Morgunblaðið - 18.01.1974, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. JANUAR 1974
Myndin er tekin á heimili þeirra Guð-
rúnar og Jóns á Flötunum eftir heim-
komuna til íslands. Frá hægri eru
Sigurlína, Guðrún, Jón, Jón Kári og
Dagur, en Völu vantar. Allir eru
komnir f vetrarfatnaðinn.
bjuggum í
þremur
Viðtal
Guðrúnu
Guðmunds-
dóttur
A gamlárskvöld komu hjónin
Guðrún Guðmundsdóttir og Jón
Jónsson jarðfræðingur heim til
íslands eftir 15 mánaða útivist í
fjarlægum löndum í Mið-Ameríku
og m.a. þrengingar af völdum
jarðskjálftans mikla í Managua
um jólin 1972. Með þeim komu
tvö af börnum þeirra, en eldri
sonurinn, Jón Kári, hafði komið í
haust til að fara í landsprófsbekk
og Vala, sem er 18 ára gömul, varð
eftir i Costa Riea til að ljúka sínu
skólanámi í sumar. Fréttamaður
Mbl. leit inn til Guðrúnar á
heimili þeirra á Smáraflöt í
Garðahreppi, og þáði hjá henni
kaffi og indælar smákökur, sem
nágrannakonurnar höfðu fært
henni við komuna, meðan við
spjölluðum um þessa löngu úti-
vist fjölskyldunnar í fjarlægri
heimsálfu.
— Við bættum okkur upp jólin,
sem við misstum i fyrra og héld-
um þau með fjölskyldu Sveins
Einarssonar í Managua. Við átt-
um þarna saman 2 yndislega
daga, 10 íslendingar, áður
i>n við komum heim, sagði Guð-
rún. Jarðskjálftinn varð, sem
I unnugt er, laust eftir mið-
nætti 23. desember 1972. Þá vor-
um við búin að kaupa gríðar-
rtóran kalkún og ætluðum að
haida jöl saman allir íslend-
ingarnir.
— Jú, það var óskaplegreynsla,
hélt Guðrún áfram sem svar við
spurningu okkar. — Þó við þyrft-
um ekki að kvarta, miðað við þær
hörmungar, sem við sáum. Við
vorum heppin að jarðskjálftinn
varð á þessum tíma dags, þegar
allir voru heima, Ef Jón hefði
verið í vinnu og börnin í skóla, er
ekki að vita hvernig farið hefði.
Ég kastaðist upp í loftið við kipp-
ínn og lenti f rúmi Jóns, þegar ég
kom niður, og sfðan lentum við
bæði úti á gólfi. Kippurinn stóð í
5 sekúndur. En það liðu 10 mínút-
ur þartilnæsti kippurkom. Húsið
skemmdist ekki, þó næstu hús
virtust hafa fengið meiri
áföll. Um klukkan fimm um
morguninn var okkur orðið
kalt úti i garðinum og tókum
það ráð að fara í húsið og sofa
í 2 tíma. Og það gerðu fleiri,
þegar þeir sáu jarðfræðinginn
Jón Jónsson fara inn i sitt
hús. Við bjuggum utan við
borgina og sáum reyk og eld-
bjarma yfir henni. Menn sem
óku á jeppa inn í borgina
strax um nóttina, komu aftur
skelfingu lostnir og sögðu:
Managua er horfin! Ég held aðég
hafí ekki skilið það fyrr en á
jóladag, þegar Einar Sveinsson ók
með okkur inn í borgina og maður
sá fólk sitjandi á rústunum og
verið að grafa aðra undan þeim.
Við tókum það helzta með okkur
og söfnuðumst saman i húsi
Sveins Einarssonar, sem var 12
km utan við borgina. Þar sváfum
við öll úti fyrstu nóttina. En þá
þurfti að hugsa fyrir því að
komast burtu. Þarna var vatns-
laust, rafmagnslaust og allir voru
hræddir um aðsóttirfæruaðgjósa
upp í þessum hita. Og við náðum
síðustu flugvél til San Salvador,
þar sem við vorum til 10. febrúar.
