Morgunblaðið - 24.09.1974, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1974
31
— Kennecb
Framhald af bls. 1
fyrir repúblíkana 1976 og fram til
þessa hefur það aldrei gerzt, að
forseti Bandarfkjanna hafi fallið í
kosningum. Þess ber einníg að
gæta, að Kennedy er aðeins 42 ára
að aldri og verður því 50 ára, er
kosið verður 1980 og 54 ára 1984.
Líklegasti frambjóóandi
demókrata nú, er Kennedy er úr
sögunni, er Henry Jackson
öldungadeildarþingmaður.
Kennedy lýsti því yfir, að hann
mundi fara í framboð 1976 sem
öldungadeildarþingmaður fyrir
Massachusetts.
— Nixon
Framhald af bls. 1
on verður úrskurðaður við- það
góða heilsu, að hann geti borið
vitni við réttarhöldin yfir John
Erlichman, fyrrverandi ráðgjafa
hans, en þau réttarhöld eiga ao
hefjast 1. október nk.
— Bretland
Framhald af bls. 1
hún væri. „Þeir auka hana um
316%“, sagði ráðherrann.
Fyrsta skoðanakönnunin, sem
birt var um stöðu flokkanna í dag,
sýnir, að Verkamannaflokkurinn
hefur örugga forystu yfir íhalds-
flokkinn, eða 45% á móti 33%, og
Frjálslyndir eru með 18%
Reynist þessi könnun réttur
mælikvarði á stöðu flokkanna,
þýðir það, að Verkamannaflokk-
urinn fær stærsta meirihluta, sem
hann hefur fengið frá 1945.
Chalfont lávarður, sem var ráð-
herra án ráðuneytis 1964—’70
sagði sig í dag úr Verkamanna-
flokknum og sagði í bréfi til
Wilsons forsætisráðherra, að
hann hefði áhyggjur af hinum
miklu ítökum, sem verkalýðs-
félög hefðu fengið í stefnumótun
flokksins einkum varðanda EBE.
— Uppsagnir
Framhald af bls. 32
félög, sem þegar hefðu sagt upp
samningum, en hann kvað þau
hljóta að vera orðin talsvert mörg.
Fréttir af uppsögn samninga kvað
hann berast nokkuð seint til ASÍ.
Þá ber þess að geta, að Sjó-
mannasamband tslands sendi
aðildarfélögum sínum áskorun
um uppsögn samr.inga hinn 17.
þessa mánaðar. Samkvæmt
upplýsingum Jóns Sigurðssonar,
formanns sambandsins, hefur
þegar borizt jákvætt svar við
áskoruninni frá einu félagi, og er
það Verkalýðsfélagið Stjarnan í
Grundarfirði. Jón kvaðst búast
við fleiri svörum við áskorun Sjó-
mannasambandsins næstu daga.
— Ráðstafanir
Franfhald af bls. 2
verður okkur verulega að gagni, Mér
sýnist, að þetta nái afar skammt miðað
við það ástand, sem nú er Þar á
baetist, að saltfiskurinn verðfellur llka,
og allt stefnir í sömu áttina ".
0 Vandinn almennt meiri en
menn gera sér grein fyrir
Guðjón B. Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Sjávarafurðadeildar SIS sagði:
„Enn hefur viðhorfið til bráðabirgða-
laganna ekki verið rætt hér á meðal
okkar, en persónulega sýnist mér, að
það, sem enn hefur komið fram, naegi
engan veginn til þess að hjálpa mönn-
um fram úr þeim geysilegu rekstrar-
erfiðleikum, sem frystiiðnaðurinn erL
Að vísu eru liðir í lögunum, sem enn
eru óljósir Ekki er unnt að setja
fingurinn á neina ákveðna upphæð eða
sjá I hvaða formi ráðstafanirnar eiga að
vera En manni sýnist I fljótu bragði. að
það sé ekki leyst það vandamál, sem
frystihúsin hafa komizt I sérstaklega á
fyrri hluta þessa árs. Þar er bæði um
að ræða mikinn hallarekstur og að acrki
mikla rekstrarfjárþörf, sem hefur raun-
verulega komið fram I skuldasöfrwn
frystihúsanna. Vandi þeirra er kannski
mun meiri en menn almennt vilja gera
sér grein fyrir.
