Morgunblaðið - 29.05.1975, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MAI 1975
Leiðtogafundur NATO-ríkja í Brussel í dag:
Framtíð Atlantshafssam-
starfsins á óvissutímum
brýnasta umræðuefnið
• LEIÐTOGAFUNDUR
NATO-ríkjanna sem í dag hefst
í Brussel var upphaflega tíma-
settur áður en Indókína féll í
hendur kommúnista og sáttatil-
raunir Henry Kissingers í Mið-
austurlöndum biðu skipbrot.
Megintilgangur hans átti þá að
vera skoðanaskipti æðstu
manna aðildarríkjanna um
framvindu „detente"- stefn-
unnar, um slökun spennu
f sambúð austurs og vesturs, og
samskiptanna við Sovétríkin.
Hann átti í þvf sambandi að
vera undanfari annars fundar
Gerald Fords Bandaríkjafor-
seta og Leonid Brezhnevs,
sovézka flokksleiðtogans, og
hugsanlegs leiðtogafundar
Austur-Evrópu og Vcsturlanda
í Helsingfors til að binda endi á
Öryggismálaráðstefnu Evrópu.
0 Nú er hins vcgar í brenni-
depli fundarins það tækifæri
sem hann veitir Ford til að
fullvissa hina evrópsku banda-
menn um að fall Indókína hafi
ekki veikt alþjóðlegar skuld-
bindingar Bandarfkjanna,
einkum er varðar Evrópu og
Atlantshafsbandalagið, um að
þeir geti enn treyst Bandarfkj-
unum, og um leið fá í staðinn
fullvissu um að Bandarfkin
geti enn treyst þeim. Ef hins
vegar útkoman verður ein-
göngu hefðbundin kurteisi í
dæmigerðum diplómatískum
frösum án þess að hreinskilnis-
leg úttekt hafi verið gerð á
þeim alvarlegu vandamálum
sem nú steðja að Atlantshafs-
bandalaginu er árangurinn
ekki vænlegur.
Hinir evrópsku bandamenn
Bandaríkjanna þurfa vissulega
á fullvissu að halda um að
Bandaríkin geti enn verið virkt
forystuafl í heimsmálunum, og
þó að Mayaguez-málið hafi ör-
lítið rétt af orðstír þeirra i þess-
um efnum eftir afhroðið í Indó-
kina dugir það engan veginn til
að gera stöðu og afstöðu Banda-
rikjanna í samskiptum þjóða
ljósa og sannfærandi. Og þar er
vandi Fords mikill. Eftir áföllin
í utanríkismálunum fer nú
fram gaumgæfileg endurskoð-
un, nánast naflaskoðun,
Bandaríkjamanna, — jafnt for-
seta og ríkisstjórnar, sem þings
og þjóðar — um hvaða hlut-
verki Bandaríkin eigi í raun og
veru að gegna í heiminum. Um
þetta atriði er hins vegar
ágreiningur innan Bandaríkj-
anna, og útávið, m.a. gagnvart
bandalagsþjóðunum, kemur sá
ágreiningur fram í togstreitu
forseta og þings. Því er Ford
ekki öfundsverður af því hlut-
verki að þurfa að reyna að
sannfæra Schmidt, Wilson og
félaga um það sem hann segir
um skuldbindingar Bandaríkj-
anna gagnvart Evrópu eigi sér
hljómgrunn innan þingsins og
hann geti staðið við gefin lof-
orð. „Regnhlíf Bandarfkjanna
yfir Evrópu getur þingið lokað
þegar hennar er mest þörf,“
segir evrópskur utanríkisráð-
herra.
Um leið veitir þessi leiðtoga-
fundur Ford tækifæri til að
sýna forystuhæfileika sfna og
styrkja stöðu sína hjá þingi og
þjóð. Eftir Indókína-ófarirnar
er trúlegt aó þingiö verði alla
Helmut Schmidt
Gerald Ford
Harold Wilson
vega hliðhollara áætlunum
Fords um hernaðarleg framlög
rfkisins, og t.d. hefur leiðtogi
demókrata í öldungadeildinni,
Mike Mansfield, gefið til kynna
að hann muni ekki leggja fram
hina annars árlegu kröfu sína
um fækkun í herliði Bandaríkj-
anna í Vestur-Evrópu. Og sam-
þykki þingsins fyrir afléttingu
vopnasölubannsins á Tyrkland
sýnir vaxandi áhyggjur um þró-
un mála á suðurhluta banda-
lagssvæðis NATO, þar sem
Tyrkir ,og Grikkir og deila
þeirra vegna Kýpur hafa veikt
stöðu þess mjög.
