Morgunblaðið - 14.06.1974, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 14. JUNI 1974
Jafntefli hjá
Fram og IA
Fram og Akranes gerðu jafn-
tefli í 1. deild íslandsmótsins i
knattspyrnu I gærkvöldi. Bæði
mörkin voru skoruð í fyrri hálf-
leik, fyrst skoraði Jón Pétursson
fyrir Fram, en Teitur Þórðarson
jafnaði fyrir ÍA.
Buzhardt
fluttur í
sjúkrahús
Washington, 13. júní. AP.
J. FRED Buzhardt, starfsmaður
Hvfta hússins og einn nánasti
ráðunautur Nixons forseta f
Watergate-málinu, var fluttur f
sjúkrahús f dag þar sem grunur
leikur á að hann hafi fengið
hjartaáfall.
Tveir aðrir lögfræðingar Hvfta
hússins, Jack Chester og James
Staudt, tóku við störfum
Buzhardts f dag f málaferlunum
vegna innbrotsins f W'atergate-
bygginguna.
Buzhardt var skipaður ráðu-
nautur forsetans 4. janúar 1974
og hafði þá verið sérlegur ráðu-
nautur hans f Watergate-málinu
sfðan 10. maf 1973. Hann var áður
ráðunautur f landvarnaráðuneyt-
inu. Buzhardt er fimmtugur.
Sjóferðin
endaði í
fangaklefa
I FYRRINÓTT var lögreglan f
Reykjavfk kvödd að skuttogaran-
um Hrönn, sem lá f höfn. ölvaður
maður hafði leyst landfestar öðru
megin, og vippað sér sfðan um
borð. Ekki hafði hann á reiðum
höndum skýringar á þvf hvert
ferðinni var heitið, en sjóferðin
varð ekki lengri en f fangaklefa
lögreglunnar f þetta sinn.
Manila, 13. júní. AP.
71 BEIÐ bana, þar á meðal ein
sex manna fjölskylda, er felli-
bylurinn Dianh gekk yfir Filipps-
eyjar. Fjórtán er saknað. Eigna-
tjón er áætlað um 100 milljónir
fslenzkra króna og stafar af rign-
ingum, flóðum og jarðskjálftum,
sem fylgdu fellibylnum.
Alþjóðaorkumálaráðslefnan
(World Energv (,’onference) mun
halda nfundu ráðstefnu sfna
23.—27. september n.k. í Detroit f
Bandaríkjunum. Landsnefnd ís-
lands í samtökunum veitir aliar
nánari upplýsingar og mun sjá
um alla milligöngu og fvrir-
greiðslu viðvfkjandi ráðstefn-
unni.
— Húsin
Framhald af bls. 14
hann þá, að öll húsin væru að
hrynja. — „Já, það er engin furða
þótt börnin hafi orðið hrædd,“
segir Þorgeir, „kýrnar, sem stóðu
á básnum, féllu um koll og sama
var um þær, sem stóðu á beit úti á
túni. Þagr lágu bókstaflega afvelta
á eftir. Hér á Kleifum mun eng-
inn sofa í íbúðarhúsum f nótt,
heldur munum við sofa í viðbygg-
ingu við fjósið og litlum bústað,
sem hér er.“
„Uppsprettulind, sem hefur ver-
ið hér í túninu frá ómunatíð, hef-
ur alveg horfið, og hverinn á
Helgavatni hefur nú alveg
þorrnað. Sjálfur var ég
staddur í eldhúsinu þegar stóri
kippurinn kom, og allt, sem í eld-
hússkápunum var, hrundi ofan á
mig,“ sagði Þorgeir að lokum.
Þ.Ó.
SUMARBÚÐIR
KIRKJUNNAR
Börnin frá Skálholti komai
að Umferðamiðstöðinni kl.
2 í dag.
Leiðrétting
MISHERMT var f Mbl. í gær, að
uppselt væri á likatónleika Sin-
fóntuhljómsveitarinnar á Lista-
hátfð. í fyrradag var búið að selja
2000 miða, íþróttahöllin tekur
2800 manns.