Fleiri ráðstafanir hljóta að fylgja í
kjölfarið. Ekkert er alvarlegra en að
dregið verði úr getu þessara fyrirtækja
til þess að framleiða í þjóðarbúið. Ekki
verður komizt hjá þvi að leysa vanda-
mál þessara fyrirtækja."' Guðjón tafdi,
að ef þær 400 milljónir, sem fara eiga
úr gengishagnaðarsjóði til þess að
greiða gengisbætur á verðjöfnunar-
sjóði, færu til fiskvinnslunnar, þá yrði
það til verulegrar hjálpar. Hann kvað
alla. sem nálægt sjávarútvegi kæmu,
sammála um, að þessum peningum
ættu ekkiuð_ráðstafa á þennan hátt
Þéir eiga að vera fyrir fiskiðnaðinn, þar
sem verðjöfmmarsjóður er tryggður
með lögum á anna hátt. Kvað hann
þessa ráðstöfun I sjálfu sér mjög
umdeilda.
Q BíSum frekari aðgerða
Marteinn Jónasson, varaformaður
Félags islenzkra botnvörpuskipaeig-
enda sagði:
Þó að bessi bráðabirgðalög séu
viðleitníJil þesE að laga stöðu sjávarút-
vegsins. verður að segja söguna eins
ogJtúrrer að. þessar ráðstafanir eru
alls ekki naégilegar. Geri ég ráð fyrir,
að það sé öllum Ijóst. Nú fer sá timi í
hönd, þegar margir hafa bætt hag
sinn, siglingatíminn, og hátt fiskverð
er erlendis En lögin fela í sér, að ekki
er greidd niður olía, þegar siglt er með
óunninn fisk á erlendan markað, þann-
rg að þa<5 dæmi út af fyrir sig er mjög
Ijótt.
Ef tekið er dáemi, þarf stór togari 21
þúsund lítra atæliu í 25 daga veiðiferð
Samkvæmt verði, sem ég fékk upp-
gefið hjá einu olíufélaganna, er óniður-
greitt verð á hverjum litra 1 6,70 krón-
ur og er þvi oliukostnaðurinn einn
nálægt 3,& milljónum króna. Ef við svo
gerum ráð fyrir þvi, að selt sé fyrir 1 0
milljónir króna, og verður það að telj-
ast góð sata, þá fara 35% í oliu-
kostnað. Aðrir liðir, sem frá dragast,
erú 20% I afborganir og vexti, veiðar-
færakostnaður^ er rétt um 20% af
brúttóafla á ársgrundvelli, tollar, ýmis
löndunarkostnaður, umboðslaun og
hafnarkostnaður ýmis, er ekki undir
25%, og nú eru útflutningsgjöldin
rúmlega 8% af brúttóafla. Eins og hér
sést, er harla litið eftir að þessum 1 0
milljónum króna, og á þá alveg eftir að
borga skipshöfninm það, sem henni
ber. Hlutur hennar fer talsvert eftir
-veiðiferð,_én eins og öllum er kunnugt
er það stór og mikill póstur, enn frem-
urfæðiskostnaður, orlóf og fleira.
Af þessu.sýnist siglingamyndin langt
frá þvi að vera góð Að þvi er varðar
fiskverð, þá er það mál Verðlagsráðs-
ins Hvað viðkemur skiptingunni,
munu togaramenn vilja, að skiptingin
verði jöfn eftir öllum fisktequndum.
Ljóst er, að frekari aðgerða er þörf
Eftir þeim Bíðum við og vonumst til, að
vel takist til. Það, sem komið er, er að
allra domi ekki nóg ', sagði Marteinn
Jóhasson.
— Málefni
Framhald af bls. 10
svo í næsta orði, „að láta ekki
nýjar kynslóðir vangefinna vaxa
úr grasi á meðan við káklum við
_gð aðstoða fullorðið vangefið fólk,
sem farið hefur á mis við alla
eðlilega hjálp í bernsku." Þetta
^etur ekki vegið réttur mannrétt-
inda hugsunarháttur, því bæði
ungir og gamlir eiga sín fullu
réttindi í þróuðu þjóðfélagi. Er
ekki það rétta, að til sé kerfi fyrir
fatlaða á öllunii sviðum, sem byrj-
ar f bernsku og heldur áfram í
fræðslu og þjálfun eins langt og
verður komizt Síðan atvinnulífið
með eða án Hjálpar, utan eða inn-
an hæla eða heimila, alveg eins og
fyrir þá, seíuáiga fötlun hafa?
