Morgunblaðið - 17.10.1973, Blaðsíða 16

1@ MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. OKT0BER 1973
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Eyjólfur Kcnráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100.
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið.
1. sunnudag birtist á
síðum Þjóðviljans
grein í föstum dálki, sem
skrifuð er af einum blaða-
manni þess blaðs, þar sem
þess er krafizt, að Andrés
Bjömsson, útvarpsstjóri,
segi af sér embætti vegna
þess, að hann sendi dag-
blöðunum grein til birting-
ar, þar sem andmælt var
þeim sjónarmiðum, sem
fram komu í greinargerð
fjögurra útvarpsráðs-
manna fyrir nokkru. Sú
staðreynd, að slík krafa
birtist í einkamálgagni
tveggja ráðherra í ríkis-
stjórninni, undirrituð af
föstum starfsmanni blaðs-
ins, sýnir, á hve alvarlegt
stig barátta kommúnista
fyrir því að kæfa frjálsar
umræður og skoðanamynd-
un er komin.
Deilur starfsmanna
Ríkisútvarpsins við vinstri
meirihlutann í útvarpsráði
eru landsmönnum svo
kunnar, að óþarft er að
rif ja þær nákvæmlega upp.
En kjami þessarar deilu er
sá, að vinstri meirihlutan-
um í útvarpsráði mislíkaði
þau sjónarmið, sem fram
komu í fréttaskýringum
þriggja starfsmanna hljóð-
varps og sjónvarps, og
gerðu vinstri mennirnir til-
raun til þess að kúga
fréttamennina til hlýðni
með þess konar
valdbeitingu, sem útvarps-
ráð hefur yfir að ráða. En
þá kom í ljós, að hvorki
fréttamennirnir þrír né
starfsbræður þeirra, að
einum auðsveipum komm-
únista undanskildum,
vildu sætta sig við þessa
tilraun vinstri meiri-
hlutans í útvarpsráði til
skoðanakúgunar og undir-
rituðu allir fréttamenn
hljóðvarps og sjónvarps,
nema þessi eini, mótmæli
vegna afstöðu vinstri
meirihlutans. Æðstu
stjörnendur Ríkisútvarps-
ins tóku afstöðu með
fréttamönnunum og gengu
af fundi útvarpsráðs eftir
að meirihluti útvarpsráðs
hafði sýnt af sér slíka fram-
komu, að ekki var við unað
og vart er unnt að lýsa í
siðaðra manna hópi.
Er vinstri mennirnir í
útvarpsráði höfðu sent frá
sér greinargerð vegna
þessa máls, birtist í dag-
blöðunum svar frá Andrési
Bjömssyni útvarpsstjóra,
þar sem hann segir m.a.:
„Mér vitanlega hefur
enginn dregið í efa rétt né
skyldu útvarpsráðs til að
gagnrýna dagskrárefni
Rikisútvarpsins, og ekki
veit ég annað en slíkri
gagnrýni sé yfirleitt vel
tekið, jafnvel þótt deila
megi um réttmæti hennar
á stundum, eins og öll
manna verk. Og öllum
starfsmönnum er ljóst, að
taka ber tillit til rök-
studdrar gagnrýni ráðsins
og færa til rétts vegar það,
sem rangt kann að reynast.
Umrætt mál snýst hins
vegar alls ekki um frétta-
skýringar fréttamanna eða
hugsanlega galla þeirra
heldur eingöngu um fram-
kvæmd meirihluta út-
varpsráðs á valdi sínu —
valdbeitingu."
Nú hefur verið sett fram
í öðru aðalmálgagni ríkis-
stjórnarinnar krafa um, að
útvarpsstjóri segi af sér
vegna þess, að hann hefur
óhikað lýst skoðunum sín-
um á ágreiningsefni frétta-
mannanna og meirihluta
útvarpsráðs og gengið
fram fyrir skjöldu til þess
að halda uppi vörnum fyrir
starfsmenn sína gegn því,
er hann sjálfur nefnir vald-
beitningu útvarpsráðs-
mannanna fjögurra. Þessi
krafa sýnir ljóslega,
hversu alvarlega málum er
komið á íslandi. Ekki er
aðeins um að ræða tilraun
til skoðanakúgunar gagn-
vart fréttamönnum út-
varpsins og raunar almenn
tilraun af hálfu ríkisstjórn-
arinnar til þess að kæfa
frjálsa upplýsingamiðlun
eins og aðförin gegn
Morgunblaðinu ber glögg
vitni um, heldur er nú
gengið svo langt að
krefjast afsagnar útvarps-
stjóra, vegna þess að hann
lætur í ljós skoðanir sínar á
þessu ágreiningsefni. Hér
er um að ræða fasistískar
starfsaðgerðir, sem komm-
únistar og auðsveipir þjón-
ar þeirra hafa mikla
þjálfun í, en lítil tilraun
hefur verið gerð til þess á
íslandi að beita slíkum
vinnubrögðum, þar til vax-
andi tilhneigingar i þá átt
gætir hjá núverandi ráða-
mönnum.
