Morgunblaðið - 14.06.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, KÖSTUDAGUR 14..JUNÍ 1974
19
Gunnar Thoroddsen formaður þingflokks sjálfstæðismanna:
íslendingar eru
landvarnarmenn
Undirskriftamálið á liðn-
um vetri færði sönnur fyrir
því, að meiri hluti þjóðarinn-
ar vill varið land. Auk þeirra
fimmtíu og fimm þúsunda,
er rituðu nöfn sín, er
kunnugt um fjölda manna í
ýmsum byggðarlögum, sem
fengu ekki færi á að undir-
skrifa skjölin. Forgöngu-
menn fyrir söfnun undir-
skriftanna eiga lof skilið fyrir
hugmynd sína og forgöngu,
ekki slzt vegna þess að
stjórnarflokkarnir höfðu i
hyggju að gera landið varn-
arlaust að þjóðinni for-
spurðri. En það er öllum
kunnugt að í síðustu þing-
kosningum var alls ekki kos-
ið um varnarmálið.
Hlutleysið frá 1918
trú, að smáþjóðum væri
hyggilegast að lýsa yfir hlut-
leysi i átökum stríðsaðilja,
hlutleysið væri hin bezta
vörn og trygging fyrir full-
veldi og sjálfstæði. Og þegar
Danir féllust loksins á að
viðurkenna fullveldi íslands,
þótti öllum, sem um málið
fjölluðu rétt, að ísland skyldi
hlutlaust vera um aldur og
ævi.
Einræðisöfl
magnast
En því miður varð
mönnum ekki að trú sinni.
Noreg. Þessi lönd fengu
frelsi sitt að nýju, þegar
nasistar voru að velli lagðir.
En Eystrasaltsþjóðirnar, sem
kommúnistar gleyptu, hafa
ekki síðan séð sól frelsisins.
Þegar styrjöldinni lauk,
var það deginum Ijósara, að
trúin á hlutleysið hafði beðið
alvarlegan hnekki. í raun-
inni höfðu bæði nasistar og
kommúnistar greitt hlutleys-
inu banahögg. Smáríkin
gátu ekki lengur litið á hlut-
leysið sem nokkra vörn eða
tryggingu, svo kyrfilega
höfðu þeir sálufélagar Stalin
og Hitler og félagsbræður
sambúð þjóða. En yfirgangs-
stefna kommþnista bæði í
Rússlandi og Kína hafa gert
þær vonir að engu, að Sam-
einuðu þjóðirnar séu þess
megnugar eða verði það i
fyrirsjáanlegri framtíð að
tryggja þjóðir gegn ásælni
og ofbeldi. Rússneskir
kommúnistar stóðu ekki við
loforð sín um það að gefa
þjóðum Austur- Evrópu frelsi
og leyfa þeim sjálfum að
ákveða stjórnarfar sitt. Þvert
á móti var og er þeim öllum
haldið í járngreipum hins
vopnaða kommúnisma og
hver frelsisviðleitni kæfð í
blóði. Flokksbræður þeirra í
Kína réðust með vopnavaldi
Landvarnarmenn
Eitt hið nauðsynlegasta í
stjórnmálum er að fylgjast
með þróun og breytingum
og að vera jafnan við því
búinn að endurskoða við-
horf, ef aðstæður gerbreyt-
ast og eldra ástand er úrelt
orðið. Eitt gleggsta dæmi úr
íslenzkri stjórnmálasögu er
endurskoðun landsmanna á
yfirlýsingunni um ævarandi
hlutleysi, sem gerð var með
dansk-íslenzku sambands-
lögunum frá 1918.