Er þetta ekki okkar baráttu-
mál? Er ekki kominn tími til að
sagan endurtaki sig ekki eins og
eftirfarandi saga segir frá: Skóla-
stjóri Barnaskóla... hringir og
spyr hvað valdi því, að dóttir mtn
hafi ekki komið til skóla í 6 ára
bekkinn ennþá. Jú, svarið er, að
aóttir mín er vangefin. Skóla-
stjórinn svarar: Afsakið! Ef þjóð-
fétag okkar væri byggt upp sam-
kvæmt mannréttindaskrá Sam-
einuðu þjóðanna, sem kveður á í
26. grein, „að hver maður á rétt til
menntunar, skal hún veitt ókeyp-
is, a.m.k.. barna- og unglinga-
menntun“, hefði svar skólastjór-
ans verið á þá lund, í stað þess að
biðjast afsökunar, að dóttir min
ætti að fara í þennan ákveðna
skóla; sem er sérstofnun fyrir
vangefnajj.e.á.s. inn í skólakerfi
fyrir vangefna. Þannig kerfi er
ekki til og því eru hlutirnir eins
og þeir eru.
MálefnLvangefinna heyra und-
ir 3 eða jafnvel 4 ráðuneyti:
Menntamála-, heilbrigðis- og
tryggingamála-, fjármála- og
félagsmálaráðuneytið, svo og
bæjar- og sveilarfélög. Það hefur
því skiljanfega verið og er erfiður
róður fyrír eíristaklinga, félög og
hópa að berjast fyrir málefnum,
réttindum og jafnrétti vangef-
inna og fæst tæplega skjót og góð
úrlausn nema aðgerðir allra
þessara aðila séu samræmdar í
eitt stórt átak til að hrinda í fram-
kvæmd alþjóðalögum um mann-
réttindi, lögum íslenzku þjóðar-
innar um grunnskóla, sérskóla,
tryggingar o.fl. svo að vangefnum
sé tryggð þjálfun og kennsla eftir
þörfum, atvinna undir Iftilli eða
mikilli vernd, umönnun ungra og
gamalla eftir þörfum. Við teljum
okkur meðal þróaðra þjóða. Erum
við það þegar frumstæðar þjóðir
veita hinum fötluðu meiri um-
hyggju en við? Er þjóðin of fátæk
eða vanþróuð til að geta sinnt
málefnum þessa hóps einstakl-
inga svo forsvaranlegt sé, ég tala
ekki um, svo að sómi sé af?
Eitt af því fáa, sem allir stjórn-
málaflokkar á Islandi eru sam-
mála um, er það að skerða ekki
kjör hinna verst settu f þjóðfélag-
inu, þ.e.a.s. þeir eru sammála um
mannréttindabaráttuna og því
ættu málefni vangefinna alls ekki
að vera baráttumál, sem erfitt
væri að fá framgengt. Öll börn
eru jafnrétthá í þjóðfélaginu frá
fæðingu. Er það réttlætanlegt og
er það forsvaranlegt, að sá réttur
sé tekinn frá vangefnum börnum
síðar meir?
Hinir nýju ráðherrar framan-
greindra ráðuneyta ættu að taka
þessa grein sem. viðtalsbeiðni frá
öllum, sem að þessum málum
hafa unnið og vinna, til skrafs og
ráðagerða. Þannig mætti kannski
samhæfa allar aðgerðir og hraða
framkvæmd grunnskólalaganna
nýju og veita málefnum vangef-
inna forgang, því annað er naum-
ast réttlætanlegt Islendingum!
— Rætt við Unni
Framhald af bls. 10
ganga vel, og er sá kallaður
„pelíkan".
Unnur sagðist telja dansinn
vera nauðsynlegan þátt í mennt-
un allra einstaklinga, enda væri
dans vinsælasta dægradvöl, sem
iðkuð væri í heiminum. Dansirin
væri útrás fyrir tjáningarþörf,
sem byggi i öllum að meira eða
minna leyti, en einnig veitti dans-
nám sjálfsöryggi og stuðlaði að
frjálslegri framkomu.
Unnur sagði danskennara vera
þeirrar skoðunar, að dans ætti að
vera skyldunámsgrein í skólum,
og hefur samband þeirra boðið
fræðsluyfirvöldum f Reykjavík og
nágrenni að annast slíka kennslu.
— Listafólk
Framhald af bls. 1
sýna á laugardegi, en það af-
þakkaði, vildi heldur sýna á
sunnudegi, þvf að þá mætti
búast við fleiri áhorfendum.
18 lisaverk voru gerð upptækÁ
sýningunni um daginn, en nú
hefur 8 verkum verið skilað,
en hin 10 munu hafa verið
eyðilögð af lögreglunni, sem
tók að sér listagagnrýni þenn-
an dag. Ástæðan fyrir þessari
uppgjöf sovézkra yfirvalda
mun vera sú, að þau hafa orðið
að athlægi um allan heim
vegna atburðarins, og fram-
komu lögreglunnar við vest-
ræna fréttamenn og diplomata
harðlega mótmælt.
