Morgunblaðið - 24.09.1974, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1974
Stytta af Bjarna Benedikts-
syni við Sjálfstæðishúsið
„MER ER það bæði ánægja og
heiður að taka á móti þessari
mynd af hinum horfna foringja
okkar, Bjarna Benediktssyni,“
sagði Albert Guðmundsson, for-
maður húsbyggingarnefndar
Sjálfstæðisflokksins, í gær, er
hann tók við myndinni af Bjarna
heitnum Benediktssyni úr hendi
Gunnars Gunnarssonar, sem
gerði myndina og skýrt var frá f
Morgunblaðinu fyrir skömmu.
Albert sagði ennfremur að hann
gæti fullvissað listamanninn um
að myndin hlyti heiðurssess í
hinu nýja Sjálfstæðishúsi, er það
yrði fullgert, en þangað til myndi
myndin hanga á formannsskrif-
stofu flokksins að Galtafelli við
Laufásveg.
Albert sagði við afhendinguna,
að hann flytti listamanninum
innílegustu þakkir allra sjálf-
stæðismanna og hann kvaðmynd-
ina vera einhverja þá beztu, sem
hann hefði séð af Bjarna Bene-
diktssyni. Hann gat þess enn-
fremur að um leið og fréttin af
gerð myndarinnar hefði birtzt í
Morgunblaðinu nú á dögunum,
hefðu tveir aðilar haft samband
við sig og gefið 15 þúsund krónur
I stofhframlag til sérstaks sjóðs,
sem kosta á gerð styttu af Bjarna
Benediktssyni. Hugmyndin er að
styttan standi framan við nýja
sjálfstæðishúsið, er lóð þess hefur
verið fullgerð. Albert sagði jafn-
framt að ef fleiri vildu styrkja
þessa hugmynd um gerð stytt-
unnar, þá gætu þeir komið fjár-
framlögum beint til sín. Fjár-
framlög til styttunnar verða sett
inn á sérstaka bankabók og
verður ekki blandað saman við
önnur fjármál sjálfstæðishússins.
Þessi mynd, sem Gunnar
afhendir okkur í dag, hefur
þannig orðið upphaf að þvi að
gerð verður þessi stytta af Bjarna
Guðmundur í 2. sæti
EiNS og frá var skýrt f Morgun-
blaðinu á sunnudaginn, þá var
Guðmundur Sigurjónsson I 1^2.
sæti á skákmótinu á Costa Brava
með 7,5 vinninga. Dómnefnd úr-
skurðaði ífyrstu, að Guðmundur
skyldi teljast sigurvegari, þvf að
hann væri með hagstæðari stiga-
tölu. Við þetta sætti Kurajiea, sig
ekki, en hann var jafn Guðmundi
að vinningum, og kærði. Og þá
gerðizt það, að dómnefndin setti
Kurajica f 1. sætið en Guðmund f
2. sæti.
Skákmenn eru sammála um, að
þetta atriði, hvor er sagður í
fyrsta eða öðru sæti, skipti ekki
miklu máli. Hins vegar mun vera
nokkur munur á verðlaununum,
sem 1. maður hlýtur og þeim, sem
2. maður f mótinu hlýtur.
Benediktssyni í samráði við for-
ystu Sjálfstæðisflokksins og
byggingarnefnd, að sögn Alberts
Guðmundssonar.
Gunnar Gunnarsson sagði að
sér væri það mikið ánægjuefni, að
gefa Sjálfstæðisflokknum mynd-
ina og ekki sízt vegna þeirrar vit-
neskju um að gjöf hans hefði fætt
af sér hugmyndina að gerð styttu
af Bjarna.
llbátarmeð
420 tunnur
ELLEFU bátar komu með 423
tunnur af sfld til Hafnar f Horna-
firði f gær. Voru bátarnir með 12
og upp f 100 tunnur. Bátarnir
lögðu allir reknetin við Hroll-
augseyjar í fyrrinótt, og áttu
margir f erfiðleikum með að
,draga netin vegna veðurs.
Sfldin fór öll til söltunar f gær,
og voru 15 stúlkur að salta. Farið
er að vanta fólk til söltunarinnar.
Þessir bátar voru með mestan
afla: Sigurvon SH 100 tunnur,
Hringur GK 80 tunnur, Akurey
SF 50 tunnur, Saxhamar SH 40
tunnur og Matthildur með 46
tunnur.
