Morgunblaðið - 11.05.1975, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1975
7
STRAUMAR
Fram til þessa hef ég leitt hjá
mér að fjalla um erlendar
bækur og bókmenntir hér í
þættinum, tel það raunar
ekki í mínum verkahring,
þar sem þeim er ætlaður
annar vettvangur hér í blað-
inu. Að þessu sinni stenzt ég
þó ekki þá freisting að taka
hér eina bók til meðferðar,
bók sem ég held að hljóti að
vera einsdæmi í heimi bók-
menntanna. Bókin sú arna er
nefnilega rituð af geðklofa
og geymir vitnisburð hans
um sálarstrið hans og baráttu
í firrtu samfélagi hinna
eftir BJORN VIGNI
SIGURPÁLSSON
ar og þar bíður það eftir því
að hreila hann úr launsátri.
Til að koma i veg f.vrir slika
bakstungu hefur Wolfson
búið sér til sérstakt kerfi, að
visu allflókið en ekki svo
ýkja erfitt eftir að lesandinn
hefur náð tökum á því. Hann
byggir kerfið á nokkrum
þeim tungumálum sem hann
hefur numið og með þeirra
liðsinni tekst honum að um-
breyta enskum oróum og
sína i þriðju persónu — með
afar nöktum og algerlega
hlutlausum stíl — og Auster
segir árangurinn afar sér-
kennilegt sjónarhorn i frá-
sögunni, þar sem Wolfson
takist raunverulega að skapa
vidd „milli sjálf sin og sjálf
sín“, eins og það er orðað. Að
skrifa frásögnina á frönsku
gegni áþekkum tilgangi: Meó
því að horfa yfir heim sinn
með öðrum augum, með því
að yfirfæra veröld sína á
annað tungumál auðnist
Wolfson að sjá þennan heim í
nýju ljósi. Auster segir ekki
fara á milli mála, að Wolfson
viti hvað hann ætlist fyrir.
Fyrir honum vaka ekki fag-
urfræðileg markmið en með
þeirri óhagganlegu fyrirætl-
an sinni að skrásetja allt, aó
tína til allar staðreyndi eins
nákvæmlega og honum er
unnt, hefur hann dregið
fram í dagsljósið hversu fá-
ránlegar aðstæður hans eru
og tekst iðulega að bregðast
við þeim náriast af kaldhæðni
og kæruleysi,” segir Auster.
Foreldrar Wolfson slitu sam-
vistum þegar hann var
fjögurra eða fimm ára og
Wolfson hefur það eftir
föður sínum, að hann hafi
keypt köttinn i sekknum með
þvi hjónabandi, þar eð hann
hafi ekki komizt að því fyrr
en eftir brúðkaupið að eigin-
konan var með gerviauga i
annarri tóftinni. Nokkrum
árum síðar giftist móðír hans
aftur en sá maður hljópst á
brott þegar að loknu brúð-
kaupinu með alla skartgripi
frúarinnar. Henni tókst þó að
elta kauða uppi og honum
var sleppt vió refsingu gegn
því skilyrði að hann tæki
Geðklofi segir fra
„heilbrigðu". Lýsingin er i
senn grátbrosleg og svo fjar-
stæðukennd, að maður hlýtur
að velta þvi fyrir sér hvort
hér sé ekki eintómt sprell á
ferðinni. En virðuleg bók-
menntatímarit fjalla um bók-
ina af mikilli alvöru, svo að
taka verður hana bókstaflega
þangaó til annað sýnir sig.
„Le Scizo et les langues" nefn-
ist bókin og er nýlega komin
út hjá Gallimard-
bókaforlaginu í Frakklandi
i bókaflokki viðvíkjandi sál-
greiningu. Höfundur hennar
er 44ra ára Bandaríkjamaður
aó nafni Louis Wolfson.
