Morgunblaðið - 17.10.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÖBER 1973
17
Markús
Öm
Antonsson:
Eitthvert kostulegasta viðtal,
sem fram hefur farið í islenzka
sjónvarpinu, birtist þar um
síðustu helgi. Árni Gunnarsson,
fréttamaður útvarpsins, kom
þar fyrsta sinni fram sem
spyrill í fréttaviðtali fyrir sjón-
varpið og hafði greinilega búið
sig samvizkusamlega undir þá
eldraun. Viðmælandinn, Einar
Ágústsson, utanríkisráðherra,
hafði hins vegar augsýnilega
kastað höndum til sinnar
heimavinnu, eða sleppt henni
með öllu.
Það hefur verið athyglisvert,
að fylgjast með stjórnmálaferli
Einars Agústssonar siðustu ár.
Málgagn hans, Tíminn hefur
reynt að læða því inn í vitund
þjóðarinnar, að Einar sé
persónugervingur þeirrar
„sjálfstæðu“ utanríkisstefnu,
sem núverandi ríkisstjórn er
sögð hafa mótað og rekið.
Vandséð er, i hverju svokallað
„frumkvæði" og „sjálfstæði"
kemur fram öðru en fálmi og
handhófskennum vinnu-
brögðum ráðherranna, sem
hafa af einskærri tilviljun og
fyrir utanaðkomandi áhrif
komizt hjá því að bíða skipbrot
i stjórn utanríkismála þjóðar-
innar.
Það skal vissulega játað, að
Einar Ágústsson hefur það
fram yfir suma fyrrverandi
utanrikisráðherra íslenzka, að
honum hefur á sínum tíma
verið kenndur sæmilega réttur
framburður á enskri tungu,
þannig að ráðherrann komst
nokkurn veginn skammlaust
frá flutningi hinnar hefð-
bundnu árlegu ræðu sinnar á
Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna. En sú leiksýning og
upplestur á handriti, sem
embættismenn utanríkis-
ráðuneytisins hafa að verulegu
Brjóstvitið
hans Einars
á sínum stað
leyti samið, er enginn mæli-
kvarði á hæfni ráðherrans, þó
að Tíminn vilji svo vera láta.
Það sem höfuðmáli skiptir er,
að að ráðherrann hafi skýrar
meiningar og raunsæjar um
einstaka þætti þess málaflokks,
er undir embætti hans heyrir’
Á þetta hefur því miður skort
mjög alvarlega hjá Einari
Ágústssyni.
Stefnufesta er ekki hin
sterka hlið ráðherrans og verð-
ur tæpast minnst annarra af-
gerandi opinberra yfirlýsinga
af hans hálfu en þegar hann
fullyrti í sjónvarpsþætti, að
lenging flugbrautarinnar á
Keflavíkurflugvelli yrði fram-
kvæmd fyrir innlent fjármagn.
Staðreyndin var- aftur á móti
sú, að Bandaríkjamenn kostuðu
það verk og mátti ráðherrann
eitthvert hugboð um það hafa,
þegar hann tjáði sig um málið
opinberlega. Viðtalið um helg-
ina byrjaði á barnalegri kok-
hreysti. Bandaríkjamenn voru
ekki hættir að hafa áhyggjur af
þróun varnarsamstarfsins við
Islendinga eftir samtöl við Ein-
ar Ágústsson. Ekki láir maður
þeim það, blessuðum mönnun-
um.
Þetta hlaut að vekja með á-
horfendum forvitni á að heyra,
hvaða hugmyndir hinn íslenzki
ráðherra hefði látið i ljós um
fyrirk'omulag varnarmála
íslands.
Þá gerðist það furðulega, að
framsóknarráðherrann Einar
Ágústsson, fór beinlínis að
vitna til þess, að fréttamaður-
inn væri bendlaður við flokks-
starf Alþýðuflokksins, og sagði
eitthvað á þá leið, að Alþýðu-
flokkurinn hefði nú gert vissar
tillögur um varnarmálin, eins
og Árni þekkti til, og var á
honum að skilja, að þær hug-
dettur væru hið eina veganesti,
sem hann hefði haft með sér að
heiman fyrir viðræðurnar í
Washington. Nei, svo var nú að
visu ekki, þvi að brjóstvitið
hans Einars var á sínum stað og
fékk að segja til sin frammi
fyrir fulltrúum Bandaríkja-
stjórnar.
Hvers konar skrípaleikur eru
þessar viðræður við Banda-
ríkjamenn að verða? Er þetta
enn eitt dæmið um það, að ráð-
herrar I Islenzku ríkis-
stjórninni ætli að láta mikil-
vægustu atriði utanríkismála
okkar ráðast „einhvern veginn“
á elleftu stundu? Þegar
formlega var farið fram á
endurskoðun varnar-
samningsins, vað það hald
manna, að utanríkisráðherra
Islands myndi loksins taka
varnarmálin til alvarlegrar
Ihugunar og afreiðslu. Það
hefur þvi miður ekki gerzt enn
og ráðherrann reynir nú að
finna stefnuleysi sinu ein-
hverja afsökun með frumlegum
nafngiftum þessara samtals-
þátta með ráðamönnum vestan
hafs. „Könnunarviðræður“
voru þeir kallaðir fyrst og nú á
dögunum fóru fram
„upplýsingaviðræður“. Hvað
tekur næst við?
