Morgunblaðið - 18.01.1974, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 1974
Faíj
l.l lf. t V
VR?
22 022
RAUÐARÁRSTÍG 31
BILALEIGA
CAR RENTAL
21190 21188
tel 14444 • 25555
mm
BÍLALEIGA car rental
Bílaleiga
CAB BENTAL
Sendum
(-4*41660 — 42902
(r*
BlLALEIGAN
51EYSIR
CAR RENTAL
-»24460
í HVERJUM BÍL
PIOIMŒŒR
ÚTVARP OG STEREO
KASETTUTÆKI
"SKODA EYÐIR MINNA.
Shodr
iOÚM
AUÐBREKKU 44-46.
SIMI 42600..
MARGAR HENDUR |||
^ VINNA !!■— ÉTT VERK
§SAMVINNUBANKINN -
FERÐABÍLAR HF.
Bílaleiga. — Sími 81 260
Fimm manna Citroen G.
S station. Fimm manna
Citroen G.S. 8 — 22
manna Mercedes Benz
hópferðabílar (m. bílstjór-
um).__________________
I N. —1 m BKUN Xt. om-mntal- 1 ^^Sy^tHverfisgötu 18 I SENDUM [/*] 86060 •• r
SPURNINGAR OG SVOR UM VARNARMAL
ri „ f. • >(i„ mynda framvarnarlínu sína á Aden. Ekki ómerkari heimild Efast má um, að hugur hafi
Einangraðir
Þjóðviljamenn
Blaðamennskan, sem daglega
birtist á sfðum Þjóðviljans,
lætur ekki að sér hæða. Sorinn
er yfirleitt nægur, þó að hinir
pólitísku blaðamenn, sem þar
starfa, séu í sæmilega andlegu
jafnvægi, ef yfirleitt er hægt að
hugsa sér slíkt ástand á Þjóð-
viljanum. En steininn tekur þó
fyrst úr, þegar geðshræringar
setjast að í hugum Þjóðvilja-
manna. Og það virðist ekki vera
neitt meðalástand, sem ríkir
þessa dagana á ritstjörn Þjóð-
viljans. Móðursýkin er allsráð-
andi ásfðum blaðsins.
Tilefni þessarar vanlíðanar
þeirra Þjóðviljamanna er ofur
skiljanlegt. Þeir sjá fram á, að
innan fárra daga muni vilji ís-
lendinga í varnarmálum koma
skýrar i Ijós en nokkru sinni
fyrr. Og sá vilji mun að sjálf-
sögðu ekki vera í samræmi við
skoðanir einangraðra Þjóð-
viljamanna á þeim málum.
Nokkrir framtakssamir menn
hafa tekið sig saman um að
safna undirskriftum undir
áskorun á ríkisstjórnina og Al-
þingi um að leggja á hilluna
ótímabær áform um uppsögn
varnarsamningsins við Banda-
rfkin og brottvísun varnarliðs-
ins. Það, sem gerzt hefur eftir
að undirskriftasöfnunin hófst,
er einfaldlega, að sfminn hefur
ekki stanzað á skrifstofu þeirra
undirskriftarmanna og fjöldi
manna streymir þangað dag-
lega til að fá eintök af I istanum
og safna undirskriftum. Áhugi
manna fyrir þessari undir-
skriftasöfnun er gffurlegur.
Þetta hefur sett þá Þjóðvilja-
menn gjörsamlega úr jafnvægi.
Fyrst upphófust móðursýkisleg
skrif um, hvert hneyksli það
væri, að gömlu fólki væri gef-
inn kostur á að tjá skoðanir
sfnar í þessu máli. Er þar gerð
fólskuleg árás á forstöðukonu á
dvalarheimilinu Hrafnistu,
sem hefur verið svarað hér í
Morgunblaðinu af Pétri
Sigurðssyni. Síðan tók við í gær
heiftarleg árás á þá menn, sem
fvrir undirskriftasöfnuninni
standa. í forystugreininni eru
þeir kallaðir „fáeinir ofstækis-
fyllstu flokksmenn Sjálfstæðis-
flokksins ásamt einum fyrrver-
andi varaþingmanni Alþýðu-
flokksins", „brotabrot úr
prósenti", sem vart sé hægt að
kalla íslendinga. Annars staðar
í blaðinu eru þessir sömu menn
kailaðir „hundflatur
skrælingjalýður".