í heimsstyrjöldinni fyrri,
1914-1918, hafði mörgum
hlutlausum þjóðum auðnazt
að halda sér utan við hildar-
leikinn. Það var því almenn
Áður en mörg ár voru liðin,
tóku einræðisöfl og árásar-
seggir að magnast til áhrifa í
Evrópu. Kommúnistar í
Rússlandi, fasistar á Ítalíu
og nasistar í Þýzkalandi
gerðust með ári hverju
ágengari og uppivöðslusam-
ari. Fasistar og nasistar
höfðu lengi með sér náið
samband, og þegar
kommúnistar slógust í hóp-
inn, sáu menn fram á, að
illviðri var í aðsigi. Vináttu-
samningur Stalíns og Hitlers
í ágúst 1939 hleypti síðari
heimsstyrjöldinni af stað.
Hlutleysið
fótum troðið
Afleiðirigarnar létu ekki
lengi á sér standa. Hinir
rússnesku kommúnistar
réðust á hið hlutlausa Finn-
land og hrifsuðu af því
finnsk héruð. Þeir réðust á
hlutlausu Eystrasaltsríkin,
Eistland, Lettland og
Lithaugaland, og innlimuðu
þau í heimsveldi sitt.
Nasistarnir þýzku ruddust
með hervaldi inn í hlutlausu
löndin Holland, Belgíu,
Luxemburg, Danmörku og
þeirra gengið frá þeim mál-
um. Það varð því að leita
annarra leiða til að tryggja
öryggi og fullveldi smárra
þjóða.
Sameinuðu
þjóðirnar
Það var von margra
manna, að hið nýja þjóða-
bandalag, Sameinuðu þjóð-
irnar, myndi verða öllum
þjóðum vörn gegn ofbeldi.
Svo hefur þó ekki orðið,
þrátt fyrir það, að Samein-
uðu þjóðirnar hafi margt
stórvel gert til þess að bæta
á hið sjálfstæða þjóðríki
Tibet og lögðu landið undir
sig.
Varnarbandalag
vestrænna þjóða
Þegar allt þetta lá Ijóst
fyrir: — að hlutleysið reynd-
ist engin vörn, að Samein-
uðu þjóðirnar höfðu ekki
mátt og aðstöðu til að
vernda öryggi smárra þjóða,
og kommúnisminn, trúr sínu
eðli, var samur við sig um
ofbeldi og yfirgang, — var
Framhald á bls. 27.
Heimili til að
leysaþjóð
félagslegt
vandamál
Gfsli Sigurbjörnsson tekur fyrstu skóflustunguna. -
Ljósm.: Björn Pálsson.
Ávarp Péturs Sigurds-
! sonar, formanns Sjó-
mannadagsráðs, þegar
fyrsta skóflastungan var
tekin að nýju DASheim-
ili í Hafnarfirði:
Góðir áheyrendur!
Þegar það verk verður unnið,
sem hér á að framkvæma, eina
skóflustungu, er um næsta lítið
verk að ræða, þegar horft er til
lokamarksins. Þetta lokamark
er nútíma dvaiarheimili fyrir
160 konur og karla og hjúkrun-
arheimili fyrir 80 manns á
svæðinu hér norður af. Ég sagði
næsta litið verk um skóflu-
stunguna, sem hér verður tek-
in. Þetta segi ég auóvitað í
óeiginlegri merkingu, því hér
er um táknræna athöfn að
ræða. Athöfn sem á að vera til
undirstrikunar á þeirri stað-
reynd aó hér á svæðinu mun
innan skamms hafizt handa
með stórvirkum vinnuvélum
við byggingu hins nýja DAS-
heimilis.
Ég hefi áður rakið itarlega
lýsingu á þessu væntanlega
heimili og sé ekki ástæðu til að
endurtaka það. Þó vil ég minna
á, að íbúðarrými fyrir hvern
einstakling verður um 26 fm,
með sér eldhúsi og baði, en
fyrir hjón eða tvo einstaklinga
52 fm. Er þetta nær helmingi
stærra en hver einstaklingur
hefur nú til umráða að Hrafn-
istu. I heild veróur grunnflötur
5 þús. fm, en heimilið allt 55
þús. rúmmetrar.