Hann skrifar á frönsku
vegna þess að sjúkdómsein-
kenni hans er ofnæmi fyrir
hinu enska móðurmáli hans,
sem veldur honum óbærileg-
um sálarkvölum og hann vill
hvorki tala né heyra. Síðasta
áratuginn hefur Wolfson
dvalizt meira og minna á geð-
veikrahælum, þar sem hann
hefur neitað allri samvinnu
við lækna og þegar bókin er
rituð býr hann á heimili
móður sinnar og stjúpföður í
New York. Þar drepur hann
timann með því að nema er-
lend tungumál — og þá helzt
frönsku, þýzku, rússnesku og
hebresku — en reynir að
vernda sig fyrir holskeflu
hinnar ensku tungu með þvi
aó stinga fingrum i eyru sér,
ellegar hlustar á útsending-
ar erlendra útvarpsstöðva í
ferðaútvarpinu sínu — með
heyrnartól í báðum eyrum.
Ekki verður þó hjá því komizt
að Wolfson verói stundum
fyrir djöfullegri ásókn ensk-
unnar, eins og þegar móóir
hans ryðst inn i herbergi
hans æpandi með sinni háu
og skerandi röddu. Um leið
má bert vera að Wolfson get-
ur ekki drekkt enskunni í
vitund sinni með því einfald-
lega aó snúa orðinu yfir á
annað tungumál. Enska orðið
heldur velli þrátt fyrir þýð-
ingu á erlenda tungu, því
hefur aðeins verið ýtt til hlið-
setningum i hljóðfræðileg
sambönd erlendra stafa, at-
kvæða og orða, sem á þennan
hátt mynda nýja málvísinda-
lega heild, sem ekki aðeins
likist enskunni hvað hljóm
áhræri heldur einnig í inn
taki. Til frekari skýringar má
taka dæmi um ensku setning-
una: „Don’t trip over the
wire“ sem breytist á eftirfar-
andi hátt: „Don’t“ veróur
þýzkan tu’nicht, „trip“
verður að fyrstu fjórum stöf-
um i franska orðinu Tré-
bucher, „over“ að þýzkunni
úber „the“ að hebreskunni
éth hé og „wire“ verður að
þýzkunni Zwirn þar sem þrir
stafirnir í miðið samsvara
þremur fyrstu stöfunum i
enska orðinu. Og setningin
hljóðar_ þá: Tu’nieht Tréb
úber eth hé Zwirn. Meó
þessum hætti þykist Wolfson
að nokkru laus úr úlfakreppu
enskunnar. Hann lýsir þess-
um orðfimleikum af mikilli
nákvæmni, svo að þeir geta
stundum spannaó allt að tíu
blaðsiður í bókinni.
Bók Wolfson er samt sem áður
sögð mun meira en skráning
á fyrrgreindum orðsnúning-
um. Gagnrýnandinn Paul
Auster segir t.a.m. i umsögn
um bókina í The York
Review (sem þessi grein er
sótt til) að kannski megi
segja að orðasnúningarnir
séu kjarni verksins og marki
því sumpart tilgang en hið
raunverulega gildi þess sé þó
fólgið í öðru — í þeim mann-
legu kringumstæðum og
hversdagslifi sem sé um-
gjörðin utan um tungumála-
iðkanir Wolfson. Auster seg-
ir berum orðum, að hann
þekki fáar bækur sem lýst
hafi af næmari tilfinningu
hvernig sé að búa í New York
og reika um stræti þeirrar
borgar en auk þess hrósar
hann Wolfson fyrir að hafa
einstakt auga fyrir hvers
kyns smáatriðum i hvers-
dagslifinu.
Wolfson fjallar um reynslu
saman við móður Wolfson að
nýju. Ekki er lýsingin á móð-
urinni par fögur I bókinni.
Nálægð hennar er þar
rikjandi og yfirþyrmandi,
lesandanum birtist hún sem
hálfgert skrýmsli, þar sem
hún er að gera stólpagrín að
málanámi sonar síns. Hún
krefst þess að tala við hann
ensku og virðist staðráðin í
að gera honum lífið leitt á
alla lund. Frístundir sinar
notað hún einatttil að leika
slagara á rafmagnsorgel sitt
og er þá með allt á útopnuðu.
