Morgunblaðið - 14.06.1974, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14.JUNI 1974
'ltg hf. Árvakur, Reykjavík
Franikvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. simi 22 4 80.
Áskriftargjald 600.00 kr. á mánuði innanlands.
j lausasolu 35.00 kr. eintakið.
öllum er ljóst, að þetta
hrun gjaldeyrisvarasjóðs-
ins er mjög hættuleg vís-
bending um það, sem koma
skal, ef ekki verður spyrnt
við fótum. I efnahagskerfi
allra rlkja er myndarlegur
gjaldeyrisvarasjóður tal-
inn undirstaða öryggis í
viðskiptum við aðrar þjóðir
og svo er einnig hér. Þegar
vinstri stjórn Hermanns
Jónassonar lét af völdum í
desember 1958 ríkti algjört
neyðarástand í gjaldeyris-
GJALDEYRISVARASJÓÐ-
URINN AÐ TÆMAST
Maður kunnugur vinnu-
brögðum vinstri flokk-
anna sagði í upphafi valda-
ferils núverandi ríkis-
stjórnar, að hún mundi
sitja þangað til hún hefði
tæmt gjaldeyrisvarasjóð-
inn, þá mundi hún fara frá.
Þetta ætla að reynast orð
að sönnu. í lok maímán-
aðar var svo komið, að
gjaldeyrisvarasjóðurinn
var kominn niður fyrir
2900 millj. kr., sem sam-
svarar innan við 4 vikna
innflutningi. Þetta þýðir,
að um algjört hrun gjald-
eyrisvarasjóðsins er að
ræða, það sem af er þessu
ári. Um síðustu áramót
nam gjaldeyrisvarasjóður-
inn um 6800 millj. kr., og
hefur því minnkað um tæp-
lega 4000 millj. á fyrstu 5
mánuðum ársins.
Þegar vinstri stjórnin
tók við völdum fyrir tæp-
um þremur árum tók hún
við mjög gildum gjald-
eyrisvarasjóði. Hann var
þá svo mikill, að nægði til
þess að standa undir
þriggja og hálfs mánaðar
innflutningi. Nú er svo
komið, að við lok tæplega
þriggja ára valdaferils
þessarar ríkisstjórnar, að
gjaldeyrisvarasjóðurinn
um síðustu mánaðamót
nægði ekki fyrir 4 vikna
innflutningi.
málum þjóðarinnar. Jafn-
vel smæstu upphæðir I
gjaldeyri var ekki hægt að
fá keyptar vegna þess að
þær voru einfaldlega ekki
til. Hrun gjaldeyrisvara-
sjóðsins nú minnir óneitan-
lega á þann viðskilnað
fyrri vinstri stjórnar og er
eitthvert alvarlegasta sjúk-
dómseinkenni I efnahags-
llfi okkar, sem enn hefur
komið fram.
Að vísu má gera ráð
fyrir, að gjaldeyrisvara-
sjóðurinn rétti eitthvað við
I júnímánuði vegna stöðv-
unar innflutnings I kjölfar
25% geymslugjaldsins. En
þar er aðeins um bráða-
birgðaráðstafanir að ræða,
sem ekki duga til fram-
búðar.
Ef svo heldur fram sem
horfir og ekki verður tekið
sterklega I taumana, kann
svo að fara, áður en þetta
sumar er liðið, að lands-
menn eigi ekki jafn greið-
an aðgang að gjaldeyri, t.d.
til orlofsferða til annarra
landa, eins og þeir hafa
haft mörg undanfarin ár.
Sú hætta, sem hér er á
Sjóðakerfið
Margt bendir til þess,
að sjóðakerfi lands-
manna, það er hinir
ýmsu fjárfestingarsjóðir,
sé gersamlega gjaldþrota.
Undanfarna daga hefur
það verið rakið I Morgun-
blaðinu, að Byggingarsjóð
ríkisins skortir um 1300
millj. kr. til þess eins að
standa undir svipuðum lán-
veitingum og á síðasta ári.
Ef húsnæðislánin væru
hækkuð I það hlutfall af
byggingarkostnaði sem
þau voru við lok viðreisn-
ar, væri fjárþörfin marg-
föld. Þá hefur það komið
fram, að Vegasjóð skortir
1900 millj. kr. til þess að
standa undir samþykktum
vegaframkvæmdum á
þessu ári. Og I gær skýrði
Morgunblaðið frá þvl, að
Framkvæmdasjóð íslands,
sem lánar fé til annarra
fjárfestingarsjóða, skorti
a.m.k. 1000 millj. kr., þótt
ferðum I efnahagslífi þjóð-
arinnar er enn ein sönnun
þess, að I þingkosningun-
um 30. júní verður að
skipta um ríkisstjórn I
landinu og fá stjórnar-
taumana I hendur traust-
um mönnum, sem hafa dug
og þor til þess að takast á
við þau hrikalegu vanda-
mál, sem við blasa i efna-
hags- og atvinnulífi lands-
manna.
gjaldþrota
búið sé að skera fyrirhug-
aðar lánveitingar hans nið-
ur um 25% á þessu ári, og
til viðbótar er fyrirhugað,
að hann taki lán að upphæð
rúmlega 500 millj. kr. hjá
viðskiptabönkum innan-
lands, sem nú eru yfir-
dregnir hjá Seðlabankan-
um um þúsundir milljóna
króna og verður þvl að telj-
ast óvlst, að sú fjáröflun
takist.