Kannski „kynningar-
viðræður“ hér i Reykjavlk I
nóvember? Vonandi getur utan-
ríkisráðherrann þá kynnt við
horf Alþingis til þessa örlaga-
ríka máls, enda er ekki seinna
vænna, að afstaða íslendinga,
sem ma*k er takandi á, verði
lýðum ljós. Það er full ástæða
til að itreka kröfur um, að vilji
Alþingis I málinu komi f ram og
að utanríkisráðherra efni þar
með loforð sín um að láta
varnarmálin hljóta þinglega
meðferð. Ur því sem komið er,
má lýðræðissinnum I rikis-
stjórninni ekki líðast að
humma ákvarðanir um öryggis-
mál Islendinga og varnir
landsins fram af sér og gefa
kommúnistum frjálsar hendur
til að gripa i taumana á síðustu
stundu og setja úrslitakosti.
r
Olafur Ragnarsson skrífar frá Bandaríkjumim:
NIAGARAFOSSARNIR
ÞARFNAST VIÐGERÐAR
Ættum við kannski að lagfæra Gullfoss svolítið?
Undanfarið hefur staðið yfir
skoðanakönnun meðal þeirra
Bandaríkjamanna og Kanada-
manna, sem búa við Niagara-
fossana, sem eru á landamær-
um ríkjanna, um það, hvort
veita eigi Niagaraánni í annan
farveg um sinn og gera við
fossana. Gera við? spyr væntan-
lega einhver. Já, Niagara-
fossarnir þarfnast viðgerðar, að
þvi er sérfræðingar segjaVatn-
ið" hefúr eytt vissum berg-
tegundum, svo að klettarnir,
sem fossarnir falla fram af, eru
ekki eins styrkir og þeir voru í
eina tíð. Fýrir tæpum áratug
hrundi hluti úr öðrum fossin-
um, og ef reyna á að koma í veg
fyrir að slíkt endurtaki sig,
verður að styrkja bergið. 70%
þeirra, sem svarað hafa í
skoðanakönnuninni vilja láta
gera eitthvað í málinu, jafnvel
þótt sérfræðingarnir áætli, að
viðgerðin muni kosta um 25
milljónir dala, eða nokkuð á
þriðja hundrað milljónir
íslenzkra króna.
Það er varla hægt annað en
dást að Niagarafossunum,
þegar horft er á þá, jafnvel þótt
sá, sem horfir, sé Islendingur
og sé stoltur af Gullfossi, Goða-
fossi og Dettifossi. Niagara-
fossarnir eru líka taldir eitt af
undrum veraldar, en islenzku
fossarnir hafa enn ekki komizt í
þann gæðaflokk: ef til vill hafa
þeir ekki verið kynntir nægi-
lega vel erlendis?
Meginmunurinn, sem ég sá á
Niagara og Gullfossi, var sá, að
Gullfoss og umhverfi hans er að
heita má ósnortið, og
íslendingar hafa lítið reynt eða
breyta þvi verki, sem skaparinn
gekk frá á sinum tima. Við
Niagrafossana hefur mað-
urinn reynt að bæta um
betur, aðallega til þess að þjóna
ferðamannastraumnum, sem
skaparinn hefur líklega ekki
gert ráð fyrir. Segja má, að
sumt af þvi, sem þar hefur
verið gert, stuðli að því, að þær
fjórar milljónir ferðamanna,
sem þangað koma árlega, njóti
sköpunarverksins betur en ella,
og þar á ég við útsýnisturna,
sem eru fjórir í námunda við
fossana, skoðunarpalla á ár-
bökkunum, og lyftubúnað, sem
gerir fólki kleift að komast
niður í gegnum klettana nálægt
öðrum fossinum og undir, eða
réttara sagt á bak við fossinn
sjálfan. Ég var að velta þvi
fyrir mér, þegar ég dvaldi dag-
stund við Niagarafossana
nýlega, hvenær eitthvað svipað
þessu gæti að líta við Gullfoss.
Að visu get ég ekki neitað því,
að ég naut þess í ríkum mæli að
horfa á fossana ofan úr hæsta
turninum á þessum stað,
Skylon-turninum, þar sem ég
sat við glugga í veitingasal, sem
snerist einn hring á klukku-
stundu, — en ég held, að við
ættum samt að halda áfram að
sýna ferðamönnum Gullfoss frá
árbakkanum, — þar sem flestar
myndirnar af honum eru tekn-
ar, — og standa þar föstum
fótum á jörðinni.
Nigarafossarnir eru flóðlýstir
með marglitum ljósum eftir að
skyggja tekur. Rúmlega
helmingurinn af vatninu í
fossunum fer aðra leið á
nóttunni en daginn, það er að
segja gegnum rafala orkuvers,
sem er ofar við Niagaraána, —
en þá eru skrautljósin slökkt,
svo að fólk sér ekki fossana á
meðan. Ættum við að taka
okkur þessi atriði til fyrir-
myndar við Gullfoss? Nei, ég
held ekki.
Meðal þeirra, sem búa i
námunda við Niagarafossana,
er mikið um það rætt um þessar
mundir, hvort ekki sé rétt að
breyta svolitið svipnum á
fossinum, sem er Bandaríkja-
megin við landamærin, um leið
og gert verður við hann. Margir
telja, að hreinsa þurfi burtu
stórgrýtið, sem er fyrir neðan
hann, og sprengja þurfi hluta
af klettunum i fossinum, svo að
hann verði fallegri. Heldurðu
kannski, að Gullfoss þarfnist
snyrtingar?