Morgunblaðið - 18.07.1974, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. JULl 1974
Jakob Jónasson rithöfundur:
„Wotergeit”-Víxill Ein-
ars Braga samþykktur
af tólf rithöfundum
MÉR brá satt að segja í brún, er
ég las eftirfarandi klausu í Þjóð-
viljanum 14. þ.m.
„Það er 12 manna nefnd Rithöf-
undasambands Islands, sem send-
ir frá sér þá álitsgerð, er hér fer á
eftir, vegna kærumála forsvars-
manna „Varins lands“ á hendur
Einari Braga rithöfundi.
Og hvað er það svo, sem þessi 12
manna nefnd á að álykta eða
leggja dóm sinn á? Jú, hvort með
stefnunni sé verið að gera árás á
tjáningarfrelsi Einars Braga.
Ljótt ef satt veri. En hver er að
banna Einari Braga að tjá sig um
varnarmálin eða hvað sem er, ef
hann gerir það innan þess ramma,
sem lög leyfa, eða með öðrum
orðum, eins og siðuðum mönnum
sæmir en ekki gagnstætt. Þetta
virðist Einari Braga reyndar vera
ljóst því í bréfinu til Rithöfunda-
sambandsins stendur „Telja
stefnendur, að í henni (það er
grein Einars Braga) sé „farið
ærumeiðandi ummælum um
undirskriftasöfnun og aðstendur
hennar“ Það var lóðið. Arásin á
tjáningarfrelsið virðist, eftir
skoðunum Einars, vera fólgið í
því, að honum skuli ekki lfðast
óátalið að nota ærumeiðandi orð
um það fólk, sem er á öndverðri
skoðun við hann um varnarmálin.
Vitanlega er báðum aðilum frjálst
að tjá skoðanir sínar um varnar-
málin, bæði þeim, sem telja, að
landinu sé betur borgið með því
að hafa varnarliðið enn um sinn
og hinum, sem telja því betur
borgið með því að láta varnarliðið
fara og hafa landið varnarlaust,
jafnvel að segja okkur úr Nato.
En Einar Bragi er á öðru máli.
Hann kallar undirskriftalista VI.
Wotergeit-vfxla. Allir skilja hvað
hann meinar með því. Ég hygg, að
það séu ekki margir Islendingar,
sem sætta sig við það að vera
stímplaðir með sama stimpli og sá
afbortalýður, sem stóð að innbrot-
inu í Watergeitbygginguna, fyrir
það eitt, að það lét skriflega í ljós,
að það væri á móti því að láta
varnarliðið fara, taldi það ekki
tímabært. Fyrir að tjá sig opin-
berlega um þetta er það stimplað
með Wotergeit-stimpli. Nú spyr
ég, Hver er það, sem gerir árás á
tjáningarfrelsið?
I annan stað er þessi klausa
orðrétt.
„Upp er risinn hópur hug-
prúðra dáta, sem grátbiðja
(Leturbreyting mín) þjóðina að
hefja minningarár ellefu aldar
búsetu í landinu á því að undir-
rita beiðni um erlenda hersetu í
landinu."
Nú spry ég enn. Hver hefur
beðið, grátandi eða ógrátandi, um
hersetu á Islandi?
Vonandi veit Einar Bragi hver
munurinn er á varnarliði og her-
liði. Varnarlið er til að verja land
fyrir árás, en herlið er í herstöð
til að gera árás á andstæðinginn.
Ég þori að fullyrða, að það fyr-
ir-finnst ekki einn einasti Islend-
ingur, sem æskir þess að hafa
árásarher á Islandi.
En hvað segja svo rithöfundarn-
ir 12 um árásina á tjáningarfrelsi
Einars Braga? Mennirnir, sem
kosnir voru í dóminn af Rithöf-
undasambandi Islands, sem ný-
lega hefður samið og staðfest lög
þar sem stendur meðal annars, að
Sambandið blandi sér ekki f
deilumál um stjórnmál eða
trúmál, enda var það skilyrði fyr-
ir sameiningu rithöfundafélag-
anna. Kannski telja þessir menn
varnarmálið ekki pólitískt mál
eftir allar þær pólitísku deilur,
sem um það hafa risið og í nýaf-
stöðnum alþingiskosningum var
það annað aðalmálið, sem deilt
var um. Vel staðið við gefin heit
eða hitt þó heldur.
Þegar blaðamenn við Þjóðvilj-
ann leituðu álits Blaðamannafél.
tslands taldi það sig ekki umkom-
ið, vegna samþykktar í lögum
félagsins að dæma um hvað vfð-
feðmt tjáningarfrelsi þeirra ætti
að vera. Það hafði vaðið fyrir neð-
an sig og fóru að lögum, en rithöf-
undarnir, sem valdir voru f „kvið-
dóminn“, bitu á agnið eins og
göngulax flugu, þeir voru ekki að
fást um hvað stæðí í samþykkt
eða lögum Rithöfundasambands-
ins, eða hvaða dilk þetta brot
þeirra á samþykkt Sambandsins
gæti dregið á eftir sér fyrir sam-
einingu félaganna.
