Morgunblaðið - 03.01.1974, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. JANÚAR 1974
Stórsigur yfir
Bandaríkjamönnum
ÍSLENDINGAR sigruðu Banda-
ríkjamenn með 39 mörkum gegn
19 í landsleik í handknattleik,
sem fram fór í íþróttahúsinu í
Hafnarfirði í gærkvöldi. Undir
lok leiksins snerist leikur ís-
lenzka liðsins um það að skora 40
mörk, en það tókst ekki. Leikur-
inn var lélegur, sérstaklega varn-
arleikur beggja liða, og mikið
kom af ódýrum mörkum. Islenzka
liðið lék þennan leik betur en
fyrri leikinn og einkum var sókn-
arleikur þess skemmtilegri og
árangursríkari.
Bezti maður íslenzka liðsins var
Björgvin Björgvinsson, sem skor-
aði stórkostlega falleg mörk' af
línu. Þá átti Axel Axelsson einnig
mjög góðan leik, svo og þeir Ölaf-
ur Jónsson og Gunnsteinn Skúla-
son. Mörk íslenzka liðsins skor-
uðu Axel Axelsson, 12, Björgvin
Björgvinsson, 8, Geir Hallsteins-
son, 5, Ölafur Jónsson, 5, Gunn-
steinn Skúlason, 4, Viðar Símon-
arson, 3, Einar Magnússon, 1, og
Auðunri Oskarsson, 1. Markahæst-
ur í liði Bandaríkjamanna var
Abrahamson, sem skoraði 7 mörk,
og var hann jafnframt langbezti
maður bandaríska liðsins.
— Viljum
eyðileggja
Framhald af bls. 1
nú í samsteypustjórn, tekst að
koma sér saman um að skila ein-
hverjum af herteknu svæðunum
og túlkun nokkurra laga, sem eru
trúarlegs eðlis, ætti stjórnin ekki
að standa miklu veikari eftir þess-
ar kosningar en fyrir þær. Með
Verkamannaflokknum í stjórn
eru „frjálslyndi flokkurinn" og
„þjóðlegi trúarflokkurinn", og er
sá siðarnefndi á móti því að skila
Aröbum landi. Þó er talið mjög
líklegt, að Goldu Meir takist að
semja við hann um eftirgjafir á
Sinaiskaga gegn því, að flokkur-
inn fái að ráða í ýmsum málum
trúarlegs eðlis, sem styr hefur
staðið um.
Sérfræðingar í bandaríska ut-
anríksiráðuneytinu hafa ekkert
viljað segja opinberlega um úrslit
kosninganna, en í einkaviðræðum
hafa þeir látið í ljós ánægju með
þau og telja, að Golda Meir hafi
komizt svo vel frá þeim, að hún sé
enn ,,sterki“ stjórnmálamaðurinn
í Israel, en það hefur mikla þýð-
ingu fyrir viðræðurnar við Araba.
Með samvinnu við hina flokkana
tvo hafi og stjórnin áfram vel
starfhæfan meirihluta í þinginu.
— Agreiningur
Framhald af bls. 32
Ágreiningur um þetta er þó
augljóslega meiri og djúpstæðari í
Alþýðubandalaginu. Magnús
Kjartansson ítrekaði þá skoðun
sína í útvarpsþætti á nýársdag að
rjúfa bæri þing og efna til kosn-
inga, þar sem stjórnin gæti ekki
lengur komið málum í gegnum
þingið Skoðun hans var sú. að
stjórnarflokkarniivituaögangatil
kosninga og leita eftir stuðningi
kjósenda við endurnýjað stjórnar-
samstarf sömu flokka og að þeir
ættu ekki að níða skóinn hver af
öðrum í kosningabaráttunni.
Hann vísaði til fordæmis Willy
Brandts í V-Þýzkalandi, er hefði
efnt til kosninga. er hann var
kominn í svipaða aðstöðu á þingi
og íslenzka ríkisstjórnin nú.