— Handteknir
Framhald af bls. 1
þyrilvængjur yfir þeim. Óttast
lögreglan, að hryðjuverkamenn-
irnir séu enn ekki allir fundnir,
og ennfremur hefur hún grun
um, að japanskur skæruliða-
flokkur sé kominn til landsins,
svo og hópur Króata, sem hyggist
gera árás á knattspyrnumenn
Júgóslavíu. Þá verður öryggis-
gæzla efld við öll erlend sendiráð
í Þýzkalandi, og nákvæm leit
verður gerð á flugfarþegum og í
farangri þeirra.
— Kissinger
Framhald af bls. 1
ton sendir um þessar mundir bréf
til embættismanna stjórnarinnar
til þess að minna þá á, að sam-
kvæmt gildandi lögum verði þeir
að skila öllum gjöfum að verð-
mæti 50 dollara eða meira, sem
þeir hafa fengið frá erlendum
ríkisstjórnum.
Blaðafulltrúi ráðuneytisins
sagði, að Hubert Humphrey hefði
ekki skilað átta karata demantin-
um fyrr en nú vegna þess, að
hann hefði misskilið ákvæði um-
ræddra laga.
Eiginkona Humphreys fékk
einnig að gjöf 10 hlébarðaskinn
frá fulltrúa Sómalíu, en þeim er
ekki hægt að skila þar sem þau
hafa verið seld. Þau seldust fyrir
7.500 dollara og upphæðin var
strax gefin skóla vangefinna
barna í Minneapolis.
— Gróðursetja
Framhald af bls. 17
að vegirnir um Heiðmörk verði
endurbættir i þessu sambandi.
Minnispeningurinn sem gefinn
er út í tilefni 75 ára afmælisins
verður í takmörkuðu upplagi eins
og áður segir. Verð silfurpenings-
ins er 5000 krónur og bronspen-
ingsins 2.000 krónur. Einnig er
hægt að fá silfur- og brons-sett
fyrir 6.500 krónur. Peningarnir
eru allir seldir með vönduðum
öskjum en auk þess er hægt að fá
þá I sérstökum öskjum úr birki.
Hefur myntsöfnurum verið
kynntur peningurinn og er það
mál þeirra, að þar fari mjög eigu-
legur gripur. Skógræktarpening-
urinn er teiknaður af Hring Jó-
hannessyni og sleginn hjá nýju
fslenzku fyrirtæki Is-spor h/f,
sem er dótturfyrirtæki sænska
myntsláttufyrirtækisins A.B.
Sporung. Sölustaðir peningsins
verða hjá Skógræktarfélagi ís-
lands Ránargötu 18, í Búnaðar-
bankanum og útibúum hans víða
um land og svo hjá formönnum
héraðsskógræktarfélaganna.
— Arabar drepa
Framhald af bls. 1
ferðis flugmiða, sem sýndu, að
sögn Raphael Eytens hershöfð-
ingja, yfirmanns norður-
herstjórnarinnar, að þeir „komu
til þess að myrða... og ætluðu
ekki að taka gísla".
Hann sagði, að Arabarnir hefðu
skotið konurnar f hunangsverk-
smiðju, sem er um 200 metra frá
matsal þar sem margir hinna 470
íbúa Shamir snæddu morgun-
verð. Þorpið er um 9 km sunnan
við landamæri Líbanons og að
sögn Eytens hershöfðingja ætl-
uðu Arabarnir að ráðast á matsal-
inn.
Ibúar Shamir eru alltaf við öllu
búnir eins og Ibúar annarra
landamærabyggða. Þeir hófu
skothrfð á Arabana og þegar ör-
yggissveitir komu á vettvang var
skothríðinni lokið, sagði Eytens.
Israelskar öryggissveitir hafa
drepið 25 arabíska hryðjuverka-
menn, sem hafa laumazt yfir
landamæri Líbanons og Sýrlands
á undanförnum vikum, og tekið
fimm til fanga.
Herstjórnin segir, að þeir hafi
játað, að þeir séu félagar f sjálfs-
morðssveitum, sem reyni að taka
gisla og fremja fjöldamorð.
Hert hefur verið á öryggisráð-
stöfunum á landamærunum sfðan
18 Israelsmenn, þar af átta börn,
voru myrtir f Qiryat Shmonah 11.
apríl og 22 skólanemendur voru
myrtir í þorpinu Maalot í sfðasta
mánuði.