Öll þjónusta og heilsugæzla
veróur miðuð við hió fremsta
hjá nágrannaþjóðum okkar, og
fengna reynslu hér á landi.
Til nýlundu mun teljasl dag-
vistunardeild fyrir aldraða og
aðstaða til að senda mat til
þeirra sem búa í nágrenni okk-
ar. Þá er heimilið hannað á
þann hátt að góð tækifæri
gefast til að blanda geði við
nágrannann og einnig til að
vera útaf fyrir sig og njóta ein-
veru og næðis. Gisli Halldórs-
son hannar bygginguna, en
ásamt honum sjálfum hefur
Bjarni Marteinsson arkitekt
mest unnið að teikningum. Aðr-
ir aðilar sem nú vinna að bygg-
ingarundirbúningi hafa verið
ráðnir og hafið störf fyrir
nokkru.
Okkar von er sú að grunnur
fyrsta áfangans verði risinn á
þessu ári, ef engar sérstakar
tafir verða. Siðan verði unnið
af fullum krafti næsta ár og að
helzt verði hann tekinn í
notkun 1976 á 40 ára afmæli
sjómannadagssamtakanna, eða
í síðasta lagi 1977 á 40. Sjó-
mannadaginn, enda verða þá 20
ár liðin frá þvi að Hrafnista var
formlega tekin í notkun.
Miðað við kostnaðaráætlun i
janúar má reikna með kr.
12.000 pr. rúmmetra eða um
650—700 milljón kr. heildar-
kostnaði. Fjár verður m.a. aflað
á eftirfarandi hátt:
1. Meó tekjum frá Happdrætti
DAS, þ.e. þeim hluta sem sam-
tök okkar hafa til umráða. eða
60% teknanna.
2. Með lánum Húsnæðismáia-
stjórnar.
3. Með tekjum Sjómannadags-
ins í Reykjavík og Hafnarfirði.
þ.á.m. Bæjarbió, en ágóði Laug-
arásbiós fer til stvrktar rekstri
Hrafnistu.
4. Áheit og gjafir, þ.á.m.
herbergisgjafir sveitarfélaga,
útgerðarfélaga, einstaklinga og
annarra.
5. Með sölu skuldabréfa sem
samtök okkar munu gefa út og
veita t.d. forgangsrétt að dvöl á
heimilinu.
6. Með lánum úr eigin sjóðum
okkar aðildarfélaga t.d. Lífevr-
issjóói sjómanna.
7. Meö lánum úr öðrum sjóðum
og stofnunum.
8. Með hugsanlegum framlög-
um sveitarfélaga, t.d. Hafnar-
fjarðar og Garpahrepps.
Ég vil taka það fram sérstak-
lega að gjafir hafa frá f.vrstu tíð
verið þýðingarmikill þáttur í
uppbyggingu okkar dvalar- og
barnaheimilis.
Ég minntist á hugsanlegar
tafir og átti þá ekki við þær sem
eðlilega gætu orðið vegna fjár-
skorts, heldur vegna lóðamáls-
ins. Það vissu auóvitað allír, að
einhverjir erfiðleikar mundu
koma upp vegna staðsetningar
þessa væntanlega heimilis i
tveim sveitarfélögum og sú
varð og raunin. Skipulagsstjóri
rikisins sá ástæðu til að vfsa
málinu til úrskurðar félags-
málaráðuneytisins. Sá úrskurð-
ur varð á þann veg að óheimilt
væri að hafa b.vggingu þessa i
tveim sveitarfélögum.
Én mér er óhætt að segja að
næsti dagur hafi ekki verið lið-
inn þegar forystumenn þessara
tveggja sveitarfélaga höfðu náð
samkomulagi. sem le.vsir þenn-
an vanda, en til þess þarf aó
vísu aðgex-ðir löggjafans, sem
ég á ekki von á að verði málinu
andsnúinn. Þetta saixtkomulag
Framhald á bls. 24