brandts segir af sér og
efnir til kosninga er mögulegt
að Barzel verði falin stjómar-
myndun. Frjálsir demókratar
óttast lífca að þeir nái ekki end-
urkosningu og kunna að ganga
i lið með Barzel.
AÐRIR
MICHEUN
I 1
I L ■ f ) I L
I krappri beygju á mikilli ferð
skiptir það máli hvort allur
snertiflötur hjólbarðanna er á
veginum eða hvort hluti þeirra
lyftist frá. Það getur hæglega
gert gæfumuninn.
Michelin radial hjólbarðar
beygja sig í hliðunum og halda
öllum snertifleti hjólbarðans
flötum á veginum.
Það munar miklu, einnig við
snögga hemlun og í hálku.
RADIAL
„MICHELIN
genr muninn
u
Allt á sama stað Laugavegi 118-Simi 22240
EGILL VILHJÁLMSSON HE
Brandt hlynntur
nýjum kosningum