Ljóst er, að útvarpsstjóri
hefur einungis uppfyllt þá
sjálfsögðu skyldu sína sem
æðsti embættismaður
Rikisútvarpsins að standa
vörð um frelsi fréttamanna
Ríkisútvarpsins, og fyrir
það á hann þakkir skilið:
Hins vegar er sýnt, að
vinstri meirihlutinn í
útvarpsráði hefur gert sig
sekan um fasistískar starfs-
aðferðir, sem eiga ekki
heima í lýðræðisþjóðfélagi.
Afleiðing þessara vinnu-
bragða vinstri meiri-
hlutans í útvarpsráði er sú,
að þeir hafa gersamlega
einangrast innan stofn-
unarinnar og misst
þau tengsl, sem þeim eru
nauðsynleg við starfsmenn
Ríkisútvarpsins. Þetta er
sjálfskaparvíti, sem þeir
einir eiga sök á og engir
aðrir. Eðlileg afleiðing af
framkomu vinstri meiri-
hlutans í útvarpsráði er sú,
að þeir segi af sér og að
nýtt útvarpsráð verði
kjörið á Alþingi þvi, sem
nú situr, til þess að eðli-
legir starfshættir verði aft-
ur teknir upp innan Ríkis-
útvarpsins.
UTVARPSRAÐSMENN-
ffiNIR SEGIAF SÉR
BREZKIVERKAMANNAFLOKKURINN
KLOFINN AF RÓTTÆKRI STEFNllSKRÁ
Það var tvístraður en sjálfseruggur
Vérkamannaf lokkur, sem í byrjun
mánaðarins ræddi stefnu sfna fyrir
næstu kosningar á ársþingi I Blackpool.
Og allir virðast sammála um, að sú
stefnuskrá sé hin róttækasta, sem flokk-
urinn hefur borið á borð fyrir kjós-
endur sfðan 1945. Sem flokkur hefur
hann alltaf verið tvfstraður, vegna þess
að hann er samsteypa af mjög ólfkum
öflum, — andbyltingarsinnuðum marx-
istum, harðlínusósfalistum, frjáls-
lyndum og umbótasinnuðum jafnaðar-
mönnum, og svo mörgum verkalýðsleið-
togum, sem f viðhorfi sfnu til margra
félagslegra umbóta og sinna eigin valda
eru hreint og beint íhaldssamir. En nú f
ár hverfur hinn djúpstæði klofningur í
skuggann af hinu nýja sjálfstrausti, að
möguleikar Verkamannaflokksins til
að sigra Ihaldsflokkinn í næstu kosn-
ingum séu verulega miklir.
Tvístringurinn í Verkamannaflokkn-
um snýst raunar um hefðbundin grund-
vallarstefnumið hans, — sameign fram-
leiðslutækjanna og peningakerfisins.
Framkvæmdastjórn flokksins hefur
lagt fram langan lista af tillögum þess
efnis að þjóðnýta beri, á einn eða annan
hátt, mikinn fjölda fyrirtækja, atvinnu-
vega og þjónustustarfsemi, — og yrði
land þar efst á blaði eftir fyrstu ræðu
Harolds Wilsons á ársþinginu að dæma,
— eða a.m.k. allt það land, sem nauð-
synlegt telst til byggingaþróunarinnar.
Þessi listi nær til réttinda á námu-
vinnslu, þ.á.m. á olíu og gasi á jörðu og í
sjó, hafna, vegagerðar, véla- og verk-
færaframleiðslu, lyfja, bygginga-
iðnaðarins, skipasmíða, flugvéla-
iðnaðarins, og til fasteigna, sem leigðar
eru út af einstaklingum og ótiltekins
hluta brezka fjármálakerfisins, —
banka, tryggingafélaga og bygginga-
félaga. I sumum tilvikum, — eins og
með hafnirnar — yrði öll atvinnu-
greinin yfirtekin. I öðru, — t.d. með
lyfin — yrðu einstök fyrirtæki þjóðnýtt
til að keppa við þau, sem eftir yrðu, eða
— eins og með peningastofnanirnar —
ný almenningsfélög yrðu sett á lagg-
irnar. Og ríkisyfirráða yrði krafizt á
öllum einkafyrirtækjum, sem fá styrki
frá ríkinu, — t.d. skipasmíðastöðvum
eða flugvélaverksmiðjum, annaðhvort
með yfirtöku hlutabréfa að öllu eða
nokkru leyti eða með ríkisskipuðum
f ramk væmdastjórum.