En hvað átti að gera? Einar
Bragi var reiður og kallaði 12
menningana, sem gefið höfðu út
stefnuna, „varðhunda“. (Ekki
minna.)
Eitt af verkefnum Rithöfunda-
sambandsins er m.a. það, að
standa vörð um skoðana- og tján-
ingarfrelsi, að sjálfsögðu innan
þeirra marka, sem lög mæla fyrir
um. Nú skulum við heyra niður-
stöður rithöfundanna tólf.
„Kærumál og fjárheimtur af
þessu tagi eru árás á tjáningar-
frelsi manna og stefna að þess-
konar tálmunum fyrir prent-
frelsi, sem stjórnarskráin kveður
svo skýrt á um, að aldrei megi í
lög leiða.“
En hvað segja lögin og stjórnar-
skráin um þess konar tjáningar-
frelsi, sem Einar Bragi og rithöf-
undarnir tólf vilja standa vörð
um?
„Hver, sem meiðir æru annars
manns með móðgun f orðum eða
athöfnum, og hver, sem ber slfkt
út, skal sæta sektum eða varð-
haldi altt að 1 ár“ (Lög nr.
19/1940, 234. gr.)
„ef maður dróttar að öðrum
manni einhverju þvf, sem verða
myndi virðingu hans til hnekkis,
eða ber slfka aðdróttun út, þá
varðar það sektum eða varðhaldi
allt að einu ári (235. gr. sömu
laga)
„Hver maður á rétt á að láta f
ljós hugsanir sfnar á prenti; þó
verður hann að ábyrgjast þær fyr-
ir dómi. Ritskoðun og aðrar tálm-
anir fyrir prentfrelsi má aldrei f
lög leiða“ (72.gr.).
Ekki get ég nú séð, að þessar
lagagreinar skjóti hlffiskildi fyrir
Einar Braga, eða aðra þá, sem
hafa notað ærumeiðandi orð og
aðdróttanir um það fólk, sem er á
öndverðri skoðun við þá um
varnarmál landsins og skrifaði
undir lista VI á sínum tíma.
Að síðustu vil ég spyrja Einar
Braga og rithöfundana tólf.
Hverjir eru það, sem vilja skerða
tjáningarfrelsi fólks?
Ég læt fólk, sem ann lýðræði,
um að svara.
Um fjárkröfur á hendur Einari
Braga læt ég lönd og leið. Tel, að
mannorðsmeiðingar (ef svo reyn-
ist) verði ekki bættar með verð-
lausum krónum. Þæð ætti að vera
nægileg refsins sæmilegum rit-
höfundi að láta dæma orð sín
dauð og ómerk af dómstólum
landsins.
Hitt tekur mig sárt, og er reynd-
ar tilefni þessarar greinar, að
Þjóðviljinn skuli hafa fengið
tækifæri til að nota Rithöfunda-
félag tslands eins og hvern annan
þvottapoka f tilraun sinni til að
þvo skítinn og skömmina af orð-
hákum sínum, sem skrifað hafa
um undirskriftasöfnina VI og um
varnarmálin yfirleitt í blaðið.
Seinheppinn er Sig. A. Magnús-
son, form. Eða hvort hefur hann
gleymt lagagreininni f lögum Rit-
höfundasambandsins, þar sem
skýrt og skorinort er tekið fram,
að Sambandið blandi sér ekki í
pólitfskar deilur. Varla heimskar
SAM sig á því að telja þetta ópóli-
tfskt mál.
Kveðja frá einum, sem gerðist
svo djarfur að tjá skoðanir sfnar
með því að skrifa nafn sitt á lista
VI.
KARNABÆR
SEM SAGT
MJÖG MIKIÐ ÚRVAL
AF
SUMARVÖRUM
TÍZKUVERZLUN UNGA FÓLKSINS
feKARNABÆR
'mmJ* LÆKJARGÖTU 2 LAUGAVEGI 20A LAUGAVEGI 66
SUN TOPS ERMA
LAUSIR BOLIR HERRA
RONDÓTTIR BOLIR
NEWS PAPERS BOLIR
BLUSSUR LEOUR
JAKKAR HERRA OG
DOMU HVÍTIR
SKYRTUJAKKAR
msiiPí
P RÖNDÓTTAR JERSEY
SKYRTUR p CHEESE
CHLOTH BLÚSSU JAKK
AR [ ’ FROTTEBOLIR
LJOSIR HERRAJAKK
AR j RONDÓTTIR
SOKKAR OG NÆRFOT
FYRIR DOMUR f TERE
LYNE BUXUR LJÓSIB_LIT-