En þau vandamál sem blasa
við Atlantshafsbandalaginu eru
fleiri og djúpstæðari. Þeim
ríkjum sem eru reikul í rásinni
hvað varðar þátttöku í banda-
lagsstarfinu fer æ fjölgandi. I
Hollandi er samsteypustjórn
undir forystu Verkamanna-
flokksins, sem mjög hefur bar-
izt gegn frekari eflingu varna
NATO, og hefur jafnvel hótað
úrsögn. Bretland stendur á
barmi þjóðfélagslegs og efna-
hagslegs öngþveitis, vinstri
menn sækjast til æ meiri áhrifa
innan Verkamannaflokks Wils-
ons og líkur benda til að Bretar
muni forðast miklar skuldbind-
ingar erlendis og hugsa fyrst og
síðast um sjálfa sig. Svipað
ástand ríkir á Italíu, og
kommúnistar sigla hraðbyri í
átt til stjórnarþátttöku. Spánn
er spurningarmerki nú er
Franco gamli fer að færast nær
grafarbakkanum. Og síðast en
ekki sízt er Portúgal undir
stjórn vinstri sinnaðra herfor-
ingja sem virðast ætla að halla
sér æ meir að kommúnistum, —
og aðild þess að bandalaginu er
i hæsta máta ótrygg. Þá er
hernaðarleg þátttaka Frakka i
NATO enn í lausu lofti.
Það er álit ýmissa fréttaskýr-
enda að undir yfirskini
„detento“-stefnunnar kyndi
Sovétríkin undir þessum ólgu-
potti, og hræri i úr fjarska, m.a.
er talið að þau hafi veitt 45
milljónir dollara til styrktar
kommúnistaflokknum i Portú-
gal. Annars staðar háldi þau
uppi hljóðlátri undirróðurs-
starfsemi, auk stuðnings þeirra
við kommúnisku hernaðaröflin
í Indókína og hvatningar við
oliusölubann Arabarikjanna.
Fjölmiðlar kommúnistaland-
anna líta á efnahagslega og
hernaðarlega hnignun Vestur-
landa og pólitíska sundrungu
með velþóknun og fjalla nú
mjög gjarnan um „hina al-
mennu kreppu auðvaldsstefn-
unnar“ í heiminum. Vaxandi
efnahagsörðugleikar virðast
vissulega beina æ fleiri Vestur-
löndum í átt til einhvers konar
hlutleysisstefnu, og í framhakli
af henni til sparnaðar í fram-
lögum til varnarmála. Og ýmsir
fréttaskýrendur benda á að slik
hlutleysisstefna geti smám
saman leitt til yfirburðastöðu
Sovétríkjanna i krafti
samstöðuleysis Vesturlanda og
Bandarikjanna. Á meðan Sovét-
menn auka hernaðarstyrk sinn
um 5—10% á ári, dregst
hernaðarstyrkur Bandarikja-
manna saman, og Evrópulöndin
hala einnig i land í landvörn-
um, bæði vegna efnahags-
ástands og vaxandi andúðar á
vigbúnaði og kalda-stríðs
hugsunarhætti.
Leiðtogafundurinn í Brússel,
sem hefst i dag, krefst þess
einmitt af þátttakendum að
þeir geri upp hug sinn gagnvart
þessari stöðu. Ekki slzt er
mikilvægt að Ford takist að
sannfæra hina evrópsku banda-
menn um að Bandaríkin líti á
tryggingu lýðræðislegs
stjórnarforms í Evrópulöndum
sem lið í eigin öryggi, og aó gott
veður hjá leiðtogunum i Kreml
sé ekki skilyrðislaust í fyrsta
sæti á óskalistanum. Að sama
skapi þarfnast Bandaríkin
tryggingar fyrir áframhaldandi
trúnaði og stuðningi evrópskra
bandamanna sinna. Líkur
benda til aó þessi leiðtoga-
fundur muni a.m.k. fyrst um
sinn efla samstöðuna. En
margir telja að Vestur-Evrópa
og Bandaríkin fjarlægist nú
hvort annað æ meir, og slík
samstaða yrði ekki mikið meir
en andlitsförðun, — eða í hæsta
lagi andlitslyfting.
Newsweek/Reuter
Economist/AP/Observer.
FACO FER
þÉR VEL
? P-xm
7- ,
. \
.. .. ' V.
út.
>•<*.
m-m
Kvenleðurstígvél nýkomin.
Gallabuxur mörg snið, regnþéttir dömu-
sumarjakkar, frotte bolir, þunnir rúllu-
kragabolir og munstraðir bolir. Terline
buxur á dömur og herra mörg snið.
Flauelisdragtir, pils og kápur, úr riffluðu
flaueli. Herraskyrtur og kvenblússur í
miklu úrvali. Herraföt Ijósir sumarlitir.
Stakir herrajakkar úr slétt-flaueli.
Herraskór
Sértilboð okkar frá
Wild Cat.
Herra flauelisbuxur
á krónur 2.690.00.
LAUGAVEG 37
LAUGAVEG 89