Enginn stóð upp á þinginu í Blackpool
til að mótmæla þessum tillögum. Næstu
kosningar eru of nærri til þess, að það
sé þorandi, en þær verður að halda í
síðasta Iagi fyrir mánaðamótin maí-júní
árið 1975.
Engu að síður var það útbreidd skoð-
un bæði á þinginu og utan þess, að
flokkurinn gerði kröfur til meira en
hann gæti torgað með góðu móti, og sú
tilfinning er einnig sterk, að það verði
að vera unnt að verja og réttlæta þjóð-
nýtingartillögurnar sem slíkar, en ekki
eingöngu sem tryggðarvott við sósíalísk-
an rétttrúnað.
varkArni og
RÓTTÆKNI
Anthony Crosland, fyrrum ráðherra,
hefur lagt til, að sérstök áherzla verði
lögð á ákveðin stefnumál og þjóðnýt-
ingartillögur verði aðeins á stefnu-
skránni fyrir kosningarnar, ef þær eru í
samræmi við þessi aðalmál. Roy
Jenkins, fyrrum fjármálaráðherra,
hefur bent á það, að þjóðnýting muni
ekki í sjálfu sér leysa vanda atvinnu-
veganna, t.d. atvinnumál, launamál og
fjárfestingarmál. Og Reg Prentice, einn
höfuðtalsmaður flokksins í atvinnu-
málum, hefur af talsverðri dirfsku mælt
--7— ri' n'
---\/
THE OBSERVER
^-\ \
Eftír Ivan Yates
með því, að Verkamannaflokkurinn og
verkalýðsfélögin komi sér saman um
sameiginlega stefnu í launamálum.
Þessi tillaga nýtur m.a. stuðnings Tom
Jackson, leiðtoga póstmannasambands-
ins.
En þessi skoðanamismunur skírskot-
ar til eins af höfuðdeiluefnunum.
Vinstri armur Verkamannaflokksins
vill ganga lengra en listinn langi segir
til um. Til dæmis hefur hann komið því
í kring, að framkvæmdastjórnin og árs-
þingið mælir með því, að 25 ónefnd
fyrirtæki skuli þjóðnýtt, og er þá
einkum átt við stærstu vinnuveit-
endurna í landinu. En Ian Mikardo,
einn af forustumönnum vinstrisinn-
anna, gerði ársþinginu í Blackpool, það
alveg ljóst, að talan 25 væri aðeins sett
vegna þess, að án einhverrar ákveð-
innar tölu væri flokksforystunni ekki
treystandi til að fara út á þessar brautir
að nokkru verulegu marki. Og vinstri-
sinnar vonast raunar til þess, að eftir
um 15 ára valdatíma verkamanna-
flokksins í ríkisstjórn yrðu um 4/5
hlutar atvinnu- og efnahagslífsins í
höndum ríkisins.
Leiðtogi flokksins, Harold Wilson,
sagði ársþinginu, að hann væri ekki
sammála ,,25-kröfunni“ og hefur áskilið
rétt til handa forystu flokksins á þing-
inu til að snúast gegn því, að hún verði
sett á stefnuskrá fyrir kosningarnar. Er
enginn efi á því, að hann og félagar
hans í þinginu muni fá sitt fram.
Hinir varkárari flokksmenn telja
engu að síður, að þegar sé nokkur skaði
orðinn. Kjósendur hafa f engið að sjá, að
engu munaði, að þjóðnýtingartillög-
urnar næðu fram að ganga, ekki vegna
eigin verðleika, heldur sem spurning
um sósíalíska hugmyndafræði. Vinstri-
sinnarnir halda því hins vegar fram, að
hin slælega frammistaða síðustu ríkis-
stjórnar Verkamannaflokksins í efna-
hagsmálum hafi verið bein afleiðing af
þeirri staðreynd, að stjórnin hafi ekki
Framhald á bls. 18.
Harold Wilson — lætur undan vinstri
öflunum.