Albert Guðjnundsson, formaður byggingarnefndar Sjálfstæðishússins,
tekur við myndinni af listamanninum Gunnari Gunnarssyni f gær. —
Ljósm.: Brynjólfur.
Vonast til að ráðstafanirnar
séu upphaf frekari aðgerða
Rætt við forystumenn í sjávarútvegi um bráðabirgðalögm
Bráðabirgða-
lög
1 DAG eru væntanleg bráða-
birgðalög, sem kveða á um bætur
til þeirra lægstlaunuðu, bætúr til
örorkulffeyrisþega og ellilffeyris-
þega o.fl. Þessi lög eru einn liður
í efnahagsráðstöfunum rfkis-
stjórnarinnar.
Þórbergur Þórðarson.
MORGUNBLAÐIÐ ræddi í gær við
helztu forystumenn í sjávarútvegi og
spurðist fyrir um viðbrögð við bráða-
birgðalögunum, sem gefin voru út
síðastliðinn föstudag. Yfirleitt eru
menn ekki ánægðir með ráðstafanir
ríkisstjórnarinnar og telja þær ekki
nægilega miklar, til þess að sjávarút-
vegi sé borgið. Flestir. sem rætt var
við, vonast eftir því, að um sé aðeins
að ræða upphaf frekari og meiri ráð-
stafana. Ljóst er, að erfiðleikar I
sjávarútvegi eru miklir, enda eins og
einn viðmælenda Mbl. sagði, hefur
mannvit ekki ráðið I stjórn þessara
mála síðustu árin.
Viðtöl við forystumenn i sjávarút-
vegi fara hér á eftir:
9 Harmarað
fiskverð skuii
ákveðið með lögum
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenzkra útvegs-
manna, sagði:
,. í lögunum er heimiluð allt að 11 %
fiskverðshækkun. Slík hækkun nægir
útgerðinni engan veginn til þess, að
hún verði rekin hallalaust. Ég harma,
að það skuli hafa verið ákveðið að
grípa fram fyrir hendur Verðlagsráðs
sjávarútvegsins með því að ákveða
með lögum, hvað fiskverð mætti
hækka mest. Fremur hefði átt að láta
ráðið um það sjálft. í öðru lagi er
stofnfjársjóður hækkaður úr 10% í
Ný útgáfa á Bréfi til Láru
r
Asamt andsvörum og eftirmálum
NVLEGA er komin út hjá Máli og
menningu Bréf til Láru eftir Þór-
berg Þórðarson, og er þetta sjötta
'útgáfa þessa fræga rits. Þessari
útgáfu fylgir einnig nokkur við-
auki, sem hefur að geyma svör
höfundar við gagnrýni vegna
fyrstu útgáfu hennar og eftirmál.
Fá rit hafa valdið dýpri lægðum
og meiri sviptivindum á fslenzk-
um bókmenntahimni en Bréf til
Láru, er hún kom fyrst út, fyrir
tæpum 50 árum. Auk þess
eru f viðaukanum athugasemdir
til skýringa á andsvörum höfund-
ar ásamt bókfræðilegu yfirliti.
Hín nýja útgáfa Bréfs til Láru
er alls 277 bls., en þar af spannar
Bréfið 158 blaðsíður. 1 hinum
bókmenntafræðilega viðauka eru
þessar ritgerðir: Opið bréf til
Árna Sigurðssonar fríkirkju-
prests; Svar til Arna Sigurðsson-
ar fríkirkjuprests; Eldvígslan;
Opið bréf til Kristjáns Alberts-
sonar; Falsspámaðurinn; Svar til
Kristjáns Albertssonar; Þrjár
„sögulegar staðreyndir"; Lifandi
kristindómur og ég; og loks Bréf
til Kristins (Andréssonar) frá
1950, þar sem Þórbergur bregður
nokkru ljósi 'á tilorðningu Bréfs
til Láru.
15% á almennum fiski, en hins vegar
lækkaður á síld og humar úr 20% í
1 5%. Varðandi þetta á almennum fisk-
veiðum, þá bætir þetta stöðu útgerðar-
innar I heild, en rýrir á öðrum veiðum.