— Nei, við vissum ekki frá degi
til dags hvaðyrði. Jón var i Mana-
gua vegna jarðhitarannsókna á
vegum Sameinuðu þjóðanna og
við vissum ekki, hvort þvi verk-
efni yrði hætt og við kannski send
eitthvað annað. En niðurstaðan
varð sú, að Sveinn Einarsson
stjórnaði verkinu áfram og að Jón
og Guðmundur Sigvaldason lykju
sínum verkefnum. Rannsóknar-
verkefni Jóns átti að ljúka í októ-
ber sl., en dróst fram í desember.
ENLUF, sem samsvarar Raf-
magnsveitum ríkisins hér, tók við
verkefninu og Sveinn Einarsson
mun stjórna þvi áfram í næstu 2'6.
til 3 ár. Verkefni Jóns er lokið og
það verður ekki fyrr en farið
verður að bora að þeir þurfa aftur
á jarðfræðingi að halda. Það var
sém sagt ákveðið að halda áfram í
Managua, þrátt fyrir jarðskjálft-
ann. Nú er olia orðin svo dýr í
heiminum, að allir hyggja meira
að jarðhita, sem hafa hann.
— Þetta hefur verið ákaflega
viðburðaríkur tími, sagði Guðrún,
er hún var spurð að því, hvar
fjölskyldan hefði verið þennan
tíma. — Við ætluðum að vera í
einu landi, en höfum búið í þrem-
ur. í febrúar var Jóni allt i einu
sagt að fara til Managua aftur.
Við tókum okkur því upp i Salva-
dor, sögðum upp húsnæði og
þjónustustúlku og ætluðum að
leggja af stað næsta dag, þegar
Sveinn hringdi og sagði, að í
Managua væri varla hús uppi-
standandi, engir skólar, engan
mat að fá nema sækja hann lang-
ar leiðir o.s.frv. Við stönzuðum
því aðeins í Managua í einn dag,
en héldum svo áfram til San Jose
í Costa Riea, þar sem búið var að
útvega okkur húsnæði. Þangað er
45 minútna flug frá Managua og
Jón gatkomiðöðruhverju. Aðal-
heiður, kona Sveins Einarssonar,
var hjá mér í 6 mánuði í San Jose
og þá komu þeir Sveinn og Jón
stundum akandi sex tima leið til
okkar. En það gat liðið mánuður á
milli.
— 1 San Jose var gott að vera.
Við fengum ágætis húsnæði. Þar
var líka tiltölulega þægilegt með
skóla fyrir krakkana. Við gerðum
okkur fljótt heimakomin í San
Jose, sem er lítil borg, um 300
þús. ibúar, og gott að rata þar. Þar
er margt Evrópufólk, einkum
Þjóðverjar, sem ýmist flúðu und-
an Hitler eða komu þangað eftir
stríð. Einnig er þar mikið af ítöl-
um, Hollendingum og öðrum
Evrópuþjóðum. Þar voru líka
margir Norðurlandabúar og kon-
urnar tóku mér ákaflega vel og
voru mér hjálplegar. Við Norður-
landakonurnar höfðum með
okkur saumaklúbb. Heimamenn
eru Spánverjar, Indjánar og negr-
ar og mikið blandaðir.
Þar sést ekki mikið af hreinum
svertingjum, en blandan yfir-
gnæfandi, eins og raunar í
Nicaragua. En i Guademala er
meira af hreinræktuðum Indján-
um.
— Er ekki óskaplega heitt í
þessum löndum?
— 1 Managua er alltof heitt,
svarar Guðrún. En í San Jose, sem
er í 1200 m hæð yfir sjó og umgirt
eldfjöllum, er loftslagið alveg við
okkar hæfi, að meðaltali 18
stiga hiti. Regntíminn er að visu
langur, nær frá því í maí og fram í
desember, þó mikið dragi úr regn-
inu frá ágúst til október. En
venjulega byrjar ekki að rigna
fyrr en eftir hádegi og rignir
fram undir kvöld. Þá styttir lfka
upp. Og kvöldin eru alveg yndis-
leg, loftið svo ferskt og stjörnu-
bjart og tunglið er beint uppi yfir
mig, segir Guðrún ennfremur. Nú
vil ég hafa í kring um mig glatt
fólk og það eru fbúar þessara
landa sannarlega. Maður kinkar
kolli og heilsar fólki, þó maður
þekki það ekki — og brosir. Þetta
fátæka fólk, sem ekki virðist hafa
neitt eða eiga neitt, virðist vera
allra manna glaðast. Auðvitað
verður maður að taka því eins og
það er. Neyðin er mikil og það
hnuplar því, sem það getur. 1
Costa Rica er þó vinna á boðstól-
um fyrir alla þá, sem vilja vinna.