Ragnar Arnalds lýsti hins vega-
ar allt annarri skoðun í áramóta-
grein sinni í Þjóðviljanum. Hann
sagði: „Að undanförnu hafa hug-
myndir verið á kreiki um þingrof
og nýjar kosningar, þegar fyrir
liggur, að Bjarni Guðnason er
gengin í lið með Sjálfstæðis-
flokknum og Alþýðuflokknum í
stjórnarandstöðu og ríkisstjórnin
hefur því ekki meirihluta í neðri
deild Alþingis... Hver er svo á-
stæðan til þess, að Bjarni Guðna-
son er hlaupinn I lið stjórnarand
stæðinga? Skýringin er einfald-
lega sú, að hann er að reyna að
knýja fram kosningar sem
fyrst. .. En Bjarni Guðnason
stjórnar þvi ekki, hvenær gengið
er til kosninga. Stjórnin hleypur
ekki frá hálfnuðu verki nema
brýna nauðsyn beri til. Fyrst
verður hún að fá tækifæri til að
gera hreint fyrir sínum dyrum í
herstöðvarmálinu. Meirihluti
stjórnarflokkanna dugar ríkis-
stjórninni í vetur og vorið er helg-
að sveitarstjórnarkosningum.
Enn er því of snemmt að kalla
þjóðina til kosninga."
Þessum orðum Ragnars Arn-
alds er augsýnilega fyrst og
fremst beint gegn Magnúsi Kjart-
anssyni og leiða í ljós djúpstæðan
ágreining í Alþýðubandalaginu
um það, hvort reynt skuli að
knýja fram kosningar eða ekki.
3 eldsvoðar
ÞRÍR eldsvoðar urðu um hátfð-
arnar, einn í Reykjavík og tveir í
Hafnarfirði, og varð töluvert tjón
í tveimur þeirra.
A mánudagskvöld tilkynnt um
eld að Iðufelli 8 í Breiðholti. Þar
reyndist vera töluverður eldur í
geymslum í kjallara hússins, og
varð þar mikið tjón á ýmsum hlut-
um og persónulegum munum, er
þar voru geymdir. Eins eyði-
lögðust niðurfallsrör úr snyrti-
herbergjum fbúðanna í húsinu,
en þau eru úr plasti og bráðnuðu
vegna hitans. Varð eldsins raunar
þannig vart, að einn húseigand-
inn sá reyk leggja upp úr niður-
falli í baðkerinu. Talið er, að
pörupiltar hafi kveikt í rusli í
kjallaranum og eldurinn síðan
breiðzt út.
Önnur íkveikja var í Hafnar-
firði á sunnudag sl. Þar hentu
unglingar logandi blysi inn um
viftuop á einni kennslustofu
Lækjarskóla og urðu þar tölu-
verðar skemmdir áður en eldur-
inn var slökktur. Á nýarsdag kom
upþ eldur i frystihúsinu Frostveri
við Hval Hvaleyrarbraut, en þar
hefur Fóðurstöðin sem framleiðir
minnkafóður, haft aðstöðu að
undanförnu. Upptök eldsins voru
þau, að tveir pottar gleymdust þar
á yfir hátíðarnar, og voru þeir
rauðglóandi, er að var komið. Frá
þeim hafði síðan borizt eldur í
þak byggingarinnar og varð þar
af mikið tjón, því að miklar
skemmdir urðu á frystivélum og
hráefnið eyðilagðist að verulegu
leyti.
— Skaftár-
hlaupið
Framhald af bls. 2.
einnig væri nauðsynlegt að full-
vissa sig um, hvaðan vatnið kæmi.
Vatnsborðið á Skaftá við
Kirkjubæjarklaustur hækkaði
mest um 50 sentimetra í þessu
hlaupi, en í Skaftárhlaupum hef-
ur það venjulega hækkað um 2
metra, auk þess sem áin verður þá
miklu breiðari.
— Bandaríkja-
menn
Framhald af hls. 31
veldum sigri Bandaríkjamann-
anna, en það fór þó ekki svo.
Unglingarnir léku á köflum stór-
vel og höfðu fimm marka forystu
nokkrum sinnum í leiknum.
Síðustu mínúturnar leystist leik-
urinn upp í leikleysu, þar sem
handalögmálin voru vinsælli en
handknattleikurinn. Unglingarn-
ir gáfu sig þó ekki og sigruðu með
einu marki, 19:18. Gunnar Einars-
son var sem fyrr í fremstur i
flokki og skoraði 8 mörk ungling-
anna. Guðmundur Sveinsson
gerði 4 og aðrir minna.