Fé þetta binzt til greiðslu á vöxtum og
afborgunum af skipum. Þegar skip sel-
ur erlendis, hækkar stofnfjársjóðs-
greiðslan úr 16% í 21%. Það bætir
stöðu útgerðarinnar.
Ákveðið er að leggja á ný útflutn-
ingsgjöld til þess að greiða niður oll-
una og halda henni I sama verði og
verið hefur. Er næsta furðulegt að hafa
ætlað að leysa olluvandamál útgerðar-
innar með því, að niðurgreiðslan verði
eingöngu borin uppi af sjávarútvegin-
mm sjálfum, þvi að með þessum að-
gerðum eru lagðar of þungar álögur á
fiskvinnsluna, því að gert er ráð fyrir,
að fyrstihúsin taki út verulegar inni-
stæður úr verðjöfnunarsjóði eða 700
til 1000 milljónir á ári miðað við
núverandi verðlag Þetta sýnir að sjálf-
sögðu, hvað staða sjávarútvggsins er
veik og á sama tíma er ákveðið með
lögum, að hækka kaupgjald, þrátt fyrir
að staða veiðanna og vinnslunnar sé
svona veik
Útflutningsgjöld eru hækkuð hlut-
fallslega miðað við gengisbreytingu frá
áramótum á gjöldum, sem aðallega
renna til vátryggingasjóðs Það tryggir
stöðu hans og á að geta tryggt, áð
hann geti staðið við skuldbindingar
sínar. Ákveðið hefur verið að hækka
rekstrarlán um 50%, þótt það sé áð
vísu ekki innan laganna. Við teljum
það vera til bóta, en hækkunin er þó
ekki nægileg miðað við verðbreyting-
ar frá þvl, er þessi mál voru síðast
áthuguð, Þá er þvi heitið, að fram farí
athugun á fjárhagsstöðu fiskveiðanna
og fiskvinnslunnar með tilliti til þess að
breyta lausaskuldum i föst lán. Það er
atriði, sem komið getur að miklu gagni
og þarf að ganga mjög fljótt fyrir sig, ef
reksturinn á að verða með eðlilegem
hætti á næstu mánuðum."
^ Sjómenn ekki kátir
Jónr Sigurðsson, formaður
Sjómannasambands íslands, sagði:
V.ið sjómenn erum ekki sérlega
kátir yfir lögunum. Pau skerða allveru-
lega hin raunverulegu hlutaskipti, þvi
að allt er tekið af óskiptu. Það er t d. i
fyrstu grein laganna tekin ráðin af Verð-
lagsráði sjávarútvegsins með því að
ákveða, að fiskverð megi ekki hækka
nú eða frá 1 september síðastliðnum
meira en 11%, jafnvel þótt samkomu-
lag gæti orðið innan ráðsins um meiri
hækkun. Ég er kannski ekki að segja
par með, að það hefði orðið núna, en
það gat verið.
Þegar skip landar í innlendri höfn,
skal fiskkaupandi nú greiða gjald til
stofnfjársjóðs | fiskiskipa, er nemur
15% fiskýerðs eins og það er ákveðið
af Verðlag^ráði sjávarútvegsins á hverj-
um tfma. Gjafd þetta var áður 10%,
svo að þarna er um að ræða-allveru-
lega upphæð. sem tekin er af fiski-
mönnum eða þeirra hlut, því að þótt
fiskkaupandi eigi að greiða þetta, er
þetta að sjálfsögðu tekið bæði af sjó-
rpönnum og útvegsmönnum. Minna
kemur til skiptanna.
Þegar skip selur ’ erlendri höfn skal
gjald þetta vera af brúttó aflaverðmæti
21%, en var 1 6% áður. Þessi hækkun
kemur mjög hart niður á skipverjum.
þeirra skipa, sem selja oft erlendis.
Þetta er raunverulega framhald þess,
sem gert var 1 968. Loks segir i lögun-
um, að olíusjóðúr fiskiskipa skuli starf
ræktur til þess að greiða niður olíuna
og skulu tekjur sjóðsins vera af sér-
stöku útflutningsgjaldi, sem ákveðið er
4% af fobverði útfluttra sjávarafurða,
annarra en saltfiaks, skreiðar og þeirra
afurða, sem koma frá hvalveiðum, sel-
veiðum og brognkelsaveiðum, en af
saltfiski og skreijS verði gjaldið 5,5%.