Þar er iðnaður, ávaxtarækt,
kaffirækt og maísrækt og
mikið er flutt út af nautakjöti.
Annars var mikið að halla undan
fæti þar, allar vörur hækkuðu
gifurlega og gjaldmiðillinn þeirra
var að falla,spáð að hann falli um
allt að 60%. Þetta stafar af
nokkru leyti af miklum þurrkum
í fyrra, en í ár er mikil og góð
rigning. Almennt er þó víst óhætt
að segja, að þeir séu sjálfir að
spila rassinn úr buxunum.
— Og þarna voruð þið til ára-
móta?
— Eftir að við tókum upp
heimilið, fórum við öll á bað-
strönd við Kyrrahafið í Costa
Rica. Þarna var alveg óspillt um-
hverfi og yndislegt. Þá fórum við
til Managua og héldum jól með
Sveini Einarssyni og Aðalheiði.
Hús Einars sonar þeirra hafði
ekkert skemmst og fjölskyldan
býr þar. Auk þess hefur Einar 2
önnur hús á leigu og rekur þar
gistihús, svo þar var nægt rými
fyrir okkur öll, 10 Islendinga.
Þannig bættum við okkur upp jól-
in, sem fóru forgörðum í fyrra. Þá
var það þreyttur hópur, sem
pantaði jólamatinn á Hótel Inter-
continental í San Salvador, er við
komum þangað. Yngsta dóttir
mín sofnaði á öxlinni á pabba
sínum í miðri máltíð. Nú áttum við
skemmtileg jól f tvo daga saman,
áður en við fórum heim um New
við
Þarna er elzta dóttirin, Vala, (lengst til hægri) með
fjölskyldunni, á myndinni, sem tekin var úti, en hún
varð eftir f San Jose til að ljúka skólanámi.
manni. Þá er dásamlegt að fara út
að ganga. Svo helzt uppsyttan
fram yfir hádegi næsta dag. |
Þegar maður hefur vanizt þessu, I
er hægt að haga seglum eftir
vindi. Það var bara verst að
krakkarnir komu úr skólanum kl.
3 og þá venjulega eins og dregin
af sundi, en þau höfðu farið að
heiman í glampandi sól kl. 8 að
morgninum. Oftast er þetta
svona, en þó man ég eftir nokkr-
um dögum, þegar rigndi látlaust
allan sólarhringinn. Þá verður
allt rakt og enginn staður til að
þurrka neitt, þvf engin kynding
er í húsunum. Eftir þetta finnst
mér skammdegið og veðrið hér
heima núna hafa mikil áhrif á
mig.
— Og kannski hefur dvölin á
þessum stað haft meiri áhrif á
York, þar sem við gátum fengið
okkur hlý föt að fara í.
— Það hljóta að vera mikil við-
brigði að koma heim í skammdeg-
inu og vetrarkulda frá þessum
hlýju löndum?
— Já mér finnst voðalega kalt,
segir Guðrún. Og mérbregðurvið
þetta mikla myrkur. Dýrtíðin var
mikil þegar við fórum, en nú er
hún alveg geypileg. Ég skil satt að
segja ekki, hvernig fólk fer að.
Auðvitað söknuðum við margra
hluta að heiman, meðan við
vorum í burtu. Og þá verður mér
fyrst hugsað til góða drykkjau
vatnsins. Þar verður að kaupa
bragðvont hreinsað vatn og
maður þarf mikið að drekka í
hitunum. Það féll mér einna verst
— E. Pá.