— Kjaraskerðing
Framhald af bls. 36
gær og þar með vakti athygli á
þessari breytingu, sem ríkis-
stjórnin hefur gert á orlofsreglu-
gerðinni. Ef tekið er dæmi um
iðnverkamann, sem hefur 2ja
mánaða uppsagnarfrest, er í 2.
flokki kjarasamnings Iðju og hef-
ur starfað í 9 mán"ði, kemur f
ljós, að or'-f nans rýrnar um
5.3'1 «.rónur við reglugerðar-
oreytinguna. I orlofslaun hefði
hann fengið 33.580 krónur en ef
hann fær greitt 8,33% af út-
borguðu kaupi, yrði greiðslan
aðeins 28.269 krónur. Fullyrðir'
formaður Iðju: Runólfur Péturs-
son, að hér sé um skerðingu á
umsömdum orlofsrétti að ræða,
en í kjarasamningi Iðju segir í 14.
gr.: „Þegar starfsmaður, sem er í
föstu starfi og hefur unnið sam-
fleytt næsta orlofsár á undan hjá
sama vinnuveitenda, fer i orlof,
skal hann halda kaupi sfnu
óskertu orlofsdagana, jafnháu og
hann hefði unnið venjulegan
vinnutfma. Gildir þetta einnig um
starfsmann, sem hefur umsaminn
styttri vinnutíma en segir f samn-
ingunum." Runólfur Pétursson
sagði í viðtali við Mbl. i gær, að
með þessu væri búið að taka or-
lofslenginguna og meira til af
launþegum.
Þessi mikli munur, sem kemur f
ljós f dæmi iðnverkamannsins hér
að ofan stafar m.a. af því, að kaup
hefur allt sfðastliðið orlofsár
verið stighækkandi vegna breyt-
inga á kaupgreiðsluvísitölu og svo
hefur það einnig hækkað vegna
kjarasamninganna, sem undir-
ritaðir voru 26. febrúar. Þessi
reglugerðarbreyting, sem ríkis-
stjórnin hefur gert, var hins veg-
ar gerð 1. febrúar — á meðan
samningaumleitanir stóðu sem
hæst — en kom þó ekki I ljós fyrr
en nú fyrir nokkrum dögum.
Morgunblaðið spurði f gær
Eðvarð Sigurðsson, formann
Dagsbrúnar, um þetta mál, en
obbi Dagsbrúnarverkamanna hef-
ur aðeins eins mánaðar uppsagn-
arfrest og teljást þvf ekki lengur
fastir starfsmenn samkvæmt
reglugerðinni um orlofið. Eðvarð
sagði: „Þessi breyting getur
breytt afar miklu. Mfn skoðun er
sú, að þarna sé verið að gera hlut,
sem er til óhagræðis, svo að ekki
sé meira sagt, þ.e.a.s., það er
hreinlega skerðing á kjörum að
breyta þeirri skilgreiningu, hvað
sé fastráðinn starfsmaður."
Eðvarð sagðist ekki hafa athugað
það, hve miklu þessi breyting
næmi í krónutölu fyrir Dags-
brúnarmann, en mismuninn kvað
hann geta verið mismunandi mik-
inn eftir því, hve miklum breyt-
ingum kaupið hefði tekið. Eðvarð
sagði, að enginn hefði vitað af því,
er breytingin var gerð, og ekki
svo að hann vissi, f samráði við
nokkurn aðila frá verkalýðshreyf-
ingunni. Hann sagði, að þessi
breyting væri sér óskiljanleg, þvi
að fyrir einu ári — f maf 1973 —
var nákvæmlega þetta atriði sett í
reglugerð, sem nú er breytt, þ.e.
ákvæðið um eins mánaðar upp-
sagnarfrest og þeir, sem hefðu
þann lágmarksuppsagnarfrest,
teldust fastráðnir. Það er sama
ákvæðíð og er um greiðslu kaups í
veikinda og slysatilvikum og
sama skilgreiningin. Eðvarð
sagði: „Og teljum við, að hér sé
hreinlega gengið á gert samkomu-
lag. Samningar ýmissa félaga
segja annað og að mfnu viti getur
ekki slíkt reglugerðarákvæði
skert þau ákvæði.“
Eðvarð sagði, að þetta ylli mjög
miklum glundroða og gerði alla
framkvæmd orlofslaganna afleita
og það ofan á þá ringulreið, sem
girókerfið hefði valdið. Eðvarð
kvað jafnframt, að ef fara ætti
eftir þessum reglum, væri aug-
ljóst, að gírókerfið gæti ekki ann-
að því. Það annaði ekki þvf, sem á
það er lagt nú, hvað þá heldur ef
þetta bættist ofan á.
