Morgunblaðið - 14.06.1974, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. JÚNI 1974
11
Der Kommissar — þessi hjú koma mikió vió sögu í næsta þætti
þýzka sakamálaflokksins.
HVAÐ EB AÐ HEYRA?
FÖSTUDKGUR
21júnf1974
20.00 Fréttir
20.25 Vedur og auglýsingar
20.30 Lögregluforinginn
Þýskur sakamálamynda-
flokkur.
Hver myrti frú Klett?
Þýðandi Brfet Hédinsdóttir.
21.25 Átökin á Norður-frlandi
Sfðari hluti.
Mótmælendur f Bclfast
Þýðandi og þulur Óskar Ingi-
marsson.
f þessum hluta myndarinnar
eru vandamálin skoðuð frá
sjónarhóli mótmælenda og
rætt við nokkra þeirra um
ástandið og leiðir til úrbóta.
21.50 fþróttir
Knattspyrnumyndir og
fþróttafréttir. Umsjónarmað-
ur Ómar Ragnarsson.
Dagskrárlok óákveðin
L4UG4RD4GUR
22. júnf 1974
20.00 Fréttir
20.20 Veður og auglýsingar
20.25 Leiklist á Listahátfð
Stefán Baldursson fjallar um
leiksýningar f sambandi við
hátfðina.
Flutt verða atriði úr nokkr-
um leikritum og rætt við
Ieikhúsfólk og sýningargesti.
21.25 Borgir
Kanadfskur fræðslumynda-
flokkur, byggður á bókum
eftir Lewis Mumford.
2. þáttur. Bflar eða menn
Þýðandi og þulur Ellert
Sigurbjörnsson.
21.55 Togstreita f þinginu
(Advice and Consent)
Bandarfsk bfómynd frá árinu
1962, byggð á sögu eftir
Allen Drury.
Aðalhlutverk Henry Fonda,
Walter Pidgeon og Charles
Laughton.
Þýðandi Heba Júlfusdóttir.
Myndin lýsir deilum milli
forseta Bandarfkjanna og
öldungadeildar bandarfska
þingsins. Forsetinn hefur út-
nefnt mann, sem hann treyst-
ir, f embætti utanrfkisráð-
herra, en honum hefur láðst
að tryggja sér stuðning
öldungadeildarinnar f þvf
máli, og af því sprettur löng
og erfið togstreita.
00.10 Dagskrárlok
A sunnudagskvöld verður
Gylfi Gíslason á ferðinni með
þátt til að stytta okkur stundir.
Gylfi nefnir þetta afsprengi sitt
Flóru — þátt með blönduðu
efni, og hyggst hann halda
þættinum úti öðru hverju i
sumar. Við höfðum samband
við Gylfa og spurðum hvað
hann hygðist bjóða hlustendum
upp á að þessu sinni.
„I fyrsta lagi verður þarna
flutt fyndin ræða, já, ég held að
mér sé óhætt að segja bráðfynd-
in ræða, sem Vilborg Dagbjarts-
dóttir flutti á Rithöfundaþingi
á dögunum og nefndi Minni
karla,“ sagði Gylfi. „Karl-
peningurinn fékk þar ansi vel á
baukinn og eðlilega verður ræð-
an flutt með viðeigandi
múnderingum."
Því næst ætlar Gylfi að spila
dágóðan skammt af þoppmúsík
á grammifóninn auk þess sem
hann fær Guðberg Bergsson til
að flytja bókarkafla eftir sjálf-
an sig. En rúsfnan í pylsuend-
anum er kannski glænýr við-
talsbútur við meistara Þórberg,
sem Gylfi gerði annars prýðileg
skil á áttræðisafmælinu fyrir
nokkrum vikum. „Þórbergur er
núna á Vífilsstöðum," sagði
Gylfi, „og tekinn að eldast aftur
fyrir sig, er alveg bráðhress
þessa dagana. Og í þessu viðtali
ætlar hann að segja okkur frá
því þegar hann var bankastjóri
i Suðursveitinni."
Á eftirmiðdag miðvikudags
eru Endurminningar Manner-
heims á dagskrá og þar flytur
Sveinn Asgeirsson erindi um
þennan einstæða finnska þjóð-
arleiðtoga og hefur lestur nýrr-
ar síðdegissögu. Sveinn mun
flytja valda kafla úr endur-
minningunum, sem annars
spanna alla ævi Mannerheims.