— Fréttabréf
Framhald af bls. 19
sem hafa nú sameiginleg réttindi til
vinnu á svæðinu.
Eins og áður hefir verið á drepið í
fréttum misstum við búsetu héraðs-
læknis okkar til Sauðárkróks, en nú
hefir hjúkrunarkona verið ráðin hing-
að, Sigriður Jónsdóttir, og verður
hún staðsett á Hofsósi, en héraðs-
læknir okkar hefir fastan vitjunardag
þar, einu sinni ! viku, sem þykir of
lltið þjónusta þó kalla megi i hann er
þurfa þykir. Af þessu sem að framan
er skráð má sjá að á þessu svæði
hefir orðið gjörbylting á umliðnum
árum. Hugur fólksins hefir breyst. í
undirbúningi er bygging 8 einbýlis-
húsa. en þó uppbygging á þessu
sviði sé á góðri leið þá tel ég þó
Útgerðarfélagið Nöf og frystihús-
reksturinn mestu og helstu undir-
stöðurnar undir velmegun og fram-
farir. Þar er rekstur erfiður eins og
er, en trú min er að þar muni einnig
birta yfir.
Björn.
— Flugfreyjur
Framhald af bls. 32
og virtust vera að bíða eftir ein-
hverjum. Eftir 3—4 mín. bið fór
annar þeirra aftur að búðinni,
sparkaði upp hurðinni og skaut 4
skotum inn. Kom þá þriðji félag-
inn út, en honum hefur væntan-
lega verið haldið af þeim, sem
inni voru. Fjöldi fólks varð vitni
að þessu, en allir stóðu stjarfir og
þorðu ekkert að gera gegn byssu-
mönnunum. Á hæla þriðja svert-
ingjans kom út úr búðinni kona,
sem veinaði svo óskaplega, að það
skar í gegn um merg og bein.
Þremenningarnir hurfu á
augabragði, en eftir lágu tveir
menn í valnum í búðinni. 1 sjón-
varpinu um kvöldið var sagt, að
morgingjarnir hefðu ekki náðst,
en engan ránsfeng höfðu þeir upp
úródæðinu“.
— Rætt við
Bjarna
Framhald af bls. 19
Ég verð að viðurkenna. að ég hélt
að þetta væri mitt siðasta og
aldrei hef ég verið nær þv! að fara
á botninn en þennan dag. Við
vorum svo á reki þarna frá sex um
kvöldið, þetta gerðist ! birtu um
fjögurleytið. Það voru bátar búnir
að koma taugum yfir til okkar, en
þær slitnuðu alltaf. Við komumst
svo til Keflavlkur upp á eigin spýt-
ur um eittleytið um nóttina. Við
misstum þó ekki róður vegna
þessa, þv! að það varð 10 daga
landlega og á þeim tima var skipt
um mastur og gert við bátinn,
þannig að næst þegar gaf vorum
við tilbúnir.
—ihj.
— Hraunbúðir
Framhald af bls. 3
Sigurmundsson, Vestmanna-
eyjum, gaf 100 þúsund krónur.
Fyrirtækið Asmussen og Weber
gaf áletraðan blómavasa.
Soroptimistaklúbburinn mun
útbúa eitt eða tvö herbergi af
áhöldum og efni fyrir iðjuþjálfun
og tómstundavinnu, og gefa m.a.
píanó, söngbækur og nótur, 2 vef-
stóla, með tilheyrandi áhöldum,
rokk, saumavél, töfl, hefilbekk,
útskurðartæki, vinnúlampa og
föndurefni allskonar. Þá gáfu
fjórar litlar stúlkur kr. 13.560, en
þær öfluðu fjárins með hluta-
veltu.
— Hondúras
Framhald af bls. 1
Þorpið Choloma með um 7000
íbúa varð harðast úti f náttúru-
hamförunum, er fljótið, sem ber
sama nafn, breytti farvegi sínum
og skall á þorpinu með gífur-
legum krafti. Er vitað, að tæplega
3000 þorpsbúar fórust. Ástandið
þar er ömurlegt, og vinna her-
menn og sjálfboðaliðar Rauða
krossins að því að grafa lík upp úr
húsarústum og leðju, og er
benzíni helt yfir þau og þau
brennd á staðnum.
Mikill matvælaskortur er og
þurfa bændur að verja búfénað
sinn, sem eftir lifir, með hagla-
byssum, þvf að þjófar og óalda-
lýður eltir uppi skepnur og
drepur þær og selur svo kjötið
fyrir okurverð. Allar búðir bæjar-
ins, sem ekki urðu flóðinu að
bráð, hafa verið tæmdar af þjóf-
um, svo þar er ekki snitti eftir.