Eðvarð Sigurðsson sagði, að
nauðsynlegt væri að taka orlofs-
lögin til endurskoðunar síðsum-
ars eða f haust og bæta þau í ljósi
þeirrar reynslu, sem nú er fengin.
— Myndlist
Framhald af bls. 12
lofsverða og miðað við all-
ar aðstæður hefur hið unga
fólk komist vel frá verki sínu.
Ekki hefur það heldur sloppið
við erfiðleika frumherjanna,
þvf að gosbrunnur bilaði ein-
hverra hluta vegna og segul-
bandsspólum var stolið, Ifkast
til af sómakæru fóli...!
Sýningu þessari lýkur á
sunnudagskvöld og vil ég sér-
staklega hvetja ungt og forvitið
fólk til að láta þennan viðburð
ekki fram hjá sér fara, hafa
gaman af, heillast eða hneyksl-
ast. Aðalatriðið er einmitt að
hreyfa við tilfinningum og
margvíslegum kenndum for-
dómalaust.
Alþýðulist
Framlag listahópsins SÚM til
listahátfðar er að þessu sinni
samsöfnun alls konar muna,
sem jafnvel auglýst var eftir í
dagblöðum, tómstundavinnu
fólks vfða að af landinu, sem
sfðan hefur verið sett upp og
nefnt hinu virðulega nafni
„Alþýðulist". Skilgreiningin er
vafalaust sótt í þann framslátt,
að allt það, sem ekki er gert af
faglistamönnum teljist til þess-
arar listgreinar. Þannig hljóta
öll hús, sem ekki eru teiknuð af
Arkitektum að kallast alþýðu-
list, en af slfkum atriðum er að
sjálfsögðu fátt á sýningunni
enda leyfir húsrýmið það ekki.
Sjálfsagt má skilgreina allt
föndur sem anga alþýðulistar á
sama hátt og öll málverk
hversu léleg sem þau eru sem
anga málaralistar, en það er
vissulega óralöng leið frá þeirri
tegund alþýðulistar, sem verið
er að sýna frá liðnum öldum að
Kjarvalsstöðum og til þessa
föndurs sem sjá má í húskynn-
um SOM og í Ásmundarsal, —
á ég hér við obban af hlutunum
en alls ekki öll verkin. Á sama
hátt er óralangt frá meitlaðri
byggingarlist fortíðarinnar og
til forskalaðs ósóma nútfmans,
ellegar sviplausra húsakassa
reistra af áhugamönnum f tóm-
stundum. Sú fegurðarkennd,
sem framkallar þá þörf, að
skapa ásjálega nytjahluti hvers
konar, í myrkri, fátækt og nið-
urlægingu, vil ég álfta af öðr-
um toga en allskonar fáfengi-
lega dægradvöl nútímans, er
fólk hefur nóg að bíta og
brenna og mikið af fögrum
hlutum umhverfis sig, sem það
hefur ekki áhuga fyrir að njóta
og upplifa.
Ég nefni hér upplifun þvf að i
fæstum þessara hluta greinir
kjarna upplifunar, en öllu
meira dægradvöl við ýmis við-
fangsefni I margs konar efni-
viði. Þjóðverjar hafa skilgreint
þessa tegund framtakssemi
með orðinu „Kitsch“, sem út-
leggst samkvæmt orðabók:
ómynd, handónýtt verk, lélegt
listaverk og nær skilgreining
þó engan veginn yfir allt hug-
takið, og tómstundaföndur, sem
ekki getur með nokkru móti
fallið undir hugtakið list, er
ekki nema eitt atriði. Atvinnu-
listamenn hagnýta sér einmitt
ósjaldan lélegt vinsælt föndur
til fjöldaframleiðslu og þá er
það einnig nefnt þessu nafni,
„kitsch.“
Til þess að fyrirbyggja mis-
skilning vil ég taka það fram,
að ég ber mikla viðingu fyrir
allri tómstundavinnu hverju
nafni sem hún nefnist, sé hún
heilbrigð, þvf að þar er einmitt
oftlega sá neisti falinn sem sfð-
ar verður kjarni listsköpunar,
og þess vegna ber ég djúpa
virðingu fyrir öllu þvi fólki,
sem á verk á þessari sýningu.