Óþarfi er hér að kynna þá
menn, sem Þjöðviljinn velur
þessi heiti. Þeir eru flestir vel
þekktir og geta menn sjálfir
metið, hvort það er af góðu eða
illu. En ástæða ef til að vekja
athygli manna á þeim fáheyrðu
aðferðum, sem Þjóðviljinn er
hér að reyna að beita gegn
mönnum, sem ekki eru sam-
mála Þjóðviljamönnum í
stjórnmálum. Um þær þarf
ekki að hafa nein orð. Þær
dæma sig sjálfar.
Köld vatnsgusa
Sannleikurinn er sá, að Þjóð-
viljinn hefur fulla ástæðu til að
opinbera móðursjúkt ofstæki
sitt út af þessu máli. Það er
nefnilega að koma í ljós, hver
vilji fólkins í iandinu er f
öryggismálum þjóðarinnar.
Hinir einangruðu skriffinnar
ÞjöðviIjans eru f þann mund að
komast að raun um, að þeir eru
f algjörum minnihluta, þegar
þeir hrópa á varnarleysi lands-
ins. Þeim hefur sem sagt ekki
tekist að kasta ryki f augu al-
mennings þrátt fyrir að þeir
hafi á undanförnum árum,
ásamt nokkrum fámennum
minnihlutahópum, haft hæst á
opinberum vettvangi um þetta
mál. E.t.v. hafa þeir fallið í þá
gryfju að hlusta eingöngu á
þann hávaða, sem þeir sjálfir
hafa framleitt og dregið af hon-
um ályktanir, að það, sem hæst
glymdi væri vilji þjóðarinnar.
En nú er sannleikanum í
málinu skvett framan í þá eins
og köldu vatni, og þá er ekki til
annars að grípa en takmarka-
lauss ofstækis í skrifum. Helzt
vildu þeir sjálfsagt loka fyrir
munn allra þeirra, sem ekki
eru á sömu skoðun og þeir
sjálfir, líkt og gert er í fyrir-
myndarríkinu fyrir austan. En
sem betur fer eigum við ennþá
langt í land með, að þessum
mönnum takist að innleiða
slíka skipan mála hér.
Norður-Atlants-
hafsins raunhæf?
Hugmyndin um friðlýsingu
Norður-Atlantshafs stafar frá
tillögu, sem Ceylon og fleiri
ríki stóðu að á Allsherjarþíngi
Sameinuðu þjóðanna 1971, um
friðlýsingu Indlandshafs. Ur
því að ætlunin er að líkja Ind-
iandshafi og NorðurAtlants-
hafi saman að þessu leyti, er
ekki úr vegi að gera í stuttu
máli almennt grein fyrir þróun-
inni sem orðið hefur í flota-
málum síðustu ár og þó einkum
á Atlantshafi og Indlandshafi.
Utþensla sovézka flotans
hefur valdið mestum umskipt-
um í öryggismálum almennt á
síðasta áratug. Áður fyrr var
rússneski flotinn tiltölulega lít-
i 11, og sögulegt hlutverk hans
hefur verið að verja strendur
lands síns. Nú hefur ný
hernaðarstefna rutt sér til
rúms og samkvæmt henni gegn-
ir sovézki flotinn alheimshlut-
verki. Sumir segja, að hin nýja
stefna sé andsvar Rússa við
yfirburðum Vesturlanda á höf-
unum, aðrir halda þvi fram, að
með stefnunni vilji sovézku
leiðtogarnir færa vald sitt úr
viðjum evrópska landflæmis-
ins. Þeir sjáí, að ekki verði
lengra komizt í Evrópu, og þess
vegna leiti þeir á önnur mið.
Enn aðrir benda á það, að
sovézki flotinn komi að góðum
notum í samkeppni Rússa og
Kinverja um áhrif og vöid í
vanþróuðum löndum, því að
með honum geti Rússar sýnt
vaíd sitt alls staðar í heiminum.