Þetta er alveg nýtt og af þessu eru
sjómennirnir einnig látnir greiða
Þá get ég einnig skýrt frá þvi, að á
fundi stjórnar Sjómannasambandsins,
sem haldinn var 17. þessa mánaðar,
var einróma samþykkt að skora á
aðildarfélög sambandsins að segja
samningum upp, þannig áð þeir verði
lausir, og við leggjum áherzlu á, að
þeir verði það ekki siðar en 1. nóvem-
ber. í dag hefur þegar borizt tilkynning
frá einu félagi', þar sem þeir óska eftir
þvi, að kjarasaitiningum verði sagt
upp. Er það Vprkalýðsfélagið Stjarnan i
Grundarfirði
Fleiri skeyti hafa ekki borizt enn, en
ég reikna með, að félögin séu nú þegar
að undirbúa uppsögn samninga."
0 Gengisfelling
— flautir
Tómas Þorvaldsson, stjórnarformað-
ur Sölusambartds islenzkra fiskfram-
leiðenda sagði:
..Mér hefur ekki gefizt tóm til að
kanna bráðabirgðalögin í smáatriðum
en i þeim er verulega gengið á rétt
saltfiskvinnslunnar. Ættu íslendingar
þegar að vera bunir að átta sig á því,
að það getur ver.ið dýrkeypt reynsla að
spila á eitt spil, svo sem gert var í
vetur, þegar loðnan átti að borga allt
Svo hrynur allt, og menn hafa verið
aðvaraðir og þeim skýrt frá þvT, hvern-
ig markaðsstaðan er. Saltfiskverð er nú
að lækka og álít ég ráðstafanirnar ákaf-
lega óviturlegar. Enn fremur ber að
hafa í huga, að þær þjóðir, sem neyta
saltfisks, eru heldur verr efnaðar en
þjóðir þeirra landa, sem við flytjum til
hraðfrystan fisk
Hvað viðkemur gengisfellingunni,
sem var undanfari ráðstafananna, þá
dettur mér alltaf i hug, þegar hart var i
ári i gamla daga og lítið var til að
skammta; þá voru hrærðar flautir og
áhaldið, sem til þess var notað, var
kallað flautaþyrill. Raunverulega fékk
fólkið ekki meiri mat. og flestum varð
bumbult af. Raunverulega er nú ekkert
verið að gera annað en þetta, og þeir
hafa ekki meira að skammta eftir sem
áður.
Ég hef aldrei séð neitt annað við
gengisfellingu en það, sem bezt er lýst
með þessari samlikingu. En kannski er
gengisfelling nauðsynleg, þegar búið
er að fara jafnóviturlega að og gert
hefur verið slðustu árin, því að vægast
sagt hefur þar ekki mannvit ráðið
Þetta er alltaf sama lausnin á vanda-
málunum, og áður en langt er um
liðið, verður mönnum illt á ný."
0 Sennilega aðeins upphaf
frekari ráðstafana
Gisli Konráðsson, stjórnarmaður í
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna sagði:
„Ekkert hefur enn verið fjallað um
þetta i stjórn SH frá þvi er lögin voru
gefin út, þannig að mér er ekki unnt að
segja neitt fyrir hönd stjórnar SH. Hins
vegar sýnist mér fljótt á litið, að þessar
ráðstafanir séu ekkert nærri þvi að vera
nægilegar, og þar á ég við sjávarútveg-
inn i heild, Við hér erum bæði með
frystihús og togaraútgerð og okkur
sýnist þetta ná skammt, eftir því sem
unnt er að átta sig á hlutunum enn.
T.d er vaxtavandamálið orðið svo
óskaplegt í þessum útgerðarbransa nú,
að fyrirtæki, sem eru skuldug, eru viða
komin með 24% ársvexti á skuldirnar,
sektarvexti, sem er 2% á mánuði, og
sjá allir, að það getur ekki gengið. Um
þetta er ekkert fjallað i lögunum, en
hins vegar hefur maður frétt, að ríkis-
stjórnin hafi rætt við bankana um að
sýna einhverja tilslökun. Hvers eðlis
hún verður, vitum við ekki enn.
Sennilega eru þessar ráðstafnir þó
ekki nema rétt byrjunin á frekari að-
gerðum og við lifum í voninni um, að
svo sé og að eitthvað verði gert, sem
Framhald á bls. 31