En ég vil andmæla þvf að hægt
sé að sanka saman hvers konar
dægradvöl og fella inn í hugtak-
ið „Alþýðulist". Húsmóðir,
sem mótar og bakar betri köku
en nokkur faglærður bakari,
hefur skapað alþýðullst, en
léleg kaka, hvaðan sem hún
kemur, heyrir undir hugtakið
„Kitsch", — betur get ég ekki
skilgreint þessi atriði.
Ég met mikils þá viðleitni
SÚM-hópsins að safna á einn
stað slfkum atriðum úr Iffi
fólksins, en hefði viljað að hlut-
unum væri gefið rétt nafn en
ekki bornir fram sem viðleitni
til hugtakaruglings, og er sýn-
endum minnstur greiði gerður
með því. Áberandi var, að flest
af þvf, sem þarna mátti sjá,
sker sig að engu úr hliðstæðum,
sem sjá Jhá alls staðar f veröld-
inni og er ekki fslenzkt fyrir-
bæri, árangurinn með engum
íslenzkum sérkennum f hand-
verki og getur því í fæstum
tilvikum, ef nokkrum, kallast
sérþjóðlegt fyrirbæri og vafa-
samt að tfunda það til listar.
Sýnishorn íslenzkrar tóm-
stundaiðju væri réttari grein-
ing slfkrar sýningar.
— Vinstri
samvinna
Framhald af bls. 3
lyndra og vinstri manna, um
að lýsa þvf yfir, að tak-
mark þeirra
væri myndun
nýrrar vinstri
stjórnar að
kosningum
loknum —
enda þótt þing
flokkur SFV
hefði hætt að-
ild að nú-
verandi vinstri
stjórn f vor
— og að algjör forsenda
myndunar nýrri vinstri
stjórnar væri, að þessi listi
fengi menn kjörna á þing.
Einna ákafastir f þessum yfir-
lýsingum voru hinir svo-
nefndu Möðruvellingar. Nú er
ljóst, að ný vinstri stjórn verð-
ur ekki mynduð nema með að-
ild Framsóknarflokksins og
undir forsæti Ólafs Jóhannes-
sonar. Möðruvellingar hafa
verið ómyrkir f máli f lýsing-
um sfnum á núverandi forystu
framsóknarmanna. I stefnu-
ávarpi þeirra segir: „A undan-
förnum árum hefur jafnt og
þétt eflzt að völdum f
flokknum fámennur hópur
manna, sem skeytir Iftt um
grundvallarstefnu og sýni«t f
verki vera sumum þátturn
hennar beinlfnis andstæðu'.
Þessir njju
herrar eru f
dag hin raun-
verulega for-
ysta flokks-
ins, þeir eiga
lykilmenn f
æðstu stöð-
um og þeir
ráða málgagni
flokksins, hús-
eignum hans
og skrifstofuliði f Reykjavfk
ásamt ýmiss konar aðstöðu,
sem reynist áhrifamikil við
stjórnarstörf.“
Og í yfirlýsingu, sem Sam-
tök vinstri framsóknarmanna
sendu frá sér f vor, er enn
hnykkt á þessari lýsingu á for-
ystumönnum Framsóknar-
flokksins. Þar segir: „A und-
anförnum árum hafa eflzt til
valda innan Framsóknar-
flokksins f Reykjavfk ýmiss
konar fjármálaöfl. Þau hafa
tengt starfsemi flokksins
margvfslegri, vafasamri fjár-
málastarfsemi, húsnæðis-
braski og lánamiðlun."
Samkvæmt yfirlýsingum
fulltrúa F-listans er það eitt
helzta markmið hans að koma
þeim mönnum til valda á ný f
stjórnarráðinu, sem þannig er
lýst. Verðugt markmið það!