Þe.tta ástand fjárfest-
ingarsjóðanna er eitt af
fjölmörgum dæmum um
þann óhugnanlega við-
skilnað I efnahags- og fjár-
málum, sem við blasir I lok
valdaferils vinstri stjórnar
og ljóst er, að það verður
margfalt erfiðara verkefni
að reisa efnahagslíf lands-
ins úr þeim rústum, sem
það er nú I, en reyndist
eftir viðskilnað fyrri
vinstri stjórnarinnar, og
var hann þó ljótur.
Jóhann Hafstein:
„Hvað er nú,
ox min!
Þaö var áður fyrr, að íslenzk
skáld undu vel við að yrkja um
liðna tíma sögunnar:
,,Hver ríður svo geyst
á gullinbrúvu
hávan of hifin
hesti snjálitum"
----sagði Bjarni Thorarensen.
Hannes Hafstein orti um
Skarphéðin í brennunni, þegar
öxin hafði eigi í annað en eld að
bita:
,,Hvað er nú, öx mín!
Hitnar þér nokkuð?
Þú skildir eigi
svo þurrmynnt vera
væri i annað
en eld að bíta."
Eigi þurfum viö sjálfstæðis-
menn að kvarta undan því nú,
að okkur skorti í að höggva
einhvern hluta hinna átta eða
tíföldu vinstri fylkinga.
Síðast er þess að minnast, að
um helgina sem leið gjörðu
vinstri blöðin mjög leik að þvi
að hampa því framan í kjósend-
ur, hvert þeirra væri veigamest
gegn Sjálfstæðisflokknum og
þess verðugast að vera eftir tek-
ið. Framsóknarflokkurinn held-
ur því áfram að segja sem svo,
að hann sé stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn og hafði því
forystuna. „Orðstir hlaut af í 11-
um sigri/Olafur kóngur digri".
En Framsóknarflokkurinn
myndaði vinstri stjórnina 1971
eítir það þó að hafa misst lang-
mest fylgi hinna vinstri flokka
og það meira segja einn tíunda
hluta sinn í því kjördæmi, sem
hann var sterkastur í, kjör-
dæmi fyrrverandi formanns
flokksins, Eysteins Jónssonar,
Austfjörðum.
Alþýðubandalagið heldur því
stöðugt fram, að það sé sterk-
asta sameingingarafl vinstri
flokkanna, tákn einingar þeirra
og forystuflokkur. Skrifaður
var um þetta heill forsiðuleið-
ari sl. laugardag, þar sem hvatt-
ir voru óspart hinir vinstri dát-
ar. Segir þar m.a.:
„Því hefur verið haldið fram
af viðreisnarflokkunum, að Al-
þýðubandalagið og ráðherrar
þess hafi algerlega ráðið ferð-
inni í stjórnarsamstarfinu." En
svo segir þar ennfremur:
„Enda þótt mjög mikið hafi
áunnizt fer því fjarri, að allt
hafi tekizt jafnvel. Ein helzta
veilan var af pólitískum toga
spunnin. Samtök frjálslyndra
og vinstri manna voru frá upp-
hafi afar ótryggir bandamenn
og splundruðust gjörsamlega í
lokin. Þau óheilindi hafa marg-
sinnis valdið erfiðleikum og
leiddu til sjálfheldu á þingi í
meira en hálft ár, einmitt þegar
nauðsynlegt var að taka með
festu á efnahagsmálunum og
koma í veg fyrir of öra verð-
bólgu. Þessi reynsla sannar,
hversu háskalegt það er að
treysta pólitfskum ævintýra
mönnum, sem hlaupa saman í
flokka eða samtök rétt fyrir
kosningar, en skortir stefnu-
festu og stjórnmálakjark þegar
á reynir.
Önnur veila í stjórnarsam-
starfinu er tvískinningurinn
innan forystu Framsóknar. Þar
er að finna öfl, sem eru hluti af
rfkjandi gróðakerfi ekki síður
en Sjálfstæðisflokkurinn og
hafa komið í veg fyrir nauðsyn-
legar breytingar á gerð þjóðfé-
iagsins. Má þar nefna banka-
málin og umhyggju Framsókn-
arforystunnar fyrir Olfufélag-
inu h.f„ Samvinnutryggingum
og hermangsfyrirtækinu Reg-
inn h.f. Þessi gróðaöfl í forystu
Framsóknar hafa alltaf verið
ótrygg vinstri stjórninni og
munu beita sér fyrir hægri
samvinnu, ef tækifæri gefst."