Hins vegar er erindið um
Mannerheim að því leyti nauð-
synlegt, að hann segir tiltölu-
lega litið frá sjálfum sér í þess-
um endurminningum heldur
fjallar þar meira um finnsku
þjóðina og sögu hennar. „Ævi
Mannerheims er um margt svo
einstök og ferill hans oft og
tíðum svo nátengdur rás heims-
viðburðanna," sagði Sveinn As-
geirsson, þegar við slógum á
þráðinn til hans. Hann fæddist
i Finnlandi, sem þá var innan
rússneska keisaradæmisins, en
hafði þó um margt verulega
sérstöðu. Mannerheim sótti
herskóla í Finnlandi og settist
síðan í herforingjaskóla í Pét-
ursborg og fékk þar skjótan
frama, þannig að hann fær
stöðu í lifvarðasveit keisarans.
Hann tekur siðan þátt í styrjöld
Rússa og Japana en um svipað
leyti tekur rússneska keisara-
dæmið að herða mjög tökin i
Finnlandi. Mannerheim var þó
alla tíð hliðhollur keisaranum,
en þegar hrikta tók í veldisstoð-
um hans heima fyrir, komst
Mannerheim smám saman i for-
ustusveit þjóðar sinnar og varð
rikisstjóri fýrst eftir að Finn-
land hlaut sjálfstæði. Þetta
voru erfiðir tímar fyrir finnsku
þjóðina, borgarastyrjöld geis-
aði, og rússneskar hersveitir
dvöldu lengi á eftir innan
landamæra Finnlands, þó að
Lenín hefði viðurkennt sjálf-
stæði þess. Fyrsta verk
Mannerheims var þvi að koma
upp finnskum her. Manner-
heim og sovézk stjórnvöld áttu
síðar eftir að elda grátt silfur
saman, og í endurminningum
sinum lýsir Mannerheim vetr-
arstríðinu og bandalagi Finna
og Þjóðverja. Hann leiddi
finnska herinn í styrjöldinni,
og svo mikillar virðingar naut
hann, að Sovétrikin létu það
viðgangast að hann yrði forseti
Finnlands eftír uppgjöfina.
„Mannerheim var afburða-
snjall ræðumaður og ágætur
rithöfundur og endurminning-
arnar eru prýðilega samdar,"
sagði Sveinn. „Eg held, að hann
fari með mjög rétt mál í frá-
sögn sinni, og styðst hann þar
mjög við opinber skjöl."
A fimmtudagskvöld verður
flutt nýtt íslenzkt leikrit eftir
Þorstein Marelsson, prentara,
sem hann nefnir „Auðvitað
verður þér bjargað". „Jú, þetta
verður að teljast frumraun mín
á sviði leikritagerðar," sagði
Þorsteinn þegar við spjölluðum
við hann. „Það er orðið alllangt
siðan ég fékk fyrst hugmyndina
að þessu leikriti, jafnvel ár
gæti ég trúað. Síðan hefur þetta
verið að gerjast með manni í
rólegheitum og það er ekki svo
ýkja langt síðan ég lagði það
fyrir leiklistardeild útvarps-
ins." Efni leikritsins? „Já, við
getum sagt i sem styztu máli, að
það fjalli um ungan mann, sem
lendir í erfiðleikum og þarf á
hjálp náungans að halda en það
gengur á ýmsu að hún fáist."
Pétur Einarsson leikstýrir
„Auðvitað verður þér bjargað"
Ungi maðurinn — Sigmundur
Örn Arngrimsson; Maðurinn —
Arni Tryggvason; Prestur —
Lárus Ingólfsson; Konan —
Þorsteinn Marelsson, höfundur
fimmtudagsleikritsins.
Þórunn Magnea Magnúsdóttír;
Lögregluþjónn — Karl Guð-
mundsson; Sá fulli — Jón
Sigurbjörnsson.
Loks er að geta þess, að á
laugardagskvöld hefst þáttur-
inn Frá Vestur-íslendingum.
sem Ævar Kvaran tekur saman
og flytur. Ævar tjáði okkur. að í
þessum fyrsta þætti myndi
hann flytja um 25 mínútna
erindi um landnám Islendinga í
Vesturheimi, sem var um svo
margt frábrugðið landnámi
annarra þjóðarbrota og upp úr
þvi spratt mjög sérstæð menn-
ing, sem á sér þó á vissan hátt
hliðstæðu í landnámi íslands
þúsund árum áður. Islendinga-
slóðir í Kanada voru þá ekki
orðnar hluti af Manitoba held-
ur einskis manns land, er naut
beinnar yfirstjórnar Kanada-
stjórnar. V-íslendingarnir fóru
að dæmi áanna, sömdu eigin
stjórnarskrá, settu sér ný lög og
tóku óðar að skrá frásagnir af
landnáminu vestra, líkt og hér
gerðist mörgum öldum fyrr.
