Morgunblaðið - 24.09.1974, Blaðsíða 13

MÓRGUNBLAÐlb', ÞRÍÐJUEÍÁGUR 24. SEPTEMBER 1974
13
Ur
Þykkvabæ
kemur
þriðjungur
kartöflu-
uppskerunnar
EINS og komið hefur fram f fréttum, þá Iftur út fyrir, að kartöfluupp-
skera landsmanna ætli að verða með ailra mesta mðti að þessu sinni og
er áætlað, að heiidaruppskeran verði 170 þús. tunnur á stað 60 þús.
tunna á s.l. ári. Arsneyzla landsmanna af kartöflum er nú um 130 þús.
tunnur, þannig að nú ætlar uppskeran að verða 40 þús. tunnum meiri
en ársneyzlan. Vegna þessarar miklu uppskeru snerum við okkur til
Eðvalds Malmquists yfirmatsmanns garðávaxta og spurðum hann
nánar um hina miklu uppskeru.
— Þó að hlýindi hafi ekki verið
yfir meðallagi víðast hvar á land-
inu, hefur tíðarfar verið hagstætt
fyrir kartöfluvöxt og garðyrkju
almennt, sagði Eðvald og bætti
við: Það, sem veldur hvað mestu
um hvað uppskeran er góð í
haust, er, að víðast hvar sluppu
menn að þessu sinni alveg við
næturfrost í ágúst og september,
en það verður að teljast mjög
sjaldgæft, ef miða á við veðrátt-
una undanfarin 10—20 sumur.
Eftir því yfirliti, sem við höfum
um hve mikið var sett niður af
kartöflum í vor, þá er ekki ósenni-
legt, að uppskeran verði 150—170
þús. tunnur eða 40 þús. tunnum
meiri en neyzla landsmanna er
allt árið.
— Hvar er uppskeran mest?
— Hún er langmest
á Suðurlandi, eins og mörg
undanfarin ár. Þar ber hæst
Djúpárhrepp eða sveit, sem betur
er þekkt undir nafninu Þykkvi-
bær, þar mun kartöfluuppskera
vex hún á ný. Ennfremur hefur
það mikil áhrif, að niðurgreiðsla á
kartöflum hefur verið mikil á
þessu ári, svo ef til vill verður
heildaruppskeran í haust að sfnu
leyti ekki jafn mikil úti um lands-
byggðina og haustið 1971. Hins-
vegar hafa bændur stóraukið
niðursetninguna.
— Því er spáð, að heildarupp-
skeran verði 170 þús. tunnur. Hve
mikið af þvf telst söluhæf
markaðsvara?
— Það má fastlega reikna með,
að 140 þús. tunnur geti talizt hæf
markaðsvara, jafnvel eitthvað
meira. Að sjálfsögðu er það mikið
verk að taka upp allt þetta magn á
stuttum tíma. En sem dæmi um
vélvæðinguna má nefna, að nú
eru yfir 20 stórvirkar. upptöku-
vélar i Þykkvabæ, en framleið-
endur þar eru nær 60 talsins. Það
er jafnvel algengt, að fámenn f jöl-
skylda taki upp 700—800 poka af
kartöflum á dag, og er þá unnið að
meðaltali í 10 tíma á dag. Þá má
Dreifingarkerfið varla nógu
gott fyrir sumaruppskeruna
Rætt við Eðvald
B. Malmquist
yfirmatsmanns
garðávaxta
geta þess, að þar sem kartöflu-
grasið hefur staðið í fullum
skrúða til þessa, hefur grasið ver-
ið slegið með sláttuþyrlu. Það
sýndi sig svo hjá Guðlaugi Arna-
syni bónda i Eyrartúni, að
kartöfluupptakan gekk fljótár
fyrir sig, þegar grasið var slegið
áður og annað, sem ekki er minna
um vert, að upptökuvélin tók enn
betur upp, — skildi engar kartöfl-
ur eftir f garðinum, eins og vill
brenna við þegar grasið er ekki
slegið.