Þrátt fyrir þennan ósigur
sigruðu Bandarfkjamenn í mót-
inu, þar sem markatala þeirra var
hagstæðari en FH-inga, sem hlutu
jafnmörg stig.
Lokastaðan f mótinu varð þessi:
USA
FH
Haukar
Unglinga
landsl.
2 2 0 1 68:61 4
3201 65:64 4
3102 64:66 2
3 1 0 2 58:64 2
— Breti tekinn
Framhald af bls. 32
um, þegar atburðurinn átti sér
stað og var ekki búizt við því að
það kæmi á staðinn fyrr en í
morgun. Þó var talið mögulegt, að
eftirlitsskipið myndi ekki not-
færa sér rétt sinn til þess að koma
á staðinn.
Um klukkan 04.30 aðfaranótt
31. desember klippti varðskipið
Óðinn á báða togvíra vestur-þýzka
togarans Othmarschen, sem er
smíðaður 1965 og er 1.394 lesta
verksmiðjutogari. Togarinn var
að ólöglegum veiðum tæplega 20
sjómílur fyrir innan fiskveiðilög-
söguna suðsuðaustur af Hvalbak.
Eftir að varðskipið klippti, gerði
togarinn ítrekaðar tilraunir til
þess að sigla á það, en án árang-
urs.
— Tónlistarverð-
laun
Framhald af bls. 2.
höfunum tveimur — Jónas
tókst ekki að finna, hann var
staddur i Reykjavík þá
stundina og náðist ekki til hans
— en Herbert Ágústsson upp-
lýsti, að verk hans, „Til-
breytni", hefði í stórum drátt-
um verið samið á árinu 1972, en
lokið á sl. ári, skömmu áður en
tónverkasamkeppni Þjóð-
hátíðarnefndar var tilkynnt.
Hann sagði, að verkið væri því
ekki samið með þjóðhátíðina
beint i huga; það væri algerlega
frjálst nútímaverk, óbundið til-
teknum hugmyndum. „I raun-
inni er þetta ófullgert verk, að
því leyti," sagði Herbert, ,,að
við það má alltaf bæta nýjum
og nýjum þáttum. Eins og ég
sendi verkið frá mér eru
þættirnir fjórir, algerlega sjálf-
stæðir hver fyrir sig og má raða
þeim saman að vild — og bæta
öðrum við. Verkið er skrifað
fyrir eins stóra hljómsveit og
við getum haft hér.“ Að-
spurður, hvernig tónverkið
mundi henta til flutnings úti,
sagði Herbert, að það væri að
sjálfsögðu undir veðrinu komið
— og því verður víst ekki svo
glatt treyst á íslandi — „mér
þykir heldur ósennilegt, að það
njóti sín úti undir beru lofti —
þó er það hugsanlegt, ef hægt
er að finna heppilegan stað og
nógu mikið gefur af logni og
blíðu“, sagði Herbert H.
Ágústsson.
— Einkamálgagn
Framhald af bls. 2.
taka tillit til allra aðstæðna og
láta skynsamlegt mat ráða.
Enda þótt margar kröfur og
óskir verði nú að leggja á hilluna,
hljóta verkalýðsfélögin og einnig
BSRB að halda fast við þá grund-
vallarkröfu, að lágmarkslaun fyr-
ir fultvinnandi karl eða konu,
verði 35 þúsund krónur á mánuði.
Meðan ýmsir taka margföld laun
á mánuði er ekki ástæða til að
taka þessa kröfu til baka. Það
er ekki ástæða til þess, og
það væri óverjandi að halda
að við þessa kröfu eru allar aðrar
aukaatriði.“
—Áramótaávarp
Ólafs Jóh.
Framha-Id af bls. 12
að eiga, sem ætla að lifa í þessu
landi.
Og nú hafa íslendingar lifað í
þessu landi í ellefu aldir, og á
ýmsu hefur oltið um afkomu og
lífsskilyrði. Oft blés kalt á móti.
Oft var þungur róður og margur
varð úti í lífsbaráttunni. Sultur-
inn var á stundum tíður gestur í
vorharðindum. Oft dóu menn úr
ófeiti, eins og það var kallað.
Menn bognuðu stundum en brotn-
uðu aldrei. Menn gáfust aldrei
upp. Þá gerðu menn kröfur til
sjálfs sín. Og á öllum öldum voru
hér menn, sem létu ekki baslið
smækka sig, heldur höfðu þá and-
legu reisn að telja sig jafninga
hvers sem var, menn sem unnu
andlega afrek, sem urðu undir-
staða sérstakrar þjóðartilveru.
Hér voru alltaf til menn í kot-
ungsklæðum með konungsskap.
Og nú hefur þjóðin rétt úr kútn-
um.
Já, nú er hér komin önnur öld.
Á þeim velsældarárum, sem við
iifum á, ætti enginn að þurfa að
láta baslið smækka sig. Nú ætti
enginn að þurfa að ganga með
minnimáttarkennd gagnvart ein-
um eða neinum. Nú ætti mann-
dómur, þróttur og sjálfsbjargar-
stolt að vera einkenni fólksins.
En það er sagt, að það þurfi
sterk bein til að þola góða daga.
Vonandi á það ekki eftir að sann-
ast, á okkur íslendingum. Þó of-
býður mér, þegar ég heyri allar
þær kröfur, sem gerðar eru á
hendur hinu opinbera og stund-
um fylgt á eftir með hótunum, og
það jafnvel af aðilum, sem varla
verða með réttu kallaðir olnboga-
börn samfélagsins. Hvenær kem-
ur að því, að fólkið í landinu, sem
vinnur hörðum höndum, segi:
Hingað og ekki lengra. Menn
ættu ekki að gleyma, að hóf er
bezt í hverjum hlut.
Okkur greinir á um margt í
okkar kæra landi. En allir erum
við og viljum vera íslendingar. Og
þegar menn koma hingað heim,
eftir lengri eða skemmri dvöl á
erlendri grund, og hafa fyrst
landsýn, hygg ég, að í brjóstum
flestra endurrómi: Heima er bezt.
Ég held, að hundrað ára afmæl-
isljóð þjóðskáldsins Matthíasar
eigi að breyttu breytanda við enn
þann dag í dag. Hann sagði:
„island þig elskum vér
alla vora daga;
byggð vor við brjóst þitt er,
brauð og líf og saga,
blikeldar braga;
brýni lífið frost og glóð,
heimilis-haga
hér gaf Drottinn vorri þjóð;
hér blessast heitt og kalt,
hér er oss frjálsast allt.
Faðmi þig himinn fagurblár,
föðurleifð vor, í þúsund ár.“
Þjóð og land er traustum bönd-
um tengt. Þau bönd mega aldrei
fúna. Þau bönd þarf sífellt að
styrkja. Það vona ég, að gerist á
afmælisári.
Ég vona að mér fyrirgefist, þó
að ég grípi aftur til Mattthíasar og
geri sígiida nýárskveðju hans að
minni.
„Gleðilegt ár — þú andans sól,
sem árshring byrjar um lífins
stól:
Heilaga ljós, sem heyr æ stríð
við heldjar-veturinn ár og síð;
Vor ytri neyð, hún er nætur ís,
en nötri sálin er dauðinn vís,
og nýsti helið vorn hjartans pól,
þá höfum vér vetur, en aldrei
sól,
Kom því, ó skínandi ljósanna
ljós,
og leys vora köldu þjóðlífs rós;
markaðu á skjöld fyrir mannlífs-
byggð:
Menntun jöfn með frelsi tryggð.
Leiftri þau orð þar logandi
rauð:
„An lifandi vonar er þjóð hver
dauð.“
Skíni þau orð við alfara-stlg:
„Elski hver annan meir en sig“
Skrifaðu á himin lög og láð:
„Lífið er sigur og guðleg náð.“
Ég vona, að þjóðhátíðarárið gefi
okkur vit og vilja til að þakka,
meta og skilja lífið og dásemdir
þess. Ég vona að það kermi okkur
að horfa hátt og gleyma því, sem
er lítið og lágt. Ég vona að það efli
heilbrigðan þjóðarmetnað og
sjálfstæða dómgreind.
Ég læt svo þessu áramótaspjalli
lokið með því að þakka lands-
mönnum fyrir liðið ár og þjóðinni
allri óska ég árs og friðar á kom-
andi ári.
- Ræða forsetans
Framhald af bls. 17
er ekki síður stofninn og grein-
arnar og blöðin og ræturnar, sem
draga lífsaflið úr jörð og lofti.
Þetta er íslenzk menning, allt
saman. Og þetta tvennt, landið og
menning þjóðarinnar, er sam-
eiginlegur arfur vor allra, sem
vér erum öll jafnréttborin til og
geriross aðþjóð. Ef þjóðhátíð á að
verameiraen leiksýning ein verð
ur þessi andi að svífa yfir vötnum
hennar.
Og um leið andi gleðinnar og
trúar á framtíðina. Ég á von á að
svo verði vítt um byggðir lands-
ins. Þá má svo fara að ljóma leggi
af þessu ári þegar líður hin 12. öld
íslandsbyggðar. Sú er ósk og von
allra, að gott ár fari í hönd. Undir
það tek ég af heilum huga um leið
og ég býð yður öllum gleðilegt
nýjar.
— NATO eftir
Framhald af bls. 16
Bandarikjaforseti gaf út í mal-
mánuði síðastliðnum þess efnis,
„að Bandaríkin myndu aldrei
fórna öryggi bandamanna
sinna fyrir samvinnu við
Sovétmenn".
Öllu viturlegra væri að gera
Evrópumenn hrædda með því
að hóta að kalla bandaríska her-
liðið I Evrópu heim. Sovétríkin
hafa nú, I fyrsta skipti á löng-
um tíma, byrjað að auka þrýst-
inginn á stjórnir Evrópuríkj-
anna með þvi að nota komm-
únistaflokka viðkomandi landa.
Bandarísk áhrif yrðu kannski
eitthvað meiri, ef ekki væri
hægt að treysta því, að her-
menn okkar væru alltaf til stað-
ar.
Hið hyggilegasta, sem við
gætum gert, væri þó að viður-
kenna, að aðferð þeirra Nixons
og Kissingers við lausn alþjóð-
legra vandamála, leynilegar
samningaviðræður ásamt skjót-
um aðgerðum, sem valda undr-
un og stundum skelfingu, hefur
þegar þjónað tilgangi sínum.
Nú er tími til að taka málin til
rólegrar yfirvegunar.
Ef veröldin væri billjardborð
myndi Richard Nixon, sá mikli
friðarsinni, stilla öllum kúlun-
um upp I þríhyrning, síðan
myndi hann koma knattstöng-
inni, sem heitir Henry Kissing-
er, fyrir I beztu hugsanlegri
stöðu, miða og skjóta. Með
snöggu hnitmiðuðu skoti gæti
hann bundið enda á hið svo-
nefnda „óbreytta ástand“ og
látið öðrum eftir að hirða bit-
ana.
Gallinn við Atlantshafs-
bandalagið er hinn sami og við
fulltrúadeild Bandaríkjaþings.
Það er ómögulegt að skipta við
NATO á sama hátt og við kín-
versk stjórnvöld. Stjórn NATO
er mynduð af fulltrúum lýð-
stjórna, sem flestar hafa annað-
hvort nauman meirihluta á
þingum landanna eða eru
minnihlutastjórnir. Hver verð-
ur að gæta sinna hagsmuna og
það gerir öll samskipti svo erfið
og þung I vöfum. Þess vegna
verður að leggja hinar skjótu
aðgerðir niður og hefja samn-
ingaviðræður, sem vafalítið
munu taka langan tíma.
I síðastliðnum mánuði brugð-
ust Evrópumenn trausti okkar,
þegar á reyndi, og því hljótum
við að spyrja okkur sjálf: Er
Atlantshafsbandalagið virki-
lega vert allrar þeirrar enda-
lausu þolinmæði, sem þarf til
þess að halda því saman? Svar-
ið er já. Bandaríkjamenn eru
leiðandi i hinum sundurleita
hópi lýðræðisþjóða, sem
Atlantshafsbandalagið er byggt
upp af. Forystan er æði dýr-
keypt á köflum og þess vegna
verðum við að sætta okkur við
ffflsku og vanþakklæti á stund-
um.