Eftir V-Islendinga liggja stór-
merkar bókmenntir, sem þó eru
fremur lítt kunnar hér á landi.
og hyggst Ævar í þáttum sinu.m
gera þessum höfundum skil.
auk þess sem hann fléttar inn í
þættina v-islenzkri tónlist og
leitast við að veita innsýn i aðr-
ar listiðkanir ættmenna okkar
vestra, eftir því sem efni standa
til. Þá kvað hann mjög koma til
greina að eiga viðtöl við ein-
hverja þeirra V-Islendinga,
sem hér verða á ferðinni í
kringum þjóðhátíðina.
' ■nBHHHjl
GLUGG
Brezkur heimskautaþátturtil að hlýja okkur á sunnudag
Ekki er því að neita, að
skjárinn blessaður vill verða svo-
lítið útundan þegar sumar gengur
i garð, því að þá er erfiðara að
hemja sig inni bak við byrgða
glugga en á köldum vetrar-
kvöldum. Það bætir heldur ekki úr
skák, að listahátið herjar töluvert
á menningarsnobbið i manni og til
að geta talizt maður með mönnum
verður að bragða á þeim
kræsingum öllum.
Samt hafði ég það af i siðustu
viku að rýna á fyrsta þáttinn i
þýzka sakamálaflokknum og get
ekki sagt, að hann hafi skilið
mikið eftir sig. Þjóðverjar virðast
vera afar hrifnir af hefðbundnustu
gerð glæpabókmenntanna, eins
og allar kvikmyndir þeirra eftir
sögum Edgar Wallace sýna.
Lögregluforinginn þýzki er þó meir
i ætt við Poirot hennar Agötu
Christie — safnar öllum hinum
arunuðu saman á einn stað við lok
morðgátunnar og dregur þar hinn
seka fram i dagsbirtuna. Allt er
þetta þó mun tilþrifaminna hjá
Þjóðverjanum en meistara P. Þó
má vera, að rætist úr flokknum
þegar fram i sækir.
Af sjónvarpsefni siðustu daga
bar hæst laugardagsmyndina —
Óþekkti hermaðurinn, ótrúiega
góð og áhrifamikil mynd hjá Finn-
unum. Hver sá, sem verið hefur i
Finnlandi, finnur fljótlega hversu
striðsþjáningar þeirra á þessari öld
hafa markað djúp spor i þjóðar-
sálina, svo mjög að þeir sjá þessi
átök Daviðs og Goliats i róman-
tisku Ijósi, sem ekki er óeðlilegt.
Þeim mun meiri undrun vekur það
þvi að sjá þessa mærðarlausu og
raunsæu striðsafstöðu, er Óþekkti
hermaðurinn birti manni — hina
yfirþyrmandi eymd og tilgangs-
leysi striðsins. Mörg atriði
myndarinnar líða seint úr minni;
ég nefni aðeins skógarhernaðinn i
fyrri hlutanum, sem var sem berg-
mál af Stephen Crane i Red
Badges of Courage — frumherja
hinnar raunsæju striðsögu, er
fyrstur tjáði viðhorf hins óbreytta
hermanns af vigvellinum.
Já, og nú eru Bræðurnir
komnir aftur á kreik og elzti
bróðirinn hefur farið hamförum.
Það er í sjálfu sér ástæðulaust að
amast við þessum þætti, hann er
að visu farinn að verða æði leiði-
gjarn, en ýmislegt gott má líka um
hann segja — bæði er hann prýði-
lega leikinn og býður upp á hraða
atvikaskiptingu milli flókinna fjöl-
skyldusambanda. Bændurna —
pólska framhaldsmyndaflokkinn
— verð ég að láta bíða betri tima.
Eg kom inn í annan þáttinn sl.
þriðjudagskvöld og af honum
verður ekki merkt við hverju má
búast, nema hvað þarna virðist úa
og grúa af skemmtilegum per-
sónulýsingum.
— B.V.