— Leggja menn ekki orðið
meiri áherzlu á vörugæðin?
— Jú, það er sannarlega áríð-
andi, að framleiðendur kappkosti
að vernda þessa miklu uppskeru
frá skemmdum og flestir stærri
bændur hafa nú góðar heima-
geymslur, sem rúma mest af
framleiðslunni.
— Hvaða kartöflur eru nú mest
f ræktun?
— Mest er ræktað af rauðum
íslenzkum kartöflum eða Ölafs
rauði, eins og þær eru stundum
nefndar. Nærri 70% af uppsker-
unni munu vera af þeirri tegund.
Gullauga, Helga og ömnur af-
birgði munu vera um 30%. Það
hefur margsinnis komið í ljós,
þegar á állt er litið, að þessi gamla
endurbætta tegund þ.e. rauða ísl.
Unnið að dreifingu í húsnæði Grænmetisverzlunar landbúnaðarins f er vinsælust bæði í ræktun og í
Reykjavfk. neyzlu.
Þrír ánægðir kartöflubændur f Þykkvabænum, talið frá vinstri: Olafur Sigurðsson, Hábæ, Yngvi
Mai;kússon, Oddsparti, og Guðlaugur Árnason, Eyrartúni, en þeir sitja allir f stjórn Búnaðarfélags
Djúpárhrepps. Ljósm. Inger H. Bóasson.
verða yfir 50 þús. tunnur.
Þykkvbæingar hafa lengi staðið í
fremstu röð kartöfluræktenda í
landinu að magni til, en fyrst
sendu þeir kartöflur til Reykja-
víkur árið 1935, en í litlu magni
fyrstu árin. En það er ekki oft,
sem þeir hafa fengið aðra eins
uppskeru og nú. Þó telja þeir, að
árið 1953 hafi sprettan verið eins
góð og í haust, en þá ræktuðu þeir
kartöflur í aðeins 50—60 hektur-
um lands og hinar stórvirku
vinnuvélar ekki komnar í notkun.
Garðar þeirra eru nú yfir 280
hektarar eða meira en 5 sinnum
stærri en 1953. Þriðja bezta upp-
skeruárið var árið 1971, en þá var
kartöfluuppskera landsmanna
nær 150 þúsund tunnur.
— Hefur hin svokallaða
heimilisgarðyrkja aukizt eða hef-
ur hún farið minnkandi að
undanförnu?
— Að því ég bezt veit er hún
eitthvað minni en áður var.
Reyndar er það svo, að þegar aÞ
menn atvinna er mjög mikil, þá
hrakar heimilisgarðyrkjunni, en
þegar atvinna er í minna lagi þá
Kártöflurnar skoðaðar f vélinni
— En er þessa árs uppskera
laus við sjúkdóma?
— Því miður hefur það komið í
Ijós, að hún er það ekki og meðan
kartöflurnar eru settar á markað-
inn nýuppteknar, er mjög erfitt
að sjá fyrirfram þá kvilla, er geta
leynzt í uppskerunni. — Nú eftir
að mat er byrjað á kartöflunum
verða fyrst og fremst heilbrigðar
rauðar íslenzkar kartöflur látnar
ganga fyrir á markaðnum, svo
vonándi fær fólk sæmilegar
kartöflur á næstunni. Því er þó~
ekki að leyna, að kartöflurnar eru
mjög viðkvæmar og vand-
meðfarnar. Það er sama hvort um
er að ræða ræktun, úpptöku,
flutninga, dreifingu eða geytnslu.
Þá er ekki óalgengt, sérstáRIega
þó með nýjar kartöflur, að þær
skemmist af of löngum suðutima.
Þá tel ég hæpið, að hægt sé að
dreifa sumaruppskeru á stóran
markað óskemmdri með þvf fyrir-
komulagi, sem nú er viðhaft.
Nýjar, hýðislausar kartöflur þola
ekki pökkun og það hnjask, sem
er óumflýjanlegt í sambandi við
dreifingu á almennan markað.