I þorpinu La Jutosa, sem er í
nágrenni við Choloma, fórust
flestir þorpsbúar, er flóðbylgja
skall á þorpskirkjunni, þar sem
þeir höfðu leitað hælis.
Mjög umfangsmikið hjálpar-
starf er nú komið í gang og flug-
vélar frá Kúbu, Bandaríkunun-
um, Venezuela, Costa Rica,
Mexíkó óg víðar hafa komið til
Hondúras í dag með lyf og mat-
væli, en eins og fyrr segir vantar
þyrlur og flugvélar til að koma
hjálpargögnunum á áfangastað.
Talið er, að margir dagar muni
líða, áður en ljóst verður endan
lega, hvert manntjón og eignatjón
hefur orðið, en þegar er ljóst, að
það er eitt hið mesta í sögu Mið-
Ameríku.
— Bretarnir
Framhald af bls. 32
um við ekkert heyrt um.“
Skömmu eftir að samtai
lauk, kom eftirlitsvél Landhc
gæzlunnar á vettvang og stuu a
við þeim brezku skipum,
þarna voru, en Morgunblaðið h: :
ur hins vegar aflað sér upplýsi v
um það, að miðað við landlx :
samninga þá, sem vinstri stjór
gerði, sé ekki unnt að banna Brci-
um veiðar þarna, þótt íslenzkmn
sjómönnum sé bannað það.
þessi mál nú í athugun.
1 gær höfðum við svo aftur ■
band við Jóhann skipstjór;
Skafta. Kvað hann íslenzku
ana nú vera farna að dreifas! o
ekki vissi hann, hvort brezkir
arar voru í friðaða hólfinu 'þann
daginn því ekkert íslenzkt fiski-
skip hefði verið þar nálægt. Hn
vegar kvað hann tvo þýzka togara.
þá Hans Buckler og Hagen vera
innan 50 mílna markanna, en ís-
lenzku skipin voru þá á svæöinr,
milli 40 og 50 mílnanna.
Jóhann kvað íslenzku skips
ana hafa grun um einhver
söm ákvæði í vinstristjórnar land-
helgissamningnum, því að sama
hefði verið uppi á tengingnum, er
hólfinu f Víkurdalsbotninum ,
lokað, og Englendingarnir hofðu
þá fengið að dansa um hólfið.
Jóhann kvað veðrið þokk,
kaldaskít að visu, og aflann r ran
helzt ufsaræfil.
— Múlafoss
Framhald af bls. 32
an með skipinu þeirra, Kongs-
havn, góða stund. Um borð í því
voru 6800 kjúklingar í 310 rimla-
búrum á dekkinu, og lestin var
full af hænsnafóðri. Þegar
var komið, var skipið orðið svo
alelda stafna á milli og öskrín í
kjúklingunum hafa Örugglega
ekki verið falleg, þó svo að \
höfum ekki heyrt mikið í i
vegna fjarlægðar. Færeyingarnir
sögðu, að eldurinn hefði komið
upp i vélarrúminu, og sennileea
hefði kviknað í út frá skorsteins-
rörinu," sagði Ágúst.
Þá sagði Ágúst, að þegar ljóst
hefði orðið, að ekkert þýddi að
gera til að bjarga skipinu, hefði
verið haldið af stað til Helsingja
borgar og þangað hefði verið kom-
ið kl. 6 í gærmorgun. Múlafoss fór
síðan frá Helsingjaborg um kl. 2 í
gærdag.
Skömmu eftir að Múlafoss fór
frá Kongshavn, kom dráttarbátur
að skipinu og átti að reyna að
draga það til hafnar. Það tókst
ekki og sökk Kongshavn snemma
í gærmorgun. Kongshavn var 250
rúmlestir að stærð og var byggt úr
tré 1912. Skipið hefur því verið
orðið 62 árá gamalt.
Sven Petersen á umboðsskrif-
stofu Eimskipafélagsins i Kaup-
mannahöfn sagði í gær að áherzla
yrði lögð á, að leiðrétta fréttina
um, að Múlafoss og Kóngshavn
hefðu lent f árekstri, og búið væri
að hafa samband við flesta þá
aðila, sem rangt hefðu sagt frá
atburði num.
r
Attræður
Attræður er f dag, 24. septem-
ber, Jón Kr. Björnsson fyrrum
útgerðarmaóur á Ölafsfirði. —
Jón ber aidurinn vel og er hann
að heiman í dag.