Svo kemur að öryggis- og
varnarmálunum i þessum for-
síðuleiðara, en þar segir Þjóð-
viljinn:
„Sjálfstæðisflokkurinn segir,
að það séu röng stefnumið, að
íslendingar lifi einir og frjálsir
í landi sínu og ráði einir yfir
auðlindum sínum og atvinnu-
lífi. Ráðið við því er aukið her-
nám, ósjálfstæð stefna í utan-
ríkismálum og ný innlend inn-
rás erlendra stórfyrirtækja til
þess að hagnýta auölindir Is-
lendinga." Skyldi hér vera átt
við Junior Carbide eða önnur
amerfsk stórfyrirtæki, sem
Magnús Kjartansson hefur
lagt svo mikla áherzlu á að ná
samningum við að undaförnu?
A þessi styrkur að ráða úrslit-
um kosninganna 30. júní n.k.?
Haldið er svo áfram með
gamla laginu á þá leið, að Al-
þýðubandalagið sé „enn sem
fyrr reiðubúið til þess að taka
þátt f stjórnarsamvinnu, en þó
því aðeins, að fyrirheitin um
brottför hersins séu fram-
kvæmd undanbragðalaust".
Einar Ágústsson utanrfkis-
ráðherra skrifaði einnig sl.
sunnudag forsfðugrein í Tim-
ann um varnarmálin. Er þar að
finna sömu samsuðuna og hálf-
velgjuna og ævinlega hefur
verið að finna f skrifum þessa
manns um utanríkismálin. Það
á að vera f Atlantshafsbanda-
laginu, en það á ekki að leggja
til það, sem Atlantshafsbanda-
lagið þarfnast, að til sé lagt,
tilstyrk fyrir her þess, ef til
ófriðar kemur. Það á að „láta
Bandarikjunum í té aðstöðu til
öryggiseftirlits fyrir Atlants-
hafsbandalagið á Norðurhöfum
og viðhalda hér varnaraðstöðu
af öryggisástæðum, sem grípa
má til ef ófriðarblika kæmi á
loft, og það er sannfæring mín
að þetta sé eina leiðin til að
binda á hæfilegum varnartíma
enda á dvöl varnarliðsins hér‘‘.
Þetta eru orð og stefna Einars
Ágústssonar utanríkisráðherra.
Morgunblaðið birti á laugar-
dag og sunnudag Dauðadóm
vinstri stjórnar, en þar er að
finna m.a. þessar fyrirsagnir úr
sjálfri skýrslu hagrannsókna-
stjóra Framkvæmdarstofnunar
ríkisins, aðalefnahagssérfræð-
ings ríkisstjórnarinnar: „Tólf
hundruð milljóna tap á frysti-
iðnaði, þúsund milljóna tap á
togurum, — þrjú til fjögur
hundruð milljóna halli á báta-
flota, — rekstrargrundvöllur
útflutningsiðnaðar að bresta,
— háskaleg verðbólguþróun, —
sjö til átta þúsund milljóna við-
skiptahalli, — þrjú þúsund
milljóna rýrnun gjaldeyrisvara-
sjóðs, — sprengihækkun launa,
— rekstrarhalli og fjárvöntun,
— versnandi staða banka, —
tafarlausar aðgerðir." Hér eru í
stytztum orðum talin upp og
rakin þau sannindi, sem helzt
skipta máli í efnahagskerfi nú-
verandi ríkisstjórnar. Það er
stefnuleysi frá upphafi vega,
eitt í dag og annað á morgun.
Gengisfalli og gengissigi mætti
bæta þarna við.
Það verður ekki svo, að skáid-
in geti ort glæsilega um þennan
stjórnarferil, hann er einn sá
hrottalegasti, sem islendingar
hafa augum litið. Samstarfið
hefur ætíð verið rotið og úr-
ræðalaust, þegar til hefur átt að
taka, og aldrei fest stað á neinu,
sem máli skiptir í efnahagsmál-
um þjóðarinnar. Þar er ekkert,
sem stjórnin hefur gert, sem
hún ekki lofaði að gera ekki.
Þeir, sem gera það helzt, sem
þeir lofa að gera ékki, eru ekki
traustsins verðugir hjá íslenzku
þjóðinni, allra sízt nú á timum.
Dæmin eru of augljós til þess,
að á þeim verði villzt. Islenzka
þjóðin hefur þegar séð að sér i
bæjar- og sveitarstjórnakosn-
ingum, og hún mun halda
áfram í enn ríkara mæli að sjá
að sér í þeim alþingiskosning-
um, sem nú fara i hönd 30. júní
n.k.