Og sem Wolfson situr yfir
bókum sinum — með fing-
urna í eyrunum, verður hann
þessi skyndilega áskynja
hvernig skermurinn á lampa
hans fer að titra, finnur allt
herbergið bylgjast undan
þungum taktnið lagsins,
greinir daufan óm stefsins og
sjálfkrafa kemur þá upp i
huga hans hinn enski texti
við lagið, svo að honum ligg-
ur við örvinglan. Þannig er
til dæmis hálfur kafli i bók-
inni lagður undir orðfimleika
við hinn enska texta: „Good
Night, Ladies.”
Helzta ástriða Wolfson sjáífs
er annars matur og át, en
engu að síður fyllist hann
jafnan sektarkennd eftir að
hafa tekið hraustlega til mat-
ar síns. Og hvert skipti sem
hann gengur á vit ísskápsins
hefur hann með sér erlenda
bók sem hann þylur upp úr
til að komast hjá þvi að lesa
ensku umbúðamerkingarnar
á matvörunni.
En hver er tilgangur Wolfson
með öllu þessu? Austen, sá er
fyrr var vitnað til heldur því
fram, að kveikjan sé sú von
Wolfson að geta einhvern
tíma talað ensku að nýju.
Uppfinning hans i orðfim-
leikunum og ritun þessarar
bókar séu hvort tveggja
merki um hægfara bata.
Austen leggur þó áherzlu á
að ekki sé hægt að afgreióa
bók Wolfson sem eintóma
Framhald á bls. 33
rW
HJÓLHÝSA TJÖLD
★ NOTIÐ FORTJÖLD Á HJÓLHÝSIN
★ TVÖFALDIÐ FLATARMÁL/Ð
★ PANTIÐ TÍMANLEGA FYRIR SUMARIÐ^
É. TH. MATHIESEN H.F.
STRANDGOTU 1 —3, HAFNARFIRÐI — SÍMI 51919
Rækjupillunarvélar:
Skrmetta Machinery Corporation í New Orleans
getur afgreitt með stuttum fyrirvara hinar
heimsþekktu rækjupillunarvélar sínar. Margra
ára reynsla hér á landi. Góð greiðslukjör.
Allar upplýsingar veita:
GuðmundurTr. Sigurðsson, Dalbraut 10, símar 3867
og 3603, Theodór Norðkvist, Urðavegi 18, símar
3280 og 3464, Isafirði.
I
|
s

s
Kappreiðar
Hestamannafélagsins GUSTS verða haldnar á
Kjóavöllum sunnudaginn 25. maí.
Keppnisgreinar:
250 m skeið,
250 m unghrossahlaup,
300 m stökk,
250 m tölt,
1 500 m brokk.
Einnig fer fram góðhestakeppni i A og B flokki.
SSkrásetning keppnishrossa er í símum: 40967
^ og 41 1 43.
y Lokaæfing og skráning verður á Kjóavöllum frá
S kl. 8.30 — 22.30, þriðjudaginn 20. maí. ^
s

3
OG AUÐVITAÐ FRÁ
Ballingslöv
hentugur k
pottaskápur
Ballingslöv
FALLEG
flöskurnar
í röö
og reglu
Ballingslöv
er 4e
■3« HENTUG
hver hlutur*
á sínum staö
Ballingslöv
* ER * ,
ENDINGARGOÐ
faliö
straubretti
* tfr*
Ballingslöv
ER **
FYRIR YKKUR
Þoö eru smóatrióin sem skqxi gœóin. Út fró þessum
oróum hefur BALLINGSLÖV hcmaó hió fuilkomna ekf-
hús. Lífió irm og sannfœrist.
OKKAR BOÐ - YKKAR STOO
Sundaborg - Reykjavík - Séni 84660