Fróðlegt er að líta til þeirra
breytinga, sem orðið hafa á ein-
stökum hafsvæðum á undan-
förnum árum. Mikið hefur
verið rætt um sovézka flotann á
Miðjarðarhafi, en fyrir fimm
árum sáust þar varla sovézk
herskip. Athyglin beindist að
Indlandshafi 1970, en árið 196Í5
hafði sovézkt herskip aldrei
siglt um það haf. Mest hefur 'þó
Utþensla sovézka Norðurflotans
orðið, hann hefur hækistöðrvar
á Kolaskaganum við Murm-
ansk, og siglíngaleiðir frá þeim
bækistöðvum eru um Atlants-
haf milli íslands og Noregs. Frá
1963 hefur flotinn’ stundað
reglulegar æfingar tvisvar á
ári, vor og haust, á þessu svæði.
Af æfingunuin virðist mega
ráða. að Sovétrikin hyggjast
svæði, sem liggur frá Græn-
landi um ísland til Færeyja.
Stærsta flotaæfing Rússa til
þessa fór fram í apríl 1970 og
tóku meira en 80 sovézk her-
skip þátt í henni á svæðinu
milii íslands og Noregs. 63% af
öllum kafbátum Sovétríkjanna
eru í 2 flotum þeirra í Norður-
Evrópu. 70% sovézku kjarn-
orkukafbátanna og eldflauga-
kafbátanna eru í Norðurhöfum.
1 Norðurflota Sovétríkjanna
eru auk þess 30 orrustuskip og
tundurspillar, 35 úthafs-
fylgdarskip, 25 landgönguskip.
25 eftirlitsbátar búnir eldflaug-
um og 150—200 minni skip.
Fjöldi sovézku herskipanna á
Indlandshafi er smáræði í sam-
anburði við fjöldann i Norður-
flotanum á Atlantshafi. Talið
er, að í byrjun þessa árs hafi 15
rússnesk herskip verið á Ind-
landshafi. Að undanförnu hafa
Sovétríkin lagt sig fram um að
ná pólitískri fótfestu í löndun-
um við Indlandshaf, fótfestu,
sem kemur flóta þeirra einnig
að góðum notum, því að helztu
vandkvæði sovézku flota-
stjórnarinnar eru að éignast
bækistöðvar á fjarlægum stöð-
um i öðrum löndum. Frá þvi að
sovézk herskip byrjuðu að
venja komur sinar reglulega til
Indlandshafs 1968, hafa þau
farið í 50 flotaheimsóknir til 16
landa við hafið eða í nágrenni
þess. Áhrif Rússa virðast einna
mest í Sómalíu, þar sem æðsta
byltingarráðið svonefnda
komst til valda 1969. Einnig má
geta þess, að í júlí 1970 gerðu
Sovétríkin samning við stjórn-
völd eyjunnar Mauritius, en
lega hennar hefur mikið
hernaðarlegt gildi á miðju Ind-
landshafi. Samningurinn trygg-
ir sovézkum fiskiskipum
löndunarréttindi á eyjunni og
heimilar nýskráningu skips-
áhafna þar, auk þess hefur
sovézka flugfélagið Aeroflot
fengið lendingarréttindi á eyj-
unni. Hafa Sovétríkin nú gert
svipaða fiskveiðisamninga við
tólf önnur lönd á þessum slóð-
um. Ekki má gleyma því, að
sömu aðilar stjórna sovézkum
fiskiskipum og herskipum, og
auðvelt er að nota fiskiskipin í
þágu hersins, bátana til liðs-
flutninga og verksmiðjuskipin
til flutnings á hergögnum.
Sovétrikin hafa einnig tekið
upp nána samvinnu við nýja
ríkið Suður-Yemen, sem áður
var brezka gæzluverndarsvæðið
en brezka blaðið Times hefur
greint frá þvi, að nú sé svo
komið fyrir hafnarborginni
Aden i Suður-Yemen, að
hafnarstjórinn þar sé rússnesk-
ur. Þannig mætti rekja fleiri
dæmi um áhuga sovézka flotans
á Indlandshafi.
Um leið og þetta gerist hafa
Vesturveldin fremur dregið úr
herstyrk sínum á þessum slóð-
um, einkum Bretar, sem eru að
hverfa þaðan að mestu leyti.
Sjöundi floti Bandarfkjanna er
á Suður-Kínahafi og þaðan eru
stundum send herskip inn á
Indlandshaf, eins og gert var
14. desember 1971, þegar kjarn-
orkuknúna flugvélamóðuskipið
Enterprise sigldi þangað í fylgd
með átta skipum til að vera við
öllu búið vegna átaka Indverja
og Pakistana.
Hin aukna spenna, sem kom í
kjölfar sovézku herskipanna
inn á Indlandshaf, hefur orðið
til þess, að ríkin við hafið með
Ceylon í broddi fylkingar hafa
sameinazt um tillögu hjá Sam-
einuðu þjóðunum, þar sem
hvatt er til friðlýsingar hafsins.
í ræðu, sem frú Bandaranaike,
forsætisráðherra Ceylons, flutti
á Allsherjarþinginu hinn 12.
október 1971, sagði hún, að ti 1-
gangurinn með tillöguflutn-
ingnum væri að takmarka flota-
umsvif erlendra ríkja á hafinu
og tryggja, að þau gerðu ekki
þennan heimshluta að átaka-
svæði með samkeppni sinni.
Sagði hún, að ósk Ceylons værí,
að nánar skilgreint svæði Ind-
landshafs yrði friðlýst og þar
færi aðeins fram friðsamleg
starfsemi undir alþjóðlegu
ef tirli ti. Öll meðferð vopna
yrðu bönnuð ásvæðinu, skipum
allra þjóða yrði heimiluð um-
ferð um svæðið, en herskip og
kafbátar mættu ekki halda þar
kyrru fyrir nema í neyðartil-
vikum.
Þótt framangreint væri efnis-
lega það, sem í tillögunni fólst,
var aðeins samþykkt á Alls-
herjarþinginu að hvetja stór-
veldin til viðræðna sín á milli
um málið og þess farið á leit við
framkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna, að hann gerði næsta
Allsherjarþingi grein fyrir
gangi málsins og þaðyrði aftur
tekið á dagskrá þess þings.
Tillagan var samþykkt 16.
désember 1971 með atkvæðum
60 landa, en 55 sátu hjá, þeirra
á meðal bæði Sovétrikin og
Bandaríkin.
fylgt máli hjá öllum þeim, sem
samþykktu tillöguna eða voru
flutningsmenn hennar, því að
um þær sömu mundir, sem hún
var til umræðu og samþykktar,
skarst í odda milli Indlands og
Pakistans, og íran hernam smá-
eyjar á Persaflóa, en öll þessi
lönd hvöttu mjög til friðlýs-
ingarinnar.
Um frekari aðgerðir á grund-
velli tillögunnar er lítið að
segja. Þó má geta þess, að hinn
2. febrúar 1972 skýrði tals-
maður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins frá þvi, að ráðu-
neytið hefði snúið sér til Sovét-
ríkjanna og kannað, hvort á-
hugi væri þar á viðræðum um
gagnkvæman samdrátt flota-
styrks á Indlandshafi og annars
staðar, en ekkert svar fengið.
Er aðildin að
Atlantshafsbanda-
laginu nægileg vörn?
Fullyrt er af ýmsum, að ís-
land sé nægileg vörn í þvf að
vera í Atlantshafsbandalaginu.
Landinu er vissulega nægileg
vörn að því, ef varnir
bandalagsins í þess þágu eru
nægilega traustar. íslendingar
veikja varnir bandalagsins um
leið og þeir svipta land sitt
vörnum. Styrkur bandalagsins
byggist á framlagi hverrar ein-
stakrar bandalagsþjóðar. Ef
ein þeirra leggur ekkert af
mörkum, veikist bandalagið að
sama skapi. Hinu má heldur
ekki gleyma, sem segir í 5.
grein Atlantshafssáttmálans, að
þótt árás á einn sé talin árás á
alla, er það á valdi hvers ein-
staks aðila að gera „þær ráð-
stafanir, sem hann telur nauð-
synlegar, og er þar með talin
beiting vopnavalds til þess að
koma aftur á og varðveita
öryggi Norður-Atlantshaf-
svæöi.sins".
Það er sem sé ekkert ríki
skyldugt til að grfpa til vopna,
ef það telur það ekki nauðsyn-
legt. Dvöl bandarískra her-
manna á l.slandi í samræmi við
varnarsamninginn er trygging
þess, að árás á ísland skuld-
bindur Bandarikin til að verja
landið. Þau eiga engra annarra
kosta vö), enda þótt þau teiji
það e.t.v